Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ παθολογικός καί ὁ πνευματικός αὐτισμός

Χαιρετισμός κατά τήν παγκόσμια ἡμέρα αὐτισμοῦ

Κατ’ ἀρχήν θέλω νά συγχαρῶ τό Κέντρο Ἡμέρας γιά παιδιά μέ Ἀναπτυξιακές Διαταραχές, καί ἰδιαίτερα τόν Πρόεδρο τῆς ΕΨΥΠΕΑ (Ἑταιρεία Ψυχικῆς Ὑγείας Παιδιοῦ καί Ἐφήβου Αἰτωλοακαρνανίας) κ. Σωτήρη Κωτσόπουλο γιά τήν διοργάνωση αὐτῆς τῆς ἐκδήλωσης μέ ἀφορμή τήν Παγκόσμια Ἡμέρα γιά τόν Αὐτισμό, καί γιά τήν σημαντική δουλειά πού κάνει στό Κέντρο αὐτό μέ τούς Συνεργάτες του. Τό ἐπισκέφθηκα, ἐνημερώθηκα γιά τήν σημαντική ἐργασία του καί τούς συγχαίρω ὅλους ὁλοκάρδια.

Συγχαίρω καί ἐπικροτῶ κάθε προσπάθεια πού γίνεται γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν Ἀναπτυξιακῶν Διαταραχῶν, κυρίως στά μικρά παιδιά, ὥστε καί αὐτά νά βοηθοῦνται, ἀλλά νά βοηθοῦνται καί οἱ γονεῖς καί γενικότερα τό οἰκογενειακό περιβάλλον. Ἄλλωστε, ὁ βαθμός πολιτισμοῦ μιᾶς κοινωνίας ἐξαρτᾶται ἀπό τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα, γιατί ἔτσι δείχνει ὅτι δέν εἶναι μιά κοινωνία μόνον ὑγιῶν ἀνθρώπων μέ τήν νοοτροπία τῆς ἀπόρριψης τῶν λεγομένων ἄχρηστων ἀνθρώπων. Ἡ πολιτισμένη κοινωνία προσδιορίζεται ἀπό τόν ἀλτρουϊσμό καί τήν ἀλληλοβοήθεια, ἰδιαίτερα σέ εὐπαθεῖς ὁμάδες τοῦ πληθυσμοῦ.

Ἡ σημερινή συνάντηση γίνεται μέ ἀφορμή τήν Παγκόσμια Ἡμέρα γιά τόν Αὐτισμό. Εἶναι ἕνα πρόβλημα πού ἐντάσσεται στίς Ἀναπτυξιακές Διαταραχές πού παρατηροῦνται σέ μικρά παιδιά. Ὁ ὁρισμός τοῦ αὐτισμοῦ εἶναι ὅτι πρόκειται γιά «διαταραχή τῆς ὁποίας κύριο χαρακτηριστικό εἶναι ἡ ἀπορρόφηση στόν ἑαυτό, μέ τίς σκέψεις, τά συναισθήματα καί τίς ἐπιθυμίες νά ρυθμίζονται ἀπό τήν ἐσωτερική ἀντίληψη τοῦ ἀτόμου γιά τόν κόσμο, ἀποκλείοντας κάθε ἐνδιαφέρον γιά τήν πραγματικότητα καί ἐμποδίζοντας τήν ὁμαλή ἀνάπτυξη τῆς αὐτοαντίληψης καί τήν δημιουργία σχέσεων μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Εἶναι ἡ τάση τοῦ ἀτόμου γιά ἐνασχόληση μέ τόν κόσμο τῆς φαντασίας, πού δέν ἀγγίζει τήν παθολογία».

Ὁ ὅρος αὐτισμός προέρχεται ἀπό τήν ἑλληνική λέξη ἑαυτός καί τήν κατάληξη -ισμός, πού σημαίνει κατεύθυνση, θέση. Δηλώνει, ἑπομένως, τήν στροφή τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν ἑαυτό του, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀπορροφημένος ἀπό τόν ἑαυτό του καί τά αἰσθήματά του καί οἱ ἐπιθυμίες του «κυριαρχοῦνται ἀπό τήν ὑποκειμενική ἐσωτερική ἀντίληψη τοῦ κόσμου». Ἡ στροφή αὐτή στόν κόσμο τῆς φαντασίας και τῆς ὀνειροπόλησης εἶναι μᾶλλον ἐκδήλωση ἐσωστρέφειας καί ὄχι ὁπωσδήποτε ἐκδήλωση παθολογίας. Ὁ αὐτισμός παρουσιάζεται στήν βρεφική ἡλικία καί ἀποδίδεται σέ βλάβες τοῦ ἐγκεφάλου. Ὁ ὅρος αὐτισμός χρησιμοποιήθηκε ἀπό τόν Μπλόϊερ (1857-1939) καί τόν Ἄσπεργκερ (1923) (Λεξικό Ψυχολογίας, Ἀναστασίας Χουντουμάδη - Λένα Πατεράκη καί Νίκος Παπαδόπουλος)

Μέ τήν ἀνάπτυξη σήμερα τῆς ἐπιστήμης τῆς νευρολογίας ἔχει διαπιστωθῆ ὅτι οἱ Διαταραχές εἶναι συνδυασμός ἀλληλεπιδράσεως τῆς γενετικῆς καί τοῦ περιβάλλοντος, μέ διάφορα ποσοστά σέ κάθε διαταραχή. Γιά παράδειγμα, μέ τά σύγχρονα δεδομένα ὁ αὐτισμός ἔχει συντελεστή κληρονομικότητας σχεδόν 80%. Τά συμπτώματα περιλαμβάνουν τεράστια δυσκολία κοινωνικῆς συσχέτισης, γλωσσικά προβλήματα καί ἐπαναλαμβανόμενες κινήσεις (Ἡρακλῆς Παναγιωτίδης).

Ὅπως ἔχει γράψει ἕνας ψυχολόγος πού συνεργάζεται μέ τίς νευροεπιστῆμες, ὁ Ἡρακλῆς Παναγιωτίδης, «τά αὐτιστικά ἄτομα ἔχουν δυσκολία νά ἀναγνωρίσουν τούς ἀνθρώπους κοιτάζοντας τό πρόσωπό τους. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ἐξάγουν κοινωνικές ἐνδείξεις ἀπό τούς ἄλλους ἀποκωδικοποιώντας τίς ἐκφράσεις τοῦ προσώπου τους, ἐνῶ ἡ ἀδυναμία «ἀνάγνωσης» τοῦ προσώπου κάνει κάποιον τυφλό, ὡς πρός τά συναισθήματα καί τίς σκέψεις τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Αὐτή ἡ ἀνωμαλία μπορεῖ νά συλληφθῆ στά κύματα τοῦ ἠλεκτροεγκεφαλογραφήματος, χρησιμοποιώντας μιά τεχνική γνωστή ὡς Event Related Potentials (ERP). Τά αὐτιστικά ἄτομα δείχνουν ἀνώμαλη ERP ἀντιδρώντας σέ πρόσωπα. Μιά ὁμάδα ἐπιστημόνων ἀπό τό Πανεπιστήμιο τῆς Οὐάσιγκτον χρησιμοποίησε ERP γιά νά ἐλέγξη ἀνεπηρέαστα μέλη τῆς οἰκογένειας, ὅπως οἱ γονεῖς καί τά ἀδέλφια τῶν νεαρῶν ἀτόμων μέ αὐτισμό. Δέν ἀποτελεῖ ἔκπληξη ὅτι παρατηρεῖται ἀνώμαλη κυματομορφή ERP στό πρόσωπο καί τῶν μή προσβεβλημένων μελῶν τῆς οἰκογένειας. Οἱ ἴδιοι ἄνθρωποι εἶχαν ἐπίσης δυσκολία νά ἀναγνωρίζουν πρόσωπα. Αὐτά τά κατά τά ἄλλα ὑγιῆ ἄτομα μοιράζονται τήν ἴδια ἀνωμαλία τοῦ γονιδίου ἐπεξεργασίας προσώπου μέ τούς αὐτιστικούς συγγενεῖς τους. Οἱ ἐπιστήμονες σέ ὅλον τόν κόσμο διαπιστώνουν ὅτι ὅλο καί περισσότερες ἀναπτυξιακές ψυχιατρικές διαταραχές ἔχουν ἰσχυρές γενετικές αἰτίες» (Περί σώματος καί πνεύματος).

Ἡ ἀντιμετώπιση τέτοιων διαταραχῶν πού προέρχονται ἀπό βιο-ψυχο-κοινωνικούς παράγοντες ἀπαιτεῖ ἱκανῆ ἐπιστημονική γνώση, ὑπομονή, ἀγάπη, ἐνδιαφέρον καί προσευχή. Ὅλοι πρέπει νά συνδράμουν γιά τόν σκοπό αὐτόν. Ἐκτός ἀπό τούς ἀνθρώπους πού πάσχουν ἀπό αὐτισμό, συγχρόνως χρειάζεται πολλή βοήθεια τό συγγενικό περιβάλλον, οἱ συγγενεῖς πού ζοῦν ὅλη τήν ἡμέρα μέ ἀνθρώπους πού ἔχουν τέτοια προβλήματα. Καί γνωρίζουμε πόσες δυσκολίες ἀντιμετωπίζουν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι ζοῦν συνεχῶς μέ αὐτιστικά παιδιά. Τούς ἀπασχολοῦν θέματα πού ἔχουν σχέση μέ τό παρελθόν, τό παρόν καί τό μέλλον. Ὅμως, ὅλες οἱ σκέψεις πρέπει νά ἐλέγχονται καί νά μή ἀφήνουμε  τόν ἑαυτό μας νά κυριαρχηθῆ ἀπό ἔντονους λογισμούς, γιατί αὐτό συντελεῖ καί στήν δική μας ψυχική ὑγεία.

Φυσικά, ὅπως φαίνεται ἀπό ὅσα ἀνέφερα προηγουμένως, τά αὐτιστικά προβλήματα συνδέονται μέ ἐγκεφαλικές διαταραχές καί χρειάζεται ἰδιαίτερη καί ἐξειδικευμένη βοήθεια. Ἀλλά ἀπό πλευρᾶς ψυχολογικῆς καί πνευματικῆς ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μέ διάφορα ποσοστά καί ἰδιαιτερότητες πάσχουν ἀπό τό σύνδρομο τοῦ ψυχολογικοῦ καί τοῦ πνευματικοῦ αὐτισμοῦ. Ἄν θελήσω νά χρησιμοποιήσω τήν γλώσσα τῆς Ὀρθοδόξου Ψυχοθεραπείας θά ἔλεγα ὅτι ὁ αὐτισμός ἀπό πλευρᾶς θεολογίας συνδέεται μέ τήν φιλαυτία, ἤτοι τήν ἄλογη ἀγάπη πρός τό σῶμα, ὅταν ὁ ἄνθρωπος στρέφεται καί κλείεται στόν ἑαυτό του καί ἀγνοεῖ τούς ἄλλους. Ἡ φιλαυτία εἶναι ἄρνηση τῆς φιλανθρωπίας καί τῆς φιλοθεΐας. Ὅποιος εἶναι φίλαυτος, εἶναι καί μισάνθρωπος καί μισόθεος. Παρατηρεῖται καί σέ ὑγιεῖς ἀνθρώπους.

Ἔτσι, διαρκής σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά ἀπαλλάσσεται ἀπό τήν φιλαυτία καί νά ἀποκτᾶ φιλοθεΐα καί φιλανθρωπία, νά βγαίνη ἀγαπητικά ἀπό τόν ἑαυτό του καί νά εἰσέρχεται κενωτικά καί ἀγαπητικά στήν ὕπαρξη τῶν ἄλλων. Πόσοι δέν διαμαρτυρόμαστε ὅτι δέν μᾶς καταλαβαίνουν οἱ ἄλλοι, δέν μᾶς ἀγαποῦν! Αὐτό γίνεται γιατί ἔχουμε κέντρο τῆς ζωῆς μας τόν ἑαυτό μας καί ἑρμηνεύουμε τά πράγματα ἀνάλογα μέ τό πῶς μᾶς δέχονται ἤ μᾶς ἐκτιμοῦν οἱ ἄλλοι. Ἑπομένως, ὑπάρχει καί ἕνας πνευματικός αὐτισμός, ἀπό τόν ὁποῖο πάσχουμε κατά διαφόρους βαθμούς ὅλοι καί χρειάζεται νά θεραπευόμαστε. Ὅσο κανείς ἀπαλλάσσεται ἀπό τόν πνευματικό καί κοινωνικό αὐτισμό, τόσο μπορεῖ νά βοηθήση αὐτούς τούς ἀνθρώπους πού πάσχουν ἀπό τήν διαταραχή τοῦ αὐτισμοῦ.

Θέλω νά εὐχαριστήσω τόν κ. Σωτήρη Κωτσόπουλο καί τούς Συνεργάτες του, γιατί σέ δύσκολες ἐποχές ἐργάζονται θυσιαστικά γιά τό καλό τῆς κοινωνίας καί τῶν οἰκογενειῶν, καί νά εὐχηθῶ καλή ἐπιτυχία στήν σημαντική αὐτή ἐκδήλωση.