Ὁμιλία τοῦ π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ γιὰ τὸν Ἐπίσκοπο Ναυπάκτου Δαμασκηνό τὸν Στουδίτη

Στὶς 7-5-2006, ἡμέρα Κυριακὴ καὶ ὥρα 7 μ.μ., στὴν αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου, πραγματοποιήθηκε ἐκδήλωση τὴν ὁποία διοργάνωσαν οἱ Κυρίες τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης τῆς Ἐνορίας μὲ ὁμιλητὴ τὸν Πρωτοπρεσβύτερο π. Γεώργιο Μεταλληνό, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε μπροστὰ σὲ ἕνα πολυπληθὲς ἀκροατήριο τὸ θέμα: «Ὁ Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου Δαμασκηνὸς ὁ Στουδίτης, συγγραφέας τοῦ Θησαυροῦ».

Στὴν ἐκδήλωση παρευρέθηκε καὶ ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἰερόθεος, ὁ ὁποῖος πρῶτος ἔλαβε τὸν λόγο καὶ παρουσίασε μὲ θερμὰ λόγια τὴν προσωπικότητα καὶ τὸ σημαντικότατο θεολογικὸ καὶ ἱστορικὸ ἔργο του π. Γ. Μεταλληνοῦ. Βρίσκονται καὶ οἱ δύο στὴν ἴδια θεολογικὴ προοπτική, ποὺ εἶναι ἡ προοπτικὴ τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ κινοῦνται στοὺς θεολογικοὺς καὶ ἱστορικοὺς δρόμους ποὺ ἄνοιξε ὁ μακαριστὸς καθηγητὴς τῆς δογματικῆς Πρωτοπρ. Ἰωάννης Ρωμανίδης, μαζὶ μὲ τὸν ὁποῖο, ὅπως ἐπεσήμανε ὁ π. Θωμᾶς Βαμβίνης, Ἐπόπτης τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης, ἀποτελοῦν τρία βασικὰ στηρίγματα τῶν νεοτέρων θεολόγων. Ὁ π. Γ. Μεταλληνὸς ξεκινῶντας τὴν ὁμιλία του ἀνταπέδωσε στὸν Σεβασμιώτατο τὰ θερμά του λόγια ἀναφερόμενος στὸ πλούσιο συγγραφικό του ἔργο, στὸ ὁποῖο, ὅπως εἶπε, συχνὰ ἀνατρέχει.

Στὴν συνέχεια ὁ π. Γεώργιος, ἀναπτύσσοντας τὸ θέμα του, κατόρθωσε μὲ τὸν γλαφυρὸ θεολογικό του λόγο καὶ τὴν πλούσια ἱστορική του τεκμηρίωση νὰ καθηλώση τοὺς ἀκροατὲς παρουσιάζοντας τὴν προσωπικότητα καὶ τὸ ἔργο τοῦ Δαμασκηνοῦ Στουδίτου, ὁ ὁποῖος ἐχρημάτισε καὶ Μητροπολίτης Ναυπάκτου. Ἀρχικὰ ἀναφέρθηκε στοὺς πνευματικοὺς προγόνους τοῦ Δαμασκηνοῦ καὶ στὸ γενικότερο θεολογικό-δογματικὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο ἐκινεῖτο. Ἀκολούθησαν τὰ βιογραφικὰ στοιχεῖα: Γεννήθηκε στὴν Θεσσαλονίκη στὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰῶνα. Ἐκάρη μοναχὸς στὴν Μονὴ τοῦ Στουδίου στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος. Διετέλεσε Πατριαρχικὸς Ἔξαρχος καὶ τὸ 1574 ἔγινε Μητροπολίτης Ναυπάκτου. Ἀπεβίωσε στὴν Ναύπακτο ἡ κατ’ ἄλλους στὴν Ἄρτα τὸ 1577. Ἦταν κάτοχος ὑψηλῆς θεολογικῆς καὶ ἐπιστημονικῆς παιδείας, ἐνῷ ἔγραψε καὶ ἐλεγειακὰ ποιήματα. Τὸ σημαντικότερο ἔργο του εἶναι ὁ «Θησαυρός», μιὰ συλλογὴ θεολογικῶν καὶ λαϊκῶν κηρυγμάτων, ποὺ πραγματοποιήθηκαν σὲ ἑορτές, ἐπετείους καὶ Κυριακές. Τὸ ἔργο αὐτὸ γνώρισε τεράστιο ἐκδοτικὸ ἐνδιαφέρον, ἀφοῦ μεταφράστηκε ἀκόμη καὶ στὰ τουρκικὰ καὶ βουλγαρικὰ (Δαμασκηνάρια).

Ἡ θεολογία του, ὅπως αὐτὴ ἐκφράζεται μέσα ἀπὸ τὸ ἔργο του εἶναι στὴν βάση τῆς ἡσυχαστική. Ἐμμένει ὁ Δαμασκηνὸς στὴν πατερικὴ παράδοση: «καὶ λέγομεν ὄχι ἐδικά μας λόγια, ἀλλὰ τῆς Γραφῆς μας καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας....» ἀπὸ τὸ ἔργο του ἀπουσιάζει ὁ ἠθικισμὸς τοῦ 19ου καὶ 20ου αἰῶνα. Ὑπῆρξε ἀληθινὸς θεολόγος ἔχοντας τὴν συνείδηση τοῦ Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ὅπως τονίστηκε ἀπὸ τὸν ὁμιλητή. Στὴν συνέχεια ὁ π. Γεώργιος παρουσίασε κάποια ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸν «Θησαυρό», ἐνδεικτικὰ τοῦ τρόπου γραφῆς καὶ ὁμιλίας τοῦ Δαμασκηνοῦ Στουδίτου, ἀλλὰ καὶ τῆς θεολογικῆς του κατάρτισης καὶ τῆς δογματικῆς του συνείδησης. Τὰ ἀποσπάσματα ἀφοροῦσαν ὁμιλίες του γιὰ τὴν Πεντηκοστή, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ τὴν Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ. Ἰδιαιτέρως ἀφοροῦσαν στὸ Ἄκτιστο Φῶς, στὰ πραγματικὰ θαύματα τῆς Ἐκκλησίας, καθὼς καὶ στὴν αἱρετικὴ διαδασκαλία τοῦ Βαρλαὰμ τοῦ Καλαβροῦ.

Ὁ λόγος τοῦ Δαμασκηνοῦ συναντᾶ τὸν λόγο τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τὸν συνεχίζει, μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἑορταστικὸ κήρυγμα, τὴν προτροπὴ γιὰ εὐαγγελικὴ ἄσκηση, τὴν ὀρθόδοξη δογματικὴ θεμελίωση. Ἰδιαίτερη ἀναφορὰ ἔγινε στὴν γλῶσσα ποὺ ἐπέλεξε ὁ Δαμασκηνὸς Στουδίτης γιὰ νὰ συγγράψη τὸ ἔργο του. Ἀκολουθῶντας τὴν προτροπὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἡ γλῶσσα τοῦ κηρύγματος εἶναι ἡ ὁμιλουμένη. Χρησιμοποιεῖ τὴν ἁπλὴ δημοτικὴ τοῦ 16ου αἰῶνος, υἱοθετῶντας μιὰ γλωσσικὴ ἁπλότητα, ἀλλὰ ὄχι καὶ θεολογικὴ ἁπλότητα, ὅπως τονίστηκε. Μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση τῆς ὁμιλίας ἐτέθησαν ἀπὸ τοὺς ἀκροατὲς διάφορα ἐρωτήματα, ὅπως: Σχέση ἐπιστήμης καὶ θεολογίας, ἡ κατάσταση τῆς παιδείας σήμερα, καθὼς καὶ ἡ ἐκπαίδευση τῶν Ἑλληνόπουλων κατὰ τὴν Ὀθωμανοκρατία (Κρυφὸ Σχολειὸ) καὶ ὁ π. Γεώργιος ἔδωσε τὶς δέουσες ἀπαντήσεις.

Γενικὰ ἦταν μιὰ πολὺ ἐνδιαφέρουσα ὁμιλία ποὺ ἐνημέρωσε ἱστορικά, ἀλλὰ καὶ μὲ καίριες παρεκβάσεις ἀναφέρθηκε σὲ σύγχρονα προβλήματα, δίνοντας μὲ καθαρότητα τὸν τρόπο ποὺ πρέπει νὰ τὰ ἀντιμετωπίζει ἕνας Ὀρθόδοξος Χριστιανός, γι’ αὐτὸ δημιούργησε ἰδιαίτερη αἴσθηση στὸ πλῆθος τοῦ κόσμου ποὺ τὴν παρακολούθησε.

Ἡ εἰσήγηση τοῦ π. Γεωργίου θὰ δημοσιευθῇ σὲ ἑπόμενο τεῦχος τῆς Ε.Π.

Μ.Κ.