Βιβλιοπαρουσίαση: «Βιοηθικὴ καὶ Βιοθεολογία»

Τὸ νέο βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχῇ ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὶς ραγδαῖες ἐξελίξεις στὸν τομέα τῆς βιοτεχνολογίας. Τὰ μεγάλα βήματα ποὺ ἔχουν γίνει στὸν χῶρο τῆς γενετικῆς μηχανικῆς καὶ τῆς μοριακῆς βιολογίας, οἱ ἐπιστημονικὲς ἔρευνες ποὺ φέρνουν στὴν δημοσιότητα νέες ἀνακαλύψεις, μὲ ἀποκορύφωμα τὴν ὁλοκλήρωση τῆς χαρτογράφησης τοῦ ἀνθρωπίνου γονιδιώματος, ἂν καὶ εἶναι ἀξιοθαύμαστα, ἐν τούτοις ὅμως δημιούργησαν πολλὰ προβλήματα καὶ κινδύνους.

Ἡ ἐπιστήμη τῆς βιοηθικῆς προσπαθεῖ νὰ θέση περιορισμοὺς καὶ ὅρους, ὥστε νὰ ἀντιμετωπισθοῦν μὲ τὸν καλύτερο τρόπο ὅλες οἱ προκλήσεις καὶ τὰ προβλήματα ποὺ δημιουργοῦνται ἀπὸ τὶς βιοϊατρικὲς ἔρευνες καὶ τὴν βιοτεχνολογικὴ ἐπανάσταση.

Σκοπὸς τοῦ νέου βιβλίου «ΒΙΟΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΘΕΟΛΟΓΙΑ» δὲν εἶναι ἁπλῶς ἡ περιγραφὴ τῶν θεμάτων γύρω ἀπὸ τὶς διάφορες ἰατρικὲς ἀνακαλύψεις, ἂν καὶ ὁ συγγραφέας μας παραθέτει βασικὰ στοιχεῖα, ἀπαραίτητα γιὰ τὴν κατανόηση τῶν γραφομένων, ἀλλὰ ἡ ἀντιμετώπιση τῶν βιοηθικῶν προβλημάτων μέσα ἀπὸ τὴν προοπτικὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ ὀνομασθῇ βιοθεολογία. Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ σημειωθῇ, ὅπως ἀναφέρεται στὸν Πρόλογο τοῦ βιβλίου, ὅτι θίγεται μόνον ἡ βάση τῶν βιοηθικῶν προβλημάτων μέσα ἀπὸ τὴν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι οἱ λεπτομέρειες. Ἡ ὀρθόδοξη βιοηθικὴ δὲν καθορίζεται ἀπὸ ἠθικοὺς καὶ δεοντολογικοὺς κανόνες συμπεριφορᾶς, ἀλλὰ ἀντιμετωπίζει τὰ βιοηθικὰ προβλήματα βασισμένη πάντα στὰ ὀρθόδοξα κριτήρια περὶ τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. Βλέπει τὸν κάθε ἄνθρωπο ὡς κατ' εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὡς πρόσωπο μοναδικὸ καὶ ἀνεπανάληπτο, ποὺ ὁδηγεῖται πρὸς τὸ καθ'ομοίωση, δηλαδή, τὴν θέωση. Οἱ λεπτομέρειες καὶ τὰ προβλήματα ἀντιμετωπίζονται ποιμαντικὰ καὶ σὲ προσωπικὸ ἐπίπεδο.

Στὸ πρῶτο μέρος τοῦ βιβλίου ποὺ ἔχει τίτλο «Βιοηθικὰ προβλήματα καὶ ὀρθόδοξη θεολογία» ὁ συγγραφέας, μὲ σεβασμὸ στὴν σύγχρονη ἔρευνα, ἀπαντᾶ στὰ ἐρωτήματα ποὺ ἀφοροῦν τις τρεῖς βασικὲς πτυχὲς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ποὺ συνδέονται μεταξύ τους, δηλαδή, τὴν ἀρχὴ τῆς ζωῆς, τὴν παράταση τῆς ζωῆς καὶ τὸ τέλος τῆς βιολογικῆς ζωῆς. Ἀπαντᾶ ἐξ ἐπόψεως ὀρθοδόξου θεολογίας, στὰ ἠθικὰ διλήμματα ποὺ προκαλοῦνται ἀπὸ τὶς ἐπιστημονικὲς ἀνακαλύψεις καὶ τὶς προοπτικὲς ποὺ αὐτὲς ἀνοίγουν. Παρουσιάζονται μὲ συντομία τὰ σύγχρονα γενετικὰ καὶ βιοηθικὰ προβλήματα, καθὼς ἐπίσης καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο τὰ ἀντιμετωπίζει ἡ ὀρθόδοξη θεολογία.

Ποιά ἡ θέση τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν κλωνοποίηση, τὶς ἔρευνες στὰ βλαστοκύταρα, τὴν ἐξωσωματικὴ γονιμοποίηση, τὶς ἐκτρώσεις, τὸν προγεννητικὸ ἔλεγχο; Καταγράφονται βασικὲς διδασκαλίες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σχετικὰ μὲ τὴν σύλληψη καὶ τὴν ζωὴ τοῦ ἐμβρύου. Ποιά πρέπει νὰ εἶναι ἡ στάση τῆς χριστιανῆς ἐγκύου γυναίκας ἀπέναντι στὸ ἔμβρυο ποὺ φέρει μέσα της καὶ μὲ ποιό τρόπο ἀντιμετωπίζει τὶς δυσκολίες καὶ τὰ προβλήματα κατὰ τὴν περίοδο τῆς κυήσεως; Μὲ ποιὲς προϋποθέσεις ἀποδέχεται ἡ Ἐκκλησία τὴν μετάγγιση αἵματος, τὶς μεταμοσχεύσεις ὀργάνων καὶ τὶς γονιδιακὲς θεραπεῖες;

Ἐξετάζονται οἱ προβληματισμοὶ καὶ οἱ ἀμφισβητήσεις ὅσον ἀφορᾶ τὸν καθορισμὸ τῶν κριτηρίων τοῦ θανάτου. Ταυτίζεται ἀπόλυτα ὁ «ἐγκεφαλικὸς θάνατος» μὲ τὸν βιολογικό; Γράφοντας γιὰ τὴν εὐθανασία καὶ τὴν ἠθικὴ καὶ ὀρθόδοξη ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων ποὺ προκύπτουν στὶς Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας (ΜΕΘ) ὁ ἀναγνώστης τοῦ βιβλίου λαμβάνει ἀπαντήσεις στὰ ἐρωτήματα γιὰ τὸ τί εἶναι ζωὴ καὶ τί εἶναι θάνατος, τὰ ὁποῖα συνδέονται μὲ τὰ ὑπαρξιακὰ προβλήματα καὶ τὶς ὑπαρξιακὲς ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου.

Ἀναφέρονται οἱ διάφοροι προβληματισμοί, ἀλλὰ κυρίως οἱ θεολογικὲς ἀπόψεις ὅσον ἀφορᾶ τὴν γονιδιακὴ ἐπανάσταση καὶ τὶς μεθόδους ἀνασυνδυασμοῦ τοῦ DNA τῶν ὀργανισμῶν καὶ τῶν φυτῶν καὶ ὑποστηρίζεται ὅτι οἱ σύγχρονες βιοϊατρικὲς ἔρευνες ὅταν γίνωνται ἀνεξέλεγκτα «βιάζουν» καὶ τὴν φύση καὶ τὸν ἄνθρωπο. Ὑπογραμμίζεται ἡ ὀρθόδοξη διδασκαλία ὅτι μέσα σὲ ὁλόκληρη τὴν κτίση, ἀκόμη καὶ στὸ DNA, ὑπάρχει ἡ ἄκτιστη δημιουργικὴ καὶ ζωοποιὸς ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.

Ἐπίσης ἐξηγεῖται πόσο ἡ ἔρευνα ἐμπλέκεται μέσα σὲ διάφορες διαπλοκὲς μεταξὺ ἑταιρειῶν καὶ ἐρευνητικῶν κέντρων καὶ πόσο σχετίζεται μὲ ποικίλες σκοπιμότητες καὶ μὲ τὴν ἐμπορευματοποίηση. Γιατί ἡ ὀρθόδοξη θεολογία δὲν ἀποδέχεται τὴν εὐγονικὴ νοοτροπία καὶ τὸν ρατσισμό;

Στὸ δεύτερο μέρος ποὺ ἐπιγράφεται «Εἰδικὰ βιοηθικὰ θέματα» καὶ εἶναι εἰσηγήσεις τοῦ συγγραφέα σὲ διάφορα ἀκροατήρια, δίνονται κατανοητὲς ἀπαντήσεις στὰ ἐκκλησιολογικὰ καὶ ποιμαντικὰ ἐρωτήματα ποὺ δημιουργοῦνται μὲ τὴν ἀνάλυση τῶν βιοηθικῶν θεμάτων. Ἡ Ἐκκλησία θέτει θεολογικὲς βάσεις χωρὶς νὰ παραβιάζη τὴν ἐλευθερία τῶν ἀνθρώπων.

Στὸ κεφάλαιο «Ἡ εὐθανασία καὶ τὰ βιοηθικὰ προβλήματα ποὺ σχετίζονται μὲ αὐτὴν» ὁ συγγραφέας παρουσιάζει τὶς ἀπόψεις–θέσεις τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν εὐθανασία καὶ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι «μιὰ ζωὴ ποὺ δὲν ἔχει νόημα καταλήγει σὲ ἕναν θάνατο χωρὶς νόημα».

Καταγράφονται οἱ παρεμβάσεις τοῦ συγγραφέα, ὡς τακτικοῦ μέλους τῆς Ἐπιτροπῆς στὸ Ἐθνικὸ Συμβούλιο Ἰατρικῆς Ἠθικῆς καὶ Δεοντολογίας, σὲ καίρια ζητήματα κατὰ τὴν κατάρτιση τοῦ Κώδικα Ἄσκησης Ἰατρικοῦ Ἐπαγγέλματος καὶ Δεοντολογίας.

Περιλαμβάνεται ἡ εἰσήγηση στὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μὲ θέμα:«Η ἰατρικὴ ὑποβοήθηση στὴν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή».

Στὴν εἰσήγηση «Ἐκκλησία καὶ δημογραφικὸ πρόβλημα» παρουσιάζεται ἡ διαφορὰ τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη τῆς δημογραφίας καὶ ποιά τὰ αἴτια στὰ ὁποῖα ἐντοπίζει ἡ Ἐκκλησία τὴν δημιουργία τοῦ δημογραφικοῦ προβλήματος.

Ὑπογραμμίζονται τὰ ὅρια μεταξὺ θεολογίας καὶ ἐπιστήμης καὶ διευκρινίζεται ὅτι ἡ ἐπιστήμη δὲν μπορεῖ νὰ ὑποκαταστήση καὶ νὰ ἀντικαταστήση τὴν Ἐκκλησία ἐφ'όσον δὲν μπορεῖ νὰ νικήση τὸν θάνατο. Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία δὲν ἐμποδίζει τὴν ἔρευνα σὲ θέματα ἐπιστημονικὰ καὶ σέβεται τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη ὅταν παραμένη στὰ ὅριά της καὶ δὲν ἐπεμβαίνει στὴν δικαιοδοσία τοῦ Θεοῦ.

Καταγράφονται «Γενικὲς βιοθεολογικὲς ἀρχές», τὶς ὁποῖες θὰ πρέπη νὰ ἔχη ὑπ'όψη τοῦ ἕνας ὀρθόδοξος ἐπιστήμονας, ποὺ ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς συλλήψεως τοῦ ἀνθρώπου καὶ φθάνουν στὸ τέλος τῆς βιολογικῆς του ζωῆς.

Στὸ «Παράρτημα» ἀναδημοσιεύονται τρία κείμενα: 1)«Η δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου-Προκλήσεις καὶ προβληματισμοὶ τοῦ 2000», 2)Πορίσματα Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου:«Εκκλησία καὶ βιοηθική – Ὁ λόγος τῆς ἐπιστήμης καὶ ὁ λόγος τῆς θρησκείας» καὶ 3)«Διακήρυξη Βασικῶν Ἀρχῶν Βιοηθικῆς τῆς Διακοινοβουλευτικῆς Συνέλευσης Ὀρθοδοξίας».

Γενικά, σκοπὸς τῆς ὀρθόδοξης βιοηθικῆς καὶ βιοθεολογίας, ποὺ προβάλλεται στὸ νέο βιβλίο, εἶναι νὰ προσφέρη στὸν σύγχρονο ἄνθρωπο ποιό εἶναι τὸ νόημα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου, ὥστε νὰ ἀξιοποιήση τὴν βιολογική του ζωή, ποὺ εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, καὶ νὰ νικήση τὸν θάνατο.–