Κύριο θέμα: Συνέντευξη - Δέκα ἐρωτήσεις γιὰ τὰ Δέκα Ἔτη.

Τὴν δέκατη ἐπέτειο τῆς ἐκλογῆς (19 Ἰουλίου), τῆς χειροτονίας του εἰς Ἐπίσκοπον (20 Ἰουλίου) καὶ τῆς ἐνθρονίσεώς του (10 Σεπτεμβρίου) συμπληρώνει ἐφέτος ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἰερόθεος.

Οἱ συνεργάτες τῆς Ε.Π. (Α.Κ. π. Θ.Α.Β.) θέσαμε στὸν Σεβασμιώτατο δέκα ἐρωτήσεις γιὰ τὰ δέκα αὐτὰ πρῶτα χρόνια τῆς Ἀρχιερωσύνης του.

Ὁ Σεβασμιώτατος, ἂν καὶ ἐξέφρασε διαφορετικὴ ἄποψη γιὰ τὶς ἐρωτήσεις μας αὐτές, τελικῶς ἀπάντησε δίχως νὰ μᾶς ζητήση τὴν παραμικρὴ τροποποίηση.  Τὴν συνέντευξη αὐτὴ ἔχουμε τὴν χαρὰ καὶ τὴν τιμὴ νὰ παραθέσουμε εὐθὺς ἀμέσως.

***

1. ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΘΡΟΝΙΣΕΩΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΔΕΚΑ ΕΤΗ

Ἐρώτηση: Ποιά σημεῖα τοῦ χειροτονητηρίου καὶ τοῦ ἐνθρονιστηρίου λόγου Σᾶς Σᾶς ἔρχονται συχνότερα στὸν νοῦ, αὐτὰ τὰ δέκα πρῶτα χρόνια τῆς ἀρχιερατείας Σᾶς; Ὑπάρχει κάτι ποὺ θὰ ἀλλάζατε (συμπληρώνατε, διαγράφατε) σήμερα στοὺς λόγους Σᾶς αὐτούς;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς θὰ πρέπη νὰ γνωρίζετε ὅτι τόσο ὁ χειροτονητήριος ὅσο καὶ ὁ ἐνθρονιστήριος λόγος δὲν ἦταν σκέψεις τῆς στιγμῆς ἐκείνης, δὲν διακρίνονταν ἀπὸ τὸν συναισθηματικὸ ἐνθουσιασμὸ τοῦ γεγονότος τῆς ἐκλογῆς, ἀλλὰ εἶναι ἀπόρροια τῶν ὅσων εἶχα ζήσει κοντὰ στὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κυρὸ Καλλίνικο καὶ τῶν ὅσων εἶχα γράψει στὰ βιβλία ποὺ εἶχαν κυκλοφορήσει μέχρι τότε, σχετικὰ μὲ τὸ τί εἶναι ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ ποιό εἶναι τὸ ἔργο τῶν Κληρικῶν καὶ ἰδίως τῶν Ἐπισκόπων. Ἀκριβῶς καὶ γι' αὐτὸν τὸν λόγο δὲν ἔχουν ἐποχιακὸ χαρακτῆρα.

Διαβάζοντας κανεὶς τὰ δύο αὐτὰ κείμενα μπορεῖ νὰ διαπιστώση ὅτι ἀναφέρονταν στὰ ὀρθόδοξα ἐκκλησιαστικὰ πλαίσια τῆς διακονίας ἑνὸς Ἐπισκόπου.

Ὁ χειροτονητήριος λόγος, ὕστερα ἀπὸ μερικὰ εἰσαγωγικά, ποὺ δείχνουν τὸν προβληματισμὸ γιὰ τὴν ἐκφώνηση ἑνὸς τέτοιου λόγου, κατὰ τὸ μυστήριο τῆς χειροτονίας, ἦταν οὐσιαστικὰ μιὰ ὁμολογία πίστεως καὶ ἀποδοχὴ τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας, τοῦ συνοδικοῦ συστήματος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τῆς σπουδαιότητας τῆς θείας Εὐχαριστίας ὡς κέντρου τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, δηλαδὴ ἀναφερόταν στὰ τρία βασικὰ θεμέλια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους, ποὺ εἶναι ἡ θεολογία, ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ θεία Εὐχαριστία.

Ὁ ἐνθρονιστήριος λόγος δὲν εἶχε προγραμματικὲς δηλώσεις, ποὺ εἶναι κοσμικὲς ἐνέργειες καὶ δὲν ἁρμόζουν σὲ ἕναν Ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ ἐξέθετε δέκα βασικὲς θεολογικές - ἐκκλησιαστικὲς "ἀρχὲς" ποὺ ἦταν καὶ εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα μέσα στὴν ὁποία προσπαθῶ νὰ κινοῦμαι καὶ νὰ ἐργάζομαι, καὶ στὴν ὁποία πρέπει νὰ κινῆται κάθε ὀρθόδοξος Ἐπίσκοπος.

Καὶ τώρα ποὺ διάβασα, μετὰ ἀπὸ δέκα χρόνια, τοὺς λόγους αὐτοὺς δὲν αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη οὔτε νὰ συμπληρώσω, οὔτε νὰ διαγράψω κάτι, γιατί εἶναι κείμενα διαχρονικὰ καὶ ὄχι ἐποχιακά.

Τὸ μόνο ποὺ μπορῶ νὰ τονίσω εἶναι ὅτι, ἀφοῦ μὲ τὰ κείμενα αὐτὰ ἔδωσα τὴν ὁμολογία τῆς πίστεώς μου καὶ ἐξέφρασα τὸ ἐσωτερικό μου ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα, αἰσθάνομαι ὅτι ἐπὶ τῇ βάσει αὐτῶν θὰ δώσω λόγο στὸν Θεὸ κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως. Πολὺ συχνὰ σκέπτομαι τὸν θάνατο, καὶ τὴν ἀπολογία μου ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ καὶ μὲ διακατέχει, μέχρι τὰ βάθη τῆς ὑπάρξεώς μου, τὸ γεγονὸς τῆς κρίσης τοῦ Θεοῦ. Γι' αὐτὸ παρακαλῶ τὴν Παναγία καὶ τοὺς ἁγίους νὰ πρεσβεύουν γιὰ μένα, ἀλλὰ ἱκετεύω καὶ τοὺς Χριστιανοὺς νὰ προσεύχονται γιὰ τὴν σωτηρία μου.

Ὅσον ἀφορᾶ τὸ ἐρώτημά σας ποιά σημεῖα ἀπὸ τὸν χειροτονητήριο καὶ ἐνθρονιστήριο λόγο ἔρχονται συχνὰ στὸν νοῦ μου, μπορῶ νὰ πῶ ὅτι ἐκεῖνο ποὺ συνεχῶς σκέπτομαι, καὶ αὐτὸ ἔζησα κατὰ τὴν ἀρχιερατικὴ διακονία τοῦ ἀειμνήστου Γέροντός μου, εἶναι ἐκεῖνο ποὺ περικλείεται στὴν φράση: "ἡ ποιμαντικὴ ἐπιστήμη εἶναι θυσία καὶ προσφορὰ καὶ ὄχι ἄνεση καὶ τρυφή, εἶναι βίωση τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἄλλωστε ὁ Σταυρὸς εἶναι ἡ καθέδρα καὶ ὁ πραγματικὸς θρόνος τῆς θεολογίας, ἀλλὰ καὶ ὅλης τῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας".

2. ΣΤΑΥΡΙΚΗ ΑΡΧΙΕΡΩΣΥΝΗ – ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἐρώτηση: Μὲ βάση τὴν δεκαετῆ ἀρχιερατικὴ πεῖρα Σᾶς, πῶς μπορεῖτε νὰ ἀναλύσετε τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ὅτι ἡ Ἀρχιερωσύνη εἶναι σταυρὸς καὶ ὅτι ὁ Ἀρχιερεὺς εἶναι εἰς τύπον καὶ τόπον Χριστοῦ;

Ἀπάντηση: Ὁ Χριστὸς ὁ Μέγας Ἀρχιερεὺς ἐκένωσε τὸν ἑαυτὸ Τοῦ καὶ ἔγινε ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ Σταυροῦ. Καὶ ἐκεῖνος ποὺ θέλει, κατὰ τὸν τύπο τοῦ Χριστοῦ, νὰ ζήση τὴν ἀρχιερωσύνη τοῦ Χριστοῦ θὰ πρέπη νὰ θυσιάζεται σὲ ὅλη του τὴν ζωή, νὰ ἀγαπᾶ τὰ πρόβατά του καὶ τελικῶς ἂν χρειασθῇ νὰ θυσιασθῇ καὶ νὰ σταυρωθῇ ἀπὸ αὐτὰ καὶ γι' αὐτά.

Αὐτὸ συνδέεται μὲ τὸν ἴδιο τὸν σκοπὸ τῆς ὀρθοδόξου ποιμαντικῆς. Στὸν ἐνθρονιστήριο λόγο μου εἶχα ὑπογραμμίσει: "Αὐτὲς οἱ δύο προϋποθέσεις τῆς ποιμαντικῆς, ἤτοι ὅτι εἶναι σοβαρὰ ὑπόθεση, ἀφοῦ σκοπός της εἶναι νὰ ὀδηγήση τὸν ἄνθρωπο στὴν θέωση, καὶ ὅτι ὁ ἄνθρωπος μετὰ τὴν πτώση καὶ τὴν εἴσδυση τοῦ θανάτου στὴν ὕπαρξή του εἶναι δυσκολοκυβέρνητος, δείχνουν ὅτι ὁ ποιμένας, ἰδιαιτέρως ὁ Ἐπίσκοπος, ποὺ εἶναι εἰς τύπον καὶ τόπον τοῦ Χριστοῦ, πρέπει νὰ ἔχη δύναμη, ἔμπνευση, φωτισμό, ὅπως ὁ Μωϋσής, οἱ μεγάλοι Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἱ Ἀπόστολοι καὶ οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας".

Ἔτσι, τὸ ὅτι ὁ σκοπὸς καὶ τὸ ἔργο τοῦ Ἐπισκόπου δὲν εἶναι νὰ κάνη δημόσιες σχέσεις, οὔτε νὰ ἐξασκῆ μιὰ συναισθηματικὴ καὶ κοσμικὴ διακονία, ἀλλὰ καὶ τὸ ὅτι ἔχει Χριστιανοὺς ποὺ διακατέχονται ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ θανάτου, μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται, δείχνει τὴν μεγάλη σταυρικὴ διακονία ποὺ πρέπει νὰ ἐξασκῆ.

Γενικά, θὰ ἤθελα νὰ ὑπενθυμίσω ὅτι τὸ μαρτύριο τοῦ Ἐπισκόπου ἔγκειται στὸ ὅτι δὲν μπορεῖ καὶ δὲν πρέπει ἁπλῶς νὰ εἶναι διάδοχος τῶν θρόνων τῶν Ἀποστόλων, ἀλλὰ πρέπει νὰ εἶναι καὶ μέτοχος τοῦ τρόπου ζωῆς τῶν Ἀποστόλων. Αὐτὸ εἶναι πραγματικὰ ἕνας σταυρὸς γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους. Πρῶτον, γιατί καὶ ὁ ἴδιος πρέπει νὰ ὁδηγῆται ἀπὸ τὴν κάθαρση στὸν φωτισμὸ καὶ τὴν θέωση. Δεύτερον, γιατί τὸ πολυμέριμνο τῆς ποιμαντικῆς διακονίας, μάλιστα μὲ τὶς σύγχρονες συνθῆκες καὶ ἡ εἴσδυση μέσα στὴν Ἐκκλησία τοῦ ἐκκοσμικευμένου πνεύματος, περικλείουν τὸν Ἐπίσκοπο σὲ ἕναν ἰδιότυπο κοσμικὸ σταυρό, τὸν σταυρὸ τοῦ κοσμικοῦ φρονήματος καὶ τῶν παθῶν, καὶ γι' αὐτὸ μερικὲς φορὲς ἐξαναγκάζεται, γιὰ ποικίλους λόγους, νὰ ἀφήνη τὸν τρόπο τῆς ποιμαντικῆς διακονίας ποὺ ἔχει ὁρίσει ἡ Ἐκκλησία, διὰ τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων καὶ νὰ ἐξασκῆ μιὰ ἄλλη ποιμαντική, ποὺ ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν λεγομένη "θεολογία" τῶν παθῶν. Καὶ τρίτον, διότι πρέπει νὰ σεβαστὴ καὶ τὴν ἐλευθερία τῶν Χριστιανῶν τοῦ ποιμνίου του.

Ὅταν, λοιπόν, ὁ Ἐπίσκοπος, γιὰ τοὺς πιὸ πάνω λόγους, ἀποφεύγει τὸ μαρτύριο ποὺ ἔζησαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ οἱ Πατέρες καὶ διακατέχεται ἀπὸ μιὰ ἄλλη ἀντισταυρικὴ νοοτροπία, ὅταν σιωπᾶ γιὰ δογματικὲς καὶ κανονικὲς παραβάσεις, ἁπλῶς γιὰ νὰ τὰ ἔχη αὐτὸς καλὰ μὲ ὅλους καὶ νὰ περνᾶ ἤρεμα καὶ εἰρηνικὰ τὴν ζωή του, αὐτὸ εἶναι ἄρνηση τῆς ἀποστολικῆς εὐθύνης. Ὅταν ἀποδέχεται τὴν ἀποστολικὴ τιμή, ἀλλὰ δὲν ἀναλαμβάνει τὴν ἀποστολικὴ μαρτυρικὴ εὐθύνη, τότε αὐτὸ εἶναι στὴν οὐσία ἄρνηση τῆς ἀποστολικῆς ζωῆς.

Ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει νὰ σκέπτεται ὅτι ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, τελείωσαν τὴν ζωή τους μὲ μαρτύριο αἵματος. Ἀλλὰ καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης δὲν μαρτύρησε σωματικά, ἐπειδὴ ὁ ἴδιος ἔζησε στὸν Γολγοθᾶ τὸ μαρτύριο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι κάθε ὀρθόδοξος Ἐπίσκοπος πρέπει νὰ δεχθῇ ἕνα μαρτύριο, εἴτε τοῦ αἵματος εἴτε τῆς προαιρέσεως.

3. ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Ἐρώτηση: Σὲ εἰσήγησή Σας στὸ Πανελλήνιο Συνέδριο τῆς Ὀρθόδοξης Ἀκαδημίας Κρήτης, μὲ τίτλο "Προβλέψεις γιὰ τὴν Ἐκκλησία στὴν Ἑλλάδα κατὰ τὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 21ου αἰῶνα", ὑποστηρίξατε ὅτι "οἱ ἐνορίες καὶ οἱ ἐκκλησίες τοῦ μέλλοντος θὰ εἶναι ὀργανωμένες στὸ πλαίσιο τῶν οἰκογενειῶν. Θὰ αἰσθάνωνται ἢ πρέπει νὰ αἰσθάνωνται οἱ ἄνθρωποι ὡς μέλη τῆς ἴδιας οἰκογένειας, ποὺ ἔχουν τὸν ἴδιο πατέρα, ποὺ εἶναι ἀδέλφια μεταξύ τους καὶ ἔχουν κοινὰ ἐνδιαφέροντα... Ἀκόμη καὶ σὲ μεγάλες ἐνορίες θὰ δημιουργηθοῦν πυρῆνες οἰκογενειακῆς ζωῆς... Οἱ μικρὲς κοινότητες - οἰκογένειες θὰ λειτουργήσουν ἢ πρέπει νὰ λειτουργήσουν ὡς θεραπευτικὲς κοινότητες. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι αὐτὴ ἡ οἰκογενειακὴ ζωὴ πρέπει νὰ ἐμποτίζεται ἀπὸ τὴν ἀσκητικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ὀρθόδοξος ἡσυχασμός, ἡ νηπτικὴ ζωή, ἡ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ εἶναι ὁ μόνος τρόπος γιὰ νὰ ἐπιζήσουν αὐτὲς οἱ κοινότητες". Σήμερα, ποὺ ζοῦμε στὸν 21ο αἰῶνα, καὶ μετὰ ἀπὸ νέα τυχὸν δεδομένα, ἔχει κάτι ἀλλάξει στὶς προβλέψεις Σᾶς γιὰ τὴν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Ἀσφαλῶς θὰ πρέπη νὰ θυμηθῆτε ὅτι στὴν εἰσήγηση αὐτή, ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὰ ποὺ εἴπατε προηγουμένως, τόνισα καὶ ἄλλα σημεῖα, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὅτι λέγοντας αὐτὰ δὲν ἐννοῶ ὅτι "ἡ Ἐκκλησία θὰ ἐπιδιώκη τὴν ἀπομόνωση, τὸ νὰ κλείνεται σὲ μερικὲς ὁμάδες καὶ κοινότητες. Κάτι τέτοιο θὰ συνιστοῦσε μιὰ εὐσεβιστικὴ νοοτροπία, τὴν ὁποία δὲν εἶχε ποτὲ ἡ Ἐκκλησία".

Μὲ αὐτὰ ἐννοοῦσα ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι καὶ πρέπει νὰ λειτουργῇ ὡς μιὰ θεραπευτικὴ κοινότητα - κυρίως αὐτὸ πρέπει νὰ φαίνεται στὶς Ἐνορίες - ἀλλὰ ταυτόχρονα θὰ πρέπη νὰ εἶναι ἀνοικτὴ στὸν κόσμο γιὰ νὰ μεταδίδη τὸ μήνυμά της καὶ τὴν ζωή της.

Τὸ λέγω αὐτὸ ἔχοντας ὑπ' ὄψη μου τὴν εἰκόνα τῆς Πεντηκοστῆς. Στὴν εἰκόνα αὐτὴ οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ἔχουν πάνω στὶς κεφαλές τους τὶς πύρινες γλῶσσες, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, καὶ κάθονται σὲ θρόνους ποὺ εἶναι τοποθετημένοι σὲ ἕνα ἡμικύκλιο. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἔχουν φθάσει στὴν θέωση, ἔχουν κοινωνία μὲ τὸν Λόγο Χριστό, ἔχουν ἑνότητα μεταξύ τους, καὶ ταυτόχρονα ὁ κύκλος δὲν εἶναι κλειστός, ἀλλὰ ἀνοικτός, ὥστε νὰ δεχθοῦν καὶ ἄλλους σὲ αὐτὴν τὴν κοινωνία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μιὰ κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἀλλὰ δὲν εἶναι ἕνα κλειστὸ κύκλωμα ὀπαδῶν. Ὁ ἀνοικτὸς κύκλος δείχνει ὅτι κάποιος μπορεῖ νὰ βγῇ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ κάποιος ἄλλος μπορεῖ νὰ εἰσέλθη σὲ αὐτήν.

Νομίζω ὅτι αὐτὸ ποὺ ἔγραψα τότε ἰσχύει καὶ σήμερα καὶ πάντοτε. Ὁ λόγος αὐτὸς εἶναι διαχρονικός. Ὅταν δὲν ἰσχύουν αὐτὰ τὰ δύο δεδομένα, δηλαδὴ ὅταν μιὰ Ἐκκλησία, μιὰ Ἐνορία καὶ μιὰ Ἱερὰ Μονὴ χάση τὶς δύο αὐτὲς προϋποθέσεις, δηλαδὴ τὸν ἡσυχαστικό - θεραπευτικὸ χαρακτῆρα καὶ τὸ ἀνοικτὸ καὶ ἐλεύθερο, τότε ἐκκοσμικεύεται.

4. ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΕΡΩΣΥΝΗ

Ἐρώτηση: Μετὰ τὴν χειροτονία σας σὲ Μητροπολίτη Ναυπάκτου, μερικοὶ εἶχαν ὑποστηρίξει ὅτι ἡ συγγραφική σας πορεία "φυσιολογικὰ" θὰ περιοριζόταν. Μετὰ ἀπὸ δέκα χρόνια ἀρχιερωσύνης, ὅμως, ἡ συγγραφική σας παραγωγὴ μᾶλλον αὐξήθηκε. Πῶς ἑρμηνεύεται αὐτό; Ἄλλαξε κάτι στὸν συγγραφέα π. Ἰερόθεο;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς πρέπει νὰ σᾶς πῶ ὅτι δὲν αἰσθάνομαι ὅτι εἶμαι συγγραφέας ἢ ἐπιστήμονας, ἀλλὰ ποιμένας. Αὐτὸ προσπαθῶ νὰ τὸ ζῶ συνεχῶς. Ἂν ἤθελα νὰ αἰσθάνομαι συγγραφέας ἢ κάτι ἄλλο, θὰ προτιμοῦσα ἀπὸ τὴν ἀρχή, ὅπως καὶ εἶχα προτάσεις, νὰ ἀκολουθήσω ἀκαδημαϊκὴ καριέρα. Ἀντίθετα ἐπέλεξα τὴν ποιμαντικὴ διακονία, πρῶτα στὴν ἀκριτικὴ Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας, ἀργότερα στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Θηβῶν καὶ Λεβαδείας, καὶ στὴν Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀθηνῶν, καὶ τώρα στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου.

Ἔπειτα, ἂν παρατηρήσετε προσεκτικὰ θὰ διαπιστώσετε ὅτι σχεδὸν ὅλα τὰ βιβλία ποὺ ἔχω ἐκδώσει δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα δουλειᾶς Γραφείου καὶ σπουδαστηρίου, ἀλλὰ καρπὸς ποιμαντικῆς διακονίας. Ὅταν ἤμουν ἱεροκῆρυξ μὲ προσκαλοῦσαν νὰ ἀναπτύξω διάφορα θέματα σὲ Συνέδρια, ἔκανα ὁμιλίες κλπ. καὶ στὴν συνέχεια, κατὰ ἑνότητες, δημοσιεύονταν σὲ αὐτοτελῆ βιβλία. Ἀκόμη καὶ τὸ βιβλίο μὲ τίτλο "τὸ πρόσωπο στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση" ποὺ βραβεύθηκε ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν γράφηκε κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο.

Φυσικά, αὐτὸ συνέχισα καὶ μετὰ τὴν χειροτονία μου σὲ Ἐπίσκοπο. Ἡ πρόσκληση νὰ συμμετάσχω σὲ Συνέδρια - ἀπέρριψα τριπλάσιες προτάσεις - καὶ ἡ ὑπακοή μου στὴν Ἱερὰ Σύνοδο νὰ ἀναπτύξω διάφορα θέματα μὲ ἐξανάγκασαν νὰ ἀσχοληθῶ μὲ αὐτά.

Ὁπότε, διαβάζοντας κανεὶς τὰ κείμενα αὐτά, διαπιστώνει ὅτι προσπαθῶ νὰ συνδέσω τὴν θεολογία μὲ τὴν ποιμαντική. Δυστυχῶς παρατηρεῖ κανεὶς ὅτι ὑπάρχει μιὰ διάσταση μεταξὺ θεολογίας καὶ ποιμαντικῆς, ἀφοῦ ἄλλοι ἀσχολοῦνται μὲ τὴν θεολογία, χωρὶς νὰ ἐξασκοῦν ποιμαντικὴ διακονία, καὶ ἄλλοι ἀσκοῦν ποιμαντικὴ διακονία, χωρὶς νὰ γνωρίζουν θεολογία. Αὐτὸς ὁ συνδυασμὸς μεταξὺ θεολογίας καὶ ποιμαντικῆς εἶναι τὸ αἴτημα τῶν καιρῶν. Ἀκριβῶς αὐτὸ προκάλεσε τὸ ἐνδιαφέρον ξένων ὀρθοδόξων καὶ ἄρχισαν, ὁ ἕνας μετὰ τὸν ἄλλον, νὰ μεταφράζουν, χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκω ἐγώ, τὰ βιβλία μου σὲ διάφορες γλῶσσες.

Τὸ ἐρώτημα πολλῶν, ὅμως, εἶναι ποὺ βρίσκω τὸν χρόνο γιὰ νὰ γράφω τὰ κείμενα αὐτά.

Ὅσοι βρίσκονται κοντὰ μοῦ γνωρίζουν ὅτι ἐκμεταλλεύομαι τὸ κάθε λεπτὸ τῆς ὥρας, χωρὶς νὰ ἀφήνω κατὰ μέρος ὅλη τὴν ἄλλη ἐργασία στὰ Γραφεῖα καὶ τὶς ποιμαντικὲς περιοδεῖες. Πολλὲς φορὲς οἱ πρῶτες πρωϊνὲς ὧρες μὲ βρίσκουν στὸν ὑπολογιστὴ νὰ γράφω. Πολλοὶ Ναυπάκτιοι βλέπουν, ἀκόμη καὶ μετὰ τὶς μεσονύκτιες ὧρες, νὰ εἶναι φωτισμένο τὸ Γραφεῖο μου. Εἶναι καὶ αὐτὸς ἕνας τρόπος ποιμαντικῆς μαρτυρικῆς διακονίας τὸν ὁποῖο, τελικά, θὰ ἀξιολογήση καὶ θὰ κρίνη ὁ Θεός.

5. ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΕΡΩΣΥΝΗ

Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ "ποιοτική", πέρα ἀπὸ τὴν "ποσοτική", ἀλλαγὴ στὴν ποιμαντική σας εὐθύνη μετὰ τὴν χειροτονία σας εἰς Ἐπίσκοπον;

Ἀπάντηση: Βεβαίως, ἡ ποιμαντικὴ διακονία ἑνὸς ἀρχιερέως εἶναι ποικίλη καὶ δὲν ἐξαντλεῖται στὸ κήρυγμα, τὶς ὁμιλίες καὶ τὰ βιβλία. Δὲν γνωρίζω τί ἐννοεῖται "ποιοτικὴ" καὶ "ποσοτικὴ" ποιμαντικὴ εὐθύνη. Ἂν ἀντιλαμβάνομαι καλὰ τὴν ἐρώτησή σας μπορῶ νὰ ἀπαντήσω ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος ἀνήκει σὲ ὅλην τὴν Ἐκκλησία, πρέπει νὰ εἶναι ἀνοικτὸς σὲ ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς τοῦ ποιμνίου του καὶ τὸ ἐκδηλώνει αὐτὸ ποικιλοτρόπως, ἀλλὰ ταυτοχρόνως πρέπει νὰ ἀνταποκριθῇ καὶ σὲ ἐκείνους ποὺ ζητοῦν κάτι ἄλλο βαθύτερο, μιὰ ἰδιαίτερη ποιμαντικὴ διακονία.

Μὲ αὐτὸ ἐννοῶ ὅτι μερικοὶ Χριστιανοὶ ἀρκοῦνται στὸ νὰ ἀκοῦν τὸν Ἐπίσκοπο νὰ ὁμιλῇ, ἄλλοι τὸν θέλουν νὰ λύνη διάφορα καθημερινὰ προβλήματα, καὶ ἄλλοι θέλουν τὸν Ἐπίσκοπο νὰ τοὺς ὑποδεικνύη τὸν δρόμο τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς θεώσεως. Σὲ ὅλους αὐτοὺς ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει νὰ ἀνταποκρίνεται μὲ διάκριση.

Ὑπάρχουν περιπτώσεις ποὺ κατὰ τὶς ὧρες τοῦ Γραφείου ἢ καὶ ἄλλες ὧρες μερικοὶ Χριστιανοὶ ἔρχονται στὸ Γραφεῖο καὶ ζητοῦν μιὰ ποιμαντικὴ κατεύθυνση, μιὰ πνευματικὴ συμβουλή, μιὰ ἐξομολόγηση. Πολλὲς φορὲς ἔχω συγκινηθῇ ἀπὸ τέτοιες πνευματικὲς εὐαισθησίες. Καὶ ἀνάλογα μὲ τὴν ἐλευθερία αὐτοῦ ποὺ ζητᾶ καὶ τὶς δικές μου δυνατότητες προσπαθῶ νὰ ἀνταποκριθῶ. Ἀλλοίμονον ἂν ὁ Ἐπίσκοπος ἀσχολεῖται μόνον μὲ κοινωνικά, πολιτιστικά, οἰκονομικὰ ζητήματα καὶ ἀφήνει τὸ κυριότερο ἔργο του ποὺ εἶναι ἡ θεραπεία τῶν Χριστιανῶν καὶ ἡ σωτηρία τους. Στὸ σημεῖο αὐτὸ βρίσκεται τὸ ἀποστολικὸ ἔργο τῶν Ἐπισκόπων.

6. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ

Ἐρώτηση: Ποιὲς ἰδιαιτερότητες ἔχει ἡ διαποίμανση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καὶ πῶς τὶς ἀντιμετωπίζετε;

Ἀπάντηση: Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὅπου κι ἂν εὑρίσκονται ἀντιμετωπίζουν τὰ ἴδια προβλήματα, γιατί ὅλοι βρίσκονται κάτω ἀπὸ τὴν πεπτωκυία κατάσταση. Γι' αὐτὸ καὶ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἐξασκήση μιὰ ποιμαντικὴ διακονία, ἂν δὲν ἐξετάζη πῶς ἦταν ὁ ἄνθρωπος πρὸ τῆς πτώσεως, τί ἔγινε μετὰ τὴν πτώση καὶ ποὺ πρέπει τώρα νὰ φθάση.

Μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση ὅτι ὅπου πῆγα γιὰ νὰ ὁμιλήσω σὲ διάφορες πόλεις τῆς Ἑλλάδος, στὴν Μέση Ἀνατολή, στὴν Ρωσία, τὴν Εὐρώπη, τὴν Ἀμερική, τὸν Καναδᾶ, τὴν Κύπρο κλπ. εἶδα ὅτι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὰ ἴδια ἐρωτήματα, τοὺς ἴδιους προβληματισμούς, τὸν ἴδιο πόνο, τὶς ἴδιες ἀναζητήσεις.

Στὸν ἐνθρονιστήριο λόγο μοῦ ὡς πρὸς τὸ σημεῖο αὐτὸ τόνισα: "ὁ ἄνθρωπος κυριαρχούμενος ἀπὸ τὸ βασανιστικὸ πρόβλημα τοῦ θανάτου, εἶναι μιὰ τραγικὴ ὕπαρξη καὶ ἕνα δυσκολοκυβέρνητο ὅν. Τὸ πρόβλημα τοῦ θανάτου δὲν εἶναι κάτι ποὺ συνδέεται μὲ τὴν ἔξοδο τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα, ἀλλὰ ἕνα ὑπαρκτὸ καὶ ἀκόμη, θὰ ἔλεγα, ἕνα βιολογικὸ γεγονός, ποὺ τὸ ἔχουμε μέσα μας ἀπὸ τὴν συλληψή μας στὴν κοιλία τῆς μητέρας μας. Ἡ ἀγωνία, ἡ ἀνασφάλεια, ἡ προσπάθεια γιὰ ἐπικράτηση, ἡ ἐπιθυμία τῆς ἡδονῆς, τὰ οἰκονομικὰ καὶ πολιτικὰ συστήματα, οἱ ἰδεολογίες, ἡ πλεονεξία, ἡ ἐπιθυμία ἀπόκτησης ἐξουσίας καὶ πλούτου, κλπ. διαποτίζονται ἀπὸ τὸν θάνατο, ποὺ εἶναι τὸ παράσιτο τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καὶ τὸ παρέμβλητο μέσα στὴν κτίση. Ἑπομένως, ὅσο ὁ ἄνθρωπος δὲν λύει τὸ ἐσωτερικὸ καὶ ὑπαρξιακὸ πρόβλημα, τόσο καὶ εἶναι τραγικὴ ὕπαρξη. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ὑπερβῆ τὸν θάνατο καὶ δὲν μπορεῖ καὶ δὲν γνωρίζει τὸν τρόπο νὰ φθάση στὴν θέωση καὶ νὰ ἐκπληρώση τὸν βαθὺ σκοπό του, τόσο καὶ μεμψιμοιρεῖ. Ὅλα τοῦ φταῖνε, ὅλα τὸν πειράζουν. Ἔτσι, σὲ τέτοια περίπτωση εἶναι δυσκολοκυβέρνητο ὅν. Καὶ αὐτό το ἀντιλαμβάνεται ὁ ποιμένας".

Ἂν μπορῇ κανεὶς νὰ δὴ μερικὲς ἰδιαιτερότητες στὴν Ἱερὰ Μητρόπολή μας αὐτὲς ὀφείλονται στὴν ἐδαφικὴ ἔκταση καὶ στὴν ἀπογύμνωση τῆς ὑπαίθρου ἀπὸ κόσμο. Τὸ πρῶτο ὀφείλεται στὸ ὅτι ἡ περιοχὴ τοῦ Ἁγίου Βλασίου δὲν ἔχει καμμία ἐδαφικὴ σχέση μὲ τὴν Ναυπακτία καὶ τὸ δεύτερο στὸ ὅτι ὅλες οἱ Ἐνορίες τῆς ὀρεινῆς Ναυπακτίας ἔχουν ἀποψιλωθῇ ἀπὸ ἀνθρώπους κατὰ τοὺς περισσότερους μῆνες τοῦ ἔτους. Βεβαίως ἕνα μῆνα τὸ Καλοκαίρι, καὶ ἴσως σὲ μερικὰ μέρη καὶ περισσότερο χρόνο, γεμίζουν τὰ χωριὰ ἀπὸ κόσμο, ὁπότε οἱ περισσότερες Ἐνορίες τῆς Μητροπόλεως εἶναι θερινές - καλοκαιρινές. Αὐτὸ δημιουργεῖ πολλὰ προβλήματα, ὡς πρὸς τὴν εὕρεση Ἱερέων, ψαλτῶν, ἐπιτρόπων κλπ.

Ἐπίσης, μιὰ ἄλλη ἰδιαιτερότητα ποὺ βρῆκα στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη εἶναι ἕνα "πνεῦμα" ὀπαδοποιήσεως καὶ μιᾶς διαρκοῦς ἐντάσεως ἑνὸς μέρους Χριστιανῶν, γιὰ διαφόρους λόγους, μὲ τοὺς προκατόχους μου Μητροπολίτας, τὸ ὁποῖο δυστυχῶς συνεχίζεται, παρὰ τὶς προσπάθειες ποὺ κατεβλήθησαν.

7. ΑΠΟΔΗΜΟΙ ΝΑΥΠΑΚΤΙΟΙ

Ἐρώτηση: Μὲ ποιόν τρόπο ἐντάσσονται οἱ ἀπόδημοι Ναυπάκτιοι στὸ "ποίμνιο" τῆς Μητροπόλεώς Σας.

Ἀπάντηση: Θὰ ἀρχίσω νὰ ἀπαντῶ μὲ ἕνα παράδειγμα ποὺ λαμβάνω ἀπὸ τὴν γέννηση ἑνὸς νεογνοῦ. Τὸ βρέφος ὅταν ἐξέρχεται ἀπὸ τὴν κοιλία τῆς μητέρας του εἶναι ἀκόμη συνδεδεμένο μὲ τὸν ὀμφάλιο λῶρο, ὁπότε στὴν συνέχεια ὁ ὀμφάλιος λῶρος ἀποκόπτεται καὶ τὸ βρέφος ξεχωρίζεται ἀπὸ τὴν μητέρα του σωματικά.

Αὐτὸ ποὺ γίνεται σὲ κάθε ἄνθρωπο δὲν ἔγινε μὲ τοὺς Ναυπακτίους ποὺ ἔφυγαν σὲ δύσκολες ἐποχὲς γιὰ τὴν Ἀμερική. Δὲν ἔκοψαν τὸν ὀμφάλιο λῶρο ἀπὸ τὰ χωριά τους καὶ τὴν ἐπαρχία τους. Αὐτὸ ἐκδηλώνεται ποικιλοτρόπως. Ἔρχονται ἐπανειλημμένως καὶ ἐπισκέπτονται τὰ σπίτια τῶν γονέων καὶ προγόνων τους, ἐνισχύουν οἰκονομικὰ τοὺς συγγενεῖς καὶ συγχωριανούς τους, κτίζουν καὶ ἐπισκευάζουν Ἐνοριακοὺς Ναοὺς καὶ ἐξωκκλήσια, εὐεργετοῦν ποικιλοτρόπως τὴν ἐπαρχία μας μὲ Κληροδοτήματα, Ἱδρύματα κλπ.

Ἀνήκουν, βέβαια, σὲ ἄλλο ἐκκλησιαστικὸ χῶρο, δηλαδὴ στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, στὸ ὁποῖο ὑπάγονται ἡ Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀμερικῆς καὶ Αὐστραλίας, ἀλλὰ κατὰ κάποιο τρόπο, τοὺς θερινοὺς καὶ ἄλλους μῆνες τοῦ χρόνου εἶναι "ποίμνιο" τῆς Μητροπόλεώς μας. Οἱ Ναυπάκτιοι τῆς Ἀμερικῆς ἀποτελοῦν ἕνα συνδεκτικὸ κρίκο μεταξὺ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας.

Αἰσθάνομαι ἰδιαίτερη τιμὴ ποὺ γνωρίζω τοὺς ἀποδήμους ἀδελφούς μας Ναυπακτίους τῆς Ἀμερικῆς, τοῦ Καναδᾶ, τῆς Αὐστραλίας κλπ., ἀλλὰ καὶ διότι δέχομαι τὴν ἀγάπη καὶ τὸν σεβασμό τους.

8. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ

Ἐρώτηση: Ποιὲς εἶναι οἱ συγκεκριμένες κοινωνικὲς προεκτάσεις τῆς ποιμαντικῆς σας διακονίας στὴν Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου; (Ἱδρύματα, κοινωνικὲς τάξεις, κλπ.)

Ἀπάντηση: Τὸ κατ' ἐξοχὴν ἔργο τοῦ Ἐπισκόπου εἶναι ἡ σωτηρία τῶν μελῶν τοῦ ποιμνίου του, ἰδιαιτέρως ἐκείνων ποὺ τὸ ἐπιθυμοῦν μὲ τὴν ἐλεύθερη διάθεσή τους. Καὶ τὸ ἔργο αὐτὸ πρέπει νὰ γίνεται μέσα στὰ ὀρθόδοξα ἐκκλησιαστικὰ πλαίσια, μὲ τὶς προϋποθέσεις ποὺ ἔχουν διαγράψει οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅμως, ὁ Ἐπίσκοπος δὲν μπορεῖ νὰ παραβλέψη καὶ τὶς κοινωνικὲς καὶ οἰκονομικὲς ἀνάγκες τοῦ ποιμνίου του. Ἂν τὸ ἔκανε αὐτό, τότε θὰ ἐξασκοῦσε μιὰ μανιχαϊστικὴ ποιμαντική.

Ἔτσι, προσπάθησα μὲ τοὺς συνεργάτες μου νὰ ἐπεκταθοῦμε στὴν κοινωνικὴ διάσταση τῆς ἐνοριακῆς ζωῆς, καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης τῶν Ἐνοριῶν της Ναυπάκτου κάνουν ἕνα ἀξιοθαύμαστο ἔργο ποὺ δὲν εἶναι ἁπλῶς κοινωνικό, ἀλλὰ ἐκκλησιαστικὸ καὶ πνευματικό.

Ἐπίσης, ἐπειδὴ ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης Ναυπάκτου εἶναι Πρόεδρος τῶν Κληροδοτημάτων καὶ Ἱδρυμάτων τῆς Ἐπαρχίας, καὶ στὴν Μητρόπολή μας εἶναι πολλά, γι΄ αὐτὸ εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ ἀσχολῆται ἀφ΄ ἑνὸς μὲν γιὰ τὴν καλύτερη ἀξιοποίηση τῆς περιουσίας τῶν Ἱδρυμάτων αὐτῶν, ἀφ' ἑτέρου δὲ γιὰ τὴν καλύτερη ἀνταπόκριση στὶς ἐπιθυμίες τῶν δωρητῶν, δηλαδὴ νὰ ἐκπληρώνεται ὁ σκοπός τους.

Στὴν κατεύθυνση αὐτὴ ἐργάσθηκα σκληρὰ καὶ πολλὲς φορὲς ξενύχτησα. Ἀλλὰ δὲν εἶμαι ἐγὼ ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ νὰ ὀμιλήση γιὰ τὸ ἔργο αὐτὸ οὔτε αὐτὸ ὀφείλεται μόνο σὲ μένα, ἀφοῦ ἐργάσθηκαν καὶ ἐργάζονται πολλοὶ ἄνθρωποι γιὰ νὰ ἀχθῇ σὲ πέρας αὐτὴ ἡ ἐπίπονη διακονία.

9. ΙΕΡΑΡΧΙΑ – ΣΥΝΟΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

Ἐρώτηση: Διαθέτετε πλέον δεκαετῆ πεῖρα ὡς Ἱεράρχης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μὲ συμμετοχὴ σὲ δύο Διαρκεῖς Ἱερᾶς Συνόδους, μὲ συμμετοχὲς καὶ εἰσηγήσεις σὲ Συνόδους Ἱεραρχίας, μὲ συμμετοχὲς σὲ Συνοδικὲς Ἐπιτροπές. Βεβαίως, εἴχατε ἤδη διαγράψει καὶ μιὰ συγκεκριμένη ἐκκλησιαστικὴ πορεία καὶ ὡς λαϊκός-Διάκονος-Πρεσβύτερος-Ἱεροκήρυκας καὶ ἐκκλησιαστικὸς συγγραφέας. Μὲ ὅλα αὐτὰ τὰ ἐμπειρικὰ ἐφόδια θὰ θέλαμε νὰ μᾶς σχολιάσετε τὴν ἐκκλησιολογικὴ ἀρχὴ ὅτι τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι Συνοδικό;

Ἀπάντηση: Πράγματι, τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα εἶναι συνοδικό. Τὸ συνοδικὸ πολίτευμα εἶναι ἀντίθετο ἀπὸ τὸ ὀλιγαρχικό-δικτατορικὸ πολίτευμα καὶ τὴν ἀναρχία. Στὸ ὀλιγαρχικό - δικτατορικὸ πολίτευμα ἰσχύει ἡ τοῦ "ἑνὸς ἀνδρὸς" ἀρχή, ἐνῷ στὴν ἀναρχία καθένας κάνει ὅ,τι θέλει. Στὴν Ἐκκλησία διασώζεται τὸ λεγόμενο συνοδικὸ ἢ ἱεραρχικὸ πολίτευμα, ποὺ σημαίνει ὅτι ὑπάρχει ἱεράρχηση διακονιῶν καὶ χαρισμάτων. Αὐτὸ πρέπει νὰ γίνεται σὲ ἐπίπεδο ἱεραρχίας, σὲ ἐπίπεδο Ἱερῶν Μητροπόλεων καὶ σὲ ἐπίπεδο Ἐνοριῶν καὶ Μοναστηριῶν.

Ὅταν δὲν ἐπικρατῆ αὐτὴ ἡ συνοδική - ἱεραρχικὴ δομὴ σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, τότε φανερώνεται τὸ ἀρρωστημένο, τὸ ἐκκοσμικευμένο. Τὸ σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας δὲν ὁμοιάζει οὔτε μὲ τὸν παπικὸ τρόπο διοικήσεως, οὔτε μὲ τὸν προτεσταντικὸ τρόπο ζωῆς.

Καί, φυσικά, τὸ σύστημα διοικήσεως γίνεται μέσα στὰ πλαίσια ποὺ ἔχει καθορίσει ἡ Ἐκκλησία μὲ τὶς δογματικὲς καὶ κανονικές της ἀποφάσεις. Κάθε δογματικὴ καὶ κανονικὴ παράβαση παραβιάζει αὐτὸν τὸν συνοδικό - ἱεραρχικὸ θεσμό. Καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνη εἴτε ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν Ποιμένων εἴτε ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ λαοῦ.

Στὸ θέμα, ὅμως, αὐτὸ ἀπαιτεῖται ἕνας διαρκὴς πόλεμος ἐναντίον τῶν παθῶν τῆς φιλοπρωτείας, τῆς ἀλαζονείας, τῆς οἰήσεως, τῆς ὑπερηφανείας, τοῦ ἐγωϊσμοῦ, τῆς φιλαργυρίας, τῆς φιληδονίας κλπ. Οἱ ποιμένες πρέπει νὰ θεωροῦν ὅτι τὸ "ποιμαίνειν" εἶναι κένωση, διακονία, σταύρωση, καὶ οἱ ποιμαινόμενοι πρέπει νὰ θεωροῦν ὅτι τὸ "ποιμαίνεσθαι" εἶναι χάρισμα σωτηρίας. Καὶ τὰ δύο αὐτὰ εἶναι χαρίσματα ὑπακοῆς στὸν Θεὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία.

Βεβαίως, πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπ' ὄψη μας καὶ ἰδιαιτέρως αὐτὸ νὰ ἀπασχολῇ ἐμᾶς τοὺς Ἐπισκόπους, ὅτι μετὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ θὰ ἀνατραπῇ ὅλη αὐτὴ ἡ ἱεράρχηση ποὺ ὑφίσταται στὴν ἐπίγεια ἐκκλησιαστικὴ ἱεραρχία, γιατί στὴν οὐρανία ἱεραρχία θὰ ἰσχύση ἄλλη ἱεράρχηση, ποὺ δὲν θὰ ἔχη σχέση μὲ τὴν διακονία ποὺ ὁ καθένας ἀνέλαβε σὲ αὐτὴν τὴν ζωή, ἀλλὰ θὰ εἶναι σύμφωνη μὲ τὴν μετοχὴ τοῦ καθενὸς στὴν καθαρτική, φωτιστικὴ καὶ θεοποιὸ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.

Πάντως, μὲ εὐκαιρία ἀπὸ τὴν ἐρώτηση αὐτὴ θὰ ἤθελα δημοσίως νὰ εὐχαριστήσω ἀπὸ τὴν καρδιά μου ὅλους τοὺς συνεργάτες μου στὴν ποιμαντικὴ αὐτὴν διακονία τοῦ εὐγενοῦς αὐτοῦ λαοῦ, τοὺς Κληρικούς, ἰδιαιτέρως τὸν Γενικὸ Ἀρχιερατικὸ Ἐπίτροπο π. Ἀθανάσιο Λαουρδέκη καὶ τοὺς ἐργαζομένους στὰ Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, τοὺς Συνδέσμους Ἀγάπης, τὰ συμβούλια τῶν Κληροδοτημάτων καὶ Ἱδρυμάτων, τοὺς Δημοτικοὺς ἄρχοντες, τοὺς Βουλευτὰς κά. Ἰδιαίτερη μνεία πρέπει νὰ κάνω τοῦ π. Ἀρσενίου Κομπούγια γιὰ τὴν ἀγάπη του, καὶ τοῦ π. Ἀντωνίου Βαζούρα γιὰ τὴν ἀνιδιοτελῆ προσφορά του.

10. ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ - ΔΥΣΑΡΕΣΤΑ

Ἐρώτηση: Ποιὲς ἦταν γιὰ Σας οἱ πλέον δυσάρεστες καὶ οἱ πλέον εὐχάριστες στιγμὲς τῆς πρώτης ἀρχιερατικῆς δεκαετίας; Μποροῦν αὐτὲς οἱ στιγμὲς νὰ θεωρηθοῦν εὐλογημένες;

Ἀπάντηση: Δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ξεχωρίση ἀπόλυτα τὶς λεγόμενες δυσάρεστες ἀπὸ τὶς θεωρούμενες ὡς εὐχάριστες στιγμὲς τῆς διακονίας του μέσα στὴν Ἐκκκλησία, πολὺ δὲ περισσότερο δὲν μπορῶ νὰ τὸ κάνω ἐγώ. Καὶ αὐτὸ λέγεται γιατί ὑπάρχουν δυσάρεστες στιγμὲς ποὺ προξενοῦν μεγάλη πνευματικὴ ὠφέλεια καὶ ὑπάρχουν εὐχάριστες στιγμὲς ποὺ προξενοῦν αἰώνιο θάνατο. Καὶ ἐπειδὴ ἡ ἐπισκοπικὴ ζωὴ εἶναι ἢ πρέπει νὰ εἶναι ζωὴ κατὰ τὸ πρότυπο τοῦ Χριστοῦ, γι' αὐτὸ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἰσχυρισθῇ ἂν ὁ Σταυρὸς καὶ ὁ θάνατος τοῦ Χριστοῦ εἶναι δυσάρεστη "ἐμπειρία". Στὴν Ἐκκλησία λέμε "διὰ τοῦ σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ" καὶ ὑπερβαίνονται οἱ ψυχολογικοὶ λόγοι.

Ἐπίσης ἂν ἐξετάση κανεὶς τὴν ζωὴ τῶν Ἀποστόλων γιὰ νὰ δὴ τὶς εὐχάριστες καὶ δυσάρεστες στιγμὲς τῆς ἀποστολικῆς τους ζωῆς, τότε θὰ τὶς ἀξιολογήση ἀνάλογα μὲ τὰ κριτήρια ποὺ θὰ ἔχη, τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἢ τὰ ἐκκοσμικευμένα καὶ θὰ ἀποτύχη νὰ διακρίνη ποιὲς εἶναι πραγματικὰ εὐχάριστες καὶ ποιὲς εἶναι πραγματικὰ δυσάρεστες στιγμές.

Βεβαίως, ἕνα μεγάλο πρόβλημα ποὺ παρατηρεῖται στὸν ἐκκλησιαστικὸ αὐτὸ χῶρο ποὺ βρισκόμαστε εἶναι ἡ ἀλλοίωση τοῦ "πνεύματος" τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ, ἡ ὕπαρξη δηλαδὴ ἑνὸς μοναχισμοῦ ποὺ δὲν ὑποτάσσεται στὴν ἀτμόσφαιρα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως διαγράφεται στὶς ἀποφάσεις τῶν Τοπικῶν καὶ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀλλὰ καὶ στὰ κείμενα τῶν συγχρόνων Συνόδων. Αὐτὸ προκαλεῖ ὀδύνη.

Ταυτοχρόνως, ὅμως, αὐτὸ τὸ πρόβλημα δίνει τὴν δυνατότητα νὰ ἐκτιμήση κανεὶς καὶ νὰ ἀγαπήση ἀκόμη περισσότερο τὸν γνήσιο ὀρθόδοξο νηπτικὸ μοναχισμό, ποὺ κινεῖται μέσα στὰ ἐκκλησιαστικὰ πλαίσια, καὶ διαπνέεται ἀπὸ τὴν προσευχή, τὴν ἡσυχία, τὸν σεβασμὸ στὴν Ἐκκλησία. Ἀκριβῶς αὐτὸς ὁ δυϊσμὸς γέννησε δύο βασικὰ βιβλία μου, ὅπως "Ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμὸς ὡς προφητική, ἀποστολικὴ καὶ μαρτυρικὴ ζωὴ" καὶ "Ἡσυχία καὶ θεολογία", τὰ ὁποῖα βιβλία δὲν θὰ κυκλοφοροῦσαν ἂν δὲν ἀντιμετώπιζα τέτοια φαινόμενα. Ἔτσι, λοιπόν, καὶ τὰ λεγόμενα δυσάρεστα γίνονται αἰτία διξολογίας στὸν Θεὸ καὶ προσφορᾶς στὴν Ἐκκλησία καὶ τοὺς ἀνθρώπους.

Πάντως, ὅταν ἕνας Ἐπίσκοπος στὴν προσπάθειά του νὰ διοικήση καὶ νὰ ποιμάνη τὴν Ἱερὰ Μητρόπολή του "κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα" γίνεται στόχος τῶν λεγομένων "ἐχθρῶν" τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, τότε αὐτοὶ οἱ λεγόμενοι καὶ φερόμενοι ὡς "ἐχθροὶ" μπορεῖ νὰ γίνουν οἱ μεγαλύτεροι εὐεργέτες του. Μὲ συγκίνηση καὶ θαυμασμὸ διάβασα τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Ἐπισκόπου Ἀχρίδος Νικολάου:

"Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε... Οἱ ἐχθροί μου μὲ ἔχουν ὁδηγήσει μέσα στὴν ἀγκάλη Σοῦ περισσότερο ἀπὸ ὅ,τι οἱ φίλοι μου. Οἱ φίλοι μὲ ἔχουν προσδέσει στὴν γῆ, ἐνῷ οἱ ἐχθροί μου μὲ ἔχουν λύσει ἀπὸ τὴν γῆ καὶ ἔχουν συντρίψει ὅλες τὶς φιλοδοξίες μου στὸν κόσμο.

Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε... Αὐτοὶ μᾶλλον παρὰ ἐγώ, ἔχουν ὁμολογήσει τὶς ἁμαρτίες μου ἐνώπιον τοῦ κόσμου. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν μαστιγώσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα διστάσει νὰ μαστιγωθῶ. Μὲ ἔχουν βασανίσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα προσπαθήσει νὰ ἀποφύγω τὰ βάσανα. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν ἐπιπλήξει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα κολακεύσει τὸν ἑαυτό μου. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν κτυπήσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα παραφουσκώσει μὲ ἀλαζονεία...

Εὐλόγησέ τους καὶ πλήθυνέ τους! Πλήθυνέ τους καὶ κάνε τους ἀκόμη πιὸ σκληροὺς ἐναντίον μου. Ὥστε ἡ καταφυγή μου σὲ σένα νὰ μὴ ἔχη ἐπιστροφή, ὥστε καὶ κάθε ἐλπίδα μου στοὺς ἀνθρώπους νὰ διαλυθῇ ὡς ἱστὸς ἀράχνης, ὥστε ἀπόλυτη γαλήνη ν' ἀρχίση νὰ βασιλεύη στὴν ψυχή μου, ὥστε ἡ καρδιά μου νὰ γίνη ὁ τάφος τῶν δύο κακῶν διδύμων μου ἀδελφων· τῆς ἀλαζονείας καὶ τοῦ θυμοῦ. Ὥστε νὰ μπορέσω νὰ ἀποθηκεύσω ὅλους τοὺς θησαυροὺς μοῦ ἐν οὐρανοῖς...

Εἶναι πράγματι δύσκολο γιὰ μένα νὰ πῶ ποιός μοῦ ἔκανε περισσότερο καλὸ καὶ ποιός μοῦ ἔκανε περισσότερο κακὸ στὸν κόσμο· οἱ ἐχθροὶ ἢ οἱ φίλοι μου;

Γι' αὐτὸ εὐλόγησε, ὦ Κύριε, καὶ τοὺς φίλους μου καὶ τοὺς ἐχθρούς μου".

Μακάρι νὰ ζήσω τὴν ἐπισκοπική μου ζωὴ μέσα σὲ αὐτὸ τὸ εὐλογημένο "πνεῦμα", ὅσο δύσκολο καὶ ἂν εἶναι. Προσευχηθεῖτε καὶ ἐσεῖς γι' αὐτό.

Εὐχές – προσευχές

Τελειώνοντας θὰ ἤθελα νὰ ἐκφράσω τὴν βαθυτάτη εὐγνωμοσύνη μου καὶ τὶς δοξολογίες μου πρὸς τὸν Θεό, ὁ Ὁποῖος μὲ τὸ ἄπειρο ἔλεὸς Τοῦ ἐπέβλεψε ἐπ' ἐμὲ καὶ μὲ ἀναβίβασε στὸν τρίτο βαθμὸ τῆς ἱερωσύνης, τὸν βαθμὸ τοῦ Ἐπισκόπου, καὶ αἰσθάνομαι ὅτι δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ Τὸν εὐχαριστῶ καὶ νὰ Τὸν δοξάζω γι' αὐτὴν τὴν δωρεά. Ἐπίσης, αἰσθάνομαι τιμὴ ποὺ μὲ κατέστησε Μητροπολίτη σὲ αὐτὴν τὴν παλαίφατη καὶ ἱστορικὴ Μητρόπολη μὲ τὴν πλούσια παράδοση.

Ἀκόμη, ζητῶ ἀπὸ φίλους καὶ "ἐχθροὺς" τὶς προσευχές τους γιὰ νὰ μὲ ἐλεήση ὁ Θεός, νὰ κάνω λιγότερα πνευματικὰ λάθη, νὰ δὴ ὁ Θεὸς τὸν πόθο τῆς καρδίας μου γιὰ τὴν δόξα τῆς Ἐκκλησίας, παρὰ τὰ λάθη ποὺ ἔκανα ἢ θὰ κάνω, ὡς ἄνθρωπος, καὶ νὰ δώσω καλὴν ἀπολογία στὸ φοβερὸ βῆμα τοῦ Χριστοῦ. Γιατί ποιό θὰ εἶναι τὸ ὄφελος τὸ νὰ εἶμαι Ἐπίσκοπος, νὰ γράφω τόσα βιβλία, νὰ συμμετέχω σὲ πολλὰ συνέδρια, νὰ ἐνδιαφέρομαι γιὰ μιὰ κοινωνικὴ προσφορὰ κλπ., καὶ ὅμως κατὰ τὴν φρικτὴ ὥρα τῆς ἀπολογίας μου ἐνώπιον τοῦ ἀδεκάστου βήματος τοῦ Χριστοῦ νὰ ἀκούσω τὸν φοβερὸ λόγο "οὐκ οἴδα ὑμᾶς", ὁπότε θὰ εὑρεθῶ ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως ἐκτὸς σωτηρίας καὶ ἐκτὸς Παραδείσου καὶ αἰωνίου ζωῆς;

Ζητῶ τὶς προσευχὲς ὅλων τῶν ἀναγνωστῶν αὐτῆς τῆς συνεντεύξεως καὶ ὅλων τῶν μελῶν τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας.–