Στην αυτοκρατορία του Μεγάλου Κωνσταντίνου

Στην Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπήρχαν τρία βασικά γνωρίσματα, ήτοι η ελληνιστική και ελληνική Παράδοση, η ρωμαϊκή νομοθεσία και η ορθόδοξη πίστη. Οι Ρωμηοί είναι Ορθόδοξοι στους οποίους η Ορθοδοξία εκφράζεται μέσα από την αρχαία ελληνική ορολογία. Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζάντιο) οι κάτοικοι προέρχονταν από διάφορες εθνότητες και φυλές, αλλά είχαν κοινά γνωρίσματα, όπως την ελληνική η ελληνιστική παράδοση και την Ορθοδοξία. Οι βασικές γλώσσες ήταν δύο, ήτοι η ελληνική και η λατινική. Οπωσδήποτε υπήρχε και μια πολιτισμική και γλωσσική ώσμωση και διάφορες επιρροές. Αλλά τα πολιτιστικά και θρησκευτικά γνωρίσματα ήταν οπωσδήποτε κοινά.

Οι κάτοικοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αισθάνονταν περίπου ο,τι αισθάνονται σήμερα οι κάτοικοι της Αμερικής, οι οποίοι ξέρουν πολύ καλά ότι κατάγονται από διαφορετικές εθνότητες, αλλά έχουν την ίδια πολιτιστική και γλωσσική παράδοση, και φυσικά αισθάνονται ότι είναι αμερικάνοι, οπότε δεν υπάρχει εθνοφυλετισμός. Βέβαια, στο λεγόμενο Βυζάντιο τα πράγματα ήταν διαφορετικά, αφού οι άνθρωποι είχαν κοινή θρησκευτική ζωή, όπως διαμορφώθηκε από την ορθόδοξη πίστη και λατρεία.

Εκείνο που παρατηρεί κανείς στους κατοίκους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είναι οι δύο βασικές αρετές, δηλαδή η φιλοθεΐα και η φιλανθρωπία…

Το ότι οι μοναχοί και οι άγιοι ήταν τα πρότυπα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής είναι απόδειξη ότι η άσκηση, η στέρηση, η εγκράτεια, γενικά η ασκητικός τρόπος ζωής είναι εκείνος που κυριαρχούσε και φυσικά αυτή η μέθοδος θεράπευε τους ανθρώπους. Γι' αυτό και οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες επεδίωκαν την επικράτηση της Ορθοδόξου πίστεως. Άλλωστε, η Ορθοδοξία δεν είναι μια ιδεολογία, αλλά ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου: Γέννημα και θρέμμα Ρωμηοί)