Ἐγκύκλιος τοῦ Πάσχα - Τό σταυροαναστάσιμο Πάσχα

Ἡ πορεία μας μέσα ἀπὸ τὸ πέλαγος τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μὲ τὶς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας, τὴν νηστεία καὶ τὴν ἔντονη πνευματικὴ ζωή, μὲ τὴν ὑπενθύμιση ὅλων τῶν πνευματικῶν νοημάτων κάθε Κυριακῆς, μᾶς ὁδήγησαν στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, ὅπου εἴδαμε τὴν ἀγάπη τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ καὶ φθάσαμε στὴν μεγάλη ἑορτὴ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἐκκλησία μας μὲ αὐτὰ τὰ γεγονότα χρωματίζει τὴν ζωή μας καὶ τὴν νοηματοδοτεῖ, κυρίως ὅμως μᾶς δίνει προοπτικὴ καὶ μᾶς γεμίζει μὲ τὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Καὶ αὐτὸ γίνεται γιατί δὲν εἶναι ἁπλῶς ἐξωτερικὰ γεγονότα, ἀλλὰ μυστηριακὰ καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὰ συναντώμαστε μὲ τὸν Χριστό, τὴν Παναγία καὶ τοὺς ἁγίους Του.

Αὐτὲς τὶς ἡμέρες κάνουμε λόγο γιὰ τὸ Πάσχα καὶ ψάλλουμε πολλὰ τροπάρια ποῦ ἀναφέρουν αὐτὴν τὴν γλυκειὰ καὶ εὐλογημένη λέξη. Πάσχα στὴν ἑβραϊκὴ γλῶσσα σημαίνει διάβαση, καὶ δηλώνει τὴν διάβαση τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο στὴν Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, διὰ τῆς διαβάσεως τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης. Ἡ διάβαση τῶν Ἑβραίων διὰ τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης ἦταν ἕνα μεγάλο καὶ θαυμαστὸ γεγονός. Ὁ Μωϋσὴς κτύπησε μὲ τὴν ράβδο του τὴν Ἐρυθρὰ Θάλασσα, αὐτὴ ἀνοίχτηκε στὰ δύο, σχηματίσθηκε ἕνα ὑδάτινο τεῖχος, ὁ ἀέρας ξήρανε τὸν βυθὸ καὶ μέσα ἀπὸ ἐκεῖ πέρασε ἕνας ὁλόκληρος λαός. Στὴν συνέχεια, μὲ τὴν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ Μωϋσέως ἔκλεισε ἡ δίοδος αὐτὴ καὶ καταποντίσθηκε ὁ αἰγυπτιακὸς στρατὸς ποῦ καταδίωκε τὸν ἰσραηλιτικὸ λαό.

Αὐτὸ τὸ γεγονὸς ἑόρταζαν οἱ Ἑβραῖοι καὶ τὸ πανηγύριζαν λαμπρὰ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ δικοῦ τους Πάσχα καὶ ἐξέφραζαν ἔτσι τὴν εὐγνωμοσύνη τους στὸν Θεὸ γιὰ τὴν σωτηρία τους. Σὲ πολλὰ τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας γίνεται λόγος γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ καὶ γιὰ τὴν σημασία ποῦ ἔχει γιὰ τὴν χριστιανικὴ περίοδο. Τώρα γιὰ μᾶς τοὺς Χριστιανοὺς τὸ Πάσχα εἶναι μιὰ ἄλλη διάβαση, εἶναι διάβαση ἀπὸ τὴν ζωὴ τῆς ἁμαρτίας στὴν ζωὴ τῆς ἀναγεννήσεως, διὰ τοῦ μυστηρίου τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, ποῦ εἶναι ἡ νέα θαυματουργικὴ ἐρυθρὰ θάλασσα, ἀνώτερη ἀπὸ τὴν πρώτη. Ἔτσι, μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, τῆς ὁποίας ἀρχὴ εἶναι τὸ μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος καὶ τοῦ Χρίσματος, διαβαίνουμε καὶ ἐμεῖς ἀπὸ τὸν θάνατο στὴν ζωή, ὅπως ψάλλουμε: «Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν λαοί, Πάσχα Κυρίου Πάσχα, ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωὴν καὶ ἐκ γῆς πρὸς οὐρανὸν Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμᾶς διεβίβασεν ἐπινίκιον ἄδοντας».

Ὅπως τὸ ἑβραϊκὸ Πάσχα ἔχει διπλῆ ἔννοια, ἤτοι ἐλευθερία καὶ ζωὴ γιὰ τοὺς Ἑβραίους καὶ θάνατο γιὰ τοὺς Αἰγυπτίους, ἔτσι καὶ τὸ Χριστιανικὸ Πάσχα εἶναι θάνατος τῆς ἁμαρτίας, τοῦ θανάτου καὶ τοῦ διαβόλου καὶ ζωὴ κατὰ Χριστόν, δηλαδὴ εἶναι ταυτόχρονα Σταυρὸς καὶ Ἀνάσταση. Ἡ λέξη Πάσχα δὲν ἔχει μόνον τὸ στοιχεῖο τῆς χαρᾶς. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τόνισε αὐτὴν τὴν ἔννοια πρὸς τοὺς Κορινθίους: «καὶ γὰρ τὸ πάσχα ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν ἐτύθη Χριστὸς» (Ἂ’ Κόρ. ἔ’, 7), δηλαδὴ τὸ δικό μας Πάσχα, ὁ δικός μας πασχάλιος Ἀμνὸς εἶναι ὁ Χριστὸς ποῦ θυσιάστηκε γιὰ μᾶς. Στὸ χωρίο αὐτὸ συνδέεται ἡ λέξη Πάσχα μὲ τὴν σταύρωση τοῦ Χριστοῦ καί, βεβαίως, χωρὶς τὸν Σταυρὸ δὲν θὰ ἀκολουθοῦσε ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, μποροῦμε νὰ κάνουμε λόγο γιὰ σταυροαναστάσιμο Πάσχα. Ἡ ἀληθινὴ χαρὰ ἔρχεται μέσα ἀπὸ τὸν πόνο, τὴν λύπη. Ἡ χαρὰ ποῦ δὲν περνᾶ ἀπὸ τὸν σταυρὸ εἶναι ἁπλῶς ἕνα συναίσθημα καὶ ἡ λύπη ποῦ δὲν ὁδηγεῖ στὴν ἀνάσταση εἶναι ἀπελπισία.

Μερικοὶ λένε ὅτι ὁ δυτικὸς Χριστιανισμὸς στηρίζεται περισσότερο στὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, ἐνῷ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἡ κατ’ ἐξοχὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀναστάσεως. Αὐτὸ δὲν ἀποδίδει τὴν ἀλήθεια, γιατί δὲν ξεχωρίζεται ὁ Σταυρὸς ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ οὔτε ἡ Ἀνάσταση ἀπὸ τὸν Σταυρό. Στὴν θεολογία καὶ τὴν ἀσκητικὴ ζωὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράζεται στὴν Ἁγία Γραφή, τὴν πατερικὴ Παράδοση καὶ τὴν ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἑνωμένα ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Στὴν γνωστὴ προσευχὴ ποῦ λέμε αὐτὴν τὴν περίοδο καὶ ἀρχίζει μὲ τὰ λόγια «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασαμένοι...», ὑπάρχει ἡ φράση: «διὰ τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τὼ κόσμῳ».

Βέβαια, σταυρὸς εἶναι ὁ ἀγῶνας ποῦ γίνεται ἀπὸ μᾶς καὶ ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ γιὰ νὰ σταυρώσουμε τὸν παλαιὸ ἑαυτό μας, γιὰ νὰ μεταμορφώσουμε τὰ πάθη, γιὰ νὰ «νεκρώσουμε τὰ μέλη ἡμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς» (Κόλ. γ', 5), ὁπότε ἔρχεται ἡ πνευματικὴ ἀναγέννηση. Ἔτσι, ἡ ὀρθόδοξη ζωὴ εἶναι σταυροαναστάσιμη.

Πάντως, τὸ ὀρθόδοξο βίωμα εἶναι σταυροαναστάσιμο καὶ γεμίζει ὁλόκληρη τὴν ἐσωτερική μας ὕπαρξη. Σταυρωνόμαστε μαζὶ μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ἀνασταινόμαστε μαζί Του σὲ μιὰ καινούρια ζωή. Αὐτὴ εἶναι ἡ πνευματική μας χαρὰ καὶ ἡ ἀληθινὴ εὐφροσύνη, τὸ πραγματικὸ Πάσχα. Δὲν ἀναμένουμε μιὰ συναισθηματικὴ χαρὰ ποῦ προσφέρουν οἱ αἰσθήσεις καὶ ἡ ὑλικὴ εὐμάρεια, ἀλλὰ προσδοκοῦμε ἐκείνη τὴν χαρὰ τοῦ Χριστοῦ ποῦ προέρχεται ἀπὸ τὸν πόνο τῆς ἀσκήσεως. Τὰ ἐξωτερικὰ ὑλικὰ ἀγαθά, οἱ κοινωνικὲς ἐπιτυχίες δὲν παραμένουν γιὰ πολύ, ἀλλὰ ἐξαφανίζονται πολὺ γρήγορα καὶ ἀφήνουν τὸν ἄνθρωπο ἀνικανοποίητο.

Γι’ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ ἀφήνουμε κάποια ἐξωτερικὰ γεγονότα, κάποιες ἐξωτερικὲς καταστάσεις νὰ μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὴν χαρὰ ποῦ δίνει ὁ Χριστός. Ἀντίθετα, πρέπει νὰ ξεπερνᾶμε ὅλες τὶς δυσκολίες μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, νὰ περνᾶμε κάθε «ἐρυθρὰ θάλασσα» μὲ τὴν ἐπέμβαση τοῦ Χριστοῦ. Στὴν ἀρρώστια πρέπει νὰ δοξάζουμε τὸν Θεό, στὴν θλίψη νὰ Τὸν εὐγνωμονοῦμε, στὶς δύσκολες κατάστασεις νὰ ἐλπίζουμε, στὴν μοναξιὰ νὰ ἀγαπᾶμε. Τότε ὁ σταυρὸς μετατρέπεται σὲ ἀνάσταση, ἡ θλίψη σὲ χαρά, ὁ τάφος γίνεται δοξασμένο καὶ πασχάλιο μνημεῖο. Ἔτσι, τὸ Πάσχα ποῦ ἑορτάζουμε αὐτὲς τὶς ἡμέρες δηλώνει ἀφ’ ἑνὸς μὲν τὸν θρίαμβο τῆς ὀρθόδοξης ζωῆς καὶ πολιτείας, ἀφ’ ἑτέρου δὲ τὴν ἧττα ὅλων τῶν ἀντιθέτων δυνάμεων καὶ καταστάσεων ποῦ μᾶς στενοχωροῦν καὶ μᾶς πιέζουν.

Μὲ αὐτὲς τὶς σκέψεις εὔχομαι σὲ ὅλους σας καλὸ καὶ εὐλογημένο σταυροαναστάσιμο Πάσχα.

Μὲ θερμὲς ἀναστάσιμες εὐχές

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ