Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Ἑλεήμων, 14 Ἰουλίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Στήν ἐπί τοῦ Ὅρους ὁμιλία τοῦ ὁ Χριστός ἐμακάρισε τούς ἐλεήμονες: «μακάριοι οἱ ἐλεήμονες ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται». Εὐτυχεῖς εἶναι ἐκεῖνοι πού ἐλεοῦν τούς συνανθρώπους τους, γιατί αὐτούς θά τούς ἐλεήση ὁ Θεός. Δηλαδή, θά τούς προσφέρη τήν ἄκτιστη χάρη Του, τήν ἀγάπη Του καί πάντα «τα ἐγκόσμια καί ὑπερκόσμια ἀγαθά Του».

Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ἀνιδιοτελής προσφορά. Ἐλεῶ σημαίνει προσφέρω, ἀλλά καί προσφέρομαι. Προσφέρω τόν ἑαυτό μου στήν διακονία τοῦ ἄλλου. Προσφέρω τήν ἀγάπη μου καί τήν καρδιά μου. Ἡ προσφορά τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν εἶναι, βέβαια, κάτι τό σημαντικό, δέν εἶναι ὅμως τό μεγαλύτερο καί τό σπουδαιότερο πού μπορεῖ νά κάνη κανείς. Ὑλικά ἀγαθά μπορεῖ νά προσφέρη καί κάποιος πού δέν πιστεύει στόν Θεό καί τό κάνει ἀπό κάποια φυσική καλωσύνη ἤ ἀπό ἰδιοτέλεια καί ὑστεροβουλία. Τό πιό σημαντικό καί πιό δύσκολο εἶναι το νά προσφέρη κανείς τήν ἀγάπη του καί τήν καρδιά του. Νά θυσιάζεται καθημερινά γιά τούς ἄλλους, χωρίς νά εἶναι φίλοι του καί χωρίς κάν νά τούς γνωρίζη. Αὐτό δέν μπορεῖ νά τό κάνη ὁ ὁποιοσδήποτε, ἀλλά μόνον ἐκεῖνος πού γνώρισε προσωπικά τόν Χριστό καί στό πρόσωπο τοῦ συνανθρώπου του, τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ἀνεξάρτητα ἀπό ἐθνικότητα, φυλή καί γλώσσα, βλέπει τόν ἴδιο τόν Χριστό καί εἶναι ἕτοιμος ἀνά πάσα στιγμή νά θυσιαστή γιά ἐκεῖνον πού ὁ Κύριος ὀνόμασε ἐλάχιστον ἀδελφό Του.

Ἐλεήμων εἶναι ἐκεῖνος πού περισσότερο ἀπό ὅλους καί ἀπό ὅλα ἀγαπᾶ τόν Θεό καί κατά συνέπεια ἀγαπᾶ καί ὅλα ἐκεῖνα πού ὁ Θεός ἀγαπᾶ. Δηλαδή ἀγαπᾶ, κατά πρώτον λόγο τόν «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ» πλασθέντα ἄνθρωπο, καί κατά δεύτερον λόγο τήν ἄλογη κτίση. Καί ἀγάπη σημαίνει ἄνοιγμα πρός τόν ἄλλο, δόσιμο, ὁλοκληρωτική προσφορά. Ἡ ἐλεημοσύνη προϋποθέτει τήν αὐθεντική ἀγάπη καί ἡ ἀγάπη προϋποθέτει τήν ταπείνωση. Καί ἐπειδή ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ μητέρα ὅλων των ἀρετῶν, γι’ αὐτό μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι οἱ ἐλεήμονες κατέχουν τό πλήρωμα τῶν ἀρετῶν.

Βέβαια, ὅλοι οἱ Ἅγιοι εἶναι φιλάνθρωποι καί ἐλεήμονες, ἀλλά κάποιοι ἀπό αὐτούς δείχνουν μεγαλύτερο ζῆλο καί προθυμία στό θέμα αὐτό. Ἔχουν, ἴσως, σύμμαχο σέ αὐτό καί τόν λεπτό καί εὐαίσθητο χαρακτήρα τους. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Ἐλεήμων, ἀνήκει σέ αὐτήν τήν κατηγορία. Ἀνέπτυξε σέ μεγάλο βαθμό τήν φιλανθρωπία καί ἔλαβε ἀπό τόν Θεό τό μεγάλο αὐτό χάρισμα. Ἐδῶ πρέπει νά τονισθῆ ὅτι ὁ Θεός δίδει τά χαρίσματά Του στούς ἀνθρώπους ἀνάλογα μέ τήν προθυμία καί τήν δεκτικότητα τοῦ καθενός. Σέ αὐτόν πού ἐπιδίδεται μέ ζῆλο στήν προσευχή τοῦ δίδει τό χάρισμα τῆς προσευχῆς καί ἔτσι προσεύχεται ἀδιαλείπτως «ὑπέρ ἐαυτοῦ καί ὑπέρ ὅλου του κόσμου». Σέ ἐκεῖνον πού ἔχει χωρητικότητα νοός καί μπορεῖ νά θεολογῆ, τοῦ δίδει τό χάρισμα τῆς θεολογίας, ἤ τό χάρισμα τῶν ἰάσεων σέ αὐτόν πού ἔχει μεγάλη ἀγάπη κ.λ.π.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ ἐλεήμων γεννήθηκε στήν ἀρχαία πόλη τῆς Κύπρου Ἀμαθούντα, στίς ἀρχές τοῦ 7ου μ. Χ. αἰῶνος, ἀπό γονεῖς εὐπόρους καί εὐσεβεῖς, οἱ ὁποῖοι τοῦ ἔμαθαν νά ἀγαπᾶ τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. Μέ τίς εὐχές τῶν γονέων τοῦ νυμφεύθηκε καί ἀπέκτησε δύο παιδιά. Ἐπέτρεψε ὅμως ὁ Θεός, ἐξ αἰτίας κάποιας ἀσθένειας, νά φύγουν σύντομα ἀπό τόν κόσμο αὐτόν ἡ σύζυγος καί τά παιδιά του καί ἔτσι ὁ Ἰωάννης ἀφιερώθηκε ὁλοκληρωτικά στήν διακονία τῆς Ἐκκλησίας. Ὅταν ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου ἐκλέχθηκε Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας καί ἔτσι τέθηκε ὁ λύχνος ἐπί τήν λυχνίαν.

Ὡς Ποιμενάρχης τῆς μεγάλης πόλεως Ἀλεξανδρείας καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς ἀναλίσκεται στήν διακονία τῆς Ἐκκλησίας καί τήν θεραπεία τῶν πνευματικῶν καί ὑλικῶν ἀναγκῶν τοῦ ποιμνίου του. Στά Συναξάρια ἀναφέρονται διάφορα περιστατικά πού ἔχουν σχέση μέ τό μεγάλο του χάρισμα, δηλαδή αὐτό τῆς ἐλεημοσύνης. Ἀναφέρουμε ἕνα ἀπό αὐτά, τό ὁποῖο εἶναι πολύ ἐκφραστικό καί φανερώνει τήν λεπτότητα καί τήν εὐαισθησία του, ἀλλά καί τό μεγάλο χάρισμα τῆς διακρίσεως πού τόν διέκρινε. Μεταξύ αὐτῶν πού προσέρχονταν στήν Ἐπισκοπή γιά ἐλεημοσύνη, ἤσαν καί κάποιοι, πού δέν εἶχαν πραγματική ἀνάγκη καί ἐπανειλημμένα τόν ἐξαπατοῦσαν, ὅπως νόμιζαν, καί τοῦ ἀφαιροῦσαν χρήματα καί ἀντικείμενα, τά ὁποῖα μποροῦσαν νά δοθοῦν σέ ἄλλους, πού τά εἶχαν ἀπόλυτη ἀνάγκη. Ἄν ὅμως μελετήση κανείς προσεκτικά τόν βίο καί τήν πολιτεία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, θά δή ὅτι δέν ἐπρόκειτο γιά ἐξαπάτηση, γιατί ὁ Ἅγιος τους ἤξερε καί τούς καταλάβαινε, ἀφοῦ καί ἔξυπνος ἦταν, ἀλλά καί τό χάρισμα ἀπό τόν Θεό εἶχε νά ἐρευνᾶ τούς κρυφούς λογισμούς τους. Ἀλλά δέν ἤθελε νά τούς ἐκδιώξη καί πάντα εὕρισκε τήν κατάλληλη εὐκαιρία, γιά νά τούς διορθώση καί νά τούς κάνη νά συναισθανθοῦν τό λάθος τους καί νά μετανοήσουν.

Ἡ φήμη τοῦ εἶχεν ἐξέλθει ἀπό τά ὅρια τῆς Ἐπισκοπῆς του καί πάρα πολλοί ἀπό διαφορά μέρη ἔσπευδαν στήν Ἀλεξάνδρεια, γιά νά τόν συμβουλευθοῦν καί νά λάβουν τήν εὐχή του. Ἡ ζωή τοῦ ἦταν καθημερινή θυσία καί προσφορά στόν βωμό τῆς ἀγάπης καί τῆς διακονίας. Ἡ ὠφέλεια πού ἀποκόμιζαν ἀπό τήν ἐπικοινωνία μαζί του, ἀλλά καί μόνον ἀπό τήν θέα τῆς γαλήνειας μορφῆς του, ἦταν ἀρκετή νά τούς τονώση ψυχικά καί νά τούς δώση κουράγιο νά συνεχίσουν τόν ἀγώνα τῆς ζωῆς. Ἄλλωστε ἐλεημοσύνη, ὅπως ἀναφέρθηκε πιό πάνω, εἶναι κυρίως ὁ χορτασμός καί τό ξεδίψασμα τῆς πνευματικῆς πείνας καί δίψας. Ἡ προσφορά λύσης στά μεγάλα ὑπαρξιακά προβλήματα καί ἡ ἀπόκτηση ἐσωτερικῆς πληρότητος.

Οἱ Ἅγιοι προξενοῦν, ἴσως, μεγαλύτερη ὠφέλεια μέ τήν ὅλη παρουσία τους, τόν ἀναγεννητικό τους λόγο καί τήν προσευχή τους, παρά μέ τήν προσφορά ὑλικῶν ἀγαθῶν, πού πολλές φορές δέν διαθέτουν. Οἱ Ἅγιοι εἶναι ἡ πνευματική ἐλεημοσύνη τῆς ἀνθρωπότητος. Εἶναι τό ἁλάτι τό πνευματικό, πού συγκρατεῖ τήν κοινωνία ἀπό τήν σήψη. Ἄν μᾶς εὐεργετῆ καί μᾶς ἀνέχεται ἀκόμη ὁ Θεός, αὐτό ὀφείλεται στήν ὕπαρξη καί στίς προσευχές τῶν Ἁγίων.