Διημερίδα Φυσικών και Θεολόγων στην Ηλεία

Το Σάββατο 10 και την Κυριακή 11 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε στο Λάτσειο Δημοτικό Μέγαρο Πύργου διημερίδα με θέμα: «Η Ορθοδοξία και οι Φυσικές Επιστήμες. Μια κοινή πορεία;». Διοργανωτές της διημερίδας ήταν η Ιερά Μητρόπολις Ηλείας, η Ένωση Ελλήνων Φυσικών και το παράρτημά της στην Ηλεία, καθώς και το παράρτημα Ν. Ηλείας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων.

Στην διημερίδα παρέστησαν και απηύθυναν χαιρετισμό ο Σεβ. Μητροπολίτης Ηλείας κ. Γερμανός, ο Βουλευτής Ηλείας κ. Κώστας Τζαβάρας, ο Νομάρχης Ηλείας κ. Χαράλαμπος Καφύρας, ο Δήμαρχος Πύργου κ. Μάκης Παρασκευόπουλος, ο Πρόεδρος της ΟΛΜΕ κ. Κώστας Μανιάτης και εκπρόσωποι των Ενώσεων των Φυσικών και των Θεολόγων. Παρέστησαν επίσης, εκπρόσωποι των διαφόρων εκπαιδευτικών διοικήσεων καθώς και πανεπιστημιακοί καθηγητές, Φυσικοί και Θεολόγοι της περιοχής.

Σκοπός του Συνεδρίου ήταν να δώση σε Φυσικούς και ορθόδοξους Θεολόγους την δυνατότητα ενός γόνιμου διαλόγου, ώστε να αποσαφηνιστούν ομοιότητες και διαφορές στην μεθοδολογία τους, στα αντικείμενα των ερευνών τους και να διερευνηθή η δυνατότητα «κοινής πορείας».

Εισηγητές ήταν: το απόγευμα του Σαββάτου ο κ. Ηλίας Κατσούφης, Αν. Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και ο Πρωτοπρ. π. Γεώργιος Αναγνωστόπουλος, Αν. Καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Στο Προεδρείο ήταν ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος.

Το πρωί της Κυριακής, μετά την Θεία Λειτουργία στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, στην οποία συλλειτούργησαν οι Σεβ. Μητροπολίτες Ηλείας κ. Γερμανός και Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, εισηγήθηκαν θέματα : ο κ. Γεώργιος Παύλος, Αν. Καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος, ενώ στο Προεδρείο ήταν ο Πρωτοπρ. π. Γεώργιος Αναγνωστόπουλος.

Οι εισηγήσεις που ανακοινώθηκαν ήταν οι ακόλουθες:

Ο κ. Ηλίας Κατσούφης εισηγήθηκε το θέμα: «Ορθόδοξη Πίστη και τα πειράματα στο νέον επιταχυντή». Ξεκινώντας από τα πειράματα στον νέο επιταχυντή σωματιδίων, στα οποία συμμετέχει και ο ίδιος, προχώρησε στην επισήμανση κοινών χαρακτηριστικών της έρευνας στο πεδίο της Φυσικής και στο πεδίο της Θεολογίας, αφού προηγουμένως τόνισε δεόντως την διάκριση ανάμεσα στο κτιστό και το άκτιστο. Μεταξύ των κοινών χαρακτηριστικών υπογράμμισε την προσδοκία του αγνώστου, την αναμονή του καινούργιου, το αβέβαιο της έκβασης και την συνείδηση πως αυτά που γνωρίζουμε είναι ασυγκρίτως λιγότερα από αυτά που δεν γνωρίζουμε.

Ο Πρωτ. π. Γεώργιος Αναγνωστόπουλος εισηγήθηκε το θέμα: «Γνωσιολογία της Φυσικής Επιστήμης και της Ορθόδοξης Παράδοσης: Απόπειρα συγκριτικής προσέγγισης». Ξεκινώντας από την πρόταση του Αρχιμ. Σωφρονίου: «Η προσευχή είναι ατελεύτητος δημιουργία, ανωτέρα πάσης τέχνης και επιστήμης» παρουσίασε στοιχεία από τις δύο διαφορετικές γνωσιολογίες που οδηγούν στα δύο διαφορετικά είδη γνώσεων, στην διανοητική―επιστημονική και στην πνευματική―καρδιακή, που είναι κυρίως αίσθηση. Συνδέοντας το εργαστήριο της φυσικής με το θυσιαστήριο της Εκκλησίας μίλησε, μεταξύ άλλων, για την απουσία ορισμού για την επιστήμη, για την πίστη ως προϋπόθεση της γνώσης, για την άγνωστη ουσία του είναι, για την ανάγκη υπάρξεως προσωπικού οδηγού στην γνώση, για την σύνδεση γνώσης και πράξης. Στο τέλος της εισηγήσεώς του παρουσίασε την προτεραιότητα του προσώπου απέναντι στους λεγομένους φυσικούς νόμους, αφού στην πραγματικότητα τέτοιοι νόμοι δεν υπάρχουν, καθώς και την αλήθεια ότι ο κόσμος είναι δώρο στον άνθρωπο και όχι κτήμα του.

Ο κ. Γεώργιος Παύλος εισήγηθηκε το θέμα: «Το μικρό, το μεγάλο και το πολύπλοκο. Δυνατότητες και όρια της επιστημονικής γνώσης». Επεσήμανε ότι στους Πατέρες της Εκκλησίας επιστήμη, θεολογία και καθημερινή ζωή υπήρχαν ενοποιημένες. Χαρακτήρισε την σύγχρονη τάση για συνεχή εξειδίκευση ως σχιζοφρενική στάση του ανθρώπου. Σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις τα πάντα είναι μορφές ύπαρξης που κτίζονται από το μηδέν διαρκώς, ξεκινώντας από τα μικρότερα προς τα μεγαλύτερα και πολυπλοκότερα, συμπέρασμα που εξάγεται και από την Αγία Γραφή και από τους Πατέρες της Εκκλησίας εδώ και αιώνες.

Η επιστήμη, είπε, είναι περιπέτεια και χρειάζεται την στήριξη της Θεολογίας, ώστε να αποφεύγεται ο αποπροσανατολισμός της και να ανανεώνεται η διάθεση για έρευνα με περισσότερη πείρα και σοφία. Οι κορυφαίοι φυσικοί Χάιζενμπεργκ και Αϊνστάιν διεκήρυτταν πως η επιστήμη δεν μπορεί να είναι απόλυτη αυθεντία• αυτό δεν είναι αμφισβήτηση της επιστήμης, αλλά απλώς άρνηση υποταγής της ανθρώπινης ελευθερίας σ’ αυτήν.

Τέλος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος εισηγήθηκε το θέμα : «Τα Φυσικά, η Μεταφυσική και η Ορθόδοξη Θεολογία». Στην εισήγησή του ο Σεβασμιώτατος ανέλυσε το πως εισήχθη η έννοια της μεταφυσικής από τους εκδότες των έργων του Αριστοτέλη, έδωσε το περιεχόμενο της έννοιας και τόνισε ότι στην Ορθόδοξη Θεολογία δεν έχουμε διάκριση μεταξύ φυσικών και μεταφυσικών, αλλά μεταξύ κτιστού και ακτίστου. Δεν δεχόμαστε τις αμετάβλητες ιδέες του Πλάτωνα. Το σώμα δεν είναι κακό και φυλακή της ψυχής. Ο κόσμος είναι θετικό δημιούργημα του Θεού. Ο Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε στα προβλήματα που δημιούργησε η Σχολαστική Θεολογία, που στηριζόταν στον Θωμά τον Ακινάτη, ο οποίος προσπάθησε να συγκεράση τον Αριστοτέλη με τον Πλάτωνα, όπως τους γνώριζαν στην Δύση, μέσω των Αράβων. Η θεολογία αυτή συγκρούστηκε με την νέα επιστήμη που απέρριπτε την μεταφυσική ως ανύπαρκτη. Για την Ορθόδοξη Θεολογία όμως δεν υπάρχει τέτοια σύγκρουση, γιατί άλλο είναι το πεδίο έρευνας του επιστήμονα και άλλο του θεολόγου. Ο θεόπτης δεν μπορεί να μιλήση αλάθητα για επιστημονικά θέματα μέσω της θεοπτίας, αλλά μέσω της επιστήμης (αν την γνωρίζη) και ο επιστήμονας δεν μπορεί να μιλήση με αυθεντία για θεολογικά θέματα μέσω της επιστήμης, αλλά μόνο μέσω της θεοπτίας η της υπακοής στους θεόπτες.

Η φιλοξενία των συνέδρων από τον Μητροπολίτη Ηλείας κ. Γερμανό ήταν αβραμιαία. Το βράδυ του Σαββάτου παρέθεσε δείπνο στο ίδρυμα «Νέα Βασιλειάς» και το μεσημέρι της Κυριακής γεύμα στο ίδρυμα «Αγία Φιλοθέη».

Κλείνοντας τις εργασίες της διημερίδας ο Σεβ. Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός είπε ότι πρέπει να βγάλουμε το ερωτηματικό που τέθηκε απ' τους οργανωτές στον τίτλο της διημερίδας και να πούμε: «Η Ορθοδοξία και οι Φυσικές Επιστήμες. Μια κοινή πορεία».

π.Θ.Α.Β.