Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ὅσιος Χαρίτων ὁ Ὁμολογητής, 28 Σεπτεμβρίου

Ὁ ὅσιος Χαρίτων ὁ Ὁμολογητής γεννήθηκε καί ἀνατράφηκε στό Ἰκόνιο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, στά χρόνια τοῦ Αὐτοκράτορα Αὐρηλιανοῦ, ἤτοι κατά τήν περίοδο τῶν διωγμῶν ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Συνελήφθη μαζί μέ ἄλλους Χριστιανούς, ὁμολόγησε μέ θάρρος τήν πίστη του καί ὑποβλήθηκε σέ σκληρά βασανιστήρια. Δύο φορές ὁδηγήθηκε αἱμόφυρτος στήν φυλακή, ἀλλά μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ ἐπέζησε, καί ὅταν μετά ἀπό λίγο χρονικό διάστημα πέθανε ὁ Αὐρηλιανός, ὁ ἅγιος Χαρίτων, μέ βασιλικό διάταγμα, ἀφέθηκε ἐλεύθερος.

Μετά τήν ἀπελευθέρωσή του ἐξακολούθησε νά ζῆ μέ ἄσκηση καί προσευχή. Κάποτε, ἀποφάσισε νά πάη στά Ἱεροσόλυμα, καθ’ ὁδόν ὅμως συνάντησε κλέφτες, οἱ ὁποῖοι τόν συνέλαβαν καί τόν ὁδήγησαν στό σπήλαιό τους. Μετά ἀπό λίγο ὅμως οἱ κλέφτες ἀπέθαναν, ὅταν ἤπιαν ἀπό τό κρασί πού εἶχαν, χωρίς νά γνωρίζουν ὅτι μιά ὀχιά τό εἶχε δηλητηριάσει. Ἔτσι, ὁ ἅγιος Χαρίτων, κατά θεία οἰκονομία, ἐλευθερώθηκε ἀπό τά δεσμά, ἀλλά καί ἔγινε κληρονόμος τῆς μεγάλης περιουσίας τῶν κλεφτῶν, τήν ὁποία μοίρασε στούς φτωχούς καί παράλληλα φρόντισε νά ἀνοικοδομήση ἱερούς Ναούς.

Ἀφοῦ ἡσύχασε στήν σπηλιά ἐκείνη γιά ἀρκετό χρονικό διάστημα, κατόπιν μαζεύτηκαν γύρω του πολλοί ἄνθρωποι πού ζητοῦσαν τήν πνευματική του καθοδήγηση. Γι’ αὐτό καί συνέστησε τήν εὐαγέστατη Λαύρα, ἡ ὁποία ὀνομάσθηκε Φάρος. Ἀφοῦ καθοδήγησε τούς μαθητές του γιά τό πῶς θά πορεύονται, καί ἐπειδή προγνώρισε τόν θάνατό του, τούς κατέλιπε τήν πνευματική του διαθήκη ὡς ἀνεκτίμητο θησαυρό καί ὡς ἱερά παρακαταθήκη, καί ἀποσύρθηκε σέ ἡσυχαστικό μέρος, ὅπου καί παρέδωσε τήν ἁγία ψυχή του εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος.

Στήν συνέχεια θά παρατεθοῦν καί θά σχολιασθοῦν μέ συντομία μερικές ἀπό τίς σοφές συμβουλές του πρός τά πνευματικά του τέκνα.

Σᾶς παραγγέλλω, πρό πάντων νά φυλάσσετε μέ ἀκρίβεια τήν θεοπαράδοτη πίστη, χωρίς νά κλονίζεται καθόλου ἤ νά σαλεύη ἀπό καμμία περίσταση καιροῦ ἤ ἀπό κανέναν κίνδυνο. Διότι μετά ἀπό λίγο καιρό, ὅπως μοῦ ἀποκάλυψε ὁ Κύριος, πρόκειται νά γίνη μεγάλη ἀναταραχή στίς Ἅγιες Ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ ἀπό τούς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι θέλουν νά διαστρέψουν πολλούς στά αἱρετικά τους φρονήματα. Ἐσεῖς, ὅμως, νά στέκεσθε σταθεροί στά ὀρθά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας καί μέχρις αἵματος, ἄν τό ἀπαιτήση ἡ περίστασις».

Ἡ πίστη εἶναι τρόπος ζωῆς καί συνδέεται ἄμεσα μέ τήν σωτηρία. Ὅταν παραχαράσσεται ἡ πίστη ἀπό τίς διάφορες αἱρέσεις, τότε ἀλλοιώνεται ὁ τρόπος ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου καί διακυβεύεται τό αἰώνιο μέλλον του. Ἐδῶ φαίνεται καθαρά ὅτι ἡ πίστη συνδέεται μέ τά ὀρθά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας. Τήν ἀλήθεια αὐτή τονίζει καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ ὁποῖος λέγει ὅτι «πιστεύω στόν Θεό σημαίνει ὅτι φρονῶ περί αὐτοῦ ὀρθῶς καί ὄχι ὅτι ἁπλῶς παραδέχομαι τήν ὕπαρξή Του. Δηλαδή, ἡ πίστη συνδέεται μέ τά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν ἀλήθεια ὡς ἀποκάλυψη, ὅπως τήν ἐκφράζει ἡ Ἐκκλησία διά τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων Πατέρων. Συνδέεται μέ τό ὀρθόδοξο φρόνημα καί τήν ὀρθόδοξη βιοτή καί ὅσοι δέν κατέχουν καί τά δύο, εἶναι οὐσιαστικά ἄπιστοι». Ἐπειδή, ὅπως λέγει χαρακτηριστικά, «ἄπιστος δέν εἶναι μόνον ἐκεῖνος πού δέν πιστεύει στήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἄπιστος εἶναι καί ὁ αἱρετικός, ὁ ὁποῖος νοθεύει τήν πίστη καί ἀλλοιώνει τόν ὀρθόδοξο τρόπο ζωῆς, καθώς καί ἐκεῖνος πού ἔγινε μέν ὀρθόδοξος μέ τό βάπτισμα, ἀλλά ὅμως δέν ἔχει ὀρθόδοξο ἦθος καί φρόνημα, καί ὁ τρόπος ζωῆς του δέν εἶναι σύμφωνος μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ».

Μέ ἄλλα λόγια, ἡ πίστη συνδέεται μέ τό ὀρθόδοξο δόγμα, τήν μετάνοια, τά ἀγαθά ἔργα, τήν ὑπακοή στήν Ἐκκλησία καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, καί γενικά μέ τόν ὀρθόδοξο τρόπο ζωῆς. Ὅποιος δέν διαθέτει τά παραπάνω χαρακτηριστικά γνωρίσματα εἶναι ἄπιστος ἤ ἔχει πίστη κενή, κίβδηλη, νεκρή, σάν αὐτήν τῶν δαιμόνων. Γιατί καί οἱ δαίμονες «πιστεύουσι καί φρίττουσι», ἀλλά ἡ πίστη τους αὐτή δέν τούς ὠφελεῖ καί δέν τούς σώζει, ἐπειδή, λόγῳ τῆς ὑπερηφάνειάς τους, δέν μετανοοῦν, καί ἡ ζωή τους δέν εἶναι ἐναρμονισμένη μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

«Πρέπει νά προσέχουμε πολύ νά μήν κατακρίνουμε τόν ἀδελφό μας, ἀλλά νά τόν συμπονοῦμε καί νά τόν διορθώνουμε. Διότι ἡ συκοφαντία εἶναι γέννημα ψυχῆς ὑπερήφανης, πού καταδικάζει μέ τήν σκέψη της ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ζητεῖ μέ τήν κατασυκοφάντηση τῶν ἄλλων νά δικαιώση καί νά δοξάση τόν ἑαυτό της».

Τό νά κατακρίνη κανείς τούς ἄλλους καί μάλιστα νά φθάνη στό σημεῖο νά τούς συκοφαντῆ, αὐτό φανερώνει ὅτι εἶναι ὑπερήφανος. Καί ἐξ αἰτίας τῆς ὑπερηφάνειάς του δέν μετανοεῖ, καί δέν βλέπει τίς δικές του ἁμαρτίες καί τά δικά του λάθη, ἀλλά ἀσχολεῖται μέ τίς ἁμαρτίες καί τά λάθη τῶν ἄλλων, θέλοντας νά δικαιολογῆ καί νά δικαιώνη συνεχῶς τό ἑαυτό του. Αὐτό τόν γυμνώνει ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τόν καθιστᾶ παίγνιο τῶν δαιμόνων. Ἀντίθετα, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀγαπᾶ καί συμπονῆ τούς ἄλλους καί προσεύχεται γι’ αὐτούς, τότε ὅλη του ἡ ὕπαρξη γίνεται κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτό σημαίνει ὅτι καί τούς ἄλλους εὐεργετεῖ καί ὠφελεῖ, ἀλλά καί ὁ ἴδιος αἰσθάνεται ἐσωτερική εἰρήνη καί πνευματική ἀγαλλίαση.

«Αὐτά πού καθαρίζουν τήν ψυχή ἀπό τούς μολυσμούς τῆς ἁμαρτίας εἶναι πολλά. Δηλαδή, τά δάκρυα, οἱ ἀναστεναγμοί, ἡ συντριβή τῆς καρδιᾶς, ἡ νηστεία, ἡ προσευχή ... καί κάθε ἄλλο πού γιατρεύει ἐκείνους πού μετανοοῦν. Ὅμως εἶναι μετρίως κοπιαστικά, ἄν καί προξενοῦν μεγάλη ὠφέλεια στούς διακριτικούς. Ὡστόσο ἕνα μόνο γνωρίζω πολύ ἀκούραστο, ἀλλά πολύ δυνατό γιά νά καθαρίση τούς μολυσμούς τῆς ψυχῆς. Καί εἶναι αὐτό, τό νά δείχνη συμπάθεια κάποιος στά σφάλματα ἐκείνων πού τοῦ φταῖνε».

Ὁ Ἅγιος ἐδῶ θέλει νά τονίση καί νά μᾶς διδάξη τήν ἀξία πού ἔχει ἡ ἀνεξικακία καί ἡ συγχωρητικότητα, πού πηγάζουν ἀπό τήν ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς καί γενικά πρός ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι μέ τήν συμπεριφορά τους γίνονται αἰτία νά δοκιμάζουμε πόνο καί θλίψη. Ἡ συμπάθεια στά σφάλματά τους περισσότερο ἀπό ὅλα καθαρίζει τήν ψυχή ἀπό τούς μολυσμούς τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας.

Ἀπό τήν ἀληθινή πίστη, ἡ ὁποία εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένη μέ τό ὀρθόδοξο δόγμα, τήν μετάνοια, τά ἀγαθά ἔργα καί τήν ὑπακοή στήν Ἐκκλησία, πηγάζει ἡ αὐθεντική ἀγάπη, ἡ ἀνεξικακία, ἡ συγχωρητικότητα καί ἡ συμπάθεια πρός ὅλους ἐκείνους πού μᾶς ἔβλαψαν, καί πού περισσότερο ἀπό ὅλα συντελοῦν στήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς ἀπό τά πάθη, στόν φωτισμό τοῦ νοῦ καί στήν ἕνωση μέ τόν Θεό.