Γραπτὸ Κήρυγμα: Κυριακή 27 Αὐγούστου Ἑορτή τοῦ ἀββᾶ Ποιμένος

Ἑορτή τοῦ ἀββᾶ Ποιμένος

Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τήν μνήμη τοῦ Ἐπισκόπου Κορδούης Ὁσίου, ὁ ὁποῖος ἦταν Ἐπίσκοπος τῆς δυτικῆς Ἱσπανίας, στήν Κόρδοβα, γι’ αὐτό καί λέγεται Ἐπίσκοπος Κορδούης. Τό ὄνομά του ἦταν Ὅσιος, διώχθηκε κατά τήν διάρκεια τῶν διωγμῶν, καί ὅταν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔγινε Αὐτοκράτωρ, αὐτός ἔγινε σύμβουλός του. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος τόν ἀπέστειλε στήν Ἀλεξάνδρεια γιά νά ἀντιμετωπίση τήν αἵρεση τοῦ Ἀρείου πού ξέσπασε ἐκεῖ, καί ἐκεῖνος πρότεινε στόν Αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο τήν σύγκληση τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γιά νά ἀποφανθῆ ὀρθοδόξως γιά τό θέμα αὐτό. Εἶχε μεγάλο κύρος στήν Σύνοδο καί τήν Ἐκκλησία, καί ἔπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στίς ἀποφάσεις της.

Ὅμως, σήμερα ἑορτάζουμε καί τόν ἀββᾶ Ποιμένα, πού ἀναδείχθηκε «φωτεινός ἀστήρ τῆς ἐρήμου». Καταγόταν ἀπό τήν Αἴγυπτο, ὅλα τά ἀδέλφια τῆς οἰκογενείας του ἔγιναν μοναχοί, ὁ Ποιμήν ἀπέκτησε μεγάλο ὄνομα ἀσκητοῦ, καί ἕνας Γέροντας εἶπε σέ αὐτόν: «Ποιμένα τῶν Ἀγγέλων, τό ὄνομά σου θά ἀκουστῆ σέ ὅλη τήν Αἴγυπτο».

Ἔζησε καί ἔδρασε ὡς ἀσκητής καί διδάσκαλος στό πανεπιστήμιο τῆς ἐρήμου, μεταξύ 4ου καί 5ου αἰῶνος. Ἡ ἄσκησή του ἦταν πάνω ἀπό τά ἀνθρώπινα μέτρα, ἀλλά συγχρόνως ἦταν γεμάτος διάκριση καί ἀγάπη γιά τούς Χριστιανούς. Αὐτό δείχνει ὅτι, ὅσο εἶναι κανείς αὐστηρός στόν ἑαυτό του, τόσο εἶναι ἐπιεικής στούς ἀνθρώπους, ἐνῶ, ὅσο εἶναι κανείς ἐπιεικής στόν ἑαυτό του, τόσο εἶναι σκληρός στούς ἄλλους.

Στό βιβλίο πού φέρει τό ὄνομα «Γεροντικόν» καί στό ὀποῖο ὑπάρχουν ἀποφθέγματα τῶν Γερόντων-Ἀββάδων τῆς ἐρήμου, διασώζονται καί πολλά ἀποφθέγματα τοῦ ἀββᾶ Ποιμένος καί διάφορα γεγονότα ἀπό τήν ζωή του. Στήν συνέχεια θά παρουσιάσω μερικά ἀπό αὐτά, γιά νά δῆτε πῶς ὁμιλεῖ ἕνας προφήτης καί ἀσκητής, ἕνας ἄνθρωπος πού ἀπέκτησε τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἔχει διάκριση καί ἀγάπη.

Στήν ἀρχή νά ἀναφέρω ἕνα ἀπόφθεγμά του πού εἶναι πολύ σημαντικό. Εἶπε: «Τά ὑπέρμετρα πάντα τῶν δαιμόνων εἰσί», δηλαδή ὅλα ὅσα ξεπερνοῦν τό μέτρο εἶναι δαιμονικά. Αὐτό σημαίνει ὅτι παντοῦ πρέπει νά ὑπάρχη ἰσορροπία, νά ἀποφεύγουμε τίς ὑπερβολές καί νά κινούμαστε στό μέσο μεταξύ τῶν δύο ἄκρων.

Κάποιος μοναχός ρώτησε τόν ἀββᾶ Ποιμένα: «Τί εἶναι ὑποκριτής;». Ἡ ἀπάντηση ἦταν σαφής: «Ὑποκριτής εἶναι αὐτός πού διδάσκει τόν πλησίον κάτι στό ὁποῖο αὐτός δέν ἔφθασε». Αὐτό δείχνει ὅτι γιά κάθε διδασκαλία ἀπαιτεῖται πρῶτα ἡ πράξη, ἡ ἐμπειρία.

Κάποιος μοναχός πῆγε στόν ἀββᾶ Ποιμένα καί τοῦ εἶπε ὅτι ἔκανε μιά μεγάλη ἁμαρτία καί ἤθελε νά ἀκολουθήση μετάνοια γιά τρία χρόνια. Ὁ ἀββᾶς πού εἶδε τήν μεγάλη μετάνοιά του, τοῦ εἶπε ὅτι εἶναι μεγάλο αὐτό τό χρονικό διάστημα. Ὁ μοναχός τόν ρώτησε γιά τό ἄν κάνη μετάνοια ἕναν χρόνο ἤ σαράντα ἡμέρες, καί ὁ ἀββᾶς Ποιμήν ἀπάντησε: «Ἐγώ λέγω ὅτι, ἐάν μετανοήση ἄνθρωπος ἀπό ὅλη τήν καρδιά του καί δέν συνεχίζη νά πράττη τήν ἁμαρτία, καί σέ τρεῖς ἡμέρες τόν δέχεται ὁ Θεός». Ἐδῶ φαίνεται ὅτι ἡ μετάνοια πρέπει νά γίνη μέ τήν καρδιά καί νά ἀποφασίση ὁ ἄνθρωπος νά μή κάνη ξανά αὐτήν τήν ἁμαρτία.

Ὁ ἀββᾶς Ποιμήν ἔδινε μεγάλη σημασία στήν ἀντιμετώπιση τῶν λογισμῶν. Ὁ ἄνθρωπος δέν πρέπει νά κρατᾶ μέσα του τούς λογισμούς, δηλαδή πρέπει νά τούς ἀπομακρύνη καί τότε ἐλευθερώνεται καί ἀπό τά πάθη. Εἶπε: «Ὅπως, ἄν κανείς βάλη σέ ἀγγεῖο ἕναν ὄφι ἤ σκορπιό, ὁπωσδήποτε ἀποθνήσκει μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου, ἔτσι καί οἱ πονηροί λογισμοί πού βλαστάνουν ἀπό τούς δαίμονες, μέ τήν ὑπομονή ἐξαφανίζονται», ἀρκεῖ νά μή τούς δίνη κανείς τροφή.

Γιά τούς λογισμούς χρησιμοποιοῦσε καί ἄλλο παράδειγμα. Κάποιος μοναχός τοῦ εἶπε: «Ἀββᾶ, ἔχω πολλούς λογισμούς καί κινδυνεύω ἀπό αὐτούς». Τότε ὁ ἀββᾶς Ποιμήν τόν ἔβγαλε ἔξω ἀπό τό κελλί, πού φυσοῦσε, καί τοῦ εἶπε: «Ἅπλωσε τήν ἀγκαλιά σου καί κράτησε τούς ἀνέμους». Καί ὅταν ἐκεῖνος τοῦ εἶπε ὅτι δέν μπορεῖ νά τό κάνη αὐτό, ὁ ἀββᾶς ἀπάντησε: «Ἐάν δέν μπορῆς νά κάνης αὐτό, οὔτε τούς λογισμούς μπορεῖς νά τούς ἐμποδίσης νά ἔλθουν, ἀλλά ἀπό σένα ἐξαρτᾶται νά ἀντισταθῆς στούς λογισμούς».

Ἡ διάκριση εἶναι πολύ μεγάλη ἀρετή καί τέτοια διάκριση εἶχε ὁ ἀββᾶς Ποιμήν καί μέ αὐτόν τόν τρόπο καθοδηγοῦσε τούς ἄλλους. Εἶπε κάποτε ὁ ἀββᾶς Ποιμήν: «Ἐάν εἶναι τρεῖς μαζί, καί ὁ ἕνας ἡσυχάζει καλά, ὁ δέ ἄλλος ἀσθενεῖ καί εὐχαριστεῖ, ὁ δέ ἄλλος ὑπηρετεῖ μέ ἀγαθό λογισμό, καί οἱ τρεῖς κάνουν τό ἴδιο ἔργο».

Αὐτό εἶναι σημαντικό, γιατί καθένας μπορεῖ νά εὐδοκιμήση καί νά ἀναπτυχθῆ πνευματικά στόν τόπο πού βρίσκεται καί ἀνάλογα μέ τήν κατάστασή του. Ἕνας εἶναι ἀσκητής καί ἐξασκεῖ τήν ἡσυχία, ὁ ἄλλος εἶναι ἄρρωστος καί δοξολογεῖ τόν Θεό, καί ὁ τρίτος κάνει τό ἔργο του, διακονώντας τούς ἀνθρώπους μέ καθαρό λογισμό. Καί οἱ τρεῖς κάνουν τό ἴδιο ἔργο.

Κάποιος μοναχός ρώτησε τόν ἀββᾶ Ποιμένα ἄν θά πρέπει νά σκεπάση τό πταίσμα τοῦ ἀδελφοῦ του. Καί ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Τήν στιγμή πού θά σκεπάσουμε τό πταίσμα τοῦ ἀδελφοῦ μας, καί ὁ Θεός θά σκεπάση τό δικό μας, καί τήν ὥρα πού θά φανερώσουμε τό πταίσμα τοῦ ἀδελφοῦ, καί ὁ Θεός θά φανερώση τό δικό μας».

Εἶναι χαρακτηριστικό τό πῶς ὁ Ἀββᾶς ἀντιμετώπισε κάποιους αἱρετικούς πού πῆγαν σέ αὐτόν καί κατηγοροῦσαν τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλεξανδρείας «ὅτι τάχα ἔχει τήν χειροτονία ἀπό πρεσβυτέρους». Ὁ ἀββᾶς «ἀφοῦ ἐσιώπησε, φώναξε τόν ἀδελφό του καί εἶπε: Στρῶσε τό τραπέζι καί βάλε τους νά φάγουν καί ἀπέστειλέ τους εἰρηνικά».

Ἡ ἀγάπη του πρός τούς πονεμένους καί κουρασμένους ἀνθρώπους ἦταν μεγάλη. Κάποιοι ἀπό τούς γέροντες τοῦ εἶπαν: «Νομίζεις σωστό, ἐάν δοῦμε τούς ἀδελφούς νά νυστάζουν στήν σύναξη, νά τούς κεντίσουμε, γιά νά γρηγοροῦν στήν ἀγρυπνία;». Καί ὁ ἀββᾶς Ποιμήν εἶπε: «Ἐγώ πάντως, ἐάν δῶ ἀδελφό νά νυστάζη, τοποθετῶ τήν κεφαλή του στά γόνατά μου καί τόν ἀναπαύω».

Αὐτοί εἶναι μερικοί εὐλογημένοι καί εὔχυμοι καρποί τῆς ἐμπειρικῆς θεολογικῆς σχολῆς τῆς ἐρήμου. Ἡ ἔρημος εἶναι μιά θεολογική σχολή πού βασίζεται στήν πράξη, τήν ἐμπειρία καί ἀναπαύει τόν πονεμένο καί βασανισμένο ἄνθρωπο. Νά ἔχουμε τίς πρεσβεῖες ὅλων αὐτῶν τῶν καθηγητῶν τῆς ἐρήμου.

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος