Παναγιώτη Μελικίδη: Περὶ Ἀποκαλύψεως

Παναγιώτη Μελικίδη

Τὸν Ἰανουάριο κυκλοφόρησε ἔνθετο κυριακάτικης Ἐφημερίδας, ἡ ὁποία μὲ ἀφορμὴ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ αὔξων ἀριθμὸς τοῦ περιοδικοῦ ἦταν τὸ 666, κάποιες ἀπὸ τὶς σελίδες του εἰρωνευόταν τὶς ἀκραῖες θέσεις καὶ ἐκδηλώσεις ὁρισμένων, οἱ ὁποῖοι ἀντιτίθενται στὴν χρήση τοῦ ἀριθμοῦ αὐτοῦ. Παρατηρῶντας μὲ ψυχραιμία τὰ πράγματα νομίζω ὅτι, ὅπως καταδικάζεται ἡ "ἀριθμοφοβία" ὁρισμένων, ἔτσι θὰ πρέπη νὰ καταδικαστῆ καὶ ἡ ἐπιπόλαιη ἀντιμετώπιση μερικῶν δημοσιογράφων, οἱ ὁποῖοι "ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ" ἀκυρώνουν τὸ βαθύτερο νόημα τῆς Ἀποκάλυψης καὶ ὑποβιβάζουν τὴν σημασία της, μένοντας τόσο στὴν ἐπιφάνεια ὅσο καὶ στὶς γνώσεις, ποὺ ἀποκόμισαν ἀπὸ τὰ Θρησκευτικὰ τοῦ Γυμνασίου. Σχετικὰ μὲ τὸν ἀριθμὸ ποὺ καλύπτει τὸ ὄνομα τοῦ Ἀντιχρίστου καὶ τὴ θεολογία τοῦ πράγματος, μπορεῖ ὁ ἀναγνώστης νὰ πληροφορηθῇ ἔγκυρα ἀπὸ σχετικὰ κεφάλαια, ποὺ ὑπάρχουν στὸ βιβλίο "Ἀνατολικὰ" τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ.κ. Ἱεροθέου. Στὸ σημείωμα αὐτὸ θὰ καταγράψουμε, μὲ κάθε δυνατὴ συντομία, τὴ θέση τῆς Ἀποκαλύψεως στὸν κανόνα τῆς Καινῆς Διαθήκης, γιὰ νὰ καταδείξουμε ὅτι δὲν ἀποτελεῖ καὶ τὸ εὐκολότερο ἐγχείρημα ἡ ἑρμηνεία τοῦ θεόπνευστου αὐτοῦ κειμένου.

Σύμφωνα μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση ἡ "Ἀποκάλυψη" γράφηκε ἀπὸ τὸν Εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη στὸ βραχῶδες νησὶ τοῦ Αἰγαίου, τὴν Πάτμο, ποὺ ἀποτελοῦσε τόπο ἐξορίας στὴν ρωμαϊκὴ ἐποχή. Τὸ πρόβλημα τοῦ χρόνου συγγραφῆς παραμένει ἄλυτο. Οἱ πιθανὲς χρονολογίες εἶναι δύο: ἢ τὸ 64 μὲ 69 μ. Χ. ἢ ἡ τελευταία δεκαετία τοῦ 1ου αἰῶνα (δηλ. 90-95).

Ὁρισμένες Ἐκκλησίες στοὺς πρώτους αἰῶνες, ἰδιαίτερα στὴν Ἀνατολή, δὲν περιελάμβαναν τὴν Ἀποκάλυψη ἀνάμεσα στὰ κανονικὰ βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἐπὶ παραδείγματι ἡ Συριακὴ Ἐκκλησία δὲν τὴν περιέλαβε ἀρχικὰ στὴ γνωστὴ μετάφραση Πεσσίτα, ἀλλὰ ἀργότερα, τὸν 6ο αἰῶνα μ.Χ., στὴ μετάφραση τοῦ Φιλοξένου. Ἐπιπλέον οἱ Ἀντιοχειανοὶ θεολόγοι (Χρυσόστομος, Θεοδώρητος) δὲν ἀποπειράθηκαν νὰ ἑρμηνεύσουν τὸ βιβλίο αὐτό. Οἱ Κανόνες τοῦ Κυρίλλου Ἱεροσολύμων (350 μ.Χ.), τῆς Συνόδου τῆς Λαοδικείας (360 μ.Χ.) καὶ τοῦ Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ (390μ.Χ) δὲν τὴν μνημονεύουν. Ἀντίθετα, τὴν ἴδια περίοδο ὁ Μέγας Ἀθανάσιος τὴν ἀναφέρει στὴν 39η πασχάλεια ἐπιστολὴ τοῦ (367 μ.Χ.).

Πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι καὶ ἀργότερα ἡ "Ἀποκάλυψη" λείπει ἀπὸ ὁρισμένα ἑλληνικὰ χειρόγραφα τῆς Καινῆς Διαθήκης μέχρι τὸν 10ο αἰῶνα. Ἡ Πενθέκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος (692 μ.Χ.) ἐπικύρωσε δύο κανόνες ἕναν μὲ τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκάλυψης καὶ ἕναν χωρὶς αὐτό. Ἐπίσης δὲν τὴν περιέχει καὶ ὁ κατάλογος τοῦ 9ου αἰῶνα, γνωστὸς ὡς "Στιχομετρία Νικηφόρου".

Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἱστορικὰ στοιχεῖα ποὺ ἀναφέραμε, θὰ ἀποπειραθοῦμε νὰ ἀπαντήσουμε στὴν οὐσία τοῦ ἐρωτήματος, γατὶ ὁρισμένες ἐκκλησίες δὲν περιέλαβαν στὰ κανονικὰ βιβλία τῆς καινῆς Διαθήκης τὸ θεόπνευστο αὐτὸ βιβλίο.

Κατ' ἀρχὰς ὑπῆρχε ὁ φόβος τῆς παρερμηνείας. Συγκεκριμένα τὰ ὅσα ἀναφέρει ὁ Ἰωάννης γιὰ τὴν χιλιετῆ βασιλεία τοῦ Μεσσία παρερμηνεύθηκαν, μὲ συνέπεια νὰ οἰκοδομηθῇ πάνω σὲ αὐτὰ τὰ γραφόμενα ἡ αἵρεση τοῦ Χιλιασμοῦ. Ἕνας ἄλλος λόγος εἶναι καὶ οἱ δυσνόητες παραστάσεις, ποὺ περιγράφει καὶ "τὰ ἐν αὐτῇ βαθέως καὶ μυστηριωδῶς εἰρημένα" κατὰ τὸν ἅγιο Ἐπιφάνιο. Ἔτσι, γιὰ λόγους ποιμαντικούς, ἐπικράτησε νὰ μὴν διαβάζονται κατὰ τὶς λατρευτικὲς συνάξεις περικοπὲς ἀπὸ τὴν "Ἀποκάλυψη". Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι ἡ ὅποια ἐπιφυλακτικότητα τῶν κατὰ τόπους Ἐκκλησιῶν δὲν ὀφειλόταν στὴν ἀμφισβήτηση τῆς θεοπνευστίας τοῦ κειμένου, ἀλλὰ ἐξυπηρετοῦσε ποιμαντικοὺς σκοπούς. Πάντως σὲ δύσκολες περιόδους ποὺ πέρασε ἡ χώρα μας, ὅπως κατὰ τὴν Τουρκοκρατία, ἡ μελέτη τῆς "Ἀποκάλυψης" ἁπάλυνε τὰ βάσανα τῶν ὑπόδουλων Ἑλλήνων, ἀναπτέρωνε τὶς ἐλπίδες τους καὶ στερέωνε τὴν πίστη στὸν Θεό, ὁ ὁποῖος εἶναι καὶ ὁ ἀπόλυτος ρυθμιστὴς τῆς ἱστορίας.

Ἀκόμη καὶ σήμερα ἡ μελέτη τῆς Ἀποκαλύψεως, μέσα ἀπὸ Ὀρθόδοξα κριτήρια καὶ προϋποθέσεις, ἐνεργεῖ θεραπευτικά, προετοιμάζει τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀντιμετωπίσουν νικηφόρα τὶς δοκιμασίες, ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὶς σατανικὲς δυνάμεις καὶ τοὺς κατὰ καιροὺς ὑπηρέτες της.

Κλείνοντας θὰ ἤθελα νὰ ἐκφράσω μιὰ ἀπορία. Ζῶντας σὲ ἀπρόσωπες κοινωνίες ποὺ ἀποπροσανατολίζουν, δημιουργοῦν πνευματικὸ ἀδιέξοδο θεοποιῶντας τὸν εὐδαιμονισμό-ἡδονισμὸ καὶ ὁδηγοῦν στὴν ἀπόγνωση καὶ στὴν ἀπελπισία, ἀντιμετωπίζουν τὸν ἄνθρωπο χρησιμοθηρικά, ὡς ψῆφο στὶς ἐκλογές, ὡς εὐρὼ στὴν ἀγορὰ τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν "πνευματικῶν" προϊόντων τῆς ὑποκουλτούρας, ἐνῷ συγχρόνως ἐπιβάλλουν τὸν θρησκευτικὸ συγκρητισμό, τί περισσότερο θὰ κάνη ὁ Ἀντίχριστος; Οἱ πρόδρομοί του ἔχουν ἑτοιμάσει κατάλληλα τὸ ἔδαφος.-