Γράφτηκε στις .

Κύριο θέμα: Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου μας στά “Ἐπίκαιρα τῆς Αἰτωλοακαρνανίας” - Τό νόημα τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ

Λόγω τοῦ ἐπίκαιρου περιεχομένου τῆς συνέντευξης πού ἔδωσε ὁ Μητροπολίτης μας στόν Γιῶργο Βασιλείου καί δημοσιεύθηκε στά “Ἐπίκαιρά της Αἰτωλοακαρνανίας” τήν ἀναδημοσιεύουμε στήν “Παρέμβαση”.

Τί σημαίνει γιά τήν Ὀρθοδοξία ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα;

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι τό κέντρο τῆς ζωῆς, ἡ καρδιά της. Προηγεῖται περίοδος πενήντα ἡμερῶν ἀσκήσεως, νηστείας καί προσευχῆς, καί ἔπειτα ἀπό τό Πάσχα ἀκολουθεῖ μιά ἄλλη περίοδος πενήντα ἡμερῶν. Στήν πρώτη περίοδο τό νόημα πού κυριαρχεῖ εἶναι ἡ προετοιμασία γιά τήν ἄξια προσκύνηση τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, στήν δεύτερη περίοδο ἐκεῖνο πού κυριαρχεῖ εἶναι ὁ ἀγώνας γιά τήν διεργασία πνευματικῆς “πέψης” αὐτῆς τῆς οὐράνιας τροφῆς. Ἄν ὑπολογίση κανείς ἀκόμη ὅτι κάθε Κυριακή ἑορτάζουμε τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, τότε μπορεῖ νά καταλάβη ὅτι τό πνεῦμα καί ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς Μ. Ἑβδομάδας κυριαρχεῖ σχεδόν πάνω ἀπό τόν μισό ἐτήσιο κύκλο, καί, γιά νά ἐκφρασθῶ καλύτερα, τό μήνυμα τῆς Μ. Ἑβδομάδος καί τοῦ Πάσχα διαποτίζει ὅλον τόν χρόνο.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διακηρύττει ὅτι ὁ σταυρικός θάνατος τοῦ Θεανθρώπου εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Θά ἤθελα νά κάνετε μιά ἀναφορά στό σωτηριολογικό αὐτό γεγονός.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μιλοῦμε γιά τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ συνδεδεμένο μέ τήν Ἀνάστασή Του. Γιατί Σταυρός χωρίς τήν Ἀνάσταση εἶναι μιά σκληρή καί ἀδήριτη πραγματικότητα, καί Ἀνάσταση χωρίς τόν Σταυρό εἶναι μιά ψεύτικη καί συναισθηματική κατάσταση. Ὅταν κάνουμε λόγο γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, δέν τό ἐννοοῦμε ἀφηρημένα καί στοχαστικά, ἀλλά γιά τήν ἀπαλλαγή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν τυραννία καί τήν φρικτή φυλακή τοῦ θανάτου, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Μέ τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάστασή Του ὁ Χριστός νίκησε τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο, καί ἔτσι μᾶς ἔδωσε τήν δυνατότητα νά ὑπερβοῦμε καί ἐμεῖς τούς τρεῖς αὐτούς ἐχθρούς. Κυρίως πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι μέ τήν θυσία τοῦ Χριστοῦ καί τήν Ἀνάστασή Του μποροῦμε νά ὑπερβοῦμε τήν θνητότητα καί τήν κτιστότητά μας. Ἀπό τήν ἡμέρα πού γεννιόμαστε ἔχουμε μέσα στήν βιολογική μας ὕπαρξη τόν θάνατο, πού ἐκδηλώνεται μέ πολλές μορφές, ὅπως μέ τήν ἀσθένεια, τήν φθορά τοῦ σώματος, τίς ἀνασφάλειες, τήν αὔξηση τῆς ἡλικίας, τά πάθη τῆς αὐτοσυντηρήσεως, τῆς φιλαργυρίας κλπ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι περνοῦν στήν ζωή τούς τήν διαδικασία τοῦ θανάτου. Τό παιδί στήν ἡλικία τῶν 8-10 ἐτῶν καταλαβαίνει ὅτι ὁ θάνατος εἶναι μή ἀναστρέψιμο γεγονός. Ὁ ἔφηβος βλέπει τήν βασανιστικότητα τοῦ θανάτου. Ὁ μεσήλικας βλέπει τά χρόνια νά περνοῦν χωρίς σκοπό καί νόημα, καί ὁ συνταξιοῦχος περνᾶ μιά τρομερή κρίση, πορευόμενος πρός τόν θάνατο. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ τόν τονισμό τῆς Ἀνάστασης, δίνει μιά διέξοδο στό ὑπαρξιακό κενό του ἀνθρώπου.


Πῶς μποροῦμε ὡς Ὀρθόδοξοι νά κατανοήσουμε τό νόημα τῆς Σταύρωσης καί τῆς Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου;

Ἡ ἀπάντηση στήν προηγούμενη ἐρώτηση δείχνει κάπως πῶς μποροῦμε νά κατανοήσουμε ὑπαρξιακά τα μεγάλα αὐτά γεγονότα. Ἐκεῖνο πού θά ἤθελα νά τονίσω εἶναι ὅτι μπορεῖ κανείς μέ διάφορους τρόπους νά προσεγγίση αὐτά τά γεγονότα. Μιά προσέγγιση εἶναι ἡ λογική καί ἱστορική ἐπεξεργασία, νά διαβάση κανείς γιά τό πῶς ἐκτυλίχθηκαν τά γεγονότα αὐτά. Μιά ἄλλη εἶναι νά τά πλησιάση συναισθηματικά, νά δή, δηλαδή, τόν πόνο καί τήν ὀδύνη τοῦ Χριστοῦ. Μιά ἄλλη προσέγγιση εἶναι νά συμμετάσχη σέ ὅλη τήν διαδικασία τῶν ἠθῶν καί ἐθίμων, νά τά ζήση, δηλαδή, φολκλορικά, γιατί ἔτσι ἱκανοποιοῦνται καί τά παιδικά βιώματα. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως μέ τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἐπιδιώκει νά βοηθήση τόν ἄνθρωπο νά τά προσεγγίση ὑπαρξιακά. Μιά θεολογία πού δέν ἔχει σχέση μέ τήν ὑπαρξιακή ἀγωνία τοῦ ἀνθρώπου, καί τήν ἀπαλλαγή του ἀπό αὐτήν, δέν ἔχει καμμία ἀξία καί σημασία. Τό νά δή κανείς τό πρόβλημα τοῦ θανάτου μέσα στήν ὕπαρξή του, ὅπως ἐκδηλώνεται μέ τήν τυραννία τῶν παθῶν, καί νά ἐπιδιώκη νά τό θεραπεύση μέ τήν μετάνοια, πού εἶναι ἀλλαγή τοῦ νοῦ καί τοῦ τρόπου ζωῆς, εἶναι μέθεξη τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.


Τά συναισθήματα πού ἐπικρατοῦν στά διαδραματιζόμενα γεγονότα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι σύμμεικτα. Ὁ πόνος συμβαδίζει μέ τήν χαρά, ἡ ραθυμία μέ τήν ἐγρήγορση, ἡ ἁμαρτία μέ τήν συγχώρηση, ἡ προδοσία μέ τήν ἀγάπη, ἡ πτώση μέ τήν λύτρωση, ὁ θάνατος μέ τήν Ἀνάσταση. Πιστεύετε ὅτι αὐτά τά συναισθήματα πρέπει νά ἀποτελοῦν γιά τόν σύγχρονο κόσμο καί ἰδιαίτερα γιά τούς νέους ἀνθρώπους μιά πρόκληση;

Κατ’ ἀρχάς νά σᾶς πῶ ὅτι μέσα στήν Ἐκκλησία διδασκόμαστε γιά τό πῶς τά συναισθήματα μετατρέπονται σέ βαθειά πνευματικά βιώματα. Γιατί, ὅπως γνωρίζετε, ὑπάρχει διαφορά μεταξύ αἰσθημάτων καί συναισθημάτων. Τά πρῶτα εἶναι βαθειές πνευματικές ὑπαρξιακές καταστάσεις, ἐνῶ τά δεύτερα (συναισθήματα) εἶναι ἐπιφανειακές εὐχαριστήσεις.

Πράγματι, αὐτές οἱ ἀντιθέσεις μεταξύ πόνου καί χαρᾶς, ραθυμίας καί ἐγρήγορσης, ἁμαρτίας καί συγχώρησης κλπ. ἀποτελοῦν τρομερή πρόκληση. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι καί μάλιστα οἱ νέοι ἄνθρωποι πορεύονται ἕναν μονόδρομο, ἀποτελοῦν τό λεγόμενο μονοδιάστατο ἄνθρωπο. Θέλω νά πῶ ὅτι οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι εἶναι συνήθως πονεμένοι καί προδομένοι, αἰσθάνονται ἀποτυχημένοι στήν ζωή. Εἶναι φοβερό νά αἰσθάνεται ὁ νέος ἄνθρωπος μόνος, θλιμμένος, πονεμένος, ἀπαράκλητος καί ἀπαρηγόρητος, νά αἰσθάνεται τό καταθλιπτικό βάρος τῆς ἁμαρτίας, νά βιώνη τό ἀδιέξοδο στήν ζωή του. Καί ὅμως ἡ Ἐκκλησία μᾶς δείχνει τόν δρόμο γιά τήν ὑπέρβαση τοῦ ἀδιεξόδου, μέ τήν ὑπόδειξη τῆς διεξόδου. Σήμερα χρειαζόμαστε παρηγοριά, παράκληση, ἐλπίδα. Καί ὁ Θεός συνιστᾶ: “παρακαλεῖτε, παρακαλεῖτε τόν λαόν μού”. Μέσα ἀπό τήν προοπτική της παράκλησης καί παρηγοριᾶς βλέπω τά γεγονότα τῆς Μ. Ἑβδομάδας καί τοῦ Πάσχα. Νά βλέπης τήν πόρνη γυναίκα νά γίνεται ἀμέσως σώφρων, ἀφοῦ ἀγάπησε τόν Χριστό. Νά βλέπης τόν ληστή, τόν ἐγκληματία, νά γίνεται πρῶτος πολίτης τοῦ Παραδείσου. Νά βλέπης τόν μαθητή πού ἀρνήθηκε τόν Χριστό νά γίνεται Πρωτοκορυφαῖος Ἀπόστολος. Δέν εἶναι μεγάλη παρηγοριά;


Πῶς θά παρουσιάζατε ἐν συντομία τά δρώμενα τοῦ θείου δράματος;

Ἄν διαβάση κανείς τό συναξάριο τῆς κάθε ἡμέρας θά δή ἀναλυτικά τί ἑορτάζουμε κάθε ἡμέρα τῆς Ἑβδομάδος. Ἄν μποροῦσα νά κάνω μιά σύντομη ἀνάλυση, θά ἔλεγα ὅτι ὅλα τα γεγονότα δείχνουν δύο πραγματικότητες - ἀλήθειες. Ἡ μία τήν ἐπιθετικότητα καί τό μίσος τοῦ ἀνθρώπου πρός τήν ἀλήθεια. Καί ἡ ἄλλη τήν “ἐπιθετικότητα” τῆς ἀλήθειας καί τῆς ἀγάπης πρός τό μίσος. Ὅπως ἔλεγε παλαιότερα ὁ ἀείμνηστος π. Ἰουστίνος Πόποβιτς, ὁ ἄνθρωπος καταδίκασε τόν Θεό στόν θάνατο καί ὁ Θεός “κατεδίκασε” τόν ἄνθρωπο στήν ἀθανασία. Πάντοτε τό μίσος καί ἡ ἀνασφαλής ἐπιθετικότητα δείχνει ἀδυναμία, ἐνῶ ἡ ἀγάπη καί ἡ ἑκούσια σταύρωση φανερώνει τήν δύναμη τοῦ πνεύματος. Οἱ ἄνθρωποι σήμερα βλέπουν παντοῦ ἐχθρούς καί αἰσθάνονται τόν διπλανό τους σάν ἀπειλῆ γιά τήν ὕπαρξή τους. Ὁ Χριστός μᾶς ἔδειξε ὅτι ὁ ἐχθρός δέν βρίσκεται ἁπλῶς ἔξω ἀπό μας, ἀλλά μέσα μας εἶναι ἡ τραυματισμένη ἐλευθερία μας πού λειτουργεῖ ὡς μηδέν καί ὄχι ὡς ἀγάπη, καθώς ἐπίσης μᾶς δίδαξε ὅτι ἡ παρουσία τοῦ ἄλλου δέν εἶναι ἀπειλή γιά τήν ὕπαρξή μας, ἀλλά “προφητικό γεγονός”, ἀφοῦ ὁ ἄλλος εἶναι ὁ ἀδελφός μας, ἡ χαρά μας. Ὁ Σάτρ ἔλεγε: “Οἱ ἄλλοι εἶναι ἡ κόλαση μού”. Οἱ ἅγιοι, κατά τό πρότυπό του Χριστοῦ, ἀναφωνοῦν: “Χριστός ἀνέστη, χαρά μού”.


Ποιό εἶναι τό μήνυμα ποῦ ἐκπορεύεται ἀπό τό κενό μνημεῖο τοῦ Θεανθρώπου γιά τόν ἄνθρωπο τῆς τηλοψίας;

Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή πληροφορίας καί πληροφορικῆς, στήν ὁποία ἐποχή σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ἡ τηλοψία ἤ τηλεόραση. Παρά ταῦτα ὅμως ζοῦμε σέ ἐποχή παραπληροφορίας καί παραπληροφόρησης. Μαθαίνουμε πολλά νέα πού γίνονται στόν κόσμο, ἀγνοώντας τό μεγαλύτερο νέο, τήν οὐσία τῶν πραγμάτων.

Ο Henry David Thoreau, ἀναφερόμενος στήν πληροφόρηση τῆς ἐποχῆς τοῦ (1854), ἔλεγε ὅτι οἱ ἐφημερίδες δέν προσφέρουν “τίποτε τό νέο”. Ὑπογράμμιζε ὅτι ἄν διαβάση κανείς ἕνα περιστατικό, μιά ληστεία, ἕναν φόνο κλπ., δέν χρειάζεται νά διαβάση ἄλλο. “Αν γνωρίζετε τήν γενική ἀρχή, τί σᾶς νοιάζουν οἱ μύριες περιπτώσεις καί ἐφαρμογές της; Γιά ἕναν φιλόσοφο ὅλα τα νέα, ὅπως λέγονται, εἶναι κουτσομπολιό, κι αὐτοί πού τά συντάσσουν καί τά διαβάζουν εἶναι γριές κυρίες τήν ὥρα τοῦ τσαγιού”. Ο Walter Benjamin (1938) κάνει λόγο γιά τό ὅτι ἡ σύγχρονη πληροφορία εἶναι στήν πραγματικότητα “σύντομη ἀσύνδετη πληροφορία”. Καί γράφει χαρακτηριστικά: “Ἡ ἱστορία τῆς πληροφορίας δύσκολα μπορεῖ νά γραφή χωριστά ἀπό τήν ἱστορία τῆς διαφθορᾶς τοῦ τόπου”. Πόσο περισσότερο ἰσχύει αὐτό γιά τήν σύγχρονη πληροφορική!

Ὅμως, ὁ κενός τάφος τοῦ Θεανθρώπου προσφέρει τήν παλαιά ἀλλά πάντα καινούρια πληροφορία, ὅτι νικήθηκε ὁ θάνατος, ὅτι ἡ πραγματική ζωή ξεπετιέται ἀπό τόν θάνατο, τήν κένωση, τήν θυσία καί προσφορά. Μᾶλλον καλύτερα μπορῶ νά πῶ ὅτι ὁ κενός τάφος τοῦ Χριστοῦ δέν προσφέρει πληροφορία, ἔστω τήν καλύτερη, ἀλλά τήν ζωή πού νικᾶ τόν θάνατο.

Ἡ τηλοψία ἀκόμη μπορεῖ νά λειτουργῆ μέ τό κτιστό φῶς καί κάνει τόν ἄνθρωπο νά γνωρίζη τήν ἐπιφάνεια, ἀλλά ὁ κενός τάφος τοῦ Χριστοῦ μᾶς δείχνει τό ἄκτιστο Φῶς, πού φωτίζει καί τό σκοτάδι τοῦ Ἅδη καί γεμίζει μέ φῶς ὅλη τήν κτίση. Ἔτσι, ἐνῶ οἱ δίαυλοι τῆς πληροφορίας ἱκανοποιοῦν τίς αἰσθήσεις, ὁ κενός τάφος τοῦ Χριστοῦ ἀναπαύει τίς πνευματικές αἰσθήσεις, φανερώνει τήν ζωή, τήν πέρα τῶν αἰσθήσεων.


Πιστεύετε ὅτι ὁ σύγχρονος κόσμος μπορεῖ νά φθάση στήν πραγμάτωση τῆς Ἀναστάσεως; Ποιό τό μήνυμα ποῦ θά θέλατε ὡς Ἱεράρχης νά ἀποστείλετε πρός τούς νέους;

Ὅσα εἴπαμε μέχρι τώρα δείχνουν τό στίγμα τοῦ πνεύματος πού θέλω νά περάσω μέσα ἀπό τήν συνέντευξη αὐτή. Ἐκεῖνο πού θά ἤθελα νά ὑπογραμμίσω ἰδιαιτέρως εἶναι ὅτι ὑπάρχει μιά ἐπανάσταση πού γίνεται μέ τό μίσος καί τίς ἐνέργειες τοῦ θηρίου τῆς Ἀποκαλύψεως καί ὑπάρχει μιά Ἀνάσταση πού γίνεται μέ τήν ἀγάπη καί τίς ἐνέργειες τοῦ Ἀρνίου τῆς Ἀποκαλύψεως. Ὁ Χριστός μέ τήν Ἀνάστασή Του ἔκανε τήν μεγαλύτερη ἐπανάσταση μέσα στήν ἱστορία. Ἡ κάθε ἐπανάσταση δέν εἶναι οὔτε ὁδηγεῖ στήν Ἀνάσταση, ἀλλά ἡ Ἀνάσταση ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἶναι ἡ ἀληθινή ἐπανάσταση, ἀπό τήν ἄποψη ὅτι ἡ λέξη ἐπανάσταση προέρχεται ἀπό τό ρῆμα ἐπανίστημι καί δείχνει τήν ἐπάνοδο τοῦ ἀνθρώπου στό πρωτοκτιστό κάλλος, τήν ἐπαναφορά τοῦ ἀνθρώπου στήν προηγουμένη τοῦ δόξα, τήν ἀνάστασή του ἀπό τήν πτώση.

Ὁ Χριστός θυσιάστηκε καί ἀναστήθηκε ὄχι γιά νά κάνη μερικές θεαματικές ἐνέργειες γιά προσωπική του ἐξύψωση καί δόξα, ἀλλά γιά νά γίνη τό φάρμακο γιά τόν ἄνθρωπο. Ὅταν βρίσκεται ἕνα φάρμακο γιά μιά ἀρρώστια, τότε χαιρόμαστε γιατί ὁ κάθε ἄρρωστος μπορεῖ νά ἰατρευτῆ. Ἔτσι, ὁ Χριστός μέ τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάστασή Του, ἔγινε τό ἰσχυρότερο φάρμακο, “τό φάρμακο τῆς ἀθανασίας”. Ὅλοι ἐμεῖς πού κυριαρχούμαστε ἀπό τόν θάνατο μποροῦμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν δυναστεία του καί νά ζήσουμε τήν Ἀνάσταση. Αὐτό τό ἔζησαν ὅλοι οἱ ἅγιοι, ἑπομένως μποροῦμε καί ἐμεῖς.

Τελειώνοντας, θέλω νά πῶ ὅτι τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει τίς ἐνέργειες τοῦ Ἀντιχρίστου, ἀλλά καί τήν δόξα τοῦ Χριστοῦ, τό χάραγμα τοῦ θηρίου, ἀλλά καί τό σφράγισμα τοῦ Ἀρνίου, τήν κακότητα τοῦ θηρίου, ἀλλά καί τήν ἀγάπη τοῦ Ἀρνίου, τούς ἀνθρώπους τοῦ θηρίου, ἀλλά καί τούς ἀνθρώπους τοῦ Ἀρνίου, τήν καταστροφή τῆς κτίσεως, ἀλλά καί τήν ἀνακαίνιση τῆς κτίσεως. Τό τέλος τῆς Ἀποκαλύψεως εἶναι ἡ θριαμβευτική νίκη τοῦ Χριστοῦ πάνω στόν Ἀντίχριστο, ὁ καινός οὐρανός καί ἡ καινή γῆ. Καί οἱ νέοι ἄνθρωποι μόνο μέ τόν νέο Χριστό, πού καινοποιεῖ τά πάντα καί ἀφθαρτίζει τά πάντα μποροῦν νά παραμείνουν πάντοτε νέοι, στήν ζωή, τό φρόνημα καί τήν ὅλη τους ὕπαρξη.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ