Skip to main content

Νεοκλῆ Σαρρῆ: Γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου

 (απομαγνητοφωνημένη ομιλία)

Για την απελευθέρωση της ΝαυπάκτουΤην Κυριακή 22 Απριλίου στην Παπαχαραλάμπειο Αίθουσα ο Δήμος Ναυπάκτου διοργάνωσε ενδιαφέρουσα διάλεξη στα πλαίσια του εορτασμού της Απελευθέρωσης της πόλεως (18-4-1828). Ομιλητής ήταν ο πανεπιστημιακός και πολιτικός κ. Νεοκλής Σαρρής.

Ο κ. Νεοκλής Σαρρής άρχισε την ομιλία του τονίζοντας ότι, προκειμένου να νοηματοδοτήσουμε την απελευθέρωση της Ναυπάκτου και την σημασία της, είναι ανάγκη να μελετήσουμε το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Έτσι, μας οδήγησε νοερώς μέχρι την Κωνσταντινούπολη του 1828, όπου ο λόρδος Στάτφορντ Κάνιγκ τόνιζε στους Τούρκους συνομιλητές του ότι τα συμφέροντα της χώρας του ευνοούν την δημιουργία μιας ελεύθερης Ελλάδας στα όρια της Πελοποννήσου και ενός κομματιού της Στερεάς, που θα διασφάλιζε την ασφαλή ναυσιπλοΐα στην «Άσπρη Θάλασσα», το Αιγαίο. Στην αντίδραση των συνομιλητών του, ότι τι θα γίνη με τους Έλληνες που βρίσκονται σ' όλα τα Βαλκάνια και την Μικρά Ασία, ο Άγγλος διπλωμάτης απάντησε: «Αυτοί δεν είναι Έλληνες». Έλληνες και Ελλάδα θα θεωρούνται όσοι βρίσκονται στα όρια της αρχαίας Ελλάδος και μάλιστα στα όρια που αναφέρθηκαν ανωτέρω. Έτσι, σύμφωνα, με τον Καθηγητή, η Ελλάδα δημιουργήθηκε ως προτεκτοράτο των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης. Συζητήσεις γίνονταν για το καθεστώς και την ακριβή οριοθέτηση του νέου κρατιδίου. Και ο κ. Καθηγητής συνέχισε:

«...Το 1828, δηλαδή και πριν ακόμη το Ναυαρίνο, συνεζητείτο η δημιουργία ουσιαστικά ενός Προτεκτοράτου των Μεγάλων δυνάμεων.

Παρατήρηση πρώτη: Η Ελλάδα δημιουργήθηκε ως Προτεκτοράτο των Μεγάλων δυνάμεων και παραμένει προτεκτοράτο των Μεγάλων Δυνάμεων. Περί αυτού πρόκειται. Και σ’ αυτό μου φαίνεται πολλοί πολιτικοί και μεγάλα ονόματα δεν διαφωνούν. (Αυτά πρέπει να γραφούν σε ορισμένες αναμνήσεις δικές μου, που προφανώς θα κυκλοφορήσουν βεβαίως μετά το θάνατό μου, δεν θα κυκλοφορήσουν όσον θα ζω).

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις αντιλαμβάνεσθε ότι το σχεδίασμα αυτό περιλάμβανε την Πελοπόννησο, αλλά περιλάμβανε επίσης και ένα κομμάτι της Στερεάς Ελλάδας, ένα κομμάτι το οποίο να διασφαλίζη την Αττική. Διότι τι είδους ανάσταση της αρχαίας Ελλάδας θα γινόταν, αν δεν υπήρχε η Αττική; Και προς εξασφάλιση της Αττικής ασφαλώς μια νοητή γραμμή εκάλυπτε όλον τον Κορινθιακό, και βέβαια έφθανε μέχρι περίπου στο Μεσολόγγι. Αυτή ήταν η βασική αρχή. Αυτό το αρχικό σχεδίασμα περιλάμβανε ορισμένα νησιά κοντά στην Αττική, Ύδρα, Σπέτσες κλπ, στο Σαρωνικό, και τις Κυκλάδες. Δεν περιλάμβανε βέβαια την Εύβοια. Αντιθέτως σκέψεις γινόταν για την Σάμο. Βεβαίως, επειδή δεν μπορούσαν ταυτοχρόνως να δημιουργηθούν δύο ανεξάρτητα κράτη η να έχη σχέση η Ελλάδα με την Σάμο η λύση ήταν να γίνη μία ανταλλαγή και να προκριθή η Εύβοια αντί της Σάμου. (Βεβαίως αργότερα η Σάμος έγινε ηγεμονία, όποιος γνωρίζει καλά την ιστορία, με Χριστιανό Έλληνα ηγεμόνα. Ο τελευταίος ηγεμών ήταν ο Βεγλερής, του Φαίδωνα του Βεγλερή του οποίου ο πατέρας ήταν καθηγητής μου).

Η απελευθέρωση του Έπαχτου, τουρκικά λέγεται Ινέμπαχτε. Το Ινέμπαχτε, η Ναύπακτος, είναι το εν Επάχτω, όπως το Ιστανμπούλ είναι εις την πόλιν, όπως το Ισμίρ είναι εις την Σμύρνην, όπως το Ιστάνγκιοε είναι το εις την Κω, έτσι ακριβώς και η Ναύπακτος είναι το Ινέμπαχτε. Το Ινέμπαχτε ήταν η πρωτεύουσα ενός καζά, και μάλιστα βασικού καζά, του μπεϊντερτάτου της Ρούμελης. Ο βασικός αυτός καζάς, (καζάς σημαίνει με τα σημερινά μέτρα μία Νομαρχία) επικεφαλής του οποίου βρίσκεται ένας καδής, ενώ σε μεγαλύτερα διοικητικά διαμερίσματα, όπως είναι το σαντζάκι το μπεϊντερτάτο, επικεφαλής είναι στρατιωτικοί. Και αυτό γίνεται για να διασπασθή η εξουσία των στρατιωτικών, να διαμοιρασθή μάλλον με τους πληρωμένους δικαστικούς.

Εκείνο το οποίο έχει μεγάλη σημασία και για τον τόπο εδώ, για την ιστορία δηλαδή του τόπου, αλλά και γενικότερα για την ιστορία της ελεύθερης Ελλάδας, είναι το εξής: Εάν θα δήτε τον πληθυσμό κάθε πόλεων, η κωμιδρίων, η κωμοπόλεων, θα δήτε ότι η αναλογία του μουσουλμανικού πληθυσμού είναι υψηλότερη στα ημιαστικά η αστικά κέντρα από ο,τι είναι στην ύπαιθρο. Στην ύπαιθρο σχεδόν είναι ανύπαρκτοι, δεν υπάρχουν. Που υπάρχουν μουσουλμανικοί πληθυσμοί; Υπάρχουν στις πόλεις και στις κωμοπόλεις. Για ποιό λόγο; Είναι ένας λόγος, ο οποίος εξηγεί το ρηθέν υπό του Σεβασμιωτάτου. (Βεβαίως θα εκπλαγήτε αν ακούσετε ότι είναι πολιτικά όχι ορθόν αυτό το οποίον είπε ο Σεβασμιώτατος, και αν τυχόν το πάρουν είδηση ορισμένοι ευφάνταστοι ιστορικοί σύγχρονοι, αυτοί οι οποίοι συγγράφουν και τα σχολικά εγχειρίδια, τότε θα τεθή εις το στόχαστρόν τους). Δεν είναι πολιτικά correct το να πη κανείς οθωμανικός ζυγός• είναι ρατσιστικό. Αυτό διότι λένε ότι οι Τούρκοι μας κατέλαβαν ως μια αρχή, ενώ ήταν ζυγός. Και από που φαίνεται. Από τον εποικισμό. Και θα ξεκινήσω όχι από την Ναύπακτο που θα έρθω μετά, αλλά από την Ίμβρο και την Τένεδο.

Η Ίμβρος είναι πολύ μεγαλύτερη της Τενέδου. Ξέρετε είναι δύο νησιά που δεσπόζουν στον Ελλήσποντο, στο έμπα των Δαρδανελλίων, του Ελλησπόντου. Βλέπετε ότι εις μεν την Ίμβρο δεν υπήρχε ούτε ένας Τούρκος για δείγμα, δηλαδή δείγμα να τον βάλουμε στο μουσείο. Μέχρι το 1922 δεν υπήρχε ούτε ένας, ενώ στην Τένεδο που είναι μικρότερη, υπήρχε μία κοινότητα Τούρκων. Γιατί υπήρχε η κοινότητα Τούρκων; Διότι εκεί υπήρχε φρουρά. Εκεί υπήρχε φρούριο. Και εκεί η φρουρά συνοδεύεται από ένα εξυπηρετικό προσωπικό, οικογένειες των υπηρετούντων ανδρών, αλλά και ένας αριθμός από επαγγελματίες που έχουν σχέση με την διατήρηση της φρουράς. Αυτό συμβαίνει και σε όλη την Ελλάδα, την ανεξάρτητη σήμερα Ελλάδα, ξεκινώντας από την Πελοπόννησο. Γι' αυτό θα δήτε ο πληθυσμός των Πατρών να έχη μέσα ένα ασυνήθιστα μεγαλύτερο ποσοστό μουσουλμάνων. Οι μουσουλμάνοι σ’ όλη την περιφέρεια της Πελοποννήσου, αλλά και της Ρούμελης εδώ, ήταν γύρω στο 12-13% του πληθυσμού. Και 12-13 % εάν αριθμητικώς κάνετε την αναλογία, κατά το 6-7% είναι οι στρατιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι. Συνεπώς είναι μία δύναμις κατοχής. Δεν ξέρω αν γίνομαι αντιληπτός. Εάν προχωρήσετε ακόμα πιο πέρα, θα δήτε ότι το 12% κατέχει το 78% των εδαφών. Δηλαδή και μόνο από αυτήν την λεπτομέρεια η Ελληνική Επανάσταση είναι απολύτως δικαιολογημένη. Κάτι ο οποίο αποσιωπούν τα σχολικά εγχειρίδια και το αποσιωπούν παρ’ ότι ιδεολογικά θα έπρεπε να το είχαν χρησιμοποιήσει. Δηλαδή ότι είναι μία κίνηση που έχει έναν κοινωνικό απελευθερωτικό χαρακτήρα.

Λέω, λοιπόν, ότι η απελευθέρωση της Ναυπάκτου ήταν αναγκαία. Μέχρι την τελευταία στιγμή επαίζετο, εάν τυχόν θα γίνη ανεξάρτητη πολιτεία η Ελλάδα η θα είναι μία υποτελής στην Πύλη πολιτεία. Εδώ θα ήθελα να προσθέσω ότι, όταν τελικά επιταχύνθηκαν οι ενέργειες, οι οποίες ενέργειες ήταν η απελευθέρωση πρώτα των γύρω περιοχών, πρώτα απελευθερώνονται τα Κράβαρα.

(Και από τις αρνητικές στιγμές του αγώνα)

Στο διασωθέν κάτω από μυθιστορηματικές συνθήκες αρχείον του Κωστάκη Μουσούρου, ο οποίος υπήρξεν πρώτος πρέσβυς του Οθωμανικού κράτους στην Ελλάδα, επί Όθωνος, υπάρχει το εξής εκπληκτικό έγγραφο το οποίο έχει γράψει με τα χέρια του ο Κωστάκης Μουσούρος και του οποίου το πρωτότυπο βρίσκεται πλέον στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Λοιπόν αναφέρεται το εξής: Την Πρωτοχρονιά του έτους 1848 ο Όθων έκανε ορισμένες προαγωγές στρατιωτικών από συνταγματάρχη σε υποστράτηγο, (δεν υπήρχε ο βαθμός του ταξίαρχου) και παρέλειψε τον Γρίβα. Και υπάρχει η εξής πληροφορία… Ζήτησε ο Γρίβας να συναντήση τον Οθωμανό πρέσβυ... Και είπε ότι έχει έτοιμο πραξικόπημα να διαλύση την Ελλάδα για να την ενσωματώση στην Οθωμανική αυτοκρατορία. (Και αυτό, επειδή δεν είχε γίνει στρατηγός), υπό τον όρον να του εξασφαλίσουν ένα υψηλό υπούργημα στο Οθωμανικό κράτος. Και γράφει στον πεθερό του, τον Στέφανο τον Βογορίδη τον εκ Βουλγάρων, και ο πεθερός του Κωστάκη του Μουσούρου λέει: «Εγώ συμφωνώ με τον ειρημένο στρατιωτικό, αλλά επειδή αυτός ήταν με τον Αλή Πασά και πρόδωσε τον Αλή Πασά και πήγε με τους Σουλιώτες, πρόδωσε τους Σουλιώτες πρόδωσε τον έναν η τον άλλον... δεν του έχομεν εμπιστοσύνην, ει δυνατόν ακίνδυνο υπούργημα να του δώσετε».

(συνεχίζεται Γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου (Β) )

  • Προβολές: 2570