«Βίβλοι ἀνοίγονται»

Νέο βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

 Πρόλογος τοῦ συγγραφέως

Ἡ ἀνάγνωση διαφόρων βιβλίων ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά ἐντρυφήματά μου, ἀπό τά φοιτητικά μου χρόνια καί μετά τήν ἀποφοίτησή μου. Δέν θυμᾶμαι ἡμέρα πού νά μήν ἀφιέρωνα κάποιες ὧρες στήν ἀνάγνωση. Καί αὐτό τό κάνω σέ ἥσυχες ὧρες, ἀλλά καί ὅταν ταξιδεύω. Ἔτσι περνῶ τόν ἐλεύθερο χρόνο μου, μαζί μέ ἄλλα σημαντικότερα ἔργα. Ἄν δέν ὑπῆρχε ἡ ἐφημερίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση, ὅπου πρέπει νά καταθέτω κείμενα, ἴσως δέν θά κατέγραφα τίς ἐντυπώσεις μου μετά τήν ἀνάγνωση μερικῶν ἀπό τά βιβλία πού διαβάζω κατά καιρούς.

 Ἐπί πλέον πολλοί συγγραφεῖς βιβλίων μέ παρακαλοῦν κατά καιρούς νά προλογίσω τά ἔργα τους καί φυσικά αὐτό δέν μπορῶ νά τό κάνω, ἄν δέν τά διαβάσω προηγουμένως. Ποτέ δέν ἀναθέτω σέ κάποιον ἄλλον νά κάνη τό ἔργο αὐτό καί νά βάζω στό τέλος τήν ὑπογραφή μου. Θέλω νά ἔχω προσωπική ἄποψη τοῦ περιεχομένου τῶν βιβλίων.

 Ἔτσι, τά ὅσα ἔγραψα γιά τά βιβλία, εἴτε διατυπώνοντας τό περιεχόμενό τους εἴτε προλογίζοντάς τα, κατά τήν διάρκεια τῆς εἰκοσαετίας τῆς ἐπισκοπικῆς μου διακονίας (1995-2015) δημοσιεύονται στόν παρόντα τόμο, καθώς ἐπίσης δημοσιεύονται καί μερικοί πρόλογοι σέ βιβλία μου πού μεταφράστηκαν σέ ξένες γλῶσσες. 

Τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου αὐτοῦ συνδέει τήν ἱστορία μέ τήν θεολογία. Αὐτό εἶναι σημαντικό, γιατί ἡ ἱστορία εἶναι ὁ χῶρος τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐνηνθρώπησε στήν ἱστορία, καί οἱ Πατέρες ἐργάσθηκαν στήν ἱστορία γιά νά θεραπεύσουν καί νά σώσουν τόν ἄνθρωπο. Ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκι ἔχει γράψει γι᾽ αὐτό τό θέμα, μεταξύ τῶν ἄλλων:

 «Ἡ Ἐκκλησία ἀναγνωρίζει καί διακηρύσσει τίς δογματικές ἀλήθειες ὡς γεγονότα τῆς ἱστορίας. Ἡ Θεανδρικότητα εἶναι ἕνα τέτοιο γεγονός, καί ὄχι ἁπλῶς μιά ὁμολογία τῆς πίστεως. Στήν Ἐκκλησία ἡ ἱστορία πρέπει νά εἶναι γιά τόν θεολόγο μιά προοπτική πού εἶναι πραγματική (ὁρατή). Τό ἔργο ἑνός θεολόγου στήν Ἐκκλησία εἶναι νά ἐργάζεται μέσα στό στοιχεῖο τῆς ἱστορίας». 

Σέ ἄλλο σημεῖο γράφει: 

«Ὁ Χριστιανισμός εἶναι ὁλόκληρος μέσα στήν ἱστορία, ἀφορᾶ τήν ἱστορία. Δέν εἶναι μιά ἀποκάλυψη στήν ἱστορία, ἀλλά μᾶλλον μιά ἀναφορά στήν ἱστορία, στήν ἱστορική δράση καί δημιουργία. Τό κάθε τι στήν Ἐκκλησία εἶναι δυναμικό, τό κάθε τι εἶναι ἐν ἐνεργείᾳ καί κινήσει ἀπό τήν Πεντηκοστή μέχρι τήν ἐσχάτη ἡμέρα». 

Ἔτσι, καί ὁ ποιμένας, εἰδικά ὁ Ἐπίσκοπος, ἐργάζεται στήν ἱστορία, ποιμαίνει συγκεκριμένους ἀνθρώπους, κρίνει τά ἱστορικά γεγονότα, κηρύσσει «Ἰησοῦν Χριστόν καί τοῦτον ἐσταυρωμένον» καί Ἀναστάντα, καί ἀποβλέπει στήν «ἐσχάτη ἡμέρα» ψάλλοντας ἀπό τώρα τό: «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου». 

Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική πρέπει νά δῆ ὁ ἀναγνώστης τόν γραπτό λόγο πού παρατίθεται στό παρόν βιβλίο. Ὁ Χριστός θά κρίνη ὅλους μας στό τέλος τῆς ἱστορίας στήν ὁποία ζοῦμε καί τήν ἀρχή τῆς «νέας ἱστορίας», ἀφοῦ ἡ ζωή τῶν ἁγίων στήν οὐράνια θεία Λειτουργία εἶναι μιά ἄλλη ἱστορία, εἶναι «οἱ καινοί οὐρανοί» καί ἡ «καινή γῆ», «κατά τό ἐπάγγελμα αὐτοῦ», τοῦ Θεοῦ, «ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ» (Β´ Πέτρ. γ´, 13). 

Ἔγραφα στό Ἐπισκοπεῖο τῆς Ναυπάκτου τήν 24η Σεπτεμβρίου 2018, ἑορτή τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου 

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος 

Περιεχόμενα

Α΄ Βιβλιοκριτικές

1. «Ἡ Γραμμική γραφή Β»
2. «Ἡ ἀνάσταση τῆς Ρωμηοσύνης» α) Ὁρισμός τῆς Ρωμηοσύνης β) Ἡ συζήτηση γιά τόν ὅρο Ρωμηοσύνη  γ) Τά γνωρίσματα τῆς Ρωμηοσύνης  
3. «1204, ἡ διαμόρφωση τοῦ νεωτέρου Ἑλληνισμοῦ» α) Χαρίσματα τοῦ συγγραφέως β) Ἡ σημασία τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως τό 1204  γ) «Φιλοσοφία καί ἡσυχία»  
4. «Ὀρθόδοξη θεολογία καί τουρκοκρατούμενος Ἑλληνισμός» α) Γενικές παρατηρήσεις β) Ἡ σημασία καί ἡ ἀξία τοῦ βιβλίου  γ) Περίληψη τοῦ βιβλίου  
5. «Κοραῆς καί Γρηγόριος Ε΄»
6. «Οἱ δρόμοι τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ στήν σκλαβωμένη Ρωμηοσύνη» α) Στόν δρόμο τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ β) «Παράδρομοι» γιά τόν Ἅγιο  
7. «Ὁ Ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι »
8. Ἡ «Ἑλληνική Νομαρχία »
9. «Ὁ θάνατος τῆς Αὐτοκρατορίας » α) Ὁ συγγραφεύς τοῦ βιβλίου β) Τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου γ) Ἡ ἐπιβεβαίωση τοῦ συγγραφέως δ) Ἡ σύγχρονη Μεγάλη Ἰδέα
10. «Σχέσεις Ὀρθοδοξίας καί Ρωμαιοκαθολικισμοῦ στήν Ἑλλάδα, κατά τήν διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως (1821-1827)»
11. «Τό "Πρότυπο Βασίλειο" καί ἡ Μεγάλη Ἰδέα » α) Τό «Πρότυπο Βασίλειο » β) Ἡ Μεγάλη Ἰδέα
12. «Τό ἑρμηνευτικό πλαίσιο τῆς Χριστολογίας τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ» α) Ἡ ἐνασχόλησή μου μέ τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή β) Ἡ διάρθρωση τῆς διατριβῆς  γ) Βασικά σημεῖα τῆς διατριβῆς  δ) Ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος  ε) Ὁ συγγραφεύς τῆς διατριβῆς  
13. "Εἰσαγωγή" στό «Σύνταγμα τῶν θείων καί ἱερῶν Κανόνων » α) Τό ἔργο τῶν Ράλλη καί Ποτλῆ β) Ἡ εἰσαγωγή τοῦ Ἀρχιμ. Εἰρηναίου Δεληδήμου  γ) Ἡ ἀξία τοῦ ἔργου αὐτοῦ  
14. «Ἡ θεραπευτική τῶν πνευματικῶν νοσημάτων » α) Ἡ συμμετοχή μου στήν παρουσίαση β) Ἡ ἀξία τοῦ ἔργου τοῦ Jean Larchet γ) Σημαντικές διευκρινίσεις
15. «Πόνος, ἕνα δῶρο πού κανένας δέν θέλει » α) Τά τρία στάδια τοῦ πόνου 143 β) Ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ πόνου γ) Ἐνισχυτές τοῦ πόνου δ) «Ἡδονή καί πόνος»
16. «Ἐπίσκεψις βίου μοναχικοῦ ἐπί διορθώσει τῶν περί αὐτόν » α) Ὁ ὑψηλός σκοπός τοῦ μοναχισμοῦ β) Οἱ τρεῖς τάξεις τῶν μοναχῶν γ) Ἡ ζωή τῶν μοναχῶν ὅπως φαίνεται στήν τελετή τῆς κουρᾶς δ) Πεπτωκότες μοναχοί ε) Ἀνεπίσκοποι Ἡγούμενοι 158
17. Βίος καί λόγοι τοῦ Γέροντος Πορφυρίου
18. «Ἔκφρασις μοναχικῆς ἐμπειρίας » α) Ὀσμή θεολογίας β) Χάρισμα διακρίσεως  γ) Περίληψη τῆς Φιλοκαλίας  δ) Πατρική στοργή  ε) Ἡ ἀξία τοῦ βιβλίου  
19. «Ἀναφορά στήν θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου» α) Αὐθεντική ἑρμηνεία β) Ἡ ἀξία τοῦ βιβλίου  γ) Ζωντανή θεολογία  
20. «Οἰκοδομώντας τόν Ναό τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί στούς ἀδελφούς μας»
21. «Ὑπόσχεση»
22. «Εἰσαγωγή στήν ἱστορία τῆς δυτικῆς θεολογίας» α) Τά πλαίσια τῆς σχολαστικῆς θεολογίας β) Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καί ἡ σχολαστική θεολογία γ) Ἡ σύγχρονη θεολογία, ἔκφραση τῆς μεταπατερικῆς θεολογίας  
23. «Ὁ μονοδιάστατος ἄνθρωπος »
24. «Διάσπαρτα Δημοσιεύματα»
25. «Ἀποστολή καί Ἱεραποστολή στήν Μέση Ἀνατολή» α) Εὐχαριστίες β) Ἀποστολή καί ἱεραποστολή  γ) Γενικές παρατηρήσεις  δ) Ἡ σύγχρονη κατάσταση στήν Μέση Ἀνατολή  
26. Ἡ «Μεγάλη Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐγκυκλοπαίδεια»

Β´ Πρόλογοι σέ βιβλία

1. «Νέες ἐκδόσεις Ναυπακτίας»
2. «Σαγγαρίου Ἐκστρατεία»
3. «Συνοπτικό διάγραμμα γιά τήν συγγραφή τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας τῆς Ναυπάκτου»
4. «Σελίδες ἀπό τήν Ἱστορία τῆς Ναυπάκτου καί τῆς ἐνδοχώρας της»
5. «Διαδρομές τοῦ παρελθόντος στή Ναυπακτία καί τή Δωρίδα»
6. «Αὐτοθυσία τῶν δασκάλων»
7. «Προσκλητήριο Πεσόντων Ναυπακτίας»
8. «Αἱ γενεαί πᾶσαι»
9. «Εἰκαστικές ἀπεικονίσεις»
10. Προσφορά στόν Τίμιο Πρόδρομο
11. «Ὁ Πρόδρομος τῆς Ναυπακτίας»
12. «Ἡ κιβωτός τῆς Ναυπακτίας»
13. «Τό Μοναστήρι Παναγία Ἀμπελακιώτισσα. Ἅγιος Πολύκαρπος»
14. «Ἐθνομάρτυρας Πολύκαρπος»
15. «Αἷμα καί Μύρον Ἐθνομαρτύρων Μοναχῶν»
16. «Ἀθησαύριστα κείμενα τοῦ Γιάννη Βλαχογιάννη»
17. «Ἀνθολογία»
18. «Ἀθησαύριστα Νόβα »
19. «Τραγούδια τῶν βουνῶν»
20. «Χάρη Σταματίου Διηγήματα»
21. «Λογοτέχνες τῆς Λιμνοθάλασσας»
22. «Ἡ θρησκευτική πλευρά 17 λογοτεχνῶν»
23. «Κινητή Βιβλιοθήκη. Ἡ βιβλιοθήκη πού πάει νά συναντήση τό κοινό της»
24. «Ὁ Ἅγιος Νικόλαος»
25. «Ἅγιοι τῆς Αἰτωλοακαρνανίας»
26. «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ ἀδικημένος τῆς ἱστορίας καί ὁ περιφρονημένος τῆς Πολιτείας»
27. «Μιά φωνή ἀπό τήν "Νινευή"»
28. «Ὁ βίος καί τό ἔργο τοῦ Ἱερέα Παναγιώτη Σκουζῆ»
29. «Ἡ πορεία μου στήν Δαμασκό»
30. «Σταγόνες αἵματος καί κόκκοι σινάπεως»
31. «Ἡ θεραπεία στήν Ἁγία Γραφή»
32. «Ἑωθινά»
33. «Χερουβικάριον»
34. «Ὁ Γέροντάς μου, Ἰωσήφ ὁ ἡσυχαστής καί σπηλαιώτης»
35. «Γέροντος Ἐφραίμ: Πατρικαί νουθεσίαι»
36. «Ἡ τέχνη τῆς σωτηρίας»
37. «Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στήν ἀνθρώπινη καρδιά»
38. «Ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου »

Γ´ Πρόλογοι σέ μεταφράσεις βιβλίων μου

1. «Οἱ Δεσποτικές ἑορτές » στήν ἀγγλική γλώσσα
2. «Οἱ Δεσποτικές ἑορτές » στήν ἀραβική γλώσσα
3. «Οἱ Δεσποτικές ἑορτές » στήν ρωσική γλώσσα
4. «Ἐμπειρική Δογματική» στήν ἀγγλική γλώσσα
5. «Ἐκκλησία καί ἐκκλησιαστικό φρόνημα » στήν ἀγγλική γλώσσα
6. «Κατήχηση καί Βάπτιση» στήν ἀγγλική γλώσσα
7. «Ἐποπτική Κατήχηση » στήν γερμανική γλώσσα
8. Νέα ἔκδοση τοῦ βιβλίου «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία» στήν ἑλληνική γλώσσα
9. «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία » στήν ἀραβική γλώσσα
10. «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία » στήν ρωσική γλώσσα
11. «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία » στήν ρουμανική γλώσσα
12. «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία » στήν γεωργιανή γλώσσα
13. «Ψυχική ἀσθένεια καί Ὑγεία» στήν ἀγγλική γλώσσα
14. «Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμός ὡς προφητική, ἀποστολική καί μαρτυρική ζωή» στήν ἀγγλική γλώσσα
15. «Ὁ βλέπων» στήν ἀγγλική γλώσσα
16. «Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς» στήν ἀγγλική γλώσσα
17. «Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ » στήν ρωσική γλώσσα
18. «Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους» στήν ἰταλική γλώσσα
19. «Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους» στήν ρουμανική γλώσσα
20. «Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους» στήν σερβική γλώσσα
21. «Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους» στήν κινεζική γλώσσα
22. «Τό Πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση» στήν ἀγγλική γλώσσα
23. «Ἡ ζωή μετά τόν θάνατο» στήν ἀγγλική γλώσσα
24. «Ἡ ζωή μετά τόν θάνατο» στήν ρωσική γλώσσα