Skip to main content

Οι εκτός της Ναυπακτίας Ναυπάκτιοι

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να επισημάνω την απουσία αυτήν την ώρα του αειμνήστου Προέδρου της ΟΣΥΜ Γερασίμου Μούρτου, που με τόση ζωντάνια και αποδοτικότητα προήδρευσε για πολλά χρόνια στην ΟΣΥΜ και υπήρξε πρωτεργάτης σε πολλά έργα και σε πολλές δραστηριότητες. Εύχομαι ο Θεός να αναπαύση την ψυχή του. Συγχρόνως δε να ευχηθώ στον νέο Πρόεδρο κ. Ιωάννη Τσιώτα να συνεχίση με την ίδια ζέση την διακονία του σε αυτήν την θέση για το καλό όλων των Συλλόγων και γενικά των Ναυπακτίων.

Σε όλους εύχομαι η νέα χρονιά να είναι υγιεινή και πανευφρόσυνη και να ικανοποιηθούν όλοι οι ευγενείς πόθοι σας και οι καλές επιθυμίες σας. Ο Θεός που δημιούργησε τον χρόνο, μαζί με τον χώρο, και είναι υπεράνω του χρόνου και ορίζει όλα τα εν τω χρόνω να ευλογή εσάς, τις οικογένειές σας και τους συγγενείς σας.

Το θέμα που επέλεξα εφέτος να σας παρουσιάσω είναι «οι εκτός της Ναυπακτίας Ναυπάκτιοι». Με τον όρο Ναυπάκτιοι εννοώ τους κατοίκους όχι μόνον της Πόλεως της Ναυπάκτου, αλλά και όλης της ορεινής Ναυπακτίας.

1. Οι Σύλλογοι και τα Σωματεία

Οι εκτός της Ναυπακτίας ΝαυπάκτιοιΩς γνήσιοι Έλληνες οι Ναυπάκτιοι, εξήλθαν της Ναυπακτίας προς αναζήτηση καλυτέρας ζωής, και ξενιτεύθηκαν και εντός και εκτός της Ελλάδος, διότι όπως γνωρίζετε, υπάρχει εξωτερική και εσωτερική μετανάστευση. Πάντοτε ο Έλληνας είχε μέσα του το στοιχείο της αναζήτησης και της περιπέτειας και γέμιζε όλη την γη με την παρουσία του.

Συγκινητικοί είναι οι αγώνες των Ναυπακτίων για να επιζήσουν στον νέο κόσμο, όπως τους περιγράφει ο ικανός και δραστήριος πατριώτης μας κ. Τρύφων Χατζηνικολάου στο βιβλίο του «Οι Έλληνες της Αμερικής».

Στην Αμερική η Ναυπακτιακή Αδελφότητα της Νέας Υόρκης συμπλήρωσε εκατό χρόνια ζωής και είναι ο δεύτερος αρχαιότερος Σύλλογος των Ελλήνων στην Αμερική. Στην Νέα Υερσέη οι Ναυπάκτιοι αποτελούν την ισχυρότερη και πιο δραστήρια ομάδα Ελλήνων. Το ίδιο συμβαίνει και στην Αυστραλία.

Στην Ελλάδα ισχυρή ομάδα Ναυπακτίων βρίσκεται στην Πάτρα, όπου κέντρο έχουν τον Ιερό Ναό του Αγίου Χαραλάμπους, και αναπτύσσουν αξιόλογη δραστηριότητα. Το ίδιο συναντούμε και στην Αθήνα. Σημαντική είναι η παρουσία της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών, με τον δραστήριο Πρόεδρό της κ. Χαράλαμπο Χαραλαμπόπουλο, του οποίου το έργο είναι μεγάλο, έστω κι αν μερικοί δεν το εκτιμούν.

Επίσης, παντού δραστηριοποιούνται οι Ναυπάκτιοι και σε Συλλόγους Ρουμελιωτών και γενικά σε ελληνικούς Συλλόγους, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους για το καλό της κοινωνίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΟΣΥΜ εκπροσωπεί σαράντα τέσσερες (44) Συλλόγους Ναυπακτίων.

Οι εκτός της Ναυπακτίας ΝαυπάκτιοιΠρέπει δε να παρατηρηθή ότι στην Ναυπακτία γίνεται ο,τι και σε άλλες περιοχές, ότι δηλαδή, οι Σύλλογοι και τα Σωματεία μπορούν να χωρισθούν σε τέσσερες κατηγορίες, ήτοι τα γενικά πολιτιστικά Σωματεία, τα ειδικά πολιτιστικά Σωματεία, που καλλιεργούν έναν πολιτιστικό κλάδο, τα Πατριδοτοπικά Σωματεία και οι Επιστημονικές Εταιρείες.

Είναι γνωστόν σε όλους σας, επειδή πολλοί παρόντες σήμερα ήταν και τότε στα πράγματα, ότι την 25η Νοεμβρίου 1990 πραγματοποιήθηκε μια Ημερίδα που διοργάνωσε η Παναιτωλοακαρνανική Συνομοσπονδία με θέμα «η Πορεία των Πολιτιστικών Συλλόγων του Νομού Αιτωλοακαρνίας», και η οποία αντιμετώπισε μερικές πλευρές του έργου των Πολιτιστικών και λοιπών Σωματείων.

Από την πρώτη εισήγηση που έκανε τότε ο κ. Πέτρος Παραδείσης πρέπει να σημειωθούν οι δύο λόγοι για τους οποίους, κατά την γνώμη του, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι Σύλλογοι των Αιτωλοακαρνάνων, εκτός της Αιτωλοακαρνανίας. Αυτοί ήταν αφ’ ενός μεν η επιθυμία τους να προβάλουν και να διατηρήσουν τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου τους, αφ’ ετέρου δε η επίμονη άρνησή τους να αποδεχθούν την οριστική τους απομάκρυνση από τον τόπο της καταγωγής.

Από την δεύτερη εισήγηση που έκανε ο κ. Χαράλαμπος Χαραλαμπόπουλος θα πρέπη να υπογραμμισθούν οι σκοποί του Πατριδοτοπικού κινήματος. Ο εισηγητής θεωρεί ότι τριπλός είναι ο σκοπός του κινήματος αυτού. Πρώτον συνδετικός, αφού επιδιώκεται η διατήρηση και αύξηση των σχέσεων με τους χωριανούς και η αλληλογνωριμία τους, δεύτερον πολιτιστικός, αφού επιδιώκεται η διατήρηση και αναβάθμιση των παραδοσιακών στοιχείων του κάθε τόπου, και τρίτον ο αναπτυξιακός, αφού επιδιώκεται η οικονομική ανάπτυξη της γενέτειρας προωθώντας λύσεις των χρονίων προβλημάτων.

Επίσης, πρέπει να παρατηρηθή ότι οι Ναυπάκτιοι προοδεύουν και διακρίνονται ως εκδότες διαφόρων περιοδικών και εφημερίδων, αλλά και ως συγγραφείς άρθρων και βιβλίων, δια των οποίων παρουσιάζουν την ιστορία και τις παραδόσεις της γενέτειράς τους, σχολιάζουν με ρωμαλεότητα την επικαιρότητα, αναδεικνύονται επιστήμονες κύρους κλπ.

Χαίρομαι για όλην αυτήν την δραστηριότητα και θεωρώ τιμή που είμαι Μητροπολίτης αυτής της παλαιφάτου και ιστορικής Μητροπόλεως με τους ζωντανούς και δραστήριους ανθρώπους.

2. Τα αίτια των συγκροτήσεων των Συλλόγων

Γενικά η συγκρότηση των ανθρώπων σε Συλλόγους και Σωματεία, κυρίως όταν οι άνθρωποι βρίσκονται εκτός της γενέτειράς τους και της ιδιαίτερης Πατρίδας τους, είναι ένα φαινόμενο που πρέπει να εξετασθή και να ερμηνευθή καταλλήλως. Υπάρχουν πολλά αίτια που δημιουργούν αυτό το φαινόμενο. Να σημειωθούν τέσσερα από αυτά.

Το πρώτο αίτιο είναι η ανάγκη, και θα μπορούσα ακόμη να πω η δίψα της συντροφικότητας.

Ο άνθρωπος θέλει να αισθάνεται δίπλα σε άλλους ανθρώπους, ώστε να αγωνίζωνται όλοι από κοινού για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων. Κυρίως έχει ανάγκη της υπάρξεως μιας άλλης ύπαρξης πλησίον του. Δεν θέλει να είναι μόνος, αλλά επιθυμεί την ύπαρξη και άλλων ανθρώπων. Η ανάγκη της αναπλήρωσης της κοινότητας, του χωριού, μέσα στις ακοινώνητες πόλεις είναι εκείνη που τον ωθεί στην συγκρότηση Συλλόγων και Σωματείων. Ο άνθρωπος θέλει την παρέα για να συζητήση και να αναπτύξη τις απόψεις του και να ακούση τις απόψεις των άλλων, θέλει να συζητήση τα θέματα, να παλαίψη με τους άλλους για τις απόψεις και τις ιδεολογικές και άλλες διαφορές, να μάθη και να προβάλη, τελικά να ευρεθή με τον συνάνθρωπό του. Ο διάλογος είναι μια ιδιότυπη ερωτική περιπέτεια. Όταν χάνη κανείς την κοινωνία του χωριού και της πόλης, τότε αναζητά την παρέα, την συντροφιά προκειμένου να επανεύρη αυτήν την χαμένη κοινωνικότητα και να ζήση αυτό που λέγει ο Αριστοτέλης ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον.

Αυτό είναι εντονώτερο στις ημέρες μας, στις οποίες επικρατεί η ατομικότητα και η μοναξιά η οποία είναι σύγχρονη αρρώστεια και δημουργεί πάμπολλα προβλήματα. Η ατομοκρατία είναι στενά συνδεδεμένη με τον εγωϊσμό και πολλά άλλα πάθη, και εκφράζεται με το καπιταλιστικό «πνεύμα», όπως φαίνεται και στο σύνθημα «ο θάνατός σου ζωή μου». Επίσης, η μοναξιά μαστίζει τους συγχρόνους ανθρώπους που εξαναγκάζονται να ζουν μέσα σε απάνθρωπες και ακοινώνητες πόλεις, πράγμα το οποίο δημιουργεί ανασφάλεια και οδηγεί σε αντικοινωνικές ενέργειες.

Το δεύτερο αίτιο συγκροτήσεως Συλλόγων και Σωματείων είναι η διαφύλαξη της παραδόσεως.

Μεγαλώσαμε με μια παράδοση που είναι στενά συνδεδεμένη με την ύπαρξή μας και δεν μπορούμε εύκολα να αποδεσμευθούμε από αυτήν. Είναι το λεγόμενο πολιτιστικό DNA που έχει χαραχθή μέσα στο είναι μας. Τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις με τις οποίες ζυμωθήκαμε αποτελούν τον ιδιαίτερο εκείνο τρόπο ζωής, τα λεγόμενα «μιμίδια» που καθορίζουν την ύπαρξή μας. Ο Ντόκινς, καίτοι είναι εξελικτιστής, έχει διατυπώσει την άποψη ότι δεν είναι μόνον τα γονίδια που μας επηρεάζουν, αλλά και τα μιμίδια. Εάν τα γονίδια διοχετεύουν στην δεξαμενή των σωματικών και γενετικών κυττάρων τις διάφορες πληροφορίες, τα μιμίδια διοχετεύουν μέσα στην ύπαρξή μας τις πολιτιστικές πληροφορίες με τις οποίες συμπληρώνεται η ολοκλήρωση της υπάρξεώς μας.

Όταν δε σκεφθή κανείς ότι αυτή η παράδοση, όπως επισημαίνεται από ξένους μελετητές, έχει μεγάλη αξία γιατί συνδέει στενά το πρόσωπο με την κοινωνία, τότε αντιλαμβάνεται την σημασία της. Πράγματι, το πρόσωπο έχει σχέση με την ελευθερία και την αγάπη. Ακόμη, το πρόσωπο, σε αντίθεση με την ατομικότητα, συνδέεται με την κοινωνία. Έτσι, ενώ ο ατομισμός καταλήγει συνήθως στον φιλελευθερισμό και καπιταλισμό, το πρόσωπο έχει σχέση με την συντροφικότητα και τους αγώνες για την δικαιοσύνη, την αδελφότητα και την ισότητα στην κοινωνία, δηλαδή τον σοσιαλισμό.

Πράγματι, εδώ στον τόπο μας από την αρχαία ελληνική παράδοση, όπως διασώθηκε και στην Ρωμαίϊκη – Βυζαντινή περίοδο, το πρόσωπο λειτουργεί σωστά με την κοινωνία. Δεν αισθανόμαστε τον άλλο ως απειλή της ύπαρξής μας, αλλά συναντόμαστε στους κοινούς αγώνες, τα λέμε μεταξύ μας, τα συζητούμε και κατά κόποιον τρόπον, αυτό λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά. Έτσι αποφεύγουμε τον ατομισμό της Δύσης και τον κολλεκτιβισμό της Ανατολής.

Φυσικά, όταν λέμε παράδοση δεν πρέπει να την εκλαμβάνουμε ως μια συντήρηση, και ως μια σύγκρουση με άλλες παραδόσεις. Ο Έλληνας με την αρχοντιά που τον διακρίνει είναι ικανός να κρατή τα θετικά στοιχεία της δικής του παραδόσεως, αλλά να προσλαμβάνη και διάφορα αξιόλογα στοιχεία της άλλης παραδόσεως, και έτσι είναι παραδοσιακός, αλλά και σύγχρονος, είναι ένας οικουμενικός, ένας κοσμοπολίτης. Αυτό το παρατηρούμε και στους Ναυπακτίους που ζουν εκτός Ελλάδος.

Το τρίτο αίτιο που κάνει τους ανθρώπους να συγκροτούν Συλλόγους και Σωματεία είναι η αγάπη τους προς τους προγόνους και η τιμή που αποδίδουν σε αυτούς.

Συχνά όσοι μένουμε στην Ναύπακτο, και την Ναυπακτία γενικότερα, παρατηρούμε το φαινόμενο ότι οι απόδημοι Ναυπάκτιοι κάνουν ακόμη και υπερπόντια ταξίδια, προκειμένου να επισκεφθούν τα χωριά τους και να τιμήσουν τους προγόνους τους, τους γονείς και τους παπούδες, να προσευχηθούν γι’ αυτούς.

Αυτό συνδέεται και με το γεγονός ότι κρατούν τα χωριά τους περιποιημένα και ανοικτά, καίτοι έχουν αδειάσει από ανθρώπους. Αυτό που παρατηρούμε στους θερινούς μήνες στην Ναυπακτία, το να γεμίζουν τα χωριά μας από ανθρώπους, και από παιδικές φωνές, να ετοιμάζωνται και να εορτάζουν λαμπρότατα τις εορτές των θερινών αγίων μας, με τα παραδοσιακά πανηγύρια, δείχνει αυτήν την κατάσταση. Θέλουν να κρατήσουν ζωντανή την παρουσία των προγόνων τους.

Δεν είναι άσχετο με αυτό και το ότι παρατηρείται μεγάλη διάθεση προσφοράς για την ανοικοδόμηση και την συντήρηση Ιερών Ναών, για την βελτίωση δρόμων και πλατειών, για την ανοικοδόμηση κτιρίων και ακόμη για την σύσταση Ιδρυμάτων και Κληροδοτημάτων για να βελτιώσουν τις κοινωνικές συνθήκες ζωής των εναπομεινάντων κατοίκων στην περιοχή αυτή. Όλα αυτά γίνονται μέσα στον περιβόητο νόστο της πατρίδας.

Και το τέταρτο αίτιο, που συνδέεται με το προηγούμενο είναι η διατήρηση της μνήμης.

Η μνήμη παίζει μεγάλο ρόλο στην ζωή του ανθρώπου. Είναι αυτή που τον ξεκουράζει στο παρόν και του δίδει δυνάμεις για το μέλλον. Το λεγόμενο από την φιλοσοφία «χρονικό εγώ» που συνδέεται με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, συγκροτεί την προσωπικότητα του ανθρώπου. Η μνήμη που διατηρείται μέσα στον άνθρωπο, έχει σχέση με την ευγνωμοσύνη, την αίσθηση της αγάπης και αυτό είναι κινητήρια δύναμη για έργα ευποιΐας, για την αντιμετώπιση των μεγάλων δυσκολιών, για την ανάπτυξη περαιτέρω της προσωπικότητος.

Μάλιστα, όπως έχει επισημανθή, μεγαλύτερη δύναμη μέσα στον εγκέφαλο του ανθρώπου έχει η λήθη, παρά η μνήμη, αφού το ευκολότερο είναι να ξεχάσουμε και το δυσκολότερο να θυμόμαστε. Οπότε, χρειάζονται μεγάλες προσπάθειες για να διατηρήται στην επιφάνεια η μνήμη, κυρίως των καλών γεγονότων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο διοργανώνουμε εκδηλώσεις, συγγράφουμε βιβλία, ώστε να κρατούμε ζωντανή αυτήν την μνήμη του παρελθόντος, γιατί αυτό μας ποδηγετεί ασφαλώς στο μέλλον. Τα αρνητικά πρέπει να τα ξεχνούμε, και να αγωνιζόμαστε να ενθυμούμαστε τα θετικά. Αυτό κάνουμε και με την καθιερωθείσα εκδήλωση της Ναυπακτιακής πίττας.

Αυτοί είναι κατά την γνώμη μου οι τέσσερες λόγοι που οι άνθρωποι δημιουργούν Συλλόγους, Σωματεία, Συνεταιρισμούς, Εταιρείες. Αρκεί, βέβαια, να μη επικρατούν συγκρούσεις μεταξύ αυτών, γιατί όλοι υπηρετούμε τον ίδιο προσωπικό, υπαρξιακό και κοινωνικό σκοπό. Επίσης, οι Σύλλογοι πρέπει να εξυπηρετούν όλες τις ανάγκες που είπαμε προηγουμένως, χωρίς να καταργούν τους θεσμούς που είναι αναγκαίοι για την καλή συγκρότηση της κοινωνίας.

3. Η κοινωνία των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι Σύλλογοι, τα Σωματεία και οι Εταιρείες εκπληρώνουν και έναν άλλο σκοπό που είναι η δημοκρατικοποίηση της κοινωνίας μας. Ενώ το Κράτος, η Πολιτεία είναι απαραίτητα για μια ευνομούμενη κοινωνία, ώστε να δημιουργήται η ισονομία και η καλή συμβίωση των πολιτών, εν τούτοις πολλές φορές το Κράτος, με πρότυπα φεουδαλιστικά, οδηγείται στην συγκρότηση ενός υπερσυγκεντρωτικού συστήματος διοικήσεως. Αυτό συνέβη και στην χώρα μας, μετά την απελευθέρωσή της από τον οθωμανικό ζυγό, με αποτέλεσμα να καταστραφούν «οι ενδογενείς κοινότητες που είχαν αναπτυχθή στην διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ασυνεχής και μακροχρόνια διαδικασία για την επίτευξη της εθνικής ολοκλήρωσης, οι πολιτιστικές αξίες και ψυχολογικά χαρακτηριστικά (ανασφάλεια, απουσία εμπιστοσύνης, κλπ.) καθώς και γεωγραφικοί συντελεστές δεν επέτρεψαν τη διαμόρφωση των συνθηκών για την ανάπτυξη σταθερών από-συγκεντρωτικών δομών εξουσίας και σχέσεων».

Αυτό που συμβαίνει με όλα τα Κράτη, μπορεί να συμβή και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, γι’ αυτό και πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για το φαινόμενο της «Ευρωκρατίας», δηλαδή παρατηρείται ένας συγκεντρωτισμός στα κεντρικά όργανα της Ευρώπης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί κάνουν λόγο για την ανάπτυξη της «Κοινωνίας των πολιτών». Ο όρος «κοινωνία των πολιτών» έχει καθιερωθή από τον Gellner ως εξής: «..ένα σύνολο ποικίλων μη κυβερνητικών θεσμών, αρκετά ισχυρών ώστε να αντισταθμίζουν το κράτος και που ενώ δεν το εμποδίζουν να εκπληρώσει το ρόλο του ως εγγυητή της ειρήνης και διαιτητή μεταξύ μεγάλων συμφερόντων, μπορούν ωστόσο να το εμποδίσουν να κυριαρχήση και να εκμηδενίση το υπόλοιπο της κοινωνίας».

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι «η κοινωνία των πολιτών» βοηθά στην εκδημοκρατικοποίηση της κοινωνίας και στην υπονόμευση του «φεουδαλιστικού συστήματος». Γι’ αυτό και η «κοινωνία των πολιτών» είναι ανάγκη να στηριχθή και να αυξηθή, αφού μάλιστα, όπως υποστηρίζει ο Νίκος Μουζέλης, «μια βασική αδυναμία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος είναι ότι για διαφόρους-ιστορικούς κυρίως λόγους, η κοινωνία των πολιτών είναι εξαιρετικά καχεκτική».

Η «κοινωνία των πολιτών» με τα Σωματεία και τους Συλλόγους που διατηρούν και καλλιεργούν ακόμη περισσότερο τον πολιτισμό είναι αναγκαία και σε αυτό το σημείο βλέπω την παρουσία σας στα πολιτιστικά και κοινωνικά δρώμενα.

Ως Μητροπολίτης της ιστορικής αυτής Ιεράς Μητροπόλεως χαίρομαι για την παρουσία σας στο κοινωνικό γίγνεσθαι, στην εδραίωση του εκδημοκρατισμού της χώρας μας και στην πολιτιστική ελευθερία και σας θεωρώ ως πρεσβευτές της πανέμορφης Πόλεώς μας και της εξ ίσου πανέμορφης Ορεινής Ναυπακτίας, σας ευλογώ και εύχομαι να έχετε υγεία και δυνάμεις πολλές για το καλό όλων μας.

Καλή χρόνια και ευλογημένη.–

  • Προβολές: 2354