Παναγιώτη Μελικίδη: Ἡ Χρονολογία τῆς Γεννήσεως

τοῦ Παναγιώτη Μελικίδη, Θεολόγου

Τὴν 25η Δεκεμβρίου ἡ Ἐκκλησία μας πανηγυρίζει τὴν Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου. Ἡ ἡμερομηνία αὐτὴ καθορίστηκε, σύμφωνα μὲ τοὺς ἱστορικούς, μὲ σκοπὸ νὰ ἐπισκιασθῇ ἡ εἰδωλολατρικὴ ἑορτὴ κατὰ τὴν ὁποία οἱ ἐθνικοὶ τιμοῦσαν τὸν θεό-ἥλιο. Πέρα ἀπὸ αὐτὸν τὸν συμβολισμὸ ἀναφύεται τὸ ἐρώτημα: Ἡ ἡμερομηνία αὐτὴ δὲν ἔχει καμιὰ ἱστορικὴ βάση; Σ' αὐτὸ τὸ ἐρώτημα θὰ ἀπαντήσουμε, συνοπτικά, βασιζόμενοι κυρίως στὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο.

Σύμφωνα μὲ τὸν Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ, ὅταν ἡ Παναγία συνέλαβε μὲ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὸν Κύριο καί, ἐνῷ ἦταν στὸν πρῶτο μῆνα τῆς ἐγκυμοσύνης της, ἐπισκέφθηκε τὴν Ἐλισάβετ, ἡ ὁποία σὲ προχωρημένη ἡλικία εἶχε συλλάβει τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο. Ὁ Λουκᾶς μας πληροφορεῖ: "Καὶ ἰδοὺ ἡ Ἐλισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυία υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτὴ ἡ καλουμένη στεῖρα". (Λούκ.1,36-37). Γιὰ νὰ προσδιορίσουμε, λοιπόν, τὸ πότε γεννήθηκε ὁ Χριστός, θὰ πρέπη κατ' ἀρχὰς νὰ ἐρευνήσουμε ποιός ἦταν ὁ ἕκτος μῆνας τῆς κυοφορίας τῆς Ἐλισάβετ.

Σύζυγος τῆς Ἐλισάβετ ἦταν ὁ ἱερεὺς Ζαχαρίας. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς μας περιγράφει το πῶς πληροφορήθηκε ὁ εὐσεβὴς αὐτὸς ἄνδρας ὅτι ἡ γυναῖκα του συνέλαβε υἱό: "Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ ἰερατεύειν αὐτὸν ἐν τῇ τάξει τῆς ἐφημερίας αὐτοῦ ἔναντι τοῦ Θεοῦ, κατὰ τὸ ἔθος τῆς ἱερατείας ἔλαχε τοῦ θυμιάσαι εἰσελθὼν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Κυρίου· καὶ πᾶν πλῆθος ἥν τοῦ λαοῦ προσευχόμενον ἔξω τὴ ὥρα τοῦ θυμιάματος. Ὤφθη δὲ αὐτῶ ἄγγελος Κυρίου ἐστῶς ἐκ δεξιῶν τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος· καὶ ἐταράχθη Ζαχαρίας ἰδὼν καὶ φόβος ἐπέπεσεν ἐπ' αὐτόν. Εἶπε δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ ἄγγελος· μὴ φοβοῦ Ζαχαρία· διότι εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου καὶ ἡ γυνὴ σοῦ Ἐλισάβετ γεννήσει υἱόν σοι καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάννην". (Λούκ.1,8-14)

Γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἦταν δομημένος ὁ ναός, ὅπου οἱ Ἰσραηλῖτες λάτρευαν τὸν ἀληθινὸ Θεό: τὸ Καταπέτασμα χώριζε τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅπου βρισκόταν ἡ Κιβωτὸς τῆς Διαθήκης, τὸ Ραβδί του Ἀαρῶν καὶ ὁ Χρυσὸς Βωμός, στὸν ὁποῖο ὁ ἱερεὺς προσέφερε τὸ θυμίαμα, ἀπὸ τὰ ἐξωτερικὰ Ἅγια, ὅπου βρισκόταν ἡ Λυχνία, ἡ Τράπεζα καὶ τὸ Θυσιαστήριο τῶν Ὁλοκαυτωμάτων. Στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ εἰσέλθη κανεὶς παρὰ μόνον ὁ Ἀρχιερεὺς μία μόνο φορὰ τὸ χρόνο, σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις ποὺ περιγράφονται κυρίως στὸ Λευϊτικό. Ἔτσι, σύμφωνα μὲ τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση, ὁ Ζαχαρίας, τὴν ὥρα ποὺ πληροφορήθηκε ὅτι ἡ σύζυγός του ἔμεινε ἔγκυος, προσέφερε θυμίαμα, ἄρα εἰσῆλθε στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅπου ὁ Ἀρχιερεὺς μποροῦσε νὰ εἰσέλθη, ὅπως ἤδη εἴπαμε, μία φορὰ τὸν χρόνο. Ἂν τώρα λάβουμε ὑπόψη μας ὅτι ἡ μοναδικὴ φορὰ ποὺ ὁ ἱερεὺς εἰσερχόταν ἐντὸς τοῦ Καταπετάσματος ἦταν ἡ ἑορτὴ τῆς Σκηνοπηγίας ("καὶ ἔσται τοῦτο ὑμῖν νόμιμον αἰώνιον· ἐν τῷ μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ δεκάτη τοῦ μηνὸς ταπεινώσατε τὰς ψυχὰς ὑμῶν καὶ πᾶν ἔργον οὐ ποιήσετε, ὁ αὐτόχθων καὶ ὁ προσήλυτος ὁ προσκείμενος ἐν ὑμῖν. Ἐν γὰρ τὴ ἡμέρα ταύτη ἐξιλάσεται περὶ ὑμῶν καθαρίσαι ὑμᾶς ἀπὸ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν ἔναντι Κυρίου καὶ καθαρισθήσεσθε. Σάββατα Σαββάτων ἀνάπαυσις αὕτη ἔσται ὑμῖν καὶ ταπεινώσετε τὰς ψυχὰς ὑμῶν, νόμιμον, αἰώνιον. Ἐξιλάσεται ὁ ἱερεύς, ὃν ἂν χρίσωσιν αὐτὸν καὶ ὃν ἂν τελειώσωσιν τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἰερατεύειν μετὰ τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ ἐνδύσεται τὴν στολὴν τὴν λινήν, στολὴν ἁγίαν καὶ ἐξιλάσεται τὸ ἅγιον τοῦ ἁγίου καὶ τὴν σκηνὴν τοῦ μαρτυρίου καὶ τὸ θυσιαστήριον, ἐξιλάσεται καὶ περὶ τῶν ἱερέων καὶ περὶ πάσης συναγωγῆς ἐξιλάσεται. Καὶ ἔσται τοῦτο ὑμῖν νόμιμον αἰώνιον ἐξιλάσκεσθαι περὶ τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ἀπὸ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν· ἅπαξ τοῦ ἐνιαυτοῦ ποιηθήσεται, καθάπερ συνέταξεν Κύριος τῷ Μωϋσὴ" (Λευιτ. 16,29-34), συμπεραίνουμε ὅτι ἡ σύλληψη τοῦ Ἁγίου Ἰωαννου τοῦ Προδρόμου ἔγινε περὶ τὰ τέλη Σεπτεμβρίου, ἄρα ὁ ἕκτος μῆνας τῆς κυήσεως τῆς Ἐλισάβετ ἦταν τὰ τέλη Μαρτίου, ὁπότε ἀρχίζει καὶ ἡ κύηση τοῦ Θεανθρώπου ἀπὸ τὴν Μαριάμ. Ἔτσι περὶ τὰ τέλη Δεκεμβρίου γεννήθηκε στὴν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας.