Γράφτηκε στις .

Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ἡ στάση τῶν γυναικῶν στὰ Πάθη καὶ τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία στὴν Ἀποκαθήλωση, στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίας Παρασκευῆς Ναυπάκτου.

***

Αὐτὲς τὶς μέρες, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Ἑβδομάδος παρακολουθοῦμε ὅλα αὐτὰ τὰ γεγονότα τὰ ὁποία ἔγιναν στὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ –χθὲς τὴν Μ. Πέμπτη τὸ βράδυ παρακολουθήσαμε τὰ Πάθη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ σήμερα, Μ. Παρασκευή, τὴν ἱερὰ Ἀποκαθήλωση– τὰ ὁποία γεγονότα εἶναι τραγικὰ ἀπὸ τὴν μιὰ πλευρά, ἀλλὰ καὶ σωστικὰ ἀπὸ τὴν ἄλλη.

Ἀποκαθήλωση

Βεβαίως, ὅταν διαβάζουμε καὶ παρακολουθοῦμε αὐτὰ τὰ γεγονότα στὴν Ἐκκλησία μας, μὲ τὴν ὅλη λατρεία τῆς καὶ τὰ ἱερὰ τροπάρια τὰ ὁποία εἶναι θαυμάσια καὶ καταπληκτικά, τὰ ὁποία συνέγραψαν ἱεροὶ ὑμνογράφοι διὰ μέσου τῶν αἰώνων, συνήθως ἐπικεντρώνουμε τὴν προσοχὴ μας πάνω σὲ μερικὰ συγκεκριμένα γεγονότα, ὅπως, γιὰ παράδειγμα, τὴν ὑποκρισία τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν Γραμματέων, τὴν προδοσία τοῦ Ἰούδα, τὴν ἄρνηση τοῦ Πέτρου, τὴν ἀδικία τὴν ὁποία διέπραξε ὁ Πιλάτος, τὴν ἀδικία τὴν ὁποία ἔκαναν οἱ Ἀρχιερεῖς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὁ Ἄννας καὶ ὁ Καϊάφας. Ἀκόμη παρακολουθοῦμε τὴν βαρβαρότητα τῶν στρατιωτῶν ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ μέσα στὴν προσπάθειά τους νὰ τηρήσουν τὸν νόμο. Καὶ ἐπὶ πλέον παραμένουμε στὴν ἀχαριστία τοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος ἐνῷ τὴν μία ἡμέρα φώναζε «Ὡσαννὰ τὼ Υἱῷ τοῦ Δαυίδ», μετὰ ἀπὸ λίγες μέρες ἐφώναζε «Ἄρον, ἄρον, σταύρωσον αὐτόν!».

Παραμένουμε στὰ γεγονότα αὐτά, τὰ ὁποία ὄντως εἶναι τραγικά, ἀλλὰ παραθεωροῦμε μιὰ πλευρὰ τῶν Παθῶν, δηλαδὴ ποιά ἦταν ἡ στάση τὴν ὁποία τήρησαν οἱ γυναῖκες τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἀπέναντι στὸν Χριστό. Συνήθως περιορίζουμε τὴν προσοχὴ καὶ τὸ ἐνδιαφέρον μας μόνο στὴν στάση τὴν ὁποία ἔδειξαν ἀπέναντι στὸν Χριστὸ οἱ ἄρχοντες, οἱ ἄνδρες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καὶ ὁ λαὸς γενικότερα, καὶ δὲν δίνουμε σημασία στὴν διάθεση τῶν γυναικῶν ποῦ ἔδειξαν ἄλλη συμπεριφορά, ἀπὸ τὴν ἄποψη ὅτι ἔδειξαν συμπάθεια καὶ ἀγάπη στὸν Χριστό.

Θὰ ἤθελα στὴν ὁμιλία μου αὐτὴ σήμερα νὰ παρουσιάσω τέσσερεις τέτοιες περιπτώσεις γυναικῶν, ποῦ δὲν συμμετεῖχαν ἀρνητικὰ στὸ Πάθος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ πολὺ θετικά. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Μαρία, τὴν ἀδελφὴ τοῦ Λαζάρου, ἡ ὁποία ἤλειψε τὰ πόδια τοῦ Χριστοῦ λίγο πρὶν ἀπὸ τὸ Πάθος, καὶ ὁ Χριστὸς δέχθηκε αὐτὴν τὴν πράξη μὲ τὴν ἑρμηνεία ὅτι τὸ ἔκανε γιὰ τὴν ἡμέρα τοῦ ἐνταφιασμοῦ, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Παθῶν ἔχουμε τέσσερεις περιπτώσεις γυναικῶν ποῦ συμπεριφέρθηκαν θετικὰ ἀπέναντι στὸν Χριστό.

Ἡ πρώτη περίπτωση ἀναφέρεται στὴν θυρωρό, ἡ ὁποία ἦταν στὴν αὐλὴ τοῦ Ἀρχιερέως Ἄννα. Ὅταν πῆγαν τὸν Χριστὸ στὸν Ἄννα γιὰ νὰ Τὸν δικάσουν, εἰσῆλθε μέσα στὴν αὐλὴ τοῦ Ἀρχιερέως ὁ Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής, ὁ ὁποῖος ἦταν γνωστὸς στὸν Ἀρχιερέα, καὶ στὴν συνέχεια, ὅπως λέγει ὁ ἴδιος ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης στὸ Εὐαγγέλιό του καὶ αὐτὸς διασώζει αὐτὴν τὴν πληροφορία, εἶπε στὴν θυρωρὸ καὶ ἐκείνη εἰσήγαγε τὸν Πέτρο μέσα στὴν αὐλή. Τότε ἡ θυρωρὸς εἶπε στὸν Πέτρο: «Μὴ καὶ σὺ ἐκ τῶν μαθητῶν εἴ τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου;» (Ἰω. ἰη', 16-17). Οἱ ἑρμηνευτὲς ἐδῶ σημειώνουν τὴν καλὴ διάθεση αὐτῆς τῆς γυναίκας, ἡ ὁποία ἦταν θυρωρὸς καὶ παιδίσκη, γιατί ἔδειξε αὐτὴν τὴν καλωσύνη μὲ τὸ νὰ ἐπιτρέψη νὰ εἰσέλθη καὶ ὁ Ἀπόστολος Πέτρος μέσα στὴν αὐλή. Δὲν τὸν ἐπιτιμᾶ καθόλου, ὅπως ἐξηγοῦν οἱ ἅγιοι ἑρμηνευτές. Γιὰ παράδειγμα, ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος μᾶς λέγει ὅτι τὸ ἐρώτημα τὸ ὁποῖο ὑπέβαλε ἡ θυρωρὸς στὸν Πέτρο, «μὴ καὶ σὺ ἐκ τῶν μαθητῶν τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ εἴ;», ἦταν εὐγενικό, δὲν ἀπεκάλεσε τὸν Χριστὸ πλάνο, δὲν τὸν ἀπεκάλεσε μὲ κάποια ἄλλη προσβλητικὴ φράση, τὸν ἐρώτησε «οὐ θρασέως, οὐδε ἀποτόμως, ἀλλὰ λίαν πραέως». Δηλαδή, τὸν ἐρώτησε χωρὶς θράσος, χωρὶς ἀποτομία, ἀλλὰ μὲ πολλὴ πραότητα. Καὶ αὐτὴν τὴν ἑρμηνεία δίνει καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅταν λέγη ὅτι «προσηνὼς διελέγετο ἡ γυνὴ» καὶ ἡ ἐρώτηση δὲν ἦταν «θρασεῖα». Ἄρα ἐδῶ βλέπουμε τὴν καλωσύνη, τὴν ὁποία ἔδειξε ἡ θυρωρὸς στὸν Ἀπόστολο Πέτρο.

Ἡ δεύτερη περίπτωση ἀναφέρεται στὴν γυναῖκα τοῦ Πιλάτου, ἡ ὁποία σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση ὀνομαζόταν Πρόκλα. Τὴν ὥρα ποῦ δίκαζε ὁ Πιλάτος τὸν Χριστό, «καθημένου δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ βήματος», ὅπως λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος, τοῦ ἔστειλε μήνυμα ἡ γυναῖκα τοῦ καὶ τοῦ εἶπε: «Μηδὲν σοὶ καὶ τὼ δικαίῳ ἐκείνῳ». Πρόσεξε πάρα πολὺ τί θὰ κάνης μὲ τὸν δίκαιο αὐτὸν ἄνθρωπο! Γιατί; «Πολλὰ γὰρ κατ' ὄναρ ἔπαθον δι' αὐτὸν» (Μάτθ. κζ', 19). Τὸ βράδυ εἶδε ὄνειρα καὶ ἔπαθε πολλά, καὶ μάλιστα, ὅπως ἐξηγοῦν οἱ ἑρμηνευτές, ἦταν ὄνειρα τὰ ὁποία προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπὸ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Δὲν ἦταν ἁπλῶς ὄνειρα ἀπὸ τὴν φαντασία της ἢ ἀπὸ μιὰ διαβολικὴ ἐνέργεια. Λέγει, γιὰ παράδειγμα ὁ Ζιγαβηνός, ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν λόγο ποῦ εἶπε ἡ γυναῖκα στὸν Πιλάτο, ἦταν σὰν νὰ τοῦ ἔλεγε: «Ἀπέχου αὐτοῦ!» Σὲ παρακαλῶ πάρα πολὺ μὴν κάνης αὐτὴν τὴν μεγάλη ἀδικία στὸν ἄνθρωπο αὐτό! Καὶ ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος θὰ πὴ ὅτι αὐτὸς ὁ λόγος, καὶ κυρίως τὰ ὄνειρα τὰ ὁποία ἔβλεπε ἡ γυναῖκα τοῦ Πιλάτου, ἦταν ἀπὸ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ὄχι βέβαια γιὰ νὰ ἐλευθερωθῇ ὁ Χριστός, γιατί ἔπρεπε ὁ Χριστὸς νὰ σταυρωθῇ, ἀλλὰ γιὰ νὰ σωθῇ ἡ γυναῖκα. «Προνοίας δὲ ἔργον τὸ ὄναρ οὔχ ἵνα ἀπολυθῇ ὁ Χριστός, διὰ τοῦτο γενόμενον, ἀλλὰ ἵνα σωθῇ ἡ γυνή». Τὴν ἴδια ἑρμηνεία δίνει καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀναφερόμενος στὸν λόγο καὶ στὰ ὄνειρα τὰ ὁποία εἶδε ἡ γυναῖκα τοῦ Πιλάτου. «Ὅτι ἐκείνη ἀξία ἥν μᾶλλον». Εἶχε μεγάλη ἀξία ἡ γυναῖκα αὐτή. Πάντως, εἶναι πάρα πολὺ σημαντικό, ὅτι αὐτὴν τὴν συγκεκριμένη στιγμὴ ποῦ γινόταν ἡ μεγάλη ἀδικία στὸν Χριστὸ μὲ τὶς συκοφαντίες οἱ ὁποῖες ἐκπορεύονταν πρὸς τὸν Χριστὸ ἀπὸ διάφορες κατευθύνσεις καὶ ὁ Πιλάτος φοβήθηκε τὸν ὄχλο, γιὰ νὰ μὴν ἔχη κάποια συνέπεια στὴν ἐξουσία του καὶ τελικὰ παρέδωκε τὸν Χριστὸ στὸν σταυρό, ἡ γυναῖκα τοῦ Πιλάτου στάθηκε μὲ δικαιοσύνη ἀπέναντι στὸν Χριστὸ καὶ προσπάθησε νὰ πείση τὸν Πιλάτο νὰ μὴν διαπράξη αὐτὴν τὴν μεγάλη ἀδικία.

Ἡ τρίτη περίπτωση ἦταν οἱ γυναῖκες ποῦ ἀκολουθοῦσαν τὸν Χριστὸ καὶ δὲν ξέρουμε ποιά εἶναι τὰ ὀνόματά τους. Καθὼς ὁ Χριστὸς ἀνέβαινε ἐπάνω στὸν Γολγοθᾶ, τὴν ὁδὸ τοῦ μαρτυρίου δηλαδή, ἀκολουθοῦσε πολὺς ὄχλος καὶ πολλὲς γυναῖκες, οἱ ὁποῖες «ἐκόπτοντο καὶ ἐθρήνουν αὐτόν». Θρηνοῦσαν καὶ ἔκλαιγαν γοερῶς, σὲ σημεῖο ποῦ ἐστράφη ὁ Χριστὸς στὶς γυναῖκες καὶ τὶς εἶπε: «Θυγατέρες Ἱερουσαλήμ, μὴ κλαίετε ἐπ' ἐμέ, πλὴν ἐφ' ἑαυτὰς κλαίετε καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ὑμῶν» (Λούκ. κγ', 27). Μὴ κλαῖτε γιὰ μένα, ἀλλὰ νὰ κλαῖτε γιὰ τὸν ἑαυτό σας καὶ γιὰ τὰ παιδιά σας, γιὰ ὅ,τι συνέπεια θὰ ἔχη αὐτὴ ἡ σταύρωσή μου. Ἄρα, λοιπόν, ἔχουμε τὶς γυναῖκες οἱ ὁποῖες τὴν ὥρα ποῦ οἱ ἄνδρες δείχνουν βαρβαρότητα, δῆθεν γιὰ νὰ τηρήσουν τὸν νόμο, ἐκεῖνες στέκονται μὲ πολὺ μεγάλη ἀγάπη στὸν Χριστό. Ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος θὰ πή: «Φιλόδακρυ γὰρ τὸ γένος καὶ πολύθρηνον», δηλαδή, οἱ γυναῖκες ἀγαποῦν νὰ κλαῖνε καὶ νὰ θρηνοῦν, «θρηνοῦσι τὸ συμπαθὲς ἐνδεικνύμεναι». Τὴν ὥρα ἐκείνη θρηνοῦσαν, ἔκλαιγαν καὶ ἔδειχναν τὴν συμπάθεια τοὺς πρὸς τὸν Χριστό.

Καὶ ἡ τέταρτη περίπτωση ἀναφέρεται στὴν Παναγία καὶ στὶς γυναῖκες, οἱ ὁποῖες παρευρέθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Σταυρώσεως ἐπάνω στὸν Γολγοθᾶ, δίπλα στὸν ἐσταυρωμένο Χριστό. Ἐνῷ ὅλοι οἱ Μαθητὲς Τὸν ἐγκατέλειψαν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Ἰωάννη, «διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων», ἐκεῖνες ἔμειναν κοντά Του. Λέει ὁ ἱερὸς Εὐαγγελιστής: «εἱστήκεισαν παρὰ τὼ Σταυρῶ τοῦ Ἰησοῦ ἡ Μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς Μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπὰ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή». (Ἰω. ἰθ', 25). Τρεὶς γυναῖκες στάθηκαν στὸν Σταυρὸ καὶ οἱ ἄλλες στέκονταν ἀπὸ μακριὰ καὶ θεωροῦσαν στὴν συνέχεια τὰ γενόμενα καὶ ἔβλεπαν πῶς ἀποκαθηλώθηκε ὁ Χριστὸς καὶ ποῦ ἀκριβῶς τὸν τοποθέτησαν, ὥστε κατὰ τὴν ἡμέρα «τὴ μιὰ τῶν Σαββάτων», Κυριακὴ τὸ πρωΐ, χαράματα, μὲ τὴν ἀνδρεία τὴν ὁποίαν εἶχαν, νὰ πᾶνε στὸ μνημεῖο γιὰ νὰ ἀλείψουν μὲ ἀρώματα τὸν Χριστὸ καὶ ἀξιώθηκαν νὰ δοὺν τὸν Ἀναστάντα Χριστὸ καὶ νὰ γίνουν οἱ εὐαγγελίστριες τῶν Εὐαγγελιστῶν καὶ οἱ ἀπόστολοι τῶν Ἀποστόλων. Ἐδῶ βλέπουμε τὴν ἀνδρεία τὴν ὁποίαν εἶχαν καὶ τὴν ἐξεδήλωσαν τότε οἱ γυναῖκες αὐτές.

Ὁπότε, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, στὶς τέσσερεις αὐτὲς περιπτώσεις φαίνεται ἡ διάθεση τῶν γυναικῶν ἀπέναντι στὰ Πάθη καὶ τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, ποῦ δείχνουν καλωσύνη καὶ εὐγένεια, ὅπως ἡ θυρωρός, δικαιοσύνη, ὅπως ἡ γυναῖκα τοῦ Πιλάτου, συμπάθεια καὶ ἀγάπη, ὅπως οἱ γυναῖκες ποῦ θρηνοῦσαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς πορείας τοῦ Χριστοῦ στὸν Γολγοθᾶ, καὶ ἀνδρεία, ὅπως ἡ Παναγία καὶ οἱ ἄλλες δύο γυναῖκες, καὶ γενικότερα ὁ ὅμιλος τῶν γυναικῶν. Ἡ στάση αὐτὴ τῶν γυναικῶν ποῦ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν καλωσύνη, τὴν δικαιοσύνη, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ἀνδρεία, πρέπει νὰ χαρακτηρίζη ὅλους μας, ἀφ ἑνὸς μὲν ὅταν στεκόμαστε ἀπέναντι στὰ Πάθη καὶ τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, ἀφ ἑτέρου δὲ στὴν πνευματική μας ζωὴ μέσα στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὑπάρχουν δύο τρόποι γιὰ νὰ βλέπουμε καὶ νὰ ἑρμηνεύουμε τὰ Πάθη τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἕνας τρόπος εἶναι νὰ τὰ προσεγγίζουμε μὲ τὴν σκληρότητα τῆς λογικῆς, τὴν ἐνέργεια τῶν παθῶν καὶ τὴν συμφεροντολογική μας διάθεση, δηλαδὴ νὰ τὰ βλέπουμε ἐξωτερικὰ καὶ ἐμπορικά. Ὁ ἄλλος τρόπος εἶναι ἡ καρδιακὴ ζωή, ἡ εὐγένεια τῆς ψυχῆς, ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ πνευματικὴ ἀνδρεία. Δὲν πρέπει νὰ βλέπουμε τὰ γεγονότα αὐτὰ μηχανικά, μόνον ἱστορικά, ἀλλὰ νὰ προχωροῦμε στὸ βάθος καὶ νὰ βλέπουμε τὴν σωτηριώδη τοὺς σημασία γιὰ τὴν ζωή μας, νὰ μᾶς ἀγγίξουν μέσα στὸ βάθος τῆς καρδιᾶς καὶ νὰ γίνουν πηγὴ ἀναγεννήσεως.

Ἐπίσης, αὐτοὶ οἱ δύο τρόποι ἀντιμετωπίσεως τῶν πραγμάτων ἀναφέρονται καὶ στὴν ζωή μας μέσα στὴν Ἐκκλησία. Ὁ ἕνας τρόπος εἶναι αὐτὸς ποῦ ἔδειξαν οἱ θρησκευτικοὶ καὶ πολιτικοὶ ἡγέτες ἀπέναντι στὸν Χριστό, ἀλλὰ καὶ ὁ λαός, ποῦ εἶναι ἡ λογικοκρατία, ἡ ἐξουσιολαγνεία, ἡ συμφεροντολογία καὶ ἡ χρησιμοθηρία. Αὐτὸ συμβαίνει ὅταν τὴν ζωὴ στὴν Ἐκκλησία τὴν ἐκλαμβάνουμε ὡς εὐκαιρία γιὰ νὰ καλλιεργοῦμε τὰ πάθη καὶ ὄχι γιὰ νὰ μεταμορφωνόμαστε ἐσωτερικά. Ὁ ἄλλος τρόπος εἶναι νὰ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ ποῦ ἀποβλέπει στὴν πνευματική μας ἀναγέννηση, δηλαδὴ νὰ θεωροῦμε τὴν Ἐκκλησία ὡς χῶρο μεταμορφώσεως, ὡς ἐργαστήριο ἁγιότητος, ὡς πνευματικὸ θεραπευτήριο. Ὅποιος πλησιάζει τὸν Χριστὸ μὲ τὴν καρδιακὴ διάθεση, μὲ τὸ κλάμα, μὲ τὴν ἀγάπη, μὲ τὴν εὐαισθησία, χωρὶς τὴν τυραννία τῆς λογικῆς καὶ τῆς ἐξουσίας, αὐτὸς εἶναι σίγουρο ὅτι θὰ αἰσθανθῇ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ ζήση τὸν Σταυρὸ ἀπὸ κοντὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ δὴ τὸν Ἀναστάντα Χριστὸ νὰ λέγη «Χαίρετε» καὶ νὰ λέγη «Εἰρήνη ὑμῖν» καὶ νὰ δημιουργῆται εἰρήνη καὶ χαρὰ μέσα στὴν ὕπαρξή μας. Σήμερα, αὐτὴν τὴν ἡμέρα τῆς Μ. Παρασκευῆς ἅς ἐμπνευστοῦμε ἀπὸ τὴν στάση τῶν γυναικῶν ἀπέναντι στὸν Χριστό, ἅς τὶς μιμηθοῦμε στὴν καλωσύνη-εὐγένεια, τὴν δικαιοσύνη, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ἀνδρεία καὶ τότε θὰ ἀποκτήσουμε ἕναν ἄλλον προσανατολισμὸ ποῦ θὰ εἶναι πιὸ ἀληθινός, μιὰ ἄλλη διάσταση τῶν πραγμάτων, ἡ ὁποία θὰ εἶναι ἡ ἀληθινότερη καὶ ἡ πιὸ σωστική. Ἀμήν.–