Skip to main content

Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Γιατί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν συμφωνεῖ μέ τήν καύση τῶν νεκρῶν

Τά ἀποσπάσματα τά πήραμε ἀπό τό βιβλίο τοῦ Σεβασμιωτάτου “Παρεμβάσεις στήν σύγχρονη κοινωνία” τόμος Ἅ', ὅπου ὑπάρχει ὁλόκληρη ἡ συνέντευξη.

Ἔχει ἔλθει πάλι στήν ἐπικαιρότητα τό θέμα τῆς καύσεως τῶν νεκρῶν. Τόν τελευταῖο καιρό ἀκούσθηκαν γιά τό θέμα αὐτό διάφορες ἀπόψεις ἀπό παράγοντες τῆς τοπικῆς αὐτοδιοίκησης, τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς δημοσιογραφίας. Στήν συνέχεια δημοσιεύουμε ἀποσπάσματα μιᾶς συνέντευξης πού εἶχε δώσει ὁ Σέβ. Μητροπολίτης μᾶς κ. Ἱερόθεος ὡς Ἀρχιμανδρίτης, Ἱεροκήρυκας τῆς Ι. Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, τόν Ἰανουάριο τοῦ 1993, σχετικά μέ τό ἐπίκαιρο αὐτό θέμα, ὅταν καί τότε εἶχε ἀνακινηθῆ ὡς ζήτημα ἡ καύση τῶν νεκρῶν σωμάτων.

Ἐρώτηση: Θά ἤθελα νά πληροφορηθῶ ποιά εἶναι ἡ ἄποψη τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιά τήν καύση τῶν νεκρῶν. Ἀκούω ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀντιδρᾶ στήν καύση. Εἶναι λόγοι δογματικοί;

Ἀπάντηση: Δέν νομίζω ὅτι εἶναι ἀπόλυτα δογματικό θέμα. Αὐτό φαίνεται ἀπό τό ὅτι στά Συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας ὑπάχουν πολλοί μάρτυρες οἱ ὁποῖοι τελείωσαν τήν ζωή τους μέ τήν φωτιά, γι’ αὐτό γράφεται: “πυρί τελειούται”. Ὅπως ἐπίσης ὑπάρχουν καί ἄλλοι ἄνθρωποι πού κάηκαν ἀπό τήν φωτιά, κατά τήν ἐκτέλεση τῆς ἐργασίας τους. Δέν σημαίνει ὅτι τά σώματα αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων δέν θά ἀναστηθοῦν. Κάτι τέτοιο θά ἦταν καί παράλογο καί ἀνορθόδοξο.

........

Ἐρώτηση: Ἑπομένως δέν ὑπάρχει πρόβλημα γιά τήν καύση τῶν νεκρῶν. Τό δίλημμα καύση ἤ ταφῆ δέν ἔχει λόγο. Τότε, γιατί ἀντιδρᾶ ἡ Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Εἶπα προηγουμένως ὅτι δέν εἶναι ἀπόλυτα δογματικό θέμα, ἀλλά δέν σημαίνει ὅτι σάν Χριστιανοί δέν θά δεχθοῦμε τήν καύση τῶν νεκρῶν εὔκολα. Ἄλλωστε, αὐτό δέν τό βλέπουμε σέ ὅλη τήν παράδοσή μας. Δηλαδή, δέν ὑπάρχει στήν δική μας παράδοση ἡ ἀποτέφρωση τῶν σωμάτων. Γιά νά διευκολύνω τήν ἀνάπτυξη τῆς σκέψεώς μου θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ἄλλο εἶναι το νά καοῦν τά σώματά μας ἀπό κάποιο γεγονός, πού δέν τό προκαλέσαμε ἐμεῖς, καί ἄλλο εἶναι νά θελήσουμε ἐμεῖς νά καύσουν τά σώματά μας μετά τήν ἔξοδο τῆς ψυχῆς ἀπό αὐτά. Γιατί, ἄν ἐπιθυμοῦμε ἐμεῖς τήν καύση τῶν σωμάτων μας, σημαίνει ὅτι τό κάνουμε ἀπό μιά ἰδεολογία πού εἶναι ἀντίθετη μέ τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας. Πραγματικά, δίνουμε μεγάλη σημασία στήν σκέψη πού βρίσκεται κάτω ἀπό κάθε πράξη.

Συνήθως οἱ λαοί στούς ὁποίους ἐπικρατοῦσε ἡ καύση τῶν νεκρῶν διακατέχονταν ἀπό ἰδέες ὑποτιμήσεως τοῦ σώματος. Εἶναι γνωστές οἱ πλατωνικές ἀπόψεις γιά τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, σύμφωνα μέ τίς ὁποῖες ἡ ψυχή ἀνῆκε στόν κόσμο τῶν ἰδεῶν, ὅτι μέ τήν πτώση ἀπό τόν κόσμο αὐτό κλείστηκε μέσα στό σῶμα, ὁπότε τό σῶμα εἶναι κακό, δέν εἶναι θετικό δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, καί ὅτι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ ἔξοδος ἀπό τήν φυλάκιση τῆς ψυχῆς, πού εἶναι τό σῶμα. Μέσα σέ τέτοια πλαίσια γίνεται λόγος στήν ἀρχαία ἐποχή γιά τήν ὑποτίμηση τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ἀλλά καί τήν ἄρνηση τῆς ἀναστάσεως τῶν σωμάτων. Οἱ ἀρχαῖοι φιλόσοφοι μιλοῦσαν γιά ἀθανασία τῆς ψυχῆς, ἀφοῦ ἡ ψυχή ἐπανέρχεται στόν κόσμο τῶν ἰδεῶν, ἀλλά δέν μποροῦσαν νά δεχθοῦν ἀνάσταση τῶν σωμάτων. Στό σημεῖο αὐτό βρίσκεται ἡ καίρια διαφορά τοῦ Χριστιανισμοῦ μέ ἄλλες θρησκεῖες, καί τήν ἀρχαία φιλοσοφία.

Στήν Ὀρθοδοξία διδάσκουμε ὅτι τό σῶμα εἶναι ἄμεσο καί θετικό δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, ὅτι δέν εἶναι φυλακή τῆς ψυχῆς, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα, ὅτι καί τά σώματα θά ἀναστηθοῦν καί θά ἀπολαύσουν τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἤ τό πῦρ τῆς Κολάσεως. Βέβαια, τά σώματα κατά τήν ἀνάσταση θά εἶναι πνευματικά. Ἐξ ἄλλου μέ τό βάπτισμα καί τήν ἐν γένει ἐκκλησιαστική ζωή γινόμαστε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Συγκινήθηκα ὅταν διάβασα ὅτι κατά τίς ἀνασκαφές στίς Κατακόμβες βρῆκαν ἕνα πήλινο δοχεῖο, μέσα στό ὁποῖο ὑπῆρχαν ὀστᾶ μαρτύρων. Καί ἀπ’ ἔξω ἔγραφε ὅτι εἶναι μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Τέτοιο σεβασμό δείχνουμε στό σῶμα μας. Μπορεῖ νά γίνη Ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ὁπότε, ὅταν ὑπάρχη Χριστιανός πού θέλει τήν καύση τοῦ σώματός του, δείχνει ὅτι δέν πιστεύει στήν ἀξία πού ἔχει, ὅτι δέν τό σέβεται, ὅτι ἀρνεῖται τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων, ἐπηρεασμένος ἀπό διάφορες ξένες αἱρετικές ἀντιλήψεις. Μόνο ἀπό αὐτήν τήν ἄποψη ὑπάρχει δογματικό πρόβλημα. Ὄχι, δηλαδή, ἀπό τήν καύση, ἀλλά ἀπό τήν ἰδέα πού κρύπτεται κάτω ἀπό τήν καύση τῶν σωμάτων. Ἀφήνω ὅτι ἐκεῖνος πού ἐπιθυμεῖ τήν καύση τοῦ σώματός του διακρίνεται γιά ἕνα μίσος ἤ ἀπόγνωση πρός τήν κοινωνία, γιατί αἰσθάνεται ὅτι μέ τόν τρόπο αὐτόν τήν ἐκδικεῖται.

Ἐρώτηση: Ὑπάρχουν ὅμως σήμερα πολλοί ἄλλοι λόγοι, ὅπως λόγοι εὑρέσεως χώρου καί ὑγιεινῆς, πού ἐπιβάλλουν τήν καύση τῶν νεκρῶν. Δέν ὑπάρχουν χῶροι γιά νά ἐνταφιασθοῦν, ἀλλά καί δέν εἶναι σωστό νά γίνεται ὁ ἐνταφιασμός πλησίον κατοικισίμων τόπων. Δέν ἀντιμετωπίζεται αὐτή ἡ περίπτωση;

Ἀπάντηση: Βεβαίως ὑπάρχει ἕνα πρόβλημα στίς μεγαλουπόλεις, ὅπως ἐδῶ στήν Ἀθήνα. Νομίζω ὅμως ὅτι τό πρόβλημα Ἀαυτό πρέπει νά ἐνταχθῆ μέσα σέ ὅλα τα ἄλλα πού δημιουργεῖ ἡ συγκέντρωση τῶν ἀνθρώπων μέσα σέ μεγαλουπόλεις.... Ἡ ριζική καί ἀποτελεσματική ἀντιμετώπιση εἶναι τά προγράμματα γιά τήν ἀποκέντρωση, ἡ ὁποία θά δημιουργήση καί ἀνθρωπινότερες κοινωνίες. Δυστυχῶς οἱ περισσότεροι ἀπό ἐμᾶς ἐνεργοῦμε ἐπιπόλαια καί ἀποσπασματικά.
Ἄν δέν μπορῆ νά γίνη πλήρης ἀποκέντρωση, ἐπιτρέψτε μου νά πῶ κάτι, πού ἐνδεχομένως θά θεωρηθῆ ἀφελές, ἀλλά νομίζω εἶναι μιά λύση. Τουλάχιστον ἅς συνηθίζουμε, ὅπου εἶναι δυματό καί ἐπιτρεπτό, νά ἐνταφιάζουμε τούς ἀνθρώπους μας στούς τόπους ἀπό τούς ὁποίους προέρχονταν, ὥστε νά εἶναι ἕνα κίνητρο γιά τήν συχνή ἐπικοινωνία μέ τήν ἐπαρχία.

.....

Ἐρώτηση: Ἔχετε κάνει ἰδιαίτερες ἔρευνες μεταξύ του κόσμου γιά νά διαπιστώσετε πῶς ἀντιμετωπίζει αὐτό τό θέμα;

Ἀπάντηση: Δέν ἔκανα καμμιά εἰδική ἔρευνα στό θέμα. Ἐκεῖνο πού γνωρίζω καλά ὡς ἱερεύς εἶναι ὅτι τά ἤθη καί τά ἔθιμα τοῦ λαοῦ, ἐκφράζουν πολύ καλά τίς ἰδέες καί τίς ἀντιλήψεις του. Ὅλα τα ἔθιμα πού συνδέονται μέ τήν κηδεία, τήν ἐκφορά τοῦ νεκροῦ, τά νεκρόδειπνα, τά μνημόσυνα, τήν σχέση μέ τό μνῆμα, τήν ἀνακομιδή τῶν λειψάνων, δείχνουν τήν ἀγάπη τοῦ λαοῦ πρός τόν κεκοιμημένο. Αἰσθάνεται κοινωνία μέ τούς νεκρούς. Πολλοί πηγαίνουν στό μνῆμα, τό καθαρίζουν, τό στολίζουν καί ἔτσι δείχνουν ὅτι ἡ ἀγάπη ἔχει μιά διαχρονικότητα, εἶναι προσωπική, δέν ἐξαντλεῖται μέ τόν χρόνο, οὔτε ὁ θάνατος καταργεῖ τήν ἀγάπη. Πιστεύουμε ὅτι μποροῦμε νά ἔχουμε κοινωνία καί μέ τούς κεκοιμημένους.

....

Ἐρώτηση: Ἀπό αὐτά πού εἴπαμε καταλαβαίνω ὅτι στρέψατε τό θέμα στούς ψυχολογικούς λόγους. Ὅμως ὁ τρόπος αὐτός τῆς ἀντιμετωπίσεως δέν δηλώνει μιά ὀπισθοδρόμηση;

Ἀπάντηση: .... Ὁ π. Φιλόθεος Φάρος σέ ἕνα βιβλίο του, πού τό τιτλοφορεῖ “τό πένθος”, ἀναλύει πολύ παραστατικά τήν μεγάλη ἀξία καί σημασία τῆς ταφῆς καί τῶν νεκρικῶν ἐθίμων γιά τήν πνευματική ὡρίμανση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν ὑπέρβαση τοῦ πένθους. Πραγματικά, ὁ θάνατος εἶναι κάτι φοβερό, γιατί διασπᾶ τήν ἀγάπη καί τήν ἑνότητα δύο ἀνθρώπων. Ἡ σύγχρονη ἐπιστήμη τῆς θανατολογίας, πού ἀναπτύχθηκε ἰδιαιτέρως στήν Ἀμερική, ἔχει καταλήξει σέ μερικά συμπεράσματα πού εἶναι πολύ χρήσιμα γιά τήν συζήτησή μας.

Ἔχει διαπιστωθῆ ὅτι αὐτός πού πενθεῖ διέρχεται μερικά στάδια μιᾶς διαδικασίας. Ὅταν πεθάνη κάποιο δικό του πρόσωπο αἰσθάνεται συγκλονισμό, στήν συνέχεια ὀδύνη καί ἔπειτα περνάει σέ ἕνα χρονικό διάστημα ἀνάρρωσης. Γιά τόν κάθε ἄνθρωπο ὁ χρόνος τῆς θεραπείας εἶναι διαφορετικός. Κάποιος μπορεῖ νά ξεπεράση τόν συγκλονισμό τοῦ θανάτου σέ μικρότερο χρονικό διάστημα, κάποιος ἄλλος σέ μεγαλύτερο. Τό πένθος ἔχει μεγάλη σημασία γιά τήν ὁμαλή συναισθηματική ὡρίμανση τοῦ ἀνθρώπου. Ἔχει διαπιστωθῆ ὅτι, ὅταν ἡ διαδικασία τοῦ πένθους δέν ὁλοκληρώνεται, τότε δημιουργεῖ πολλά προβλήματα καί κάνει τόν ἄνθρωπο ἀνώριμο συναισθηματικά καί ψυχολογικά. Γι’ αὐτό τά νεκρικά ἔθιμα, ὁ τρόπος τῆς κηδείας, καί ἡ σχέση τοῦ ζωντανοῦ μέ τό ἀγαπητό του πρόσωπο, πού ἔχει πεθάνει, βοηθοῦν ἀποτελεσματικά στήν θεραπεία τοῦ πένθους καί στήν ψυχολογική ὡρίμανση τοῦ ἀνθρώπου.

....

Ἐρώτηση: Ἀπ’ ὅ,τι φαίνεται ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἀντίθετη στήν καύση τῶν νεκρῶν.

Ἀπάντηση: Βεβαίως. Λόγοι θεολογικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί, ἀνθρωπιστικοί δέν μᾶς ἀφήνουν νά κάνουμε διαφορετικά. Ἔχουμε μιά μεγάλη παράδοση, πού ἀνταποκρίνεται στίς βαθύτερες ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου καί δέν μποροῦμε νά τήν ξεπεράσουμε εὔκολα.

.....

  • Προβολές: 2973