Skip to main content

Κύριο ἄρθρο: Κάθαρση καὶ Ἐκκλησία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Τὸν καιρὸ αὐτὸ γίνεται συζήτηση στὰ ΜΜΕ γιὰ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα, κυρίως αὐτὸ ποὺ ἀνέκυψε σχετικὰ μὲ τὴν διαπλοκὴ μεταξὺ "Δικαιοσύνης καὶ Ἐκκλησίας". Ἡ συζήτηση ὅμως αὐτὴ γίνεται ἀπὸ δημοσιογραφικῆς πλευρᾶς. Τοὐλάχιστον θὰ προτιμοῦσα τέτοια θέματα νὰ ἀναπτύσσωνται ἀπὸ τὴν ἐκκλησιολογικὴ προοπτική, διότι τὰ ἐκκλησιολογικὰ θέματα δὲν ἀντέχουν σὲ δημοσιογραφικὲς ἀναλύσεις. Δυστυχῶς πολλοὶ ἀπὸ ἐμᾶς πέφτουμε στὸν πειρασμὸ νὰ ἀντιμετωπίζουμε ἐκκλησιαστικὰ θέματα ἔξω ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη ἐκκλησιολογία. Ὑπάρχει, δηλαδή, μιὰ ἐμπλοκὴ μεταξὺ ἐκκλησιολογίας καὶ ἐπικοινωνιολογίας, ποὺ εἶναι σοβαρὸ ἐκκλησιαστικὸ πρόβλημα, τὸ ὁποῖο ἀπασχολεῖ τὴν Ἐκκλησία. Μερικοὶ προσπάθησαν νὰ φέρουν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ στὴν ἐπιφάνεια τῆς ἐνημέρωσης καὶ αὐτὸ εἶχε ἀρκετὲς ἀρνητικὲς ἐπιπτώσεις.

Θὰ ἤθελα, λοιπόν, νὰ θίξω τρία σημεῖα, τὰ ὁποῖα ἔχουν σχέση μὲ τὸ θέμα ποὺ ἀπασχολεῖ αὐτὲς τὶς ἡμέρες τὴν κοινωνία μας.

1. Ἡ Ἐκκλησία

Εἶναι σημαντικὸ νὰ δοῦμε τί εἶναι Ἐκκλησία. Στὶς συζητήσεις πολλοὶ συνδέουν τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο, μὲ τοὺς Ἱερεῖς καὶ μὲ συγκεκριμένα πρόσωπα. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ καὶ κοινωνία θεώσεως. Ἡ Ἐκκλησία, κατὰ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, εἶναι Ἁγία, ποὺ σημαίνει ὅτι ἡ ἁγιότητά της δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὰ μέλη της, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κεφαλή της ποὺ εἶναι ὁ Χριστός. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ στὴν Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχουν σωτῆρες, οὔτε μεσσίες, ἀφοῦ παραμένουμε στὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ σωθοῦμε καὶ ὄχι γιὰ νὰ τὴν σώσουμε. Ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ Σωτῆρες.

2. Ἡ κάθαρση

Ἔπειτα πρέπει νὰ δοῦμε τί εἶναι ἡ κάθαρση. Πολλοὶ μιλοῦν γιὰ κάθαρση τῆς Ἐκκλησίας, ὅμως ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔχει ἀνάγκη καθάρσεως, ἀλλὰ τὰ μέλη της πρέπει νὰ καθαρθοῦν, καὶ αὐτὸ εἶναι γεγονὸς ποὺ γίνεται μὲ τὴν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἐλεύθερη ἀποδοχή της ἀπὸ τὸν κάθε ἄνθρωπο. Ἐὰν διαβάση κανεὶς προσεκτικὰ τὴν πατερικὴ θεολογία θὰ διαπιστώση ὅτι ἡ κάθαρση, ἡ ὁποία λέγεται καὶ "πρακτικὴ φιλοσοφία" καὶ εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ ὑπέρβαση τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς ὀδύνης, εἶναι ὁ πρῶτος βαθμὸς τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἐπίσης, ἡ κάθαρση γίνεται μὲ τὸ μυστήριο τῆς μετανοίας, τὸ ὁποῖο στὴν πραγματικότητα εἶναι μυστήριο θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ ὅταν δὲν δέχεται κανεὶς τὴν νηπτικὴ διαδικασία τῆς καθάρσεως, θὰ ἀκούση τὸν λαὸ νὰ φωνάζη γιὰ κάθαρση. Ὅταν δὲ θὰ πρέπη ἡ Ἐκκλησία νὰ ἐπιβάλλη κάποια ποινή, βάσει τῆς διαδικασίας τῶν ἱερῶν Κανόνων, αὐτὴ δὲν ἐκλαμβάνεται ὡς τιμωρία, ἀλλ' ὡς θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου καὶ ὡς προσπάθεια διαφυλάξεως τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας.

Ἑπομένως, ἡ λεγομένη κάθαρση δὲν ἀναφέρεται στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ στὰ ἄρρωστα μέλη της καὶ ἀποβλέπει στὴν θεραπεία τους. Καὶ αὐτὸ σημαίνει ὅτι αὐτὴ ἡ διαδικασία τῆς καθάρσεως δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐνταχθῇ μέσα στὰ πλαίσια καὶ τὴν προοπτικὴ τῆς αἱρέσεως τῶν καθαρῶν καὶ τοῦ πουριτανισμοῦ. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι ἡ αἵρεση τῶν Καθαρῶν ξεκίνησε ἀπὸ ἀρχαῖες αἱρετικὲς παραφυάδες, ὅπως τὸν Μανιχαϊσμό, πέρασε στὸν Μεσαίωνα μὲ τοὺς χαρακτηριζομένους "Καθαρούς", καὶ ἔφθασε μέχρι τὶς ἡμέρες μας μὲ ποικίλες μορφὲς καὶ ἐκφράσεις. Ἔτσι, ἄλλο ἡ καθαρτικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καὶ ἄλλο ἡ αἵρεση τῶν Καθαρῶν.

3. Ὁ χωρισμὸς Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας

Λέγονται πολλὰ γιὰ τὸ θέμα τοῦ λεγομένου χωρισμοῦ Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας. Ἔχουν προηγηθῆ τελευταία δύο κρίσεις, ἤτοι τὸ θέμα τῶν ταυτοτήτων καὶ οἱ σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, καὶ τώρα ἀντιμετωπίζουμε τὴν τρίτη κρίση, τὴν λεγόμενη διαπλοκὴ μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ Δικαιοσύνης, οὐσιαστικὰ ἐμπλοκὴ μεταξὺ μερικῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας καὶ μερικῶν μελῶν τῆς Δικαιοσύνης. Ὁπότε καὶ οἱ τρεῖς αὐτὲς κρίσεις ὁδηγοῦν πολλοὺς στὴν σκέψη τοῦ χωρισμοῦ μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας.

Ἔχω ὑποστηρίξει καὶ ἄλλοτε ὅτι εἶναι λαθεμένη αὐτὴ ἡ ἔκφραση "χωρισμὸς Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας". Ἡ ὀρθὴ ἔκφραση εἶναι "χωρισμὸς ἐκκλησιαστικῆς καὶ πολιτικῆς διοίκησης", ἡ ὁποία βεβαίως, κατὰ βᾶσιν, ὑφίσταται.

Κατὰ τὸ ἰσχῦον Σύνταγμα ὑπάρχει διακριτότητα τῶν ρόλων μεταξὺ ἐκκλησιαστικῆς καὶ πολιτικῆς Διοικήσεως, ἀφοῦ κατὰ τὸ ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος ἡ Ἐκκλησία εἶναι αὐτοδιοίκητος ὀργανισμός, ἔχει Κεφαλή της τὸν Χριστό, εἶναι συνδεδεμένη μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὶς ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες καὶ διοικεῖται βάσει τῶν ἱερῶν Κανόνων καὶ τῶν Πατριαρχικῶν κειμένων. Ὁ λεγόμενος χωρισμὸς Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας, ὅπως παρουσιάζεται ἀπὸ πολλούς, εἶναι ἕνας "μῦθος".

Ἐκεῖνο ποὺ μπορεῖ νὰ γίνη στὶς νέες συνθῆκες ποὺ δημιουργοῦνται εἶναι τόσο ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καὶ ἡ συγκρότηση τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων νὰ μὴν εἶναι νόμοι τοῦ Κράτους, ἀλλὰ νὰ συγκροτοῦνται μὲ ἐσωτερικὸ Κανονισμὸ τῆς Ἐκκλησίας, βάσει τῶν ἱερῶν Κανόνων. Ἴσως μὲ ἕναν νόμο θὰ ἔπρεπε νὰ ὁρισθῇ ἡ νομικὴ προσωπικότητα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καθὼς ἐπίσης νὰ καθορισθοῦν καὶ μερικὲς βασικές - κεντρικὲς διατάξεις, ποὺ νὰ δίδουν τὴν δυνατότητα νὰ ρυθμίζη ἡ Ἐκκλησία τὰ τοῦ οἴκου της. Καὶ αὐτό, κατὰ ἐγκρίτους νομικούς, μπορεῖ νὰ γίνη χωρὶς νὰ χρειασθῇ ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, ἀφοῦ τὸ Σύνταγμα δὲν προϋποθέτει νὰ εἶναι ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας νόμος τοῦ Κράτους. Μὲ αὐτὸ τὸ ξεκαθάρισμα δὲν θὰ ἐμπλέκεται ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν Δικαιοσύνη καὶ δὲν θὰ καταφεύγη κάθε Κληρικὸς στὰ Κοσμικὰ Δικαστήρια ἐναντίον ἀποφάσεων τῆς Ἐκκλησίας γιὰ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα.

Ὅλα τὰ ἄλλα θέματα, ποὺ μερικοὶ ἐντοπίζουν στὸ θέμα σχέσεων Ἐκκλησίας- Πολιτείας, δὲν ἐμπλέκονται στὸν λεγόμενο χωρισμὸ Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας. Καὶ αὐτὸ γιατί τὸ Κράτος εἶναι ὑποχρεωμένο καὶ δεσμευμένο νὰ μισθοδοτῇ τὸν Κλῆρο, ἀφοῦ αὐτὸ ὁρίζεται ἀπὸ συμβάσεις ποὺ ἔγιναν ὅσον ἀφορᾶ τὸν διακανονισμὸ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας. Ἐπίσης τὸ Κράτος εἶναι ὑποχρεωμένο νὰ συγκαταλέγη μεταξὺ τῶν διδασκομένων μαθημάτων καὶ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στὰ Σχολεῖα, ἐπειδὴ ἀφορᾶ τὴν πλειοψηφία τοῦ πληθυσμοῦ. Μέσα στὰ πλαίσια αὐτὰ κινοῦνται καὶ ὅλα τὰ ἄλλα ἐμπίπτοντα ζητήματα.

Τελικά, πρέπει νὰ ὑπογραμμισθῇ δεόντως ὅτι ἡ λεγομένη κάθαρση δὲν πρέπει νὰ περιορίζεται μόνον στὰ "ἠθικὰ παραπτώματα", ποὺ εἶναι στὴν οὐσία ἐκκλησιαστικὰ καὶ θεολογικὰ παραπτώματα, οὔτε καὶ στὶς θεραπευτικὲς ἀποφάσεις τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων, ἀλλὰ νὰ ἐπεκτείνεται καὶ σὲ ὅλον τὸν τρόπο σκέψεως καὶ ἐνεργειῶν, ἰδιαιτέρως τῶν Κληρικῶν. Δηλαδή, θὰ πρέπη νὰ καθάρουμε τὶς σκέψεις μᾶς ὡς πρὸς τὸ τί εἶναι Ἐκκλησία καὶ νὰ ἀποδεσμευθοῦμε ἀπὸ διάφορες βατικάνειες καὶ προτεστάντικες ἐπιδράσεις. Νομίζω, Κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, θὰ πρέπη νὰ ἀποκτήσουμε σαφῆ γνώση τοῦ τρόπου βιώσεως τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως θὰ πρέπη νὰ ἀποκτήσουμε βαθυτάτη αἴσθηση ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ καὶ κοινωνία θεώσεως, εἶναι ἕνας πολὺ εὐαίσθητος Θεανθρώπινος Ὀργανισμὸς καὶ ὄχι μιὰ ἀνθρώπινη ὀργάνωση, καὶ πρέπει νὰ τὸν πλησιάζη κανεὶς μὲ πολλὴ προσοχὴ καὶ θεολογικὴ γνώση. Γιατί κάθε ἄλλη προσέγγιση (νομική – πολιτική - ἠθική - ἐπικοινωνιακὴ) εἶναι στὴν πραγματικότητα ἕνας ἰδιότυπος βιασμὸς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.–

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ

  • Προβολές: 3556