Skip to main content

Κύριο ἄρθρο: Ρωμηοὶ καὶ Γραικύλοι

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἡ ἱστορία ἑνός Ἔθνους συνδέεται πολύ στενά μέ τά ὀνόματά του, ὁπότε μελετώντας κανείς τά ὀνόματα μπορεῖ νά ἐξακριβώση τά ἱστορικά δεδομένα, ἀλλά κυρίως τήν πολιτιστική ζωή ἑνός χώρου. Αὐτό συμβαίνει καί μέ τήν Ἑλλάδα μέ τήν πολύχρονη ἱστορία της. Ἑπομένως οἱ περιπέτειες ἑνός Ἔθνους ἔχουν σχέση καί μέ τίς περιπέτειες τῶν ὀνομάτων του.

Μεταξύ των ὀνομάτων πού χαρακτήριζαν τούς Ἕλληνες εἶναι καί τό Γραικός, τό ὁποῖο μνημονεύει καί ὁ Ἀριστοτέλης καί βέβαια ὁ Γραικός γενεαλογεῖται ἀπό τόν Δευκαλίωνα, ὅπως καί ὁ Ἕλλην. Οἱ Δυτικοί - Λατίνοι γνώριζαν τούς Ἕλληνας κυρίως ὡς Γραικούς. Ὅταν ὅμως ὁ ἑλληνικός πολιτισμός ἔκανε τεράστια ἐντύπωση στούς Λατίνους οἱ ὁποῖοι ἄρχισαν νά τούς μιμοῦνται καί νά ὑποτιμοῦν τούς ἑαυτούς τους, χαρακτηρίζοντάς τους ὡς βαρβάρους, τότε ὑπῆρξε ἀντίδραση ἐκ μέρους τῶν πατρικίων, ἀφοῦ προσβαλλόταν ὁ ἐθνικισμός τους. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά ὁμιλοῦν περιφρονητικά γιά τούς Γραικούς - Ἕλληνας καί βέβαια γι’ αὐτούς πού μαγεύονταν ἀπό τόν ἑλληνικό πολιτισμό.

Ὁ ἀείμνηστος Καθηγητής Παναγιώτης Χρήστου γράφει: “ἐκδικούμενοι τούς πνευματικούς εἰσβολεῖς οἱ Ρωμαῖοι ἐσχημάτισαν καί νέο ὑποκοριστικό τίτλο τοῦ ὀνόματός των (ἐκτός ἀπό τό Γραικός), σαφῶς περιφρονητικό, GRAECULI, Γραικύλοι, παίρνοντας ἴσως ἀφορμή ἀπό τήν διαγωγή ὠρισμένων ἐξελληνισμένων Ἀνατολικών”. Ἔτσι ὁ Κικέρων ὁ ὁποῖος διακρινόταν γιά τήν ἀγάπη του πρός τόν ἑλληνικό πολιτισμό ἀποκλήθηκε “γραικός καί σχολαστικός”, ἀλλά καί γραικύλος. Ὁ δήμαρχος Καλῆνος σέ λόγο τοῦ ἔλεγε γιά τόν Κικέρωνα: “Ταύθ’ οὕτως, ὤ Κικέρων ἤ Κικέρουλε ἤ Κικεράκιε ἤ Κικερίσκε ἤ Γραικύλε, ἤ ὅ,τι ποτέ χαίροις ὀνομαζόμενος”.

Ἔτσι, ὁ ὅρος Γραικυλισμός ἀποδόθηκε περιφρονητικά σέ κάποιον πού ἐγκαταλείπει τήν δική του πολιτιστική παράδοση καί προσλαμβάνει κάποια ἄλλη παράδοση. Ἐπίσης, ὁ ὅρος Ρωμηός ἰδίως ἀπό τότε πού ὁ Χριστιανισμός ἔγινε ἐπίσημη Θρησκεία τοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους φορτίστηκε μέ νέα ἔννοια, ἀφοῦ Ρωμηός χαρακτηρίζεται ἐκεῖνος πού ἔχει Ὀρθόδοξη πίστη καί ἑλληνική ἤ ἑλληνιστική παράδοση.

Μέσα στά πλαίσια αὐτά πρέπει νά δοῦμε τούς ὅρους Ρωμηός καί Γραικύλος, ἤ Ρωμηοσύνη καί Γραικυλισμός. Τό πρῶτο δηλώνει μιά πολιτιστική ἀξιοπρέπεια, τό δεύτερο μιά πολιτιστική ὑποδούλωση.

Ὁ Καθηγητής π. Ἰωάννης Ρωμανίδης θά γράψη σχετικά:

“Το γραικεύω εἶναι σχεδόν ταυτόν μέ τό φραγκεύω.

Σημαίνει σήμερον ἀμερικανεύω, ρωσεύω, φραντσεύω, γερμανεύω, δηλαδή γίνομαι πνευματικός δοῦλος τῶν ἔξω της Ρωμηοσύνης.

Ὁ Ρωμηός γνωρίζει σαφῶς ὅτι ὑπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ συμμαχίας καί δουλείας. Γίνεται σύμμαχος μέ ὁποιονδήποτε, ἐφ’ ὅσον συμφέρει εἰς τό Ἔθνος, ἀλλά ποτέ δοῦλος τῶν συμμάχων.

Ὁ Γραικύλος ὅμως νομίζει ὅτι συμμαχία σημαίνει πνευματικήν δουλείαν, δηλαδή συγχώνευσιν πολιτισμῶν καί σύγχυσιν ἰδεολογιῶν. Ὁ Γραικύλος δέν γίνεται μόνον σύμμαχος, ἀλλά γίνεται καί θέλει νά γίνη ἕνα πράγμα μέ τόν σύμμαχον. Νομίζει ὅτι συμμαχία εἶναι το νά προσφέρεται δί’ ἔρωτα ὡς δούλη πρός τόν κύριον ἴνα ἀποκτήση ἰσχυρόν προστάτην, ὁ ὁποῖος θά σώση τήν Ἑλλαδίτσαν του. Ὁ Νεογραικύλος εἶναι συνεχιστής τῆς παραδόσεως τῶν Γραικύλων πρό τῆς Ἁλώσεως, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἐκήρυττον τήν ἀνάγκην τῆς φραγκεύσεως τοῦ πνεύματος, διά νά σωθῶμεν ἀπό τήν δουλείαν τοῦ σώματος.

Μέ ἄλλα λόγια ὁ Γραικύλος φοβεῖται καί ἄρα οὔτε εἶναι οὔτε ἠμπορεῖ νά εἶναι Ρωμηός, ἐφ’ ὅσον φοβεῖται. Φοβεῖται τήν πνευματικήν ἀνεξαρτησίαν καί ἐλευθερίαν. Θέλει τήν ἐλευθερίαν τοῦ σώματος μόνον. Καί διά τοῦτο δέν ἠμπορεῖ καν νά φαντασθῆ ὅτι ἡ Ρωμηοσύνη ὄχι μόνον δέν ὑποδουλώνεται πνευματικῶς, ἀλλά εἶναι ἐν τῷ κόσμω πολιτιστική δύναμις ἠγετική”.

Φαίνεται, λοιπόν, καθαρά ὅτι οἱ ὄροι Ρωμηός καί Γραικύλος δέν εἶναι ἁπλῶς θεωρητικοί, δέν συνδέονται μόνον μέ ἱστορικά γεγονότα τοῦ παρελθόντος, ἀλλά συνιστοῦν ἕνα ἰδιαίτερο τρόπο ζωῆς. Καί αὐτό πρέπει νά τό δοῦμε στήν σχέση μεταξύ του πολιτιστικοῦ τρόπου ζωῆς τοῦ Ἕλληνος - Ρωμηοῦ καί τοῦ πολιτιστικοῦ τρόπου ζωῆς τοῦ Δυτικοῦ ἀνθρώπου.

Συχνά λέγεται ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶναι ὀργανικά συνδεδεμένη μέ τήν Δύση καί τόν λεγόμενο δυτικό πολιτισμό, ὅτι δέν νοεῖται ἡ Εὐρώπη χωρίς τήν Ἑλλάδα καί τόν πολιτισμό της. Ἔτσι ὅποιος ἐκφράζει τήν ἄποψη ὅτι ἡ Ἑλλάδα, ὡς τρόπος ζωῆς, ἐκφράζει ἕναν ἄλλο πολιτισμό πού εὑρίσκεται στόν ἀντίποδα τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ θεωρεῖται ὀπισθοδρομικός, ἐπαρχιώτης, ἐθνικιστής.

Ὅμως δέν πρέπει νά βαυκαλιζόμαστε μέ τίς δικές μας ἀπόψεις, οὔτε νά στεκόμαστε ναρκιστικά μέ αὐτά πού νομίζουμε δεδομένα. Πρέπει ὁπωσδήποτε νά βλέπουμε καί τίς σκέψεις τῶν ἄλλων. Νά ἐξετάζουμε, δηλαδή, πῶς μᾶς θεωροῦν οἱ ξένοι, καί κυρίως ἀπό πού καθορίζουν μέ ποικίλους τρόπους τήν πολιτική τους.

Ὑπάρχει ἕνα πρόσφατο παράδειγμα πολύ χαρακτηριστικό. Ὁ γνωστός Ἀμερικανός Ἐπιστήμονας, Σάμιουελ Χάντιγκτον, τοῦ ὁποίου οἱ ἀπόψεις συχνά ἀπησχόλησαν τόν ἑλληνικό τύπο, σέ μιά συνέντευξη πού δόθηκε στόν ἕλληνα δημοσιογράφο Ἀλέξη Παπαχελά καί δημοσιεύθηκε πρίν λίγο καιρό στό Βῆμα (24 Μαΐου 1998) καί σέ ἐρώτημα: “Στό βιβλίο σᾶς ἑξαιρεῖτε τήν Ἑλλάδα ἀπό τήν Δύση, πράγμα πού προκαλεῖ ἐντύπωση καθώς πρόκειται γιά μιά χώρα πού ἔχει ταυτισθεῖ μέ τήν Δύση, σέ κρίσιμες περιπτώσεις, συμμετέχει στό ΝΑΤΟ καί στήν Ε.Ε. καί ἔχει υἱοθετήσει ἕνα δυτικό τρόπο ζωής”, ἀπάντησε: “Δέν πιστεύω ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἀνῆκε ποτέ στόν δυτικό πολιτισμό, ὁ ὁποῖος δημιουργήθηκε τόν 9ο καί 10ο αἰώνα μ.Χ. Ἡ κλασική Ἑλλάδα δώρησε ἀσφαλῶς πολλά στοιχεῖα στόν δυτικό πολιτισμό. Κατά τήν γνώμη μου οἱ θέσεις πού ἔχει πάρει ἡ Ἑλλάδα σέ θέματα ὅπως τό Βοσνιακό δείχνουν καθαρά ὅτι ἔχει διαφορετικά συμφέροντα ἀπό τίς δυτικές δυνάμεις. Βλέπω ὅτι οἱ Ἕλληνες ἀναγνωρίζουν τό γεγονός αὐτό καθώς σημαίνοντες πολιτικοί μιλοῦν ὅλο καί περισσότερο γιά τούς δεσμούς τῆς χώρας μέ ὀρθόδοξες δυνάμεις”.

Νομίζω ὅτι δεῖγμα κομπλεξικότητος ἑνός λαοῦ εἶναι το νά ἐπιδιώκη νά θεωρῆται ἐξάρτημα μιᾶς μεγάλης Χώρας ἤ ἀκόμη μιᾶς ἕνωσης Χωρῶν καί μάλιστα τό νά θεωρῆ ὅτι ἔχει τήν ἴδια πολιτιστική παράδοση μέ αὐτές ἤ τό χειρότερο ὅτι ἡ πολιτιστική παράδοση τῆς Δύσης ἔχει ἐπηρεαστῆ ἀπό τήν δική του πολιτιστική παράδοση. Στό συγκεκριμένο ὅμως θέμα ὁ Χάντιγκτον εἶναι πολύ σαφής καί νομίζω ἀληθινός. Δέν πρόκειται, δηλαδή, γιά μιά παραπληροφόρηση.

Πράγματι, ὁ δυτικός πολιτισμός εἶναι δημιούργημα τοῦ Καρλομάγνου, μέ τήν φεουδαλιστικη καί παγανιστική ἀντίληψη καί οὐσιαστικά δημιουργήθηκε τόν 9ο καί 10ο αἰώνα, ὅπως λέγει ὀρθῶς ὁ Χάντιγκτον. Προσέλαβε, βέβαια, κυρίως κατά τήν ἀναγέννηση, μερικά στοιχεῖα ἀπό τόν Πλάτωνα καί τόν Ἀριστοτέλη, ἀλλά ὅμως ἔχει μιά ἄλλη ἀνθρωποκεντρική προοπτική καί ὑποδομή. Γι’ αὐτό ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, ἀκόμη καί μερικοί σοβαροί πολιτικοί, ὅσοι ἀφουγκράζονται τούς καϋμούς τοῦ λαοῦ, ἀναγνωρίζουμε ὅτι ἔχουμε περισσότερη καί οὐσιαστικότερη ἐπικοινωνία μέ τούς ὀρθόδοξους λαούς τῶν Βαλκανίων καί τούς ὀρθόδοξους λαούς τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, παρά μέ τούς δυτικούς πού διαποτίζονται ἀπό μιά ἄλλη παράδοση.

Βέβαια, θά συνεργαζόμαστε μέ τούς Εὐρωπαϊκούς λαούς, θά συμμετέχουμε στό εὐρωπαϊκό γίγνεσθαι, ἀλλά δέν εἶναι ἐπαρχιωτισμός, ἀντίθετα εἶναι πνευματική ἀρχοντιά το νά γνωρίζουμε καί νά κρατοῦμε τήν ἑτερότητα τῆς παραδόσεώς μας, τήν ὁποία ἀναζητοῦν καί οἱ σύγχρονοι δυτικοί, γιατί ἔχει στοιχεῖα αὐθεντικότητος.

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ

  • Προβολές: 3783