Μεταμόρφωση και μεταπατερικὴ θεολογία

Οἱ Εὐαγγελιστές περιγράφουν ὅτι στό ὄρος Θαβώρ ἔλαμψε τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὅπως ὁ ἥλιος καί τά ἱμάτιά Του ἔγιναν λευκά ὅπως τό φῶς. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας διδάσκουν ὅτι καί τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν ἐνσάρκωση, ἔγινε πηγή τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ.

Τόν 14ο αἰώνα ἔγινε μεγάλη συζήτηση μεταξύ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τοῦ Βαρλαάμ γιά τήν φύση τοῦ Φωτός αὐτοῦ, ἄν δηλαδή τό Φῶς τῆς Μεταμορφώσεως ἦταν κτιστό ἤ ἄκτιστο. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς δίδασκε ὅτι τό Φῶς αὐτό δέν ἦταν μιά τρίτη κρυμμένη δύναμη μέσα στόν Χριστό, ἀλλά ἦταν τό Φῶς τῆς θεότητος τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, τό Φῶς αὐτό ἦταν θεῖο καί ἄκτιστο, ἐνῶ ὁ Βαρλαάμ ὑποστήριζε ὅτι πρόκειται περί κτιστοῦ φωτός. Γενικά, ὁ Βαρλαάμ ὑποστήριζε ὅτι τό Φῶς πού ἔβλεπαν οἱ Προφῆτες καί οἱ Ἀπόστολοι ἦταν κτιστό καί ἦταν κατώτερο τῆς λογικῆς, γι’ αὐτό καί θεωροῦσε ὅτι οἱ φιλόσοφοι πού σκέπτονταν λογικά ἦταν ἀνώτεροι ἀπό τούς Προφῆτες καί τούς Ἀποστόλους πού ἔβλεπαν αὐτό τό Φῶς. Ἡ συζήτηση αὐτή κατέληξε στό νά κατοχυρωθῆ συνοδικῶς ἀπό τήν Ἐκκλησία ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί νά συγκαταριθμηθῆ ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς στό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ καταδικάσθηκε ὁ Βαρλαάμ ὡς αἱρετικός.

Ἡ σύγχρονη μεταπατερική θεολογία ἑρμηνεύει τό γεγονός τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ μέσα ἀπό τήν προοπτικη τοῦ Βαρλαάμ καί ἀποδεσμεύεται ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ κορυφαίου πατρός τῆς Ἐκκλησίας, ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ....Γενικά, αὐτή ἡ κίνηση, εἶναι ἡ ἐπαναφορά σέ πιό ἔντονη μορφή αὐτοῦ πού πρίν μερικά χρόνια λεγόταν νεορθοδοξία καί παλαιότερα βαρλααμισμός. Ἄν ἐρευνήση κανείς τά ρεύματα αὐτά, θά διαπιστώση ὅτι ἔχουν κοινή ἀφετηρία καί κοινά σημεῖα.

Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Μεταπατερική θεολογία καί ἐκκλησιαστική πατερική ἐμπειρία