Κύριο θέμα: Η παράδοση της προσκύνησης των τιμίων λειψάνων

Ο άγιος Πολύκαρπος στην Ναύπακτο

Ο άγιος Πολύκαρπος

«Αυτός είναι ο διδάσκαλος της Ασίας, ο πατέρας των Χριστιανών, αυτός που καταργεί τους δικούς μας θεούς, που διδάσκει πολλούς να μη θυσιάζουν ούτε να προσκυνούν τα είδωλα».

Αυτήν την μαρτυρία έδωσε το πλήθος των ειδωλολατρών για τον άγιο Πολύκαρπο, όταν ως «κριον επίσημον» τον έσυραν οι στρατιώτες στο στάδιο για να τον εκτελέσουν. Στο στάδιο ετοιμάσθηκε η φωτιά για να καή ο άγιος, επειδή τα θηρία ήταν χορτασμένα από τα προηγούμενα μαρτύρια και δεν είχαν όρεξη για το μακάβριο έργο τους.

Η ενοικούσα θεία χάρις

Εκεί ο άγιος Πολύκαρπος απέθεσε τα ρούχα του και έλυσε την ζώνη του και τα υποδήματά του, κάτι που δεν είχε κάνει προηγουμένως, γιατί «πάντοτε καθένας από τους πιστούς βιαζόταν, ποιός θα ακουμπήση την επιδερμίδα του» για να λάβη ευλογία και χάρη, αφού «και πριν από το μαρτύριό του ήταν στολισμένος, λόγω της αγαθής του ζωής, με κάθε καλό». Δηλαδή, ήδη πριν το μαρτύριό του, το σώμα του μετείχε της θεοποιού Χάριτος του Χριστού, γιατί είχε την πληρότητα της αγάπης, καθώς διδάσκει και ο άγιος Σιλουανός: «Έμαθα ότι η αγάπη ποικίλλει ως προς την έντασή της. Όποιος φοβάται τον Θεό, φοβάται να Τον λυπήσει με κάτι• αυτός είναι ο πρώτος βαθμός. Όποιος έχει το νου καθαρό από εμπαθείς λογισμούς, αυτό είναι ο δεύτερος βαθμός, μεγαλύτερος από τον πρώτο. Όποιος αισθητά έχει την χάρη στην ψυχή του, αυτό είναι ο τρίτος βαθμός της αγάπης, ακόμη μεγαλύτερος. Η τέταρτη βαθμίδα, η τέλεια αγάπη για τον Θεό, είναι όταν έχει κάποιος την χάρη του Αγίου Πνεύματος και στην ψυχή και στο σώμα. Τα σώματα των ανθρώπων αυτών αγιάζουν και μετά τον θάνατό τους γίνονται άγια λείψανα». Αυτό συνέβαινε και με τον άγιο Πολύκαρπο.

Το μαρτύριο – το τίμιο λείψανο

Και ο Άγιος ρίχθηκε μέσα στις φλόγες και επειδή θαυματουργικά δεν καιγόταν από αυτές, σφαγιάσθηκε και με το αίμα του έσβησε την φωτιά! Οι Χριστιανοί ζήτησαν να λάβουν το τίμιο λείψανό του και να το ασπασθούν και να το κρατήσουν για πάντα ως ευλογία. Αλλά κάποιοι ειδωλολάτρες έπεισαν τον ηγεμόνα να καύση το σώμα του Αγίου, για να μην αρχίσουν, δήθεν, οι Χριστιανοί να τον λατρεύουν, όπως τον Εσταυρωμένον, «αγνοώντας, ότι ούτε τον Χριστό μπορούσαμε (οι Χριστιανοί) ποτέ να εγκαταλείψουμε… ούτε να σεβαστούμε κάποιον άλλο• διότι Αυτόν Τον προσκυνούμε επειδή είναι Υιός του Θεού, ενώ τους μάρτυρες, ως μαθητές και μιμητές του Κυρίου, τους αγαπούμε επάξια εξαιτίας της ανυπέρβλητης αγάπης τους στον ίδιο τον Βασιλιά και Δάσκαλο, των οποίων μακάρι να γίνουμε και εμείς μέτοχοι και συμμαθητές».

Το πολύτιμα οστά

Και όταν κάηκε το τίμιο σώμα του Ιερομάρτυρος, οι Χριστιανοί περισυνέλεξαν τα «τιμιώτερα και από πολύτιμους λίθους και δοκιμασμένα περισσότερο από χρυσάφι οστά του», τα απέθεσαν σε γνωστό στους Χριστιανούς της Σμύρνης μέρος, όπου συναθροίζονταν και τελούσαν την θεία Λειτουργία και γιόρταζαν τα γενέθλια (=μαρτύριον) του Ιερομάρτυρος και ασκούνταν και προετοιμάζονταν όσοι επρόκειτο να αθλήσουν (=μαρτυρήσουν) στο μέλλον!

*

Το λείψανο του Αγίου της Ι.Μ. Αμπελακιωτίσσης

Από αυτά τα πολυτιμότερα από τους πολύτιμους λίθους οστά και τα δοκιμασμένα στην φωτιά πιο πολύ και από το χρυσάφι, γύρω από τα οποία συνάζονταν η Χριστιανική Κοινότητα της Σμύρνης, έχει και η Επαρχία μας την μεγάλη ευλογία να κατέχη το χέρι του Ιερομάρτυρος.

Η κάθοδος του λειψάνου στην Ναύπακτο και η εφετινή πανήγυρις

Αυτό το αγιασμένο τίμιο λείψανο κατέρχεται μία φορά το έτος στην Ναύπακτο, για να το ασπασθούν οι Χριστιανοί και να ευλογηθή η πόλη.

Εφέτος η έλευση του τιμίου Λειψάνου έγινε την Κυριακή των Μυροφόρων. Έτσι ο άγιος τιμήθηκε και πανηγυρίστηκε μέσα στην αναστάσιμη ατμόσφαιρα της Εκκλησίας. Και αυτό ταιριάζει με το μαρτύριό του, το οποίο, σύμφωνα με το αρχαίο μαρτυρολόγιό του που συνετάγη από Χριστιανούς της Εκκλησίας της Σμύρνης, συνέβη το Μεγάλο Σάββατο! Και όντως κατά κοινή ομολογία εφέτος ήταν όλα λαμπρότερα.

Η υποδοχή του τιμίου Λειψάνου έγινε το Σάββατο 21 Απριλίου το απόγευμα μπροστά στο Δημαρχείο. Το λείψανο, που μετέφερε ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αμπελακιωτίσσης π. Πολύκαρπος, το υποδέχθηκαν οι Αρχιερείς, ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος και ο Σεβ. Μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Εφραίμ. Έπειτα μεταφέρθηκε εν πομπή στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Δημητρίου, όπου τελέσθηκε πανηγυρικός Εσπερινός, στον οποίον χοροστάτησε και κήρυξε τον θείο λόγο ο Σεβασμιώτατος κ. Εφραίμ. Ακολούθησε βραδινή λιτανεία μέχρι το γραφικό λιμάνι της πόλεως, κατά την οποίαν συνόδευσαν η Παπαχαραλάμπειος Φιλαρμονική, μαθητές του Β Δημοτικού Σχολείου Ναυπάκτου και του Κατηχητικού της Ενορίας με τα φαναράκια τους, και ο πιστός λαός. Την επομένη τελέσθηκε αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου κ. Εφραίμ.

Ακολούθησε δεξίωση που ετοίμασαν οι κυρίες του Συνδέσμου Αγάπης του Αγίου Δημητρίου για όλον τον λαό στο Πνευματικό Κέντρο του Ναού και γεύμα που προσέφερε ο Ιερός Ναός προς τιμήν του φιλοξενουμένου Αρχιερέως, στις Αρχές, τους Ιερείς, τους Ιεροψάλτες και το προσωπικό του Ναού, στους εκπροσώπους των Συνδέσμων Αγάπης.

Στις πανηγυρικές και λατρευτικές αυτές εκδηλώσεις συμμετείχαν Ιερείς της Επαρχίας μας με πρώτον τη τάξει τον σεβαστό π. Αντώνιο Βαζούρα, δύο Διάκονοι, ο π. Γερβάσιος και ο π. Αλέξανδρος, της Μητροπόλεως Πατρών που ευγενώς και φιλαδέλφως απέστειλε ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Χρυσόστομος, οι ιεροψάλτες του Μητροπολιτικού Ναού Πέτρος Παρράς και Δημήτριος Καλογερής, οι Δήμαρχοι Ναυπάκτου κ. Αθανάσιος Παπαθανάσης και Αποδοτίας κ. Βασίλειος Σούζας με μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, οι πολιτικές, αστυνομικές και λοιπές Αρχές της πόλεως και ο πιστός λαός.

Στο πανηγύρι συμμετείχε, όπως κάθε χρόνο, η αδελφότητα του Ιερού Ησυχαστηρίου Παναγίας Γοργοεπηκόου, φιλοξενώντας το βράδυ στον Ναό της το λείψανο του Αγίου και προσφέροντας το εόρτιο δείπνο στους Αρχιερείς και την συνοδεία τους.

Επειδή εφέτος συνέπεσε να πανηγυρίζη και η τρίτη Ενορία της πόλεως, ο Άγιος Γεώργιος, το λείψανο του Αγίου Πολυκάρπου μεταφέρθηκε κατά την θεία Λειτουργία στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό και το ασπάσθηκε το πλήθος των πιστών που τον πλημμύρισαν.

Η εφετινή αγρυπνία

Στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου ετελούντο καθημερινά Εσπερινός με Παράκληση και θεία Λειτουργία, μέχρι την Τρίτη το βράδυ, οπότε τελέσθηκε νυκτερινή αρχιερατική θεία Λειτουργία. Πολύς λαός προσήλθε στην αποχαιρετιστήρια αυτή θεία Λειτουργία, ιδιαιτέρως όσοι επιθυμούσαν να ακούσουν τα τροπάρια του Μάρτυρος μαζί με τα αναστάσιμα τροπάρια, το μαρτύριό του που είναι ένα από τα αρχαιότερα διασωζόμενα μαρτύρια, να κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων και να ξεπροβοδίσουν το τίμιο λείψανο με τα κεριά στο χέρι, περνώντας μέσα από το νυκτερινό και ξαγρυπνισμένο για διασκέδαση λιμάνι, μέχρι το Επισκοπείο, και να ξαναδώσουν με νοσταλγία συνάντηση για τον επόμενο χρόνο.

Το χαρακτηριστικό της φετινής αγρυπνίας ήταν ότι τελέσθηκε χωρίς μικρόφωνα και με χαμηλό φωτισμό. Στο εκκλησίασμα επικρατούσε απόλυτη ησυχία και το αυτί, που στην αρχή ξενίστηκε από την χαμηλή ένταση της ψαλμωδίας, γρήγορα συνήθισε και οι φυσικές φωνές των Ιεροψαλτών και των Ιερέων δημιουργούσαν ένα αίσθημα ηρεμίας και κατάνυξης. Αυτή η εμπειρία μας έκανε να σκεφτόμαστε ότι μερικές απόψεις περί αξίας ορισμένων επιτευγμάτων του ανθρώπου μάλλον πρέπει να ξαναμελετηθούν…

Ευχαριστίες

Ευχαριστία και δοξολογία πρέπουν στον Αναστάντα Χριστό και στον μάρτυρα της Αναστάσεώς Του άγιο Πολύκαρπο που μαρτύρησε το Μεγάλο Σάββατο περιμένοντας την Ανάσταση. Ακόμη ευχαριστίες χρωστούμε στον Σεβ. Μητροπολίτη κ. Ιερόθεο που μας έδωσε την ευλογία να υμνήσουμε τον Άγιο μέσα στην χαρμόσυνη και ελπιδοφόρο αναστάσιμη περίοδο κατά την οποία συνέβη και το μαρτύριο του Αγίου (Μεγάλο Σάββατο προς Κυριακή του Πάσχα) και στον π. Πολύκαρπο που φυλά και φιλεί, φυλάγεται και φιλείται από το τίμιο Λείψανο όλο το έτος πάνω στα δυσπρόσιτα βουνά της Επαρχίας μας και το συνοδεύει για να ευλογή μια φορά τον χρόνο και την πόλη μας.

*

Ο προστάτης της Επαρχίας μας

Ο άγιος Πολύκαρπος θεωρείται προστάτης Άγιος της Επαρχίας μας. Και πιστεύουμε ότι δύναται να μας προσφέρει την προστασία του, γιατί αυτό έκανε και όσο ζούσε. Αυτό –την προσευχή– τελούσε και όταν ακόμη ο μεν θάνατος άρχισε να τον αγκαλιάζη απειλητικά, η δε συνοδεία του θανάτου –ο φόβος, η απελπισία, η βία της αυτοσυντήρησης κ.α.– έστεκαν μακριά από τον Μάρτυρα, γιατί τους ήταν απρόσιτος. Τότε, λοιπόν, που τον πλησίαζε ο θάνατος, κατέφυγε σε ένα μικρό αγρόκτημα και εκεί «νύκτα και ημέρα, μη κάνοντας τίποτε άλλο, παρά να προσεύχεται για όλους και για τις Εκκλησίες της οικουμένης, πράγμα που συνήθιζε να το κάνη». Και όταν οι στρατιώτες άπλωσαν πάνω του τα χέρια να τον συλλάβουν, «τους ζήτησε να του δώσουν ώρα να προσευχηθή άφοβα… Στάθηκε και προσευχήθηκε έτσι, γεμάτος από την χάρη του Θεού, ώστε επί δύο ώρες να μη μπορή να σιγήση, και να εκπλήσσονται όσοι τον άκουαν, και πολλοί να μετανοούν που ήλθαν να συλλάβουν έναν τόσο θεοπρεπή γέροντα». Στην προσευχή του αυτή «μνημόνευσε όλους, ακόμα και αυτούς που δεν είχαν συναντηθεί μαζί του, μικρούς και μεγάλους, ένδοξους και άδοξους, και ολόκληρη την Καθολική Εκκλησία της οικουμένης». Και όταν οι φλόγες άρχισαν να αγγίζουν το πρεσβυτικό και χαριτωμένο σώμα του, κοίταξε στον ουρανό και ανέπεμψε προσευχή ευχαριστίας και δοξολογίας προς τον Θεό, γιατί τον αξίωσε να συμμετάσχη στο ποτήριο του Χριστού!

«Κύριε Θεέ, Παντοκράτορα, Πατέρα του αγαπητού και ευλογημένου παιδιού σου Ιησού Χριστού, μέσω του οποίου αποκτήσαμε την γνώση μας για σένα, Θεέ των αγγέλων και των δυνάμεων και όλης της κτίσεως και κάθε γενιάς δικαίων που ζουν κοντά σου• σε δοξολογώ που με αξίωσες την ημέρα και την ώρα αυτή, να συναριθμηθώ μεταξύ των μαρτύρων, με το ποτήριο του Χριστού σου, για να αναστηθώ στην αιώνια ζωή με την ψυχή και το σώμα στην αθανασία του Αγίου Πνεύματος, μαζί με τους οποίους (μάρτυρες) είθε να γίνω δεκτός μπροστά σου σήμερα, θυσία λιπαρή και ευπρόσδεκτη, όπως την προετοίμασες και μου την φανέρωσες και την εκπλήρωσες, αληθινέ Θεέ που δεν διαψεύδεσαι. Γι' αυτό και σε δοξολογώ για όλα, σε ευλογώ, σε δοξάζω μέσω του αιωνίου και επουρανίου αρχιερέα Ιησού Χριστού, του αγαπητού σου παιδιού, δια του οποίου μαζί μ' αυτόν και το Άγιον Πνεύμα σου πρέπει δόξα και τώρα και στους μελλοντικούς αιώνες. Αμήν».

Πιστεύουμε ότι η προσευχητική αυτή δύναμη παραμένει στην ψυχή του Αγίου, πολύ περισσότερο μάλιστα, και εκδηλώνεται ως ουράνια πρεσβεία και προστασία για όσους τον επικαλούνται με πίστη, και ιδιαιτέρως για την Επαρχία μας που κατέχει τον πολύτιμο θησαυρό του τιμίου λειψάνου του.

Α.Κ.