Συνέντευξη για την «διαδοχολογία» στην δημοσιογράφο Μαρία Παπουτσάκη

του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

(Δημοσιεύθηκε συντετμημένη στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», 20-1-2008)

1 Ερώτηση: Ακούμε τα ονόματα διαφόρων ιεραρχών που φέρονται ως υποψήφιοι. Ποιός και κάτω από ποιές συνθήκες καθορίζονται τελικά ότι είναι υποψήφιοι;

Απάντηση: Αυτό είναι και δική μου απορία και απορία πολλών Ιεραρχών που παρακολουθούν σιωπηλά όλη αυτήν την συζήτηση για την διαδοχολογία, σε μια περίοδο που ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δίνει την μάχη του για την ζωή η την μάχη του στην διαδικασία του θανάτου. Προκαλεί αλγεινή εντύπωση όλη αυτή η κινητοποίηση, ιδιαιτέρως αυτών που τιμήθηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο.

Πέραν αυτού προκαλούνται πολλά ερωτηματικά: Ποιοί και πως και γιατί προβάλλουν μερικά ονόματα και αποκλείουν άλλους; Υπάρχουν εξωσυνοδικά κέντρα που προβάλλουν συγκεκριμένα πρόσωπα η οι φερόμενοι ως υποψήφιοι αυτοπροβάλλονται με ποικίλους τρόπους; Και αν μεν διάφορες τάσεις Αρχιερέων προβάλλουν κάποιον υποψήφιο, που νομίζουν ότι θα ανταποκριθή στις απαιτήσεις της θέσεως του Αρχιεπισκόπου, έχει καλώς, αν όμως η αφετηρία είναι η προσωπική φιλοδοξία και τα ποικίλα συμφέροντα, τότε εκκοσμικεύεται και το μέγιστο γεγονός της εκλογής Αρχιεπισκόπου. Οπότε θα ισχύη ο λόγος του σοφού Ηρακλείτου ότι η οίηση είναι «ιερά νόσος».

2 Ερώτηση: Ποιά είναι τα προσόντα και ποιός ιεράρχης τα έχει για να προκριθή, να εκλεγή και να περάση η Εκκλησία της Ελλάδος στην επόμενη ημέρα, ομαλά; Συγχρόνως όμως πρέπει να οδηγήση την Εκκλησία με επιτυχία σ' έναν κόσμο, γεμάτο έντονες προκλήσεις;

Απάντηση: Δεν μου αρέσει να μιλώ για εκλογή Αρχιεπισκόπου, όταν ο Αρχιεπισκοπικός θρόνος δεν είναι κενός. Δεν θέλω να επαναληφθούν λάθη που έγιναν στο παρελθόν. Γι' αυτό θα ήθελα να σας απαντήσω για το πως νομίζω ότι πρέπει να είναι ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος. Θα πρέπη να έχη βαθειά αίσθηση της θέσεώς του στην Εκκλησία, ότι δεν μπορεί να εξασκή εθναρχικό ρόλο, αφού ζούμε σε ελεύθερη και δημοκρατική χώρα, ότι πρέπει να αντιμετωπίζη τα κοινωνικά θέματα με θεολογική και εκκλησιαστική προοπτική, που είναι διάφορη από τον ρόλο των πολιτικών, ότι δεν πρέπει να ασχολήται με την εξωτερική πολιτική της χώρας, ότι η Εκκλησία δεν μπορεί να είναι συγκροτημένη ως ένα αστικό κόμμα της δεκαετίας του '70, ότι πρέπει να σέβεται απόλυτα την ελευθερία των Αρχιερέων και να μη μεθοδεύη λύσεις, ότι οποιαδήποτε απόφαση της Ιεραρχίας εάν δεν συμφωνή με την άποψή του να μην την εκλαμβάνη ως ήττα του η αντίθετα ως νίκη του, ότι δεν πρέπει να στήνονται «μηχανισμοί» στην Ιεραρχία, ότι πρέπει να αλλάξη ο τρόπος εκλογής των Αρχιερέων, ότι πρέπει να συνεργάζεται αρμονικά με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ότι δεν πρέπει να βλέπη γύρω του «εχθρούς» κλπ.

Τελικά κατάλληλος για την θέση του Αρχιεπισκόπου είναι εκείνος που δεν την επιδιώκει, που κάνει την διάκριση μεταξύ του «έχειν» την εξουσία και του «είναι» ο ίδιος, όπως έλεγε ο Έριχ Φρομ.

3 Ερώτηση: Πως γίνεται η "άγρα" ψήφων από τους υποψηφίους; Ακούγονται διάφορα για "παζάρια", για συμφωνίες κλπ.

Απάντηση: Δεν γνωρίζω προσωπικά, διότι δεν συμμετέχω σε τέτοιες διαδικασίες, αφού δεν μου το επιτρέπει η θεολογική μου συγκρότηση και το εκκλησιαστικό μου ήθος. Αλλοίμονο αν η ψήφος για την εκλογή Αρχιεπισκόπου και Αρχιερέων τίθεται σε μια τέτοια εμπορεύσιμη διαδικασία, στο «δούναι» και «λαβείν». Σε μια τέτοια περίπτωση θα ισχύη το απόφθεγμα του σοφού Αριστίππου που μου υπενθύμισε αυτές τις ημέρες ένας αγαπητός φίλος: «ο εν αμίλλαις πονηραίς αθλιώτερος ο νικήσας».

4 Ερώτηση: Πως σχολιάζετε δημοσκοπήσεις, όπως αυτή που έγινε πρόσφατα μεταξύ λαϊκών για τον "καταλληλότερο ιεράρχη" που μπορεί να γίνη Αρχιεπίσκοπος;

Απάντηση: Είναι και αυτό ένα από τα πρωτόγνωρα γεγονότα της εποχής μας και δείχνει πως εκκοσμικεύεται η Εκκλησία. Δεν μπορώ να αρνηθώ την ανάγκη των δημοσκοπήσεων για κοινά γεγονότα του βίου μας, ούτε την αγαθή πρόθεση αυτών που τις παραγγέλλουν. Αλλά πρέπει να τηρούνται σαφείς προδιαγραφές, όπως ότι η δημοσκόπηση πρέπει να γίνεται μεταξύ του εκλεκτορικού σώματος, καθώς επίσης να μη «μπλοκάρονται» οι ερωτώμενοι σε μερικά επιλεγμένα, από διάφορα εξωσυνοδικά κέντρα, πρόσωπα. Έπειτα, πως θα κριθή η καταλληλότητα ενός Ιεράρχη και ποιός θα την κρίνη με τα συνήθη κοινωνικά και πολιτικά κριτήρια; Τελικά τίθεται το ερώτημα: Το έργο του Ιεράρχη και του Αρχιεπισκόπου είναι πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό η εκκλησιαστικό και θεολογικό; Διερωτώμαι: Η λεγόμενη «αναγνωρισιμότητα» συμβαδίζει με την σοβαρότητα και την εκκλησιαστική ευπρέπεια;

5 Ερώτηση: Ποιός είναι ο ρόλος και πόσο επηρεάζουν οι πολιτικοί;

Απάντηση: Απ' ο,τι παρατηρώ οι πολιτικοί στέκονται με επαινετό σεβασμό και αξιοθαύμαστη σοβαρότητα, ιδίως αυτήν την περίοδο, και μάλιστα σε βαθμό ανώτερο από μερικούς Κληρικούς και Ιεράρχες. Ασφαλώς ενδιαφέρονται και οι πολιτικοί για το θέμα, γιατί κατά την γνώμη μου έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι Κληρικοί πρέπει να μένουν στην αποστολή τους και το έργο τους που είναι διαφορετικό από το έργο των κομμάτων και της πολιτικής. Η Εκκλησία δεν πρέπει να εισέρχεται στην διαίρεση της κοινωνίας για να την συντηρή, αλλά θα πρέπη να την υπερβαίνη. Η Εκκλησία δεν είναι «μικρομάγαζο» κανενός, αλλά είναι ένας χώρος που αγκαλιάζει όλους, όπως η μάννα τα παιδιά της, ακόμη και τα πιο δύστροπα. Η εικόνα της Πεντηκοστής, που συμβολίζει την Εκκλησία, δείχνει τους Αποστόλους να κάθωνται ημικυκλικά, δηλαδή ο κύκλος είναι ανοικτός για να δέχεται τον καθένα που θέλει να ζήση μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας.

6 Ερώτηση: Επηρεάζει το Φανάρι;

Απάντηση: Δεν γνωρίζω εάν το Πατριαρχείο θα θελήση να επηρεάση την εκλογή του Αρχιεπισκόπου, αλλά το σίγουρο είναι ότι μια τάση Αρχιερέων θα θελήση να μην επαναληφθούν οι συγκρούσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο που αποτελούν πολυτέλεια για την εποχή μας. Θα ήταν «έγκλημα» αν συνεχισθούν οι συγκρούσεις η οι αψιμαχίες με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος, ως Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου, θα πρέπη να σέβεται το εκκλησιαστικό συνοδικό σύστημα, να τιμά το Πατριαρχείο, να σέβεται τον Πατριάρχη, και να συνεργάζεται μαζί του για όλα τα φλέγοντα διορθόδοξα ζητήματα. Το θεολογικό δυναμικό της Εκκλησίας της Ελλάδος πρέπει να τεθή στην υπηρεσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου για να επιτελή τον διορθόδοξο ρόλο του, ώστε έτσι να αντιμετωπισθούν όλοι οι εθνοφυλετικοί κίνδυνοι που εγκυμονούν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτή δε η συνεργασία με το Οικουμενικό Πατραρχείο πρέπει να είναι ειλικρινής, διαχρονική, μόνιμη, απηλλαγμένη από σκοπιμότητες και καιροσκοπισμούς, βεβαιωμένη στην πράξη, χωρίς μεταπτώσεις. Όλοι μας πρέπει να θεωρούμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως καύχημα και «καμάρι» μας, γιατί έχει ευλογηθή από τους Πατέρας των Οικουμενικών Συνόδων και έχει αγιασθή από αίματα μαρτυρίου.–