Κυριακή, 18 Αὐγούστου. Ὁ εὔσπλαγχνος Θεός

ΓΡΑΠΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

Στά ἀναστάσιμα Ἀπολυτίκια πού ἑρμηνεύουμε στά φετινά εὐχαριστιακά κηρύγματα περικλείεται ὅλο τό νόημα τοῦ μεγάλου γεγονότος τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό φαίνεται καί στό Ἀπολυτίκιο τοῦ πλαγίου τετάρτου ἤχου πού ψάλαμε σήμερα, καί τό ὁποῖο ἔχει ὡς ἑξῆς:

«Ἐξ ὕψους κατῆλθες ὁ Εὔσπλαγχνος, ταφήν κατεδέξω τριήμερον, ἵνα ἡμᾶς ἐλευθερώσῃς τῶν παθῶν. Ἡ ζωή καί ἡ ἀνάστασις ἡμῶν, Κύριε, δόξα σοι».

Ἡ μετάφραση αὐτοῦ τοῦ Ἀπολυτικίου ἔχει ὡς ἑξῆς:

«Ἀπό τό ὕψος τοῦ οὐρανοῦ κατέβηκες Σύ ὁ εὔσπλαγχνος Θεός, καταδέχθηκες τριήμερη ταφή, ὥστε νά μᾶς ἐλευθερώσῃς ἀπό τά πάθη. Ἐσύ, Κύριε, πού εἶσαι ἡ ζωή καί ἡ ἀνάστασή μας, νά εἶσαι δοξασμένος».

Κατ’ ἀρχάς ἐκεῖνο πού βλέπουμε ἐδῶ εἶναι ὅτι ὁ Ἀναστάς Χριστός ἀποκαλεῖται εὔσπλαγχνος, πού σημαίνει ὅτι εἶναι οἰκτίρμων καί ἐλεήμων, ὁ Ὁποῖος σπλαγχνίζεται τούς ἀνθρώπους. Αὐτό μᾶς ὑπενθυμίζει τήν προσευχή τοῦ Προφήτου Ζαχαρίου ὅταν γεννήθηκε ὁ υἱός του, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος. Μεταξύ τῶν ἄλλων εἶπε:

«Εὐλογητός ὁ Θεός τοῦ Ἰσραήλ, ὅτι ἐπεσκέψατο καί ἐποίησε λύτρωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ». Καί στήν συνέχεια, ἀπευθυνόμενος στόν γεννηθέντα Ἰωάννη τόν Πρόδρομο εἶπε ὅτι θά γίνη Προφήτης τοῦ Ὑψίστου Θεοῦ, γιατί θά ἑτοιμάση τίς ὁδούς Του, γνωρίζοντας στόν λαό τήν σωτηρία μέ τήν συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν τους, «διά σπλάγχνα ἐλέους Θεοῦ ἡμῶν, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἀνατολή ἐξ ὕψους, ἐπιφᾶναι τοῖς ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου καθημένοις» (Λουκ. α΄, 68-79).

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἤμασταν στό σκοτάδι καί τήν σκιά τοῦ θανάτου καί Ἐκεῖνος ἦλθε ἀπό τά ὕψη τοῦ οὐρανοῦ, ἀπό ἀγάπη καί εὐσπλαγχνία γιά νά μᾶς σώση ἀπό αὐτό τό σκοτάδι. Αὐτό δείχνει τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πού ἐκφράσθηκε πλούσια σέ μᾶς.

Ὁ Χριστός δέχθηκε τριήμερη ταφή, δηλαδή τό Σῶμα Του παρέμεινε τρεῖς ἡμέρες στόν τάφο μαζί μέ τήν θεότητά Του, γι’ αὐτό τό Σῶμα Του δέν ὑπέστη καμμιά διαφθορά, ἐνῶ ἡ ψυχή Του μαζί μέ τήν θεότητα κατέβηκε στόν Ἅδη καί ἐλευθέρωσε ἐκείνους πού πίστευσαν σέ Αὐτόν. Ὁ Χριστός γνώρισε τόν θάνατο, εἰσῆλθε μέσα στήν σκιά τοῦ θανάτου, ἀλλά τόν νίκησε καί μᾶς ἔδωσε αὐτό τό πνευματικό ἐμβόλιο γιά νά τόν νικήσουμε καί ἐμεῖς στήν δική μας ζωή.

Αὐτό χαρακτηρίζει τό ἔργο τῆς ἐλεύσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Μερικοί ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐνηνθρώπησε γιά νά ἀλλάξη τά κοινωνικά καί ἱστορικά δεδομένα, γιά νά δημιουργήση μιά νέα θρησκεία καί νά δώση ἕναν χριστιανικό πολιτισμό.

Ὅμως, ὅπως διδάσκουν οἱ Μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Χριστός ἦλθε γιά νά νικήση τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο, πού βασανίζουν ὡς τύραννοι τό ἀνθρώπινο γένος. Αὐτό τό βλέπουμε καί στά δογματικά κείμενα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ.

Καί αὐτό φαίνεται ἀπόλυτα ἀπό τό ὅτι ὑπῆρξε μιά σειρά γεγονότων. Οἱ Πρωτόπλαστοι ἄκουσαν τήν συμβουλή τοῦ διαβόλου, ἔπραξαν τήν ἁμαρτία καί ἀμέσως ἦλθε ὁ θάνατος μέ τήν στέρηση τοῦ φωτός τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, συνδέονται πολύ στενά ὁ διάβολος, ἡ ἁμαρτία καί ὁ θάνατος.

Ἑπομένως, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἐνανθρώπησή Του, τόν Σταυρό Του, τόν θάνατό Του καί τήν Ἀνάστασή Του μᾶς εὐσπλαγχνίσθηκε καί μᾶς ἔβγαλε ἀπό τό κράτος τοῦ θανάτου, τοῦ διαβόλου καί τῆς ἁμαρτίας καί μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπό τά πάθη πού συνδέονται μέ αὐτά.
Αὐτό εἶναι τό ἔργο πού κάνει ἡ Ἐκκλησία διά μέσου τῶν αἰώνων. Τό κοινωνικό καί πολιτιστικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δευτερεῦον, εἶναι συνέπεια τῆς νίκης ἐπάνω στόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο.

Στό ἀναστάσιμο αὐτό τροπάριο γράφεται ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ κατῆλθε «ἐξ ὕψους» στήν γῆ. Αὐτό, ἄν τό δοῦμε θεολογικά, σημαίνει ὅτι ἡ θεία φύση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη φύση στήν ὑπόσταση τοῦ Λόγου.

Τό «ἐξ ὕψους» εἶναι ἡ ἀπόλυτη καθαρότητα τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Τό ὅτι κατέβηκε στήν γῆ δηλώνει ὅτι προσέλαβε γήϊνο καί θνητό σῶμα, χωρίς ἁμαρτία, καί ἔτσι θέωσε τήν ἀνθρώπινη φύση, ἀμέσως ἀπό τήν στιγμή τῆς προσλήψεώς της καί ἔπειτα μέ τόν θάνατό Του νίκησε ἀποτελεσματικά τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο.

Ἔτσι, ἐμεῖς λαμβάνουμε τόν Χριστό μέ τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ὡς φάρμακο, ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνον ὁ Ἰατρός, ἀλλά καί τό πνευματικό μας φάρμακο γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τόν φοβερό ἰό τῆς ἁμαρτίας, τοῦ θανάτου καί τοῦ διαβόλου.

Ὁ Χριστός, ὅπως γράφεται στό ἀναστάσιμο αὐτό Ἀπολυτίκιο, εἶναι ἡ ζωή μας καί ἡ ἀνάστασή μας. Αὐτός μᾶς ἔδωσε τήν ἀληθινή ζωή καί τήν ἀνάστασή μας ἀπό τά πάθη, πού μᾶς κυριεύουν. Αὐτήν τήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ πρέπει νά τήν γνωρίσουμε μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ.

Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ