Γράφτηκε στις .

Κύριο θέμα: Ὁ μήνας τῶν Ἁγίων Πατέρων - Μιά Παράδοση, δύο Παιδεῖες

Ὁ μήνας Ἰανουάριος μπορεῖ νά χαρακτηρισθῆ μήνας τῶν Πατέρων, καθ’ ὅτι κατά τόν μήνα αὐτόν ἑορτάζουν πολλοί μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας (Βασίλειος ὁ Μέγας, Γρηγόριος Νύσσης, Μέγας Ἀθανάσιος καί Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, Μάρκος Εὐγενικός, Μάξιμος Ὁμολογητής, Γρηγόριος Θεολόγος, Ἰωάννης Χρυσόστομος, Ἐφραίμ καί Ἰσαάκ οἱ Σύροι) μέ κορύφωση τήν κοινή ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.

Στά πρόσωπα τῶν ἁγίων Πατέρων τιμῶνται τά γράμματα καί οἱ τέχνες, γενικότερα ἡ παιδεία, καί μάλιστα ἡ ἑλληνοχριστιανική - ρωμαίϊκη παιδεία.

Ὑφίσταται διάκριση τῶν δύο παιδειῶν, ἀνθρώπινη καί θεία παιδεία, οἱ ὁποῖες ὁδηγοῦν στίς δύο γνώσεις καί τίς δύο σοφίες• τήν ψυχική καί τήν πνευματική, τήν γνώση τῶν κτιστῶν καί τήν γνώση τῶν ἀκτίστων. Διακρίνονται ὡς πρός τόν σκοπό, τό πρότυπο, τίς προϋποθέσεις τοῦ διδασκάλου, προϋποθέσεις μαθητοῦ, τήν μέθοδο (συλλογισμός - ἀποκάλυψη), τό ἀντικείμενο («φυσικοί» νόμοι - πνευματικοί νόμοι), τό «μαθητικό» περιβάλλον (κοινωνία, κόσμος - Ἐκκλησία), ἀκόμη καί ὡς πρός αὐτό τό ὄργανο μάθησης (διάνοια - νοῦς). Ἡ μία σοφία (ἀνθρώπινη) ἐρευνᾶ τόν κτιστό κόσμο, ἡ ἄλλη σοφία (θεία) ἑλλάμπεται ἀπό τήν ἄκτιστη Χάρη• ἡ μία ὑποτάσσει τήν φύση, ἡ ἄλλη τήν μεταμορφώνει• ἡ μία κομίζει δύναμη καί πληροφόρηση, ἡ ἄλλη λύτρωση καί σωτηρία. Ἡ μία μπορεῖ νά ὀνομασθῆ ἐπιστήμη, ἡ ἄλλη θεολογία. Παρά τήν διάκριση, ἤ καλύτερα, ἐξαιτίας τῆς διάκρισης, δέν ὑπάρχει ἀντίθεση μεταξύ τους, ἀλλά μποροῦν νά συνυπάρξουν στό ἴδιο πρόσωπο.

Ὅταν γίνεται σύγχυση μεταξύ των δύο αὐτῶν παιδειῶν, τότε καταλήγουμε στήν φιλοσοφία (μεταφυσική) καί τήν μαγεία. Σέ ἀντίδρασή τους καλλιεργήθηκε ἡ ἄθεη παιδεία, πού ἀπορρίπτει κάθε ἄλλον κόσμο, ἀκόμη καί ἄκτιστο.

Ὑφίσταται καί μιά δεύτερη διάκριση παιδειῶν, πού μπορεῖ καλύτερα νά ὀνομασθῆ διάκριση Παραδόσεων: Ἡ Παράδοση (Ἑλληνοχριστιανική), πού διασώζει τήν διάκριση μεταξύ των δύο παιδειῶν, καί οἱ Παραδόσεις πού κάνουν σύγχυση μεταξύ των δύο παιδειῶν ἤ εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἀντίδρασης στήν σύγχυση τῶν δύο παιδειῶν.

Ὅταν, λοιπόν, λέμε ὅτι οἱ Πατέρες εἶναι προστάτες τῆς παιδείας, ἐννοοῦμε ὅτι: α) εἶχαν ἀποκτήση τήν σοφία, ὡς «ἐπιστήμη θείων τέ καί ἀνθρωπίνων πραγμάτων, καί τῶν τούτοις αἰτιῶν» καί τήν σοφία ὡς «ἐμπειρία τῶν κατά τόν βίον πραγμάτων» (Μ. Βασίλειος), καί β) ἦταν φορεῖς τῆς Ρωμαΐικης - Ἑλληνοχριστιανικῆς Παραδόσεως, ἡ ὁποία ὄχι μόνον κάνει σαφῆ διάκριση τῶν δύο παιδειῶν ἀλλά καί αὐστηρή ἀξιολόγηση καί ἱεράρχησή τους. Ἔτσι, εἶναι δυνατή ἡ συνύπαρξή τους ἀκόμη καί στό ἴδιο πρόσωπο, χωρίς ἀντινομίες.

Μόνο μέσα ἀπό τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων μπορεῖ καί ἡ ἀνθρώπινη παιδεία νά ἀποκτήση τήν ἀξία της, ἀκριβῶς γιατί διακρίνεται, ἀξιολογεῖται καί ἱεραρχεῖται, ἐνῶ ὅταν ἀνυψώνεται ἀδιάκριτα σέ θέση πού δέν τῆς ταιριάζει, τότε δείχνει τήν ἀπαξία της. Μόνον μέσα σ’ αὐτήν τήν πατερική παράδοση ἡ θεολογία μπορεῖ νά ὀνομασθῆ καί ἐπιστήμη, ἡ δέ ἐπιστήμη δέν ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τήν θεολογία, ἀλλά μπορεῖ νά ἐρευνήση καί νά ἐπαληθεύση, ὄχι τίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τά κτιστά ἀποτελέσματά τους στήν κοινωνία καί τήν κτίση, ἐνῶ ἡ θεολογία καθορίζει ἀβίαστα τήν δεοντολογία τῆς ἐπιστήμης.

Μέ αὐτές τίς προϋποθέσεις συνυπάρχουν ἱστορία καί δόγμα, πολιτική καί ἡσυχασμός, τέχνη καί προσευχή, ἐν τέλει ἐπιστήμη καί θεολογία.

Σ’ αὐτήν τήν προοπτική κινοῦνται καί οἱ ὁμιλίες τοῦ Σεβασμιωτάτου, ὁ ὁποῖος τό τελευταῖο διάστημα ὁμίλησε καί συζήτησε μέ τούς μαθητές Λυκείου, τούς Φοιτητές καί Ἀποφοίτους καί τούς Ἐκπαιδευτικούς της Μητροπόλεώς μας σέ τρεῖς διαφορετικές συνάξεις.

Μέ τούς μαθητές τοῦ Λυκείου

Μιά πολύ ἐνδιαφέρουσα πρωτοβουλία τῶν μαθητῶν τοῦ 2ου Λυκείου Ναυπάκτου τείνει νά γίνη θεσμός μέ τήν πραγματοποίηση γιά τρίτη συνεχῆ χρονιά τοῦ διαλόγου τοῦ Μητροπολίτου μας κ. Ἱεροθέου μέ τά παιδιά τοῦ Λυκείου, στήν Παπαχαραλάμπειο Αἴθουσα τῆς πόλης μας.

Ὁ Σεβασμιώτατος ὕστερα ἀπό πρόσκληση τοῦ 15μελούς τοῦ 2ου Λυκείου ἀνέπτυξε τό θέμα τῆς τρομοκρατίας θίγοντας καίριες πτυχές τοῦ θέματος. Στήν συζήτηση πού ἀκολούθησε ρωτήθηκε καί γιά ἄλλα κρίσιμα θέματα ὅπως: Πῶς ἀντιμετωπίζει ὁ Χριστιανισμός τήν βιοηθική; Καί ἀπαντώντας ἀναφέρθηκε στό τί εἶναι βιοηθική καί τήν ἀναγκαιότητά της, λόγω τῆς σύνδεσης τῆς ἰατρικῆς μέ τήν τεχνολογία. Δεχόμαστε τήν βιοηθική, καί τήν ἔρευνα τῆς ἐπιστήμης ἀρκεῖ νά διασώζη τό πρόσωπο καί τήν ἐλευθερία τοῦ προσώπου, κυρίως δέ, νά βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά ἀποκτᾶ νόημα ζωῆς καί νά ἀνταποκρίνεται στόν σκοπό τῆς ὑπαρξῆς του.

Ρωτήθηκε γιά τό ποιά εἶναι ἡ ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν Ἑνωμένη Εὐρώπη, καί ἄν φοβᾶται τήν ἐπικοινωνία μεταξύ των κρατῶν. Ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέπτυξε τό τί εἶναι Ἐν. Εὐρώπη, καθώς καί ποιά εἶναι τά μοντέλα τῆς ἐνοποίησής της. Τόνισε πώς ἡ Ρωμηοσύνη ἔχει πολύ δυνατή καί μεγάλη παράδοση πού μπορεῖ νά ζήση παντοῦ καί νά μεγαλουργήση, ἀρκεῖ ἐμεῖς νά γνωρίζουμε τήν παραδοσή της.

Ἕνα ἄλλο θέμα πού τέθηκε ἦταν το πῶς ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία τόν καταναλωτισμό. Ἀπαντώντας ὁ Σεβασμιώτατος εἶπε πώς ἡ διάθεση τοῦ ἀνθρώπου γιά κατανάλωση δείχνει τήν ἐσωτερική πείνα, τό ὑπαρξιακό κενό καί τήν ἀδυναμία ἱκανοποίησης τῆς ὅλης ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπεσήμανε πώς ὁ μόνος τρόπος ἀντιμετώπισης εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ἄσκηση τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος.

Ρωτήθηκε ἀκόμη γιά τήν ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν μαγεία, μέ ἀφορμή τήν ταινία τοῦ Χάρυ Πότερ. Ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέπτυξε τό θέμα τῆς μαγείας (μαύρης-λευκῆς), καί προχώρησε στήν μαγεία πού ἐξασκεῖται ἀπό θρησκεῖες, καί πῶς εἶναι δυνατόν κανείς νά θρησκειοποιήση τόν Χριστιανισμό. Στήν οὐσία μαγεία εἶναι ἡ ὑποταγή τοῦ προσώπου σέ ἀπρόσωπες δυνάμεις, ὅπως ἐπίσης ἡ ὑποταγή τοῦ ἀνθρώπου στά ἔνστικτα, ὅταν καταργεῖται ἡ ἀγάπη καί ἡ ἐλευθερία.

Φοιτητική Βασιλοπίττα

Στίς 2 Ἰανουαρίου 2002, στό Πνευματικό Κέντρο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, πραγματοποιήθηκε ἡ καθιερωμένη συνάντηση φοιτητῶν, φοιτητριών καί ἀποφοίτων, μέ τόν Ποιμενάρχη μας.

Ἡ συνάντηση περιελάμβανε κοπή τῆς πρωτοχρονιάτικης Βασιλοπίττας –ἡ ὁποία περιεῖχε 2 νομίσματα, καί οἱ τυχεροί, ἐκτός ἀπό τό ἀργυροχρυσό νόμισμα, ἐλάμβαναν ἐπίσης ἀπό 60 εὐρώ– ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου καί συζήτηση, κλήρωση ὀνομάτων τεσσάρων φοιτητῶν, οἱ ὁποῖοι ἔλαβαν οἰκονομικό βοήθημα 150 εὐρώ γιά τίς σπουδές τους ἀπό τό Ταμεῖο Εὐποιΐας τοῦ Μητροπολίτου, καί τέλος δεξίωση προσφορά τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης.

Τό κυριότερο μέρος, βέβαια, ἦταν ἡ ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου, ἡ ὁποία εἶχε ὡς θέμα: «Οἱ σύγχρονες μαγικές ἀντιλήψεις». Ἀφορμή γιά τήν ὁμιλία δόθηκε ἀπό τήν «μαζική» ἀνταπόκριση τῶν νέων σέ βιβλία καί ταινίες μέ θέμα τήν μαγεία καθώς καί ἀπό τίς ἐρωτήσεις πού δέχεται ὁ Σεβασμιώτατος στήν ἐπικοινωνία του μέ νέους καί μαθητές Λυκείου. Κατά τήν ἀνάπτυξη τοῦ θέματος ἔκανε μιά ἱστορική ἀναδρομή στήν ἐμφάνιση τῆς μαγείας, ἔδωσε τόν ὁρισμό της, διέκρινε τίς διάφορες μορφές της, ἀνέφερε σύγχρονα παραδείγματα νέων ἀνθρώπων πού ἐπηρεάσθηκαν, ἀλλά τελικά ἀποδεσμεύθηκαν μέ τήν βοήθεια ἁγίων ἀπό αὐτή, καί τέλος ἑρμήνευσε σύγχρονες θρησκευτικές ἀντιλήψεις, οἱ ὁποῖες κινοῦνται σέ μιά μαγική προοπτική, ἀφοῦ προσπαθοῦν νά καταργήσουν τό πρόσωπο καί νά τό ὑποτάξουν σέ ἀπρόσωπες δυνάμεις καί στά ἔνστικτα.

Ἡ πρωτοβουλία τῶν μαθητῶν τοῦ Λυκείου, καθώς καί ἡ κατ’ ἔτος μεγαλύτερη συμμετοχή τῶν φοιτητῶν-ἀποφοίτων δίδουν καλές ἐλπίδες γιά τήν ἀνοικτή σχέση τους μέ τήν Τοπική Ἐκκλησία.

Ὁμιλία στούς Ἐκπαιδευτικούς

Τήν Τετάρτη 30 Ἰανουαρίου, μέ τήν εὐκαιρία τῆς Ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, στό Πνευματικό Κέντρο τῆς Μητροπόλεως, πραγματοποιήθηκε ἡ συνάντηση τοῦ Σεβασμιωτάτου μέ τούς Ἐκπαιδευτικούς Λειτουργούς της Ἐπαρχίας.

Τό θέμα τῆς φετινῆς ὁμιλίας ἦταν: «Ἡ Παγκοσμιοποίηση, ἡ Τρομοκρατία καί ὁ Φονταμενταλισμός κατά τό πνεῦμα τῆς διδασκαλίας καί τοῦ ἔργου τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν».

Κατ’ ἀρχάς ὁ Σεβασμιώτατος καθόρισε μέ εὐρύτητα τούς τρεῖς ὅρους τοῦ θέματός του καί ἐν συνεχεία παρουσίασε τήν «ἀπάντηση» τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν, ἀφοῦ καί στήν ἐποχή τούς ὑπῆρχε τό «πνεῦμα» τῶν τριῶν αὐτῶν ρευμάτων. Ἔτσι, «σέ ἀντίθεση μέ τήν Παγκοσμιοποίηση οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες καλλιέργησαν καί ἀνέπτυξαν τήν Παγκοσμιότητα. Ὑπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ Παγκοσμιοποίησης καί Παγκοσμιότητας. Ἡ Παγκοσμιοποίηση εἶναι ἐπιβολή ἑνός τρόπου ζωῆς καί ἑνός πολιτισμοῦ ἐπάνω σε ἄλλους πολιτισμούς, ὑπάρχει δηλαδή μιά ἐπιθετική διάθεση, ἐνῶ ἡ Παγκοσμιότητα διακρίνεται γιά τήν οἰκουμενικότητα, τήν ὑπέρβαση τῶν ἐθνικιστικῶν Κρατῶν καί τῶν διακρίσεων μεταξύ των λαῶν». Σ’ αὐτήν τήν ὑπέρβαση βοήθησε τό οἰκουμενικό πνεῦμα τόσο τοῦ Χριστιανισμοῦ ὅσο καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

«Σέ ἀντίθεση μέ τήν τρομοκρατία ἀνέπτυξαν τήν ἀγάπη καί τήν φιλανθρωπία... ἐργάζονταν ἀντιρρατσιστικά, μέ πνεῦμα ἀγάπης, εἰρήνης καί δικαιοσύνης. Καί ἔφθαναν στό σημεῖο νά ἔρθουν σέ διάσταση μέ τούς ἄρχοντες γιά νά στηρίξουν τό λαό».

«Σέ ἀντίθεση μέ τόν Φονταμενταλισμό παρουσιάζουν τήν Ἐκκλησία ὄχι ὡς Θρησκεία πού ἱκανοποιεῖ τά θρησκευτικά συναισθήματα, ἀλλά ὡς Ἐκκλησία, ζωντανό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ», ὅπου θεραπεύεται ὁ ἄνθρωπος καί «ὅταν θεραπεύεται ὁ ἐσωτερικός κόσμος τοῦ ἀνθρώπου, τότε δέν εὐνοεῖται κανένας φονταμενταλισμός καί καμιά τάση ἐπιθετικότητος».

Ὁ Σεβασμιώτατος κατέληξε λέγοντας ὅτι «μέ τήν θεία Λειτουργία καί τό θεολογικό «πνεῦμα» τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν μποροῦμε νά ἀντιμετωπίσουμε τήν Παγκοσμιοποίηση, τήν Τρομοκρατία καί τόν Φονταμενταλισμό. Μποροῦμε νά ἐξασκήσουμε μιά ἀληθινή Οἰκουμενικότητα καί νά ἀποτελέσουμε ἕναν παράγοντα δημιουργίας. Ὡς σύγχρονο νεοελληνικό Κράτος δέν ἔχουμε τίποτε νά προσφέρουμε στό σύγχρονο Εὐρωπαϊκό καί Παγκόσμιο γίγνεσθαι. Τό μόνο πού ἔχουμε νά προσφέρουμε καί νά μεγαλουργήσουμε εἶναι τό «πνεῦμα», ἡ διδασκαλία καί ἡ θεία Λειτουργία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τῶν ὁποίων νά ἔχουμε τίς εὐχές καί τίς πρεσβεῖες τους».

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ