Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ὁ Χάντικτον μὲ ἱλαρότητα - Τί μπορεῖ νὰ περνᾶ ἡ εὐαισθησία ...

Ὁ Χάντικτον μὲ ἱλαρότητα

Παλαιότερα ὑπῆρξαν πολλὲς ἀντιδράσεις στὶς ἀπόψεις τοῦ Σάμιουελ Χάντικτον, ὁ ὁποῖος μιλῶντας γιὰ τὴν σύγκρουση τῶν πολιτισμῶν μᾶς ἔβγαζε ὡς Ἔθνος ἔξω ἀπὸ τὴν Εὐρώπη καὶ γενικότερα ἀπὸ τὸν Δυτικὸ κόσμο καὶ μᾶς τοποθετοῦσε στὸν Σλαβορθόδοξο χῶρο. Ὅμως τὰ ἴδια φαίνεται ὅτι μᾶς λένε καὶ πολλοὶ ἄλλοι, κάποιοι μάλιστα μὲ τόση εὐγένεια καὶ τόση (πιθανῶς εἰλικρινῆ) ἀγάπη, ποῦ δὲν ἀντιλαμβανόμαστε ἀμέσως τί πραγματικὰ μᾶς λένε.

Ἀνάμεσα σ’ αὐτοὺς τοὺς διεισδυτικοὺς παρατηρητὲς τῆς ζωῆς τῶν λαῶν εἶναι καὶ ὁ Βρετανὸς διευθυντὴς τοῦ μουσείου Φὰν Ἀμπὲ τοῦ Ἀϊντχόφεν Τσὰρλς Ἔσε, ὁ ὁποῖος σὲ μιὰ συνέντευξή του στὴν Καθημερινὴ (22.1.2012) εἶπε ὁρισμένα πολὺ σημαντικὰ πράγματα γιὰ τὴν κρίση ποῦ διερχόμαστε, ἀλλὰ ταυτόχρονα ἔδειξε καὶ τὸ πῶς ἀντιλαμβάνεται τὴν πολιτιστικὴ ὑποδομὴ τοῦ σύγχρονου Ἑλληνισμοῦ. Εἶπε λοιπόν:

«Ἡ Ἑλλάδα εἶναι μιὰ μικρὴ χώρα ποὺ γιὰ νὰ μπῆ στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἀναγκάστηκε νὰ προσαρμόση ὅλες τὶς δομές, ἀνάλογα μὲ τὰ εὐρωπαϊκὰ συμφέροντα καὶ ὄχι μὲ τὴν κοινὴ λογικὴ καὶ τὴν πρόοδό της. Πιέστηκε δηλαδὴ νὰ ὑιοθετήση προτεσταντικές, καλβινιστικές, καπιταλιστικὲς νόρμες, ποὺ ἴσως δὲν τῆς ταίριαζαν, διότι δὲν ἀναγνώριζαν τὸ δικό της παρελθόν...».

Ἕως ἐδῶ ἡ τοποθέτηση εἶναι καταπληκτική. Ἐντοπίζει μὲ σαφήνεια τὸ πολιτιστικὸ ὑπόβαθρο τῆς οἰκονομικῆς κρίσης. Ἡ Εὐρώπη δὲν νοιάστηκε γιὰ τὴν πρόοδό μας. Ἐνδιαφέρθηκε μόνο γιὰ τὰ συμφέροντά της. Γι’ αὐτὸ οἱ Εὐρωπαῖοι προσπάθησαν –ἀνεπιτυχῶς– νὰ μᾶς ὑποτάξουν σὲ δομὲς διοίκησης προτεσταντικῆς-καλβινιστικῆς νοοτροπίας, ἀγνοῶντας τὸ διαφορετικὸ πολιτιστικὸ φορτίο ποὺ κουβαλούσαμε. Ὁπότε, πέρα ἀπὸ τὶς ἀντικειμενικὲς εὐθύνες τῆς κακοδιοίκησης κάποιων ἡγετῶν μας, ὑπάρχει καὶ ἡ πολιτιστικὴ δυσαρμονία ἀνάμεσα σὲ ἐμᾶς καὶ τὴν ὑπόλοιπη Εὐρώπη, κυρίως Κεντρικὴ καὶ Βόρεια, ἡ ὁποία δυσαρμονία ἐκ τῆς φύσεώς της γεννᾶ κρίσεις.

Κάπου ἐδῶ ἔχουμε τὴν ἐντύπωση ὅτι προβάλλουν μὲ ἱλαρότητα οἱ ἀπόψεις τοῦ Χάντικτον.

Τί μπορεῖ νὰ περνᾶ ἡ εὐαισθησία...

Ἡ συνέχεια τῶν δηλώσεων ἔχει πιὸ μεγάλο ἐνδιαφέρον, γιατί ἀναφέρεται στοὺς παράγοντες ποῦ διαμόρφωσαν τὴν πολιτιστική μας παράδοση. Ὁ Τσὰρλς Ἔσε εἶναι σαφής. Τὸ παρελθόν μας εἶναι ἐπηρεασμένο «ἀπὸ τὰ Βαλκάνια καὶ τὴν Ἀνατολή».

Τὸ ἐρώτημα εἶναι: Σὲ ποιό ἀπὸ τὰ δύο (Βαλκάνια ἢ Ἀνατολὴ) ἐντάσσεται ἡ παράδοση τῆς Ρωμηοσύνης; Ὁ Τσὰρλς Ἔσε φαίνεται νὰ τὴν ἀγνοῇ. Μιλάει, ὅμως, γιὰ «ἐπηρεασμούς», ἄρα ὡς πυρῆνα τῆς πολιτισμικῆς παραδόσεώς μας θεωρεῖ κάτι ἄλλο. Ἐπίσης, δὲν μᾶς βγάζει, ὅπως ὁ Χάντικτον, ἀπὸ τὴν Εὐρώπη, ἀφοῦ θεωρεῖ ὅτι ἡ Εὐρώπη ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν «Ἀγγλία καὶ περιλαμβάνει πολιτιστικὰ καὶ τὴν Ρωσία». Μᾶς λέει, ὅμως, ὅτι γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὴν κρίση ταυτότητας, ποὺ θεωρεῖ ὅτι ἔχουμε, θὰ πρέπει νὰ ἀγκαλιάσουμε τὸ παρελθόν μας, ἀκόμα καὶ τὶς περιόδους ποῦ ἀντιπαθοῦμε, ὅπως ἡ Τουρκοκρατία. «Ἐνδεχομένως», μᾶς λέει, «νὰ ἔχετε πολὺ περισσότερα κοινὰ μὲ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ κατοικοῦν στὴν εὐρύτερη γειτονιά σας, παρὰ μὲ τοὺς Γερμανοὺς ἢ τοὺς Ὁλλανδούς, ποὺ ἔχουν ἄλλο κλίμα, ἄλλον τρόπο ζωῆς, ἄλλα ὄνειρα, ἄλλη φιλοσοφία».

Αὐτὰ εἶναι ἀλήθεια ποὺ ὁ Τσὰρλς Ἔσε, ὡς ἄνθρωπος τῆς τέχνης, μπόρεσε νὰ αἰσθανθῇ. Μήπως, ὅμως, οἱ ἀπόψεις Χάντικτον περνοῦν καλύτερα μέσα ἀπὸ τοὺς εὐαίσθητους ἀνθρώπους τῆς τέχνης;

π.Θ.Α.Β.