Γράφτηκε στις .

Κύριο ἄρθρο: Μιὰ μνημειώδης νομοκανονικὴ ἔκδοση - Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Τὸ προηγούμενο ἔτος (2002) ἀναδημοσιεύθηκε καὶ ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸν ἐκδοτικὸ οἶκο Βασιλείου Ρηγοπούλου στὴν Θεσσαλονίκη τὸ μνημειῶδες ἐξάτομο ἔργο τῶν Γεωργίου Ράλλη καὶ Μιχαὴλ Ποτλὴ μὲ τίτλο "Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων". Πρόκειται γιὰ μιὰ σημαντικὴ ἔκδοση ποὺ ἔγινε μὲ τὴν συμπλήρωση τῶν 150 χρόνων ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ πρώτου καὶ τοῦ δεύτερου τόμου ποὺ ἔγινε τὸ 1852, ἐνῷ οἱ ἄλλοι τέσσερεις τόμοι ἐκδόθησαν τὰ ἑπόμενα ἔτη.

Ἐνημερωτικά, γιὰ τὸ ἀναγνωστικό μας κοινό, θὰ ἤθελα νὰ ὑπογραμμίσω δύο σημαντικὰ σημεῖα, τὰ ὁποῖα δείχνουν τὴν ἀξία καὶ τὴν σπουδαιότητα τοῦ ἔργου αὐτοῦ.

1. Τὸ ἐξάτομο ἔργο τῶν Ράλλη καὶ Ποτλὴ εἶναι ἕνας πολύτιμος θησαυρὸς διότι ἀποτελεῖ τὴν ἱστορία τῆς κανονικῆς διδασκαλίας τῶν Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, καθὼς καὶ τοῦ ρωμαϊκοῦ δικαίου. Διαβάζοντας κανεὶς τὸ πολύτιμο αὐτὸ ἔργο ἔρχεται σὲ ἐπικοινωνία μὲ τὶς ἀποφάσεις τῶν Τοπικῶν καὶ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, μὲ τὰ κανονικὰ κείμενα τῶν ἁγίων Πατέρων, μὲ τὴν κατὰ καιροὺς κωδικοποίηση τῶν ἱερῶν Κανόνων, μὲ τὶς "Νεαρὲς" τοῦ Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ, μὲ τὶς ἑρμηνευτικὲς ἀναλύσεις μεγάλων κανονολόγων, μὲ ἀποφάσεις διαφόρων μεγάλων Πατριαρχῶν καὶ Ἐπισκόπων κλπ. Οἱ δύο τελικοὶ συνθέτες τοῦ μεγάλου αὐτοῦ θησαυροῦ εἶναι ὁ Γεώργιος Ράλλης (1804-1883) ποὺ ἦταν κορυφαῖος καὶ σοφὸς νομομαθής, Καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου, Ὑπουργὸς σὲ διάφορα Ὑπουργεῖα καὶ πρόεδρος τοῦ Ἀρείου Πάγου, καθὼς καὶ ὁ Μιχαὴλ Ποτλὴς (1810-1863) ποὺ εἶχε ἐξέλιξη στὸν δικαστικὸ κλάδο, διετέλεσε Ὑπουργὸς Δικαιοσύνης καὶ Ἐκκλησιαστικῶν καὶ ὑπῆρξε Καθηγητὴς τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Δικαίου στὴν Νομικὴ Σχολὴ τῶν Ἀθηνῶν. Καὶ οἱ δύο ἐργάσθηκαν ἐντατικὰ γιὰ νὰ ἀξιοποιήσουν καὶ νὰ δημοσιεύσουν, μὲ παρατηρήσεις καὶ σημειώσεις, ὅλα τὰ κείμενα τὰ ὁποῖα εἶχαν στὴν διάθεση τοὺς καὶ τὰ ὁποῖα ἐγράφησαν ἀπὸ πολλούς, διὰ μέσῳ τῶν αἰώνων, ἐγκρατεῖς κανονολόγους καὶ νομικούς.

2. Μπορεῖ κανεὶς νὰ βρῇ πολλὰ καὶ ἐνδιαφέροντα στοιχεῖα στὴν πολυσέλιδη καὶ σημαντικὴ εἰσαγωγή, ἀποτελούμενη ἀπὸ 200 σελίδες, τὴν ὁποία συνέγραψε ὁ Ἀρχιμ. π. Εἰρηναῖος Δεληδῆμος στὸν ὁποῖον ἀξίζουν πολλὰ συγχαρητήρια καὶ γιὰ τὴν ἐργασία τοῦ αὐτή. Πρὸς ἐνημέρωση τῶν ἀναγνωστῶν μας πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ π. Εἰρηναῖος Δεληδῆμος, κατάγεται ἀπὸ τὴν Ἔδεσσα τῆς Μακεδονίας καὶ μάλιστα μὲ καύχημα ὑπογράφει ὡς "ἐλάχιστος πρεσβύτερος καὶ μοναχός, ὁ Ἐδεσσηνός". Ὑπῆρξε συμφοιτητής μου στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὅπως συνήθως λέγεται ἦταν συνταξιώτης μου καὶ γι' αὐτὸ γνωρίζω πολὺ καλὰ τὴν προσωπικότητά του. Ὁ π. Εἰρηναῖος διακρινόταν ἀπὸ τὴν μαθητικὴ καὶ φοιτητική του ζωὴ γιὰ τὴν εὐφυΐα καὶ ὀξύνοιά του. Οἱ γνώσεις του ὄχι μόνον στὰ θεολογικὰ ζητήματα, ἀλλὰ καὶ στὰ ἱστορικά, ἀκόμη καὶ στὰ ἀστρονομικὰ καὶ τὴν ἐπιστήμη τῆς φυσικῆς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, προκαλοῦσαν τὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν κατάπληξη ὅλων ὅσων συζητοῦσαν μαζί του. Ἤξερε τὴν θεωρία τῆς σχετικότητος τοῦ Ἀϊνστάϊν πολὺ καλὰ καὶ εἶχε γνώσεις βιολογίας πολὺ περισσότερες ἀπὸ τοὺς εἰδικοὺς στὰ θέματα αὐτὰ καὶ συζητοῦσε μὲ Καθηγητὰς Πανεπιστημίων ὡς ἴσος πρὸς ἴσον. Μοῦ ἔτυχε νὰ ἐξετάζομαι μαζί του προφορικὰ σὲ διαφόρους Καθηγητὰς καὶ διεπίστωνα ὅτι κατὰ τὴν προφορικὴ ἐξέταση ἔκανε ἀναλύσεις ποὺ ἄφηνε ἄναυδους τοὺς Καθηγητάς. Μάλιστα κάποιος Καθηγητής του ὑπέβαλε ἐρώτηση γιὰ ἕνα λεπτομερειακὸ ζήτημα καὶ ἐκεῖνος ἦταν ἕτοιμος νὰ τοῦ κάνη πάμπολλες ἀναλύσεις ποὺ δὲν περιέχονταν στὸ βιβλίο, πρᾶγμα ποὺ ἐξανάγκασε τὸν Καθηγητὴ νὰ τοῦ πῇ ὅτι ἦταν ἕτοιμος νὰ ὑποβάλη διατριβὴ γιὰ τὸ ζήτημα αὐτό.  Ἀργότερα χειροτονήθηκε ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κυρὸ Καλλίνικο, ποὺ τὸν ἀγάπησε πολύ, καὶ ὑπηρετήσαμε μαζὶ στὴν ἴδια Μητρόπολη, ὁπότε παρακολούθησα τὰ χαρίσματά του νὰ ἐκδηλώνονται ἀκόμη περισσότερο. Ἀγαποῦσε τὸν Θεὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία, ἔπασχε γιὰ τὸν πόνο τῶν ἀδελφῶν μας, ἀφιέρωνε ὁλόκληρες ὧρες γιὰ νὰ βοηθήση προβληματικοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ νὰ κάνη φροντιστήρια μαθηματικῶν, φυσικῆς κλπ. Πολλὲς φορὲς διεπίστωσα ὅτι ἔδινε σωστὲς λύσεις σὲ διάφορα κρίσιμα γεγονότα ποὺ ἀπασχολοῦσαν τοὺς ἀνθρώπους ἀλλὰ καὶ θέματα ποὺ εἶχαν σχέση μὲ τὴν θεολογία καὶ τὴν ἐπιστήμη. Καὶ ὅλα αὐτὰ ἦταν συνδυασμένα μὲ μιὰ βαθειὰ ταπείνωση ποὺ δὲν τὴν συναντᾶ κανεὶς εὔκολα σὲ ἀνθρώπους μὲ τόσα χαρίσματα. Ἀλλὰ παράλληλα ὁ π. Εἰρηναῖος Δεληδῆμος εἶχε καὶ ἔχει ἕνα ἀραχνοειδὲς σωμάτιο, ὅπως καὶ ὁ Μ. Βασίλειος, γιὰ νὰ εἶναι ὁ μόνιμος πειρασμός του στὰ μεγάλα προσόντα καὶ χαρίσματα μὲ τὰ ὁποῖα τὸν πλούτισε ὁ Θεός.

3. Ἡ εἰσαγωγὴ ποὺ συνέγραψε γιὰ τὴν ἔκδοση αὐτὴ φανερώνει τὰ χαρίσματά του καὶ τὶς γνώσεις του. Κινεῖται μὲ ἐπιστημονικότητα καὶ εὐθυκρισία, διακρίνεται ἀπὸ ὀξύνοια καὶ διακριτικότητα, ἐκφράζεται μὲ δωρικότητα καὶ διαύγεια. Διαβάζοντας κανεὶς τὴν εἰσαγωγὴ μπορεῖ νὰ ἐκτιμήση καὶ τὴν μεγάλη ἀξία τοῦ ἐξάτομου αὐτοῦ ἔργου των Ράλλη καὶ Ποτλὴ καὶ τὶς παρεμβάσεις τοῦ συντάκτου της. Κυρίως θὰ ἤθελα νὰ τονίσω δύο βασικὰ σημεῖα.  Τὸ πρῶτον ὅτι ἐκτίθεται ὅλη ἡ ἱστορία γύρω ἀπὸ τὴν συγκέντρωση τοῦ καταπληκτικοῦ αὐτοῦ ὑλικοῦ. Οἱ δύο συνθέτες, Ράλλης καὶ Ποτλής, ἀξιοποίησαν ὅλην τὴν ἐργασία καὶ παραγωγὴ ποὺ ἄρχισε ἀπὸ τὸν 6i αἰῶνα καὶ ἔφθασε μέχρι τὸν 14i αἰῶνα καὶ ἀκόμη ἀξιοποίησαν καὶ μερικὰ ἄλλα κείμενα τὰ ὁποῖα ἐγράφησαν μεταγενέστερα. Προηγήθηκαν οἱ δύο συλλογὲς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, μὲ τίτλους "Συναγωγὴ κανόνων εἰς πεντήκοντα τίτλους", ἤτοι οἱ Κανόνες τῶν Τοπικῶν καὶ Οἰκουμενικῶν Συνόδων μέχρι τὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, στοὺς ὁποίους προσετέθησαν καὶ 68 Κανόνες τοῦ Μ. Βασιλείου καὶ ἡ "συλλογὴ τῶν 87 κεφαλαίων ἐκ τῶν "νεαρῶν" τοῦ Ἰουστινιανοῦ". Βέβαια ὁ Ἰωάννης ὁ Σχολαστικὸς ἀξιοποίησε καὶ μιὰ συλλογὴ κανόνων ποὺ προηγήθηκε καὶ τὴν ὁποία ἑτοίμασε ἕνας ἀνώνυμος. Ἀπὸ τὶς συλλογὲς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ προῆλθε ὁ νομοκάνων σὲ πενῆντα τίτλους ἀπὸ ἀνώνυμο, ὁ ὁποῖος συνδύασε μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ (31-8-577) τις δυὸ συλλογὲς σὲ μία ἑνιαία.

Στὴν συνέχεια ἀκολούθησε τὸ "Σύνταγμα εἰς δεκατέσσαρες τίτλους" ἀπὸ ἀνώνυμο (578-582 μ.Χ.), καὶ ἀκολούθως ἡ διασκευὴ τοῦ ἔργου αὐτοῦ ἀπὸ ἄλλον ἀνώνυμο τὸν ὁποῖο ὀνόμασαν "ἐναντιοφανῆ", ἀπὸ σχετική του ἐργασία. Αὐτὰ τὰ κείμενα εἶχε ὑπ' ὄψη του ὁ Μέγας Φώτιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος τὸ ἔτος 883 ἐξέδωσε τὸ λεγόμενο "Σύνταγμα τοῦ Πατριάρχου Φωτίου", τὸ ὁποῖο στὸ πρῶτο μέρος περιλαμβάνει τὸν γνωστὸ νομοκάνονα σὲ δεκατέσσερεις τίτλους καὶ στὸν ὁποῖο συνδυάζονται οἱ Κανόνες μὲ τοὺς νόμους, καὶ στὸ δεύτερο μέρος καταγράφονται τὰ κείμενα τῶν Κανόνων τῶν Τοπικῶν καὶ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Στὸ "Σύνταγμα" αὐτὸ ὁ ἱερὸς Φώτιος συμπεριέλαβε καὶ τοὺς Κανόνες τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου (691), τῆς Ἑβδόμης Οἰκουμενικῆς Συνόδου (787), τῆς λεγομένης Πρωτοδευτέρας Συνόδου ποὺ συνεκλήθη κατὰ τὴν πρώτη πατριαρχία του (861), καὶ τῆς Συνόδου τοῦ ἔτους 879-880, κατὰ τὴν δεύτερη πατριαρχία του, ἡ ὁποία θεωρεῖται ὡς ἡ ὀγδόη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος.

Μετὰ τὸν Μ. Φώτιο ἀκολούθησε μιὰ περιόδος ἑρμηνείας τῶν ἱερῶν Κανόνων καὶ κυρίως αὐτὸ ἔγινε τὸν 12i αἰῶνα, ὁπότε τοὺς ἱεροὺς Κανόνας ἑρμήνευσαν οἱ μεγάλοι ἑρμηνευτὲς Ἀλέξιος Ἀριστηνός, "νομοφύλαξ" ποὺ δίδασκε στὴν Νομικὴ Σχολὴ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ συγχρόνως ἦταν διάκονος στὴν Ἁγία Σοφία, ὁ Ἰωάννης Ζωναράς ("ὁ ὑπερφυέστατος ἐκεῖνος Ζωναρὰς") ποὺ κατεῖχε ἀνώτατα ἀξιώματα στὸ Παλάτι, ἤτοι "πρόεδρος τοῦ αὐτοκρατορικοῦ δικαστηρίου" καὶ "πρωτοασηκρήτις" - αὐτοκρατορικὸς γραμματεύς, ἀλλὰ ὅμως ἐγκατέλειψε τὰ πάντα καὶ ἐμόνασε μέχρι τὸν θάνατό του σὲ Ἱερὰ Μονὴ στὰ Πριγκηπόννησα, καὶ ὁ Θεόδωρος Βαλσαμῶν, ποὺ ἦταν "νομοφύλαξ" δηλαδὴ Καθηγητὴς τῆς Νομικῆς Σχολῆς καὶ διάκονος τῆς Ἁγίας Σοφίας, καὶ ἀργότερα ἔγινε Πατριάρχης Ἀντιοχείας. Τὸν 14i αἰῶνα συμπληρώνεται ὅλο αὐτὸ τὸ νομοκανονικὸ ἔργο στὴν Θεσσαλονίκη ἀπὸ τὸν μοναχὸ καὶ Πρεσβύτερο Ματθαῖο Βλάσταρι, ὁ ὁποῖος παρουσίασε ἕναν νομοκάνονα πρωτότυπο καὶ ἐπιτυχημένο. Τὸ ἔργο αὐτὸ ὀνομάστηκε "Σύνταγμα κατὰ στοιχεῖον", στὸ ὁποῖο συνδυάζονται οἱ ἱεροὶ Κανόνες καὶ οἱ πολιτικοὶ νόμοι, ὑπάρχουν κεφάλαια ποὺ πραγματεύονται ζητήματα ἀστικοῦ δικαίου καὶ ὅλα τὰ θέματα κατατάσσονται κατὰ ἀλφαβητικὴ σειρά. Τὸ βιβλίο αὐτὸ "ἐγράφη ὡς νομοκανονικὸν βοήθημα προσηρμοσμένον εἰς τὴν ἀναδιοργάνωσιν τοῦ δικαστικοῦ συστήματος τὴν πραγματοποιηθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Ἀνδρονίκου Γ' Παλαιολόγου κατὰ τὸ 1329".

Τέλος, στὴν εἰσαγωγὴ τοῦ π. Εἰρηναίου Δεληδήμου περιγράφεται καὶ τὸ πῶς οἱ Ράλλης καὶ Ποτλὴς συνέλεξαν ὅλο αὐτὸ τὸ πολύτιμο ὑλικό, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν πεμπτουσία τῶν ἀποφάσεων τῶν Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων καὶ τῶν ἀποφάσεων τῶν Ρωμαίων Αὐτοκρατόρων καὶ τὸ ἐξέδωσαν, ἀφοῦ προσέθεσαν καὶ ἄλλα στοιχεῖα. Στὸ ἐξάτομο ἔργο τους οἱ Ράλλης καὶ Ποτλὴς συμπεριέλαβαν τὰ ἑξῆς θέματα. Στὸν πρῶτο τόμο δημοσίευσαν τὸν νομοκάνονα τοῦ ἱεροῦ Φωτίου μὲ τὰ σχόλια τοῦ Βαλσαμῶνος, στὸν δεύτερο τόμο τὰ κείμενα τῶν Κανόνων τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων μὲ τὶς ἑρμηνεῖες τοῦ Ἀριστηνοῦ, τοῦ Ζωναρὰ καὶ τοῦ Βαλσαμῶνος, στὸν τρίτο τόμο τοὺς Κανόνες τῶν τοπικῶν Συνόδων μὲ τὶς ἑρμηνεῖες τῶν πιὸ πάνω Κανονολόγων, στὸν τέταρτο τόμο τοὺς Κανόνες τῶν ἁγίων Πατέρων μὲ τὶς ἑρμηνεῖες τῶν πιὸ πάνω τριῶν Κανονολόγων, στὸν πέμπτο τόμο ἀποφάσεις Συνοδικὲς καὶ διατάξεις Πατριαρχῶν, Νεαρὲς διατάξεις τῶν Βυζαντινῶν Αὐτοκρατόρων, διατάγματα Αὐτοκρατόρων γιὰ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα, ἀποκρίσεις, ἐπιστολές, ψήφους, ἐπιλύσεις, ὑπομνήματα γιὰ διάφορες κανονικὲς ὑποθέσεις, καταλόγους Μητροπόλεων καὶ Ἐπισκοπῶν, ἐκκλησιαστικὰ ἀξιώματα, Γράμματα ἐκκλησιαστικὰ κλπ., καὶ στὸν ἕκτο τόμο τὸ "Σύνταγμα κατὰ στοιχεῖον" τοῦ Ματθαίου Βλάσταρι, καθὼς ἐπίσης καὶ γενικὸ εὑρετήριο ὅλων τῶν θεμάτων ποὺ περιέχονται στοὺς ἕξι τόμους.

Τὸ δεύτερο ἐνδιαφέρον στοιχεῖο τῆς εἰσαγωγῆς εἶναι ὅτι ὁ Ἀρχιμ. Εἰρηναῖος Δεληδῆμος διατυπώνει εὔστοχες παρατηρήσεις μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἐπανεκδόσεως τοῦ πνευματικοῦ αὐτοῦ θησαυροῦ. Μερικὰ ἀπὸ τὰ θέματα ποὺ θίγονται εἶναι ἡ διαφορὰ μεταξὺ νόμων καὶ ἱερῶν Κανόνων, ἡ σχέση μεταξὺ τοῦ φυσικοῦ καὶ θετικοῦ δικαίου, ἡ θεραπευτικὴ προοπτικὴ τῶν ἱερῶν Κανόνων, οἱ ἔννοιες τῆς ἀκριβείας καὶ τῆς οἰκονομίας, τὸ ζήτημα τοῦ βαπτίσματος τῶν ἑτεροδόξων, οἱ κίνδυνοι ἀπὸ τὴν "νομικὴ" ἢ "δικαστικὴ" νοοτροπία, ἡ ἐξέλιξη τοῦ νομικιστικοῦ πνεύματος στὴν δυτικὴ παράδοση, ἡ συμπεριφορά μας πρὸς τοὺς αἱρετικούς, ἡ διδασκαλία τοῦ Μ. Φωτίου γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῶν "ἑτεροτήτων" μέσα στὴν Ἐκκλησία, ἡ εἰσαγωγὴ τοῦ ἄήηήήίίή στὴν δυτικὴ "Ἐκκλησία", ἡ μεταφορὰ τοῦ δυτικοῦ μύθου τῆς "Κωνσταντινείου δωρεᾶς" στὴν Ἀνατολὴ καὶ ἡ μετεξέλιξή του στὴν Ρωσσία, ἡ ἀποδοχὴ τῶν ἀρχαίων σοφῶν ἀπὸ Χριστιανοὺς σοφούς, τὰ περὶ τοῦ "τόμου" τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τὰ περὶ τῆς ὀνομασίας "Κολυβάδες", τὴν ὁποία ὀνομασία ἀπέρριπτε ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης γράφοντας ὅτι "ψευδῶς καὶ συκοφαντικῶς προσάπτουσιν ἡμᾶς" αὐτὸν τὸν ὅρο καὶ "παραλόγως, ἀσυνέτως καὶ ἀνοήτως Κολυβάδας ἀποκαλοῦντες" καὶ "νὰ παύσουν ἀπὸ τὸ νὰ ὀνομάζουν ἡμᾶς Κολυβάδας", τὰ περὶ τῆς νομικῆς Σχολῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὰ περὶ τοῦ ἡμερολογίου καὶ τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα κλπ.

Ὅπως γίνεται φανερὸ ἡ εἰσαγωγὴ εἶναι ἕνα μνημεῖο ἱστορίας, γνώσεων καὶ συμπεπυκνωμένης πείρας. Καὶ φυσικὰ τὸ ἐξάτομο αὐτὸ ἔργο ἀποτελεῖ ἕνα ἄρτιο βοήθημα, ὄχι μόνον γιὰ τοὺς Κληρικοὺς καὶ τοὺς θεολόγους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς νομικοὺς καὶ γενικὰ ἐπιστήμονας. Πρέπει νὰ διακοσμῇ ὅλες τὶς βιβλιοθῆκες, ἐκκλησιαστικὲς καὶ δημόσιες, γιατί ἀποτελεῖ ἕνα ὑλικὸ μεγάλης ἀξίας καὶ σπουδαιότητος. Ἀξίζουν θερμὰ συγχαρητήρια στὸν Ἀρχιμ. Εἰρηναῖο, ἀγαπητό μου ἀδελφό, παραδελφό, φίλο καὶ Κληρικό, καθὼς ἐπίσης θερμὰ συγχαρητήρια καὶ στὸν ἐκδοτικὸ οἶκο Βασιλείου Ρηγοπούλου καὶ γιὰ τὴν μεγάλη αὐτὴ προσφορά, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς ἄλλες προσφορὲς ποὺ ἔχει κάνει πρὸς τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ Γένος μας μὲ τὶς πολλὲς καὶ ἐκλεκτὲς ἐκδόσεις του. Ὅπως σημειώνεται στὴν εἰσαγωγή, τὸ ἔτος 1883 (ἔτος θανάτου τοῦ Γεωργίου Ράλλη) συμπληρώθηκαν χίλια χρόνια ἀπὸ τὸ ἔτος 883 ποὺ ἐξεδόθη τὸ περίφημο ἔργο τοῦ ἱεροῦ Φωτίου. Ἀλλὰ καὶ τὸ ἔτος ποὺ ἐπανεκδόθηκε, ἀπὸ τὸν ἐκδοτικὸ Οἶκο τοῦ Βασιλείου Ρηγοπούλου τὸ ἔργο των Ράλλη καὶ Ποτλή, ἤτοι τὸ 2002 συμπληρώθηκαν 150 χρόνια ἀπὸ τὴν πρώτη ἔκδοση τοῦ πρώτου ἀπὸ τοὺς ἕξι τόμους τοῦ ἀνωτέρου ἔργου.

Θεωρῶ ὅτι ἡ πορεία τῆς Ἐκκλησίας στὴν διαχρονική της ἔκφραση πρέπει νὰ γίνη κτῆμα μας καὶ ὁδηγός μας. Μποροῦμε νὰ ἀνταποκριθοῦμε στὴν σύγχρονη ἐποχὴ καὶ στὰ πνευματικὰ προβλήματα τῶν ἀνθρώπων, μόνον ὅταν ἔχουμε ὁδηγὸ τοὺς Πατέρες μας, τὴν σοφία καὶ τὴν ἔμπνευσή τους. Διαφορετικὰ θὰ παρασυρόμαστε ἀπὸ διαφόρους ἀνέμους καὶ διάφορα ρεύματα, τὰ ὁποῖα θὰ ἐκκοσμικεύουν τὸν θεανθρώπινο λόγο τῆς Ἐκκλησίας. Ἄλλωστε τὸ ὅτι, ὅπως ἐπανειλημμένως ὑπογραμμίζεται στὰ κείμενα αὐτὰ καὶ τὸ τονίζει ὑπερβαλλόντως ὁ Ἀρχιμ. Εἰρηναῖος, οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας ἐντάσσονται στὸν θεραπευτικό της χαρακτῆρα, καὶ τὸ ὅτι οἱ ἱεροὶ Κανόνες, ἀκριβῶς γιὰ τὸν λόγο αὐτό, διαφέρουν σαφῶς ἀπὸ τοὺς νόμους τῆς Πολιτείας δείχνει τὴν μεγάλη τους ἀξία.

Ἑπομένως οἱ ἱεροὶ Κανόνες καὶ οἱ ἑρμηνευτικές τους ἀναλύσεις ἐκφράζουν τὴν διαχρονικὴ πεῖρα τῆς Ἐκκλησίας, καθὼς ἐπίσης εἶναι φάρμακα ποὺ θεραπεύουν τὸν ἄρρωστο ἄνθρωπο καὶ τὸν ὁδηγοῦν στὸν σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο πλάστηκε ἤτοι τὴν θέωση, τὸν δοξασμό.

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ