Μισός Αιώνας Κατασκηνώσεις Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου

τής Εφημερίδας «Εμπρός» Ναυπάκτου

Βασικό πλεονέκτημα τής κατασκηνωτικής εμπειρίας, εκτός από τό παιχνίδι καί τήν ξεγνοιασιά, είναι η δυνατότητα πού δίνεται στά παιδιά νά πάρουν πρωτοβουλίες καί νά ανεξαρτητοποιηθούν. Μέσα σέ μία παιδική κοινότητα καί τήν ομαδική ζωή, μαθαίνουν πώς εκτός από δικαιώματα έχουν καί υποχρεώσεις. Τά παιδιά γίνονται ανεξάρτητα καί δυνατά άτομα καί αναπτύσσουν τήν κοινωνικότητά τους, ενώ έχουν τήν δυνατότητα νά δημιουργήσουν φιλίες πού θά κρατήσουν μία ολόκληρη ζωή.

Οι παιδικές κατασκηνώσεις αποτελούν έναν θεσμό πού έχει στήν Ελλάδα περισσότερο από μισό αιώνα ζωής, ενώ οι Εκκλησιαστικές Κατασκηνώσεις έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στήν ανάπτυξη τού θεσμού αυτού.

Στήν Μητρόπολή μας λειτουργούν παιδικές κατασκηνώσεις από τό 1965 σέ διάφορα μέρη, ενώ από τό 1970 άρχισαν νά αναπτύσσωνται οι κατασκηνωτικές εγκαταστάσεις στόν Άγιο Παντελεήμονα Αντιρρίου, επί Μητροπολιτών Δαμασκηνού καί Αλεξάνδρου.

Η ανακαίνιση καί η επαναλειτουργία τους τό 1996

Όταν ενθρονίσθηκε ο νύν Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος τό 1995, οι Κατασκηνώσεις είχαν αναστείλει τήν λειτουργία τους καί έπρεπε νά γίνουν πολλές ενέργειες καί μία καλή ανακαίνιση γιά νά επαναλειτουργήσουν. Ο χώρος καί οι εγκαταστάσεις αναμορφώθηκαν καί συμπληρώθηκαν, προκειμένου νά ικανοποιήσουν τίς απαιτήσεις τού νόμου. Σημαντική ήταν η προσωπική εργασία καί ποικιλότροπη συμβολή πολλών λαϊκών καί Κληρικών, ιδιαιτέρως τού κ. Κωνσταντίνου Κοτρώνη. Όλα αυτά έγιναν, διότι τό νεανικό έργο βρίσκεται πάντα σέ προτεραιότητα, καί πρίν συμπληρωθή ο χρόνος ήταν έτοιμες νά δεχθούν καί πάλι κατασκηνωτές. Σήμερα, οι εγκαταστάσεις, από τά υπνοδωμάτια τών παιδιών, μέχρι τούς χώρους υγιεινής καί από τά γήπεδα μέχρι τήν πυροσβεστική ασφάλεια, πληρούν όλες τίς προδιαγραφές ποιότητας καί ασφάλειας πού προβλέπει ο νόμος γιά τίς «Παιδικές Εξοχές».

Αλλά οι εγκαταστάσεις είναι μόνον μιά πλευρά τού θέματος, όπως θά δούμε πιό κάτω. Επίσης σημαντικά είναι: ο σκοπός, τό προσωπικό καί τό πρόγραμμα.

Ο τόπος - Άγιος Παντελήμων Αντιρρίου

Στήν περιοχή Αντιρρίου βρίσκεται τό αλσύλλιο τού Αγίου Παντελεήμονος –Ναός πού υπάγεται στήν Ενορία τού Αγίου Νικολάου Αντιρρίου– κατάφυτο από πεύκα καί ευκάλυπτους, υπερυψωμένο, ανάμεσα στούς ελαιώνες καί τούς αγρούς. Εκεί φιλοξενούνται οι Κατασκηνώσεις τής Ιεράς Μητροπόλεως, σέ μιά έκταση δέκα στρεμμάτων.

Από μακρυά φαίνεται σάν μιά συστάδα δένδρων. Ο Ναΐσκος μόλις προβάλλει μέσα στήν βλάστηση, όπως καί οι σκεπές από τούς οικίσκους καί τίς εγκαταστάσεις. Σέ όποιον, όμως, εισέρχεται μέσα στό αλσύλλιο, δημιουργείται η αίσθηση ότι βρίσκεται σέ κάποιο βουνό, απομακρυσμένο από τήν πολιτεία.

Διαθέτει ξεχωριστά «διαμερίσματα», μέ τόν δικό του χαρακτήρα τό καθένα:

–ο Ναός τού αγίου Παντελεήμονος στό πιό ψηλό σημείο μέ τόν διαμορφωμένο εξωτερικό του χώρο καί μέ τά παγκάκια γύρω-γύρω,

–η πλατεία υποδοχής πού είναι καί ο χώρος συγκεντρώσεως,

–τό πευκόδασος μέ τίς πεζούλες, πού έχει ένα μυστήριο γιά τά παιδιά, ιδιαίτερα όταν δύη ο ήλιος,

–τά γήπεδα καλαθοσφαίρισης καί πετοσφαίρισης ευ-καλυμμένα από ευκάλυπτους,

–τό συγκρότημα τού αρχηγείου μέ τήν τραπεζαρία καί τά επιτραπέζια παιχνίδια, πίγκ-πόγκ κ.ά.

–η μικρή πλατειούλα μέ τά σκαλάκια πίσω από τό αρχηγείο, όπου συνήθως γίνεται η βραδινή ψυχαγωγία καί η πρωϊνή συζήτηση,

–τά σπιτάκια τών κατασκηνωτών, σέ δύο δυάδες καί ένα πιό απομακρυσμένο,

–τό καταπράσινο γήπεδο τού ποδοσφαίρου καί τής αντισφαίρισης, μέ θέα τήν Γέφυρα, πού ελκύει ιδιαίτερα τούς κατασκηνωτές είτε μέ τήν ζέση τών αθλημάτων είτε μέ τήν ηρεμία τού δειλινού.

Έτσι, άν καί από μακριά τό αλσύλλιο τού Αγίου Παντελεήμονος φαίνεται μιά «τούφα» δένδρα, πρόκειται γιά έναν καταπράσινο πολυχώρο, έναν μικρό παράδεισο πού αφιερώνεται, κατά κύριο λόγο, στά παιδιά.

Θεσμικό πλαίσιο-Πόροι

Μέ απόφαση τού Μητροπολίτου, οι Κατασκηνώσεις έγιναν Ίδρυμα μέ τήν επωνυμία «Εκκλησιαστικές Κατασκηνώσεις-Κέντρο Επικοινωνίας», μέ σκοπό νά φιλοξενή, εκτός από τίς Κατασκηνώσεις, καί άλλες δραστηριότητες τής Ιεράς Μητροπόλεως, αλλά καί άλλων φορέων τής κοινωνίας. Τό Ίδρυμα διοικείται από πενταμελή Επιτροπή μέ Πρόεδρο τόν Μητροπολίτη.

Βάσει τού σχετικού μέ τίς «Παιδικές Εξοχές» νόμου, οι Κατασκηνώσεις τής Ιεράς Μητροπόλεως λαμβάνουν κατ' έτος ειδική άδεια λειτουργίας από τήν αρμόδια Υπηρεσία τής Νομαρχίας, αφού ελεγχθούν γιά τήν τήρηση τών σχετικών διατάξεων από κλιμάκιο ελεγκτών.

Πόροι τού Ιδρύματος κατά κύριο λόγο είναι τά τροφεία τών Κατασκηνωτών, οι εισφορές τών Ι. Ναών καί οι δωρεές πιστών, πού αγαπούν αυτό τό έργο.

Οι Κατασκηνώσεις τής Ιεράς Μητροπόλεως δέν είναι κερδοσκοπικές, αλλά καθαρά παιδαγωγικές. Γι' αυτό καί λειτουργούν μέ ένα κατώτατο ποσόν συμμετοχής, πού έχει ορισθή γιά φέτος σέ 100 ευρώ γιά δώδεκα ημέρες, ενώ γιά αδέλφια καί απόρους υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση. Γιά νά υπάρξη κάποια σύγκριση, νά αναφέρουμε ότι τό κόστος συμμετοχής σέ μιά Κατασκήνωση όπως έχει ορισθή εδώ καί μία πενταετία από τό υπουργείο Εργασίας μέ τήν μορφή πλαφόν, έχει ως εξής: Όσον αφορά τά Ταμεία, 30 ευρώ τήν ημέρα γιά κάθε παιδί, δηλαδή σέ μία κατασκηνωτική περίοδο 12 ημερών, 360 ευρώ. Όσον αφορά τό κόστος γιά τόν ιδιώτη, είναι 280 ευρώ η εβδομάδα δηλαδή στήν μιάμιση εβδομάδα αντιστοιχούν 420 ευρώ. Φαίνεται καθαρά τό κατώτατο κόστος τών τροφείων τών Κατασκηνώσεων τής Ιεράς Μητροπόλεως, πού φθάνει όπως είπαμε τά 100 ευρώ γιά δώδεκα ημέρες, δηλαδή στό ένα τέταρτο περίπου τής καθορισμένης από τό Υπουργείο τιμής.

Λειτουργία τού χώρου - Προσωπικό

Τό κύριο έργο τών Κατασκηνώσεων είναι η φιλοξενία παιδιών μεσαίων τάξεων τού Δημοτικού μέχρι καί Λυκείου, γιά συνολικά ένα μήνα περίπου, ξεχωριστά γιά αγόρια καί κορίτσια.

Ωστόσο, όπως είπαμε, είναι ένας πολυχώρος, πού φιλοξενεί καί άλλες εκδηλώσεις τής Μητροπόλεως αλλά καί άλλων φορέων, εκκλησιαστικών ή εκπαιδευτικών. Γιά παράδειγμα, έχουν φιλοξενηθή εκδηλώσεις όπως: –Η λήξη τών Κατηχητικών Ιεράς Μητροπόλεως, –Ημερήσιες εκδρομές ή εκδρομές λήξεως γιά Δημόσια ή Ιδιωτικά Σχολεία τής Επαρχίας μας, –Φιλοξενία προσκυνητών από τό εξωτερικό –η Ημερίδα τής Μητροπόλεως γιά Φοιτητές καί Αποφοίτους, –η Ημερίδα Συνδέσμων Αγάπης τών Ενοριών τής Ιεράς Μητροπόλεως, –εκδρομές καθ' όλη τήν διάρκεια τού έτους γιά τά παιδιά τών κατηχητικών καί τών Σχολείων κ.ά.

Η Κατασκήνωση, ως μιά κυψέλη παιδιών, γίνεται καί κέντρο προσφοράς καί εργασίας ενός «στρατού» εθελοντών από τήν τοπική Εκκλησία καί κοινωνία, πού αγαπούν τό έργο αυτό τής διαπαιδαγώγησης καί φροντίδας τών νέων καί τών παιδιών, μέ επικεφαλής τόν Σεβασμιώτατο καί τά μέλη τής Διοικούσης Επιτροπής τού Ιδρύματος:

–Οι υπεύθυνοι Ιερείς σέ κάθε περίοδο,

–τά στελέχη, οι ομαδάρχες κάθε περιόδου, πού είναι συνήθως φοιτητές (θεολογίας, ιατρικής, πολυτεχνείου, βιολογίας κ.ά.), απόφοιτοι, αλλά καί εργαζόμενοι οικογενειάρχες,

–οι υπεύθυνοι ιατροί,

–οι Κυρίες τών Συνδέσμων Αγάπης τών Ενοριών πού βοηθούν στά μαγειρεία, τήν τραπεζαρία, τήν καθαριότητα,

–οι εξωτερικοί συνεργάτες, εκπρόσωποι Αρχών (π.χ. Πυροσβεστικής, Τροχαίας κλπ), επιστήμονες, εκπαιδευτικοί, καλλιτέχνες, εκπρόσωποι φορέων, πού προσφέρουν τίς γνώσεις τους γιά μαθήματα κάθε είδους στά παιδιά,

–τά μέλη τών πολυμελών συνεργείων πού κυρίως πρίν τήν έναρξη τής θερινής περιόδου, αλλά καί σέ άλλες περιπτώσεις, καθαρίζουν τούς εξωτερικούς καί εσωτερικούς χώρους, κάτι ιδιαίτερα κοπιαστικό, άν αναλογισθή κανείς τήν συνολική έκταση καί τήν αποτελεσματικότητα ιδιαίτερη αναφορά πρέπει νά γίνη στόν κ. Γιάννη Σύψα, θεολόγο, τώρα συνταξιούχο, πού φροντίζει προσωπικά γιά τά δεκαπέντε αυτά χρόνια, καθ' όλη τήν διάρκεια τού έτους τίς εγκαταστάσεις,

–οι ευεργέτες καί δωρητές χάρη στούς οποίους γίνονται τά έργα ανακαίνισης καί συντήρησης, κ.ά.

Οι μόνοι έμμισθοι είναι οι κατά καιρούς τεχνίτες πού θά χρειασθή νά κάνουν εξειδικευμένη υπεύθυνη εργασία γιά νά επισκευάσουν καί νά συντηρήσουν τίς εγκαταστάσεις καί δύο ή τρείς μαγείρισσες.

Οργάνωση-Πρόγραμμα

Οι κατασκηνωτές κάθε περιόδου χωρίζονται σέ πέντε δεκαμελείς ομάδες, η καθεμία μέ τόν ομαδάρχη της καί τόν βοηθό ομαδάρχη. Συνήθως ο διαχωρισμός γίνεται κατά ηλικία, αλλά καί κατά παρέες. Η κάθε ομάδα έχει τήν δική της «σκηνή», τό δικό της σπιτάκι μέ μονά ή «διώροφα» κρεββάτια. Οι ομάδες έχουν τόν δικό τους χαρακτήρα, αλλά καί τό κοινό μέ τήν όλη Κατασκήνωση πρόγραμμα. Τόν συντονισμό τής Κατασκήνωσης αναλαμβάνει τό επιτελείο μέ τόν αρχηγό καί τούς δύο υπαρχηγούς καί μέ βοηθητικά στελέχη-συμβούλους, κάτω από τήν εποπτεία τού υπευθύνου Ιερέως.

Η μικρή αυτή νεανική Κοινότητα λαμβάνει κάθε χρονιά μιά ονομασία καί ένα γενικό θέμα, τό οποίο καθορίζει καί τίς διάφορες παιδαγωγικές καί ψυχαγωγικές δραστηριότητες, καί ξεκινά ένα ξένοιαστο «ταξίδι» ωρίμανσης. Οι «ταξιδιώτες»-κατασκηνωτές οφείλουν νά απομακρυνθούν από τίς συνήθειες τής αυτόνομης ζωής τής «μονοκρατορίας» τους στό σπίτι, από τήν τηλεόραση, τά ηλεκτρονικά παιχνίδια, τά κινητά κλπ. γιά νά ζήσουν τήν έκπληξη τής κοινοτικής ζωής.

Τό γενικό πρόγραμμα καταρτίζεται μέ βάση τούς σκοπούς τής Κατασκήνωσης από τήν ομάδα στελεχών πού έχουν αναλάβει τήν διοργάνωση κάθε περιόδου σέ συνεννόηση καί μέ τήν έγκριση τής Επιτροπής τής Κατασκηνώσεως. Είναι κατά τό δυνατόν πλήρες, δημιουργικό μέ εναλλακτικές λύσεις καί σεβασμό τόσο στόν κοινό σκοπό όσο καί στήν ελευθερία τών παιδιών, αποφεύγοντας τόσο τήν προχειρότητα όσο καί τήν στρατοπεδοποίηση.

Τό καθημερινό πρόγραμμα έχει μιά δομή όπου εναλλάσσονται οι διάφορες δραστηριότητες, μέ εξαιρέσεις ανάλογα τήν ημέρα.

Ένα ενδεικτικό καθημερινό πρόγραμμα περιλαμβάνει:

Πρωϊνή έγερση, χαλαρή γυμναστική, ατομική καθαριότητα, πρωϊνή προσευχή, συγκέντρωση κατασκήνωσης καί έπαρση σημαίας, πρωϊνό, ομιλία-συζήτηση, υπηρεσίες καί εργασίες κατασκήνωσης, δημιουργική απασχόληση, ελεύθερη ώρα (μπάνιο, παιχνίδια κλπ) γεύμα, σιωπητήριο (ύπνο ή διάβασμα ή μή θορυβώδεις ασχολίες), απογευματινό, εγκυκλοπαιδικό θέμα (ιατρικό, ιστορικό, κοινωνικό κλπ.) δημιουργική απασχόληση, ελεύθερη ώρα (αθλοπαιδιές, πρωταθλήματα) υποστολή σημαίας, δείπνο, ψυχαγωγία, απόδειπνο, σιωπητήριο.

Στήν δομή τού καθημερινού προγράμματος πλέκονται οι δραστηριότητες πού είναι:

Αφιερώματα (μιά ημέρα αφιερώνεται ολόκληρη σέ ένα συγκεκριμένο θέμα μέ κοινωνική, ιστορική, οικολογική κλπ. αξία, π.χ. ημέρα πατρίδας, δημοκρατίας, αυτοεξυπηρέτησης, συναντίληψης, φυσικής ζωής, ζωής χωρίς ηλεκτρικό, οδικής συμπεριφοράς, οικολογίας, κλπ.), δημιουργικές δραστηριότητες (κατασκευές μέ πηλό, ξυλογλυπτική, ζωγραφική, κηπουρική, μαγειρική) ψυχαγωγία (θεατρικά δρώμενα, ψυχαγωγικά παιχνίδια), τραγούδι, χορός, διαγωνισμοί, αθλοπαιδιές, μπάνιο, πρωταθλήματα (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, πίγκ-πόγκ, σκάκι, δρόμου κλπ.) ομιλίες-συζητήσεις καί ενδιαφέροντα μαθήματα (ιστορίας, κοινωνικής συμπεριφοράς, πρώτων βοηθειών, υγιεινής, οδικής συμπεριφοράς, φυσικής, μελισσοκομίας, κηπουρικής, νοηματικής γλώσσας, κ.ά.), κατασκηνωτικά παιχνίδια (δάσους, κρυμμένου θησαυρού, τσουβαλοδρομίες κ.π.ά.), εξορμήσεις στήν φύση (πεζοπορίες, ψάρεμα), βραδινά στήν φύση (βραδινή πεζοπορία, ακολουθία σέ εξωκκλήσια τού βουνού, δείπνο στήν ύπαιθρο, ανάγνωση τού έναστρου ουρανού) καί ό,τι άλλο δημιουργικό καί ψυχαγωγικό σκεφθούν τά νεαρά στελέχη καί εγκριθή από τούς υπευθύνους.

Οι Κατασκηνωτές

Γίνονται δεκτά όλα τά παιδιά τής Επαρχίας μας, από τίς μεσαίες τάξεις τού Δημοτικού μέχρι τό Λύκειο. Οι φοιτητές βοηθούν ως ομαδάρχες ή βοηθοί ομαδάρχες ή στελέχη, ενώ προβλέπεται ιδιαίτερη Ημερίδα γιά αυτούς, μέσα στό καλοκαίρι. Μόνος περιορισμός είναι ο σεβασμός τού προγράμματος καί τών κανόνων κοινωνικής συμβίωσης, γιά τήν προστασία όλων τών προσώπων πού φιλοξενούνται εκεί κατά τήν κατασκηνωτική περίοδο.

Πρόσκληση

Οι Κατασκηνώσεις τής Ιεράς Μητροπόλεως λειτουργούν πολλά χρόνια, μέσα στά πλαίσια τής ολοκληρωμένης αγάπης γιά τά παιδιά, τής ελευθερίας καί τού αλληλοσεβασμού.

Είναι εκκλησιαστικές Κατασκηνώσεις, δηλαδή διέπονται από τίς αρχές τής Εκκλησίας, μέ γνώση τής πραγματικότητας πού αντιμετωπίζουν οι νέοι καί τά παιδιά στήν καθημερινότητά τους, μέ σεβασμό στήν ελευθερία τού προσώπου, μέ σεβασμό στόν άνθρωπο ως αιωνίου όντος, καί όχι απλώς ως μιάς βιολογικής ύπαρξης συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Διαθέτουν –οι υπεύθυνοι καί τά στελέχη– πείρα, γνώση, μεράκι, εθελοντισμό, ενθουσιασμό, υπευθυνότητα καί έχουν τό κύρος τής τοπικής Εκκλησίας, πού είναι ανιδιοτελής, ανοικτή, λειτουργεί μέ διαφάνεια στίς ενέργειές της καί τούς σκοπούς της, καί έχει μιά ευρύτητα στήν αντιμετώπιση τών θεμάτων καί τής αποδοχής τών ανθρώπων.

( Στό ρεπορτάζ είχαμε τήν βοήθεια τού Αρχιμ. Καλλινίκου Γεωργάτου.)

(Δημοσιεύθηκε στήν Εφημερίδα «Εμπρός» Ναυπάκτου, 27-5-2011)