Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἁγία Θωμαΐς ἀπό τήν Λέσβο, 3 Ἰανουαρίου

Ἡ ἁγία Θωμαΐς ἔζησε τόν 10ο αἰώνα μ.Χ. καί εἶναι καρπός προσευχῆς. Γεννήθηκε στήν Μυτιλήνη ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς καί εὐκατάστατους, τόν Μιχαήλ καί τήν Καλή, οἱ ὁποῖοι, κατά τόν ἱερό Συναξαριστή, ἦταν «ζεῦγος τρισευδαῖμον καί μακάριον». Δέν εἶχαν, ὅμως, παιδιά καί γι’ αὐτό προσεύχονταν συνεχῶς καί παρακαλοῦσαν τήν Παναγία γιά τήν ἀπόκτηση ἔστω καί ἑνός παιδιοῦ. Καί ἡ Παναγία παρουσιάσθηκε στήν ἄτεκνη Καλή καί τῆς εἶπε ὅτι θά γεννήση τήν Θωμαΐδα, ἡ ὁποία ἔμελλε νά γίνη σκεῦος ἐκλογῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Σέ ἡλικία 24 ἐτῶν οἱ γονεῖς της τήν πάντρεψαν μέ ἕναν νέο ὀνόματι Στέφανο, ὁ ὁποῖος ἔμελλε νά εἶναι ὁ σταυρός της καί ὁ ἀκάνθινος στέφανός της. Ἐνῶ ἐξωτερικά φαινόταν καλός, ὅμως ἀποδείχθηκε σκληρός τύραννος γιά τήν ἁγία. Ἦταν ἄπιστος, φιλάργυρος, πλεονέκτης καί εἰρωνευόταν τήν καλωσύνη, τήν εὐλάβεια καί τήν φιλοστοργία της. Τήν ἔβριζε, ἀλλά καί τήν κτυποῦσε βάναυσα σέ ὅλο τό σῶμα της. Οἱ γονεῖς της δέν ἄντεχαν νά βλέπουν τό πόσο ὑπέφερε ἡ μονάκριβη θυγατέρα τους καί ἀναχώρησαν γιά τά μέρη τῆς Κωνσταντινούπολης. Ὁ πατέρας της μετά ἀπό λίγο καιρό πέθανε καί ἡ μητέρα της ἔγινε μοναχή, ἀργότερα δέ ἡγουμένη. Ἡ ἁγία ὑπέμενε, καί ἔβρισκε παρηγοριά στήν μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς, πού ἀποτελοῦσε τό καθημερινό ἐντρύφημά της, στήν προσευχή, τήν θεία Λατρεία καί τήν φιλανθρωπία. Μέρα-νύχτα ἐργαζόταν στό σπίτι της ὑφαίνοντας ἐνδύματα γιά τούς φτωχούς καί παρασκευάζοντας φαγητό γιά τούς πεινασμένους. Ἡ ἀγάπη της στόν Χριστό τῆς ἔδινε τήν ἔμπνευση καί τήν δύναμη ὄχι μόνο νά ὑπομένη καί νά ἀνέχεται τόν βάρβαρο σύζυγό της, ἀλλά καί νά τόν ἀγαπᾶ καί νά προσπαθῆ νά τόν ὁδηγήση στήν μετάνοια καί τήν διόρθωση. Παρ’ ὅλα αὐτά, ὅμως, ἔμεινε ἀμετανόητος καί ἀδιόρ-θωτος, ἀλλά μετά τήν κοίμησή της μετανόησε εἰλικρινά καί ἄρχισε νέα ζωή.

Ἡ Ἁγία δέν ἄντεξε στίς τόσες κακοπάθειες καί ἐκοιμήθη σέ ἡλικία 38 ἐτῶν. Ὁ θάνατός της προῆλθε ἀπό τίς πληγές πού προξένησε στό σῶμα της ὁ σκληρός σύζυγός της. Ἐτάφη στό Μοναστήρι πού ἦταν ἡγουμένη ἡ μητέρα της. Ὁ τάφος της ἀνεδείχθη πηγή ἰάσεων ἀσθενειῶν ἀνιάτων.

Ὁ σύζυγός της δαιμονίσθηκε καί ζοῦσε ἄθλια. Ὁδηγήγηκε, ὅμως, στόν τάφο της καί θεραπεύθηκε. Ἔτσι, τοῦ ἔδειξε τήν ἀγάπη της καί μετά τήν κοίμησή της, μέ ἀποτέλεσμα, ὅπως ἐλέχθη, νά μετανοήση, νά ἀλλάξη τρόπο ζωῆς καί νά σωθῆ.

Ἐπί αἰῶνες τό τίμιο λείψανό της διετηρεῖτο ἄφθορο καί μάλιστα στά χέρια της διακρίνονταν οἱ κακώσεις πού εἶχε δεχθῆ ἀπό τόν σύζυγό της.

Ὁ βίος της καί ἡ πολιτεία της μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά τονίσουμε τά ἀκόλουθα.

Ὅποιο τρόπο ζωῆς καί νά ἀκολουθῆ κανείς, εἴτε ἔγγαμος εἶναι εἴτε ἄγαμος, καί ὅπου καί νά ζῆ εἴτε στόν κόσμο εἴτε σέ Μοναστήρι ἤ στήν ἔρημο, γιά νά προκόψη καί νά ἐπιτύχη τόν σκοπό τῆς ζωῆς του, πού εἶναι ἡ κοινωνία του μέ τόν Θεό, θά πρέπει νά κάνη ὑπομονή, νά κοπιάση, νά πονέση. Καί αὐτό, ἐπειδή μέ τόν κόπο, τόν πόνο, τήν ὑπομονή καί κυρίως μέ τήν ἐλπίδα στόν Τριαδικό Θεό ἀποκτᾶται ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού χαριτώνει τόν ἄνθρωπο, τόν ἐνισχύει, τόν ἐμπνέει καί τόν ἐνδυναμώνει στήν ζωή του. «Ἐν ἀληθείᾳ οὐκ ἔστι παρθένος ἤ ὕπανδρος ἤ μοναχός ἤ κοσμικός, ἀλλ’ ὁ Θεός προαίρεσιν ζητεῖ καί τό Ἅγιον Πνεῦμα πᾶσι παρέχει», θά μᾶς πῆ ὁ μέγας ἀσκητής τῆς ἐρήμου, ὁ ὅσιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος. Καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τονίζει, καί μάλιστα σέ ἔμμετρο λόγο, ὅτι σκοπός τόσο τοῦ μοναχισμοῦ, ὅσο καί τοῦ ἐγγάμου βίου εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῆς ἀρετῆς. Λέγει:

«Ἀρετή πᾶσα δικαίοις ἕνα βαθμόν προβιβάζει
Ὁ μέν ἀλλότριος εὐνῆς ἴσος ἄγγελος ὑπάρχει
ὁ δέ τε ἐγκράτειαν ἀσκῶν μετά παρθένων τετάχθω
ὁ δέ τόν γάμον φυλάσσων ἴσος ἐγκρατεῖ γενέσθω
Μόνον ἀσκεῖτε τό σῶφρον, ἵνα μειζόνων τύχοιτε».

Μαρτυρικός εἶναι ὁ βίος τῆς κατά Χριστόν παρθενίας, ἐξ ἴσου, ὅμως, μαρτυρικός εἶναι καί ὁ κατά Χριστόν γάμος, καί αὐτό τό δηλώνουν οἱ εὐχές καί οἱ ὕμνοι πού ψάλλονται κατά τήν διάρκεια τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου καί ἰδιαίτερα ὁ ὕμνος: «Ἅγιοι μάρτυρες οἱ καλῶς ἀθλήσαντες καί στεφανωθέντες, πρεσβεύσατε πρός Κύριον, ἐλεηθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν». Ὁ ὕμνος αὐτός, ὅπως εἶναι γνωστόν ψάλλεται κατά τήν διάρκεια τοῦ «χοροῦ τοῦ Ἡσαΐα» -ὅπως ἐπεκράτησε νά ἀποκαλεῖται ὁ χορός γύρω ἀπό τό τραπέζι πού βρίσκεται μπροστά στούς νεονύμφους, λόγῳ τοῦ πρώτου τροπαρίου πού ἀρχίζει μέ τά λόγια «Ἡσαΐα χόρευε»- ὅπου προηγεῖται ὁ ἱερεύς κρατώντας στό δεξί χέρι του τό ἱερό Εὐαγγέλιο καί μέ τό ἀριστερό κρατεῖ καί ὁδηγεῖ τούς νεονύμφους. Καί αὐτό, ἐπίσης, φανερώνει ὅτι εἶναι ἀπαραίτητος ὁ πνευματικός ὁδηγός γιά τό ἀνδρόγυνο, ὁ ὁποῖος, ὅμως, θά πρέπει νά τό καθοδηγῆ σύμφωνα μέ τό ἱερό Εὐαγγέλιο. Γενικά ἡ ἐν Χριστῷ ζωή εἶναι σταυρική, ἀλλά καί ἀναστάσιμη, ἀφοῦ εἶναι μετοχή στά Πάθη καί τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί στήν Ἀνάσταση καί τήν Ἀνάληψή Του, καθώς καί στό μυστήριο τῆς Πεντηκοστῆς. Μέ ἄλλα λόγια, ὁ πιστός πάσχει, πεθαίνει, ἀνασταίνεται, ἀνακαινίζεται ἐν Χριστῷ καί λαμβάνει τό Ἅγιον Πνεῦμα, διά τοῦ ὁποίου γνωρίζεται ὁ Θεός, ὅπως τονίζει ὁ ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης ἀπό τήν ἐμπειρία του.

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας, Ἐπίσκοπος Κρήτης, ὁ συγγραφεύς τοῦ Μεγάλου Κανόνος, ἀναφερόμενος στόν Πατριάρχη Ἰακώβ, ὁ ὁποῖος ὑπέμεινε τόν «καύσωνα τῆς ἡμέρας» καί τόν «παγετόν τῆς νυκτός», δηλαδή κοπίασε καί πόνεσε ἐργαζόμενος γιά λογαριασμό τοῦ πενθεροῦ του, προκειμένου νά μπορέση νά νυμφευθῆ τίς δύο θυγατέρες του, τήν Λεία καί τήν Ραχήλ, γράφει: «Γυναίκας μοι δύο νόει τήν πρᾶξιν τε καί τήν γνῶσιν ἐν θεωρίᾳ, τήν μέν Λείαν πρᾶξιν ὡς πολύτεκνον, τήν Ραχήλ δέ γνῶσιν ὡς πολύπονον, καί γάρ ἄνευ πόνων οὐ πρᾶξις οὐ θεωρία ψυχή κατορθωθήσεται». Δηλαδή, παρομοιάζει τήν πολύτεκνη Λεία μέ τήν πρακτική ζωή, ἤτοι μέ τόν ἀγώνα γιά τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη, πού γίνεται μέ τήν μελέτη τῶν θείων Γραφῶν, τήν ἄσκηση, τήν προσευχή καί τήν μυστηριακή ζωή, καί τήν Ραχήλ μέ τήν γνώση τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία γνώση δέν εἶναι διανοητική, ἀλλά ἐμπειρία, ἤτοι ἕνωση μέ τόν Θεό, θεωρία τοῦ Θεοῦ καί μετοχή στήν δόξα Του.

Μέ τήν ὑπομονή ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἀποβάλλει τά ράκη τῆς φιλαυτίας καί ἐνδύεται τό φωτεινό ἔνδυμα τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, γι’ αὐτό καί ὁ ἅγιος Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς ὀνομάζει τήν ὑπομονή «δακρύβρεκτη πορφύρα τῶν ἀσκητῶν».