Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιοι Μάρτυρες Πρόβος, Τάραχος καὶ Ἀνδρόνικος, 12 Ὀκτωβρίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Οἱ ἅγιοι Πρόβος, Τάραχος καὶ Ἀνδρόνικος ἔζησαν καὶ μαρτύρησαν τὴν περίοδο τῆς βασιλείας του Διοκλητιανοῦ, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς σκληρότερους διῶκτες τῆς Ἐκκλησίας. Κατάγονταν ἀπὸ διαφορετικὰ μέρη. Ὁ Πρόβος ἀπὸ τὴν Παμφυλία, ὁ Ἀνδρόνικος ἀπὸ τὴν Ἔφεσο καὶ ὁ Τάραχος ἀπὸ τὴν Ἰλλυρία. Ὁ ἱερὸς Συναξαριστὴς σημειώνει ὅτι συνελήφθησαν τὴν περίοδο ποὺ βρίσκονταν μαζὶ στὴν ἔρημο. Ἦσαν ὀμόψυχοι καὶ συνοδοιπόροι στὴν ζωὴ καὶ τὸν θάνατο ἡ καλύτερα στὴν γῆ καὶ στὸν οὐρανό, ἀφοῦ ὁ θάνατος μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ πατήθηκε καὶ καταργήθηκε, ἀλλὰ καὶ γιατί ἡ ψυχὴ εἶναι κατὰ χάριν ἀθάνατη καὶ ἡ ζωὴ δὲν διακόπτεται ἀπὸ τὴν πρόσκαιρη λύση τοῦ δεσμοῦ ψυχῆς καὶ σώματος. «Οὐκ ἐστιν οὗν, Κύριε, τοῖς δούλοις σου θάνατος, ἐκδημούντων ἡμῶν ἀπὸ τοῦ σώματος καὶ πρὸς σὲ τὸν Θεὸν ἐνδημούντων, ἀλλὰ μετάστασις ἀπὸ τῶν λυπηροτέρων ἐπί τα χρηστότερα καὶ θυμηδέστερα, καὶ ἀνάπαυσις καὶ χαρὰ» (Εὐχὴ Γονυκλυσίας, Ἑσπερινοῦ Ἁγίου Πνεύματος).

Οἱ τρεῖς μάρτυρες συνελήφθησαν καὶ βασανίσθηκαν σκληρά. Τοῦ ἁγίου Ταράχου τοῦ ἔγδαραν τὸ κεφάλι καὶ τοὺς ἄλλους δύο τοὺς τύφλωσαν. Ἐπειδὴ ὅμως ἐξακολουθοῦσαν νὰ μένουν σταθεροὶ καὶ ἀκλόνητοι στὴν πίστη τους, τοὺς ἀπεκεφάλισαν.

Ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος περιγράφει τὸν βίο καὶ τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνες τῶν ἁγίων μαρτύρων ὡς ἑξῆς: «Ἰσχὺν τὴν ἄμαχον περιζωσάμενοι, κατεπαλαίσατε ἐχθρῶν τὰς φάλαγγας καὶ ἐδοξάσατε Χριστόν, ἀθλήσεως τοῖς ἀγῶσι. Πρόβε παναοίδιμε, ὁ προβὰς πρὸς τὰ κρείττονα, ἔνδοξε Ἀνδρόνικε, Ἐκκλησίας ἐκνίκημα καὶ Τάραχε πιστῶν ἡ γαλήνη• ὁ τρισαυγῆς μαρτύρων δῆμος» (Ἀπολυτίκιο).

Στὴν συνέχεια, θὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ σχολιάσουμε μὲ συντομία τὶς δύο ἑνότητες τοῦ θαυμάσιου αὐτοῦ ὕμνου.

Πρῶτον. «Ἰσχὺν τὴν ἄμαχον περιζωσάμενοι, κατεπαλαίσατε ἐχθρῶν τὰς φάλαγγας καὶ ἐδοξάσατε Χριστόν, ἀθλήσεως τοῖς ἀγῶσι».

Οἱ ἅγιοι μάρτυρες, ὁπλισμένοι μὲ τὴν ἄκτιστη θεία Χάρη, «τὴν ἄμαχον ἰσχύν», πάλαιψαν μὲ τὸν διάβολο, τὸν ἐχθρὸν τῆς ἀνθρωπίνης σωτηρίας, μὲ τὰ πάθη τους, τὰ ὁποῖα μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ μεταμόρφωσαν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν κόσμο, δηλαδὴ τὸ κοσμικὸ φρόνημα, ποὺ ἀντιστρατεύεται τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐνίκησαν. Μὲ τοὺς συνανθρώπους τους δὲν ἀντιπαρατέθηκαν, ἐπειδὴ οἱ ἅγιοι δὲν θεωροῦν ἐχθρὸ τοὺς κανέναν ἄνθρωπο, ὅσο ἁμαρτωλὸς καὶ ἂν εἶναι, ἀλλὰ ἀγαποῦν τοὺς πάντες ὡς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως ἀκριβῶς κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μισήση τὸν ἄρρωστο καὶ νὰ ἀντιπαρατεθῇ μαζί του, ἀλλὰ καταπολεμᾶ τὴν ἀσθένειά του μὲ ὅσα μέσα διαθέτει, καὶ αὐτὸ τὸ κάνει ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν ἀσθενῆ, γιὰ νὰ τὸν θεραπεύση.

Μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἔζησαν καὶ πολιτεύθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ ἐπιγείου βίου τους ἔγιναν αἰτία νὰ δοξάζεται τὸ ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ στοὺς αἰῶνες, ἀλλὰ καὶ αἰτία νὰ βροῦν τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἄνθρωποι.

Δεύτερον. «Πρόβε παναοίδιμε, ὁ προβὰς πρὸς τὰ κρείττονα, ἔνδοξε Ἀνδρόνικε, Ἐκκλησίας ἐκνίκημα, Τάραχε πιστῶν ἡ γαλήνη».

Ὁ ἅγιος Πρόβος ἐπαινεῖται γιατί προτίμησε τὰ κρείττονα, δηλαδὴ τὰ πνευματικὰ καὶ οὐράνια πράγματα ἀπὸ τὰ ἐπίγεια καὶ ὑλικά, ὁ ἅγιος Ἀνδρόνικος ὀνομάζεται νίκη τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὁ ἅγιος Τάραχος ἀποκαλεῖται γαλήνη τῶν πιστῶν, παρὰ τὸ ὅτι τὸ ὄνομά του παραπέμπει στὴν ταραχή, ποὺ εἶναι τὸ ἀντίθετο τῆς γαλήνης.

Τὸ ὄνομα, πολλὲς φορές, φανερώνει αὐτὸ ποὺ εἶναι ὁ ἄνθρωπος στὴν πραγματικότητα, ἐνῷ σὲ ἄλλες περιπτώσεις ὑποδηλώνει τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, ὅπως στὴν περίπτωση τοῦ ἁγίου Ταράχου. Ὅπως ὑπάρχουν καὶ περιπτώσεις κατὰ τὶς ὁποῖες βλέπει κανεὶς ὅτι δὲν ὑπάρχει διαφορὰ μεταξύ του εἶναι καὶ τοῦ φαίνεσθαι, ἐνῷ σὲ ἄλλες περιπτώσεις διαπιστώνει κανεὶς τὸ ἀντίθετο. Καὶ δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ συμβαίνει αὐτό, γιὰ πολλοὺς καὶ διαφόρους λόγους. Γι’ αὐτὸ εἶναι ἀπαραίτητο, ἰδιαίτερα στὴν πνευματικὴ ζωή, νὰ διαθέτη κανεὶς τὴν ἱκανότητα νὰ εἰσδύη στὸ βάθος τῶν πραγμάτων καὶ νὰ μπορῇ νὰ ἐξιχνιάζη τα μὴ φαινόμενα, ἐπειδὴ τὰ φαινόμενα συνήθως ἀπατοῦν.

Οἱ ἅγιοι, πολλὲς φορές, γιὰ νὰ κρύψουν τὰ πνευματικά τους χαρίσματα παρουσιάζουν ἐξωτερικὰ μιὰ ἄλλη εἰκόνα, ἀπὸ αὐτὸ ποὺ εἶναι στὴν πραγματικότητα, γιὰ νὰ μὴ τοὺς ἐπαινοῦν οἱ ἄνθρωποι, ἐπειδὴ γνωρίζουν ἀπὸ τὴν πνευματική τους πεῖρα ὅτι δὲν ὠφελεῖται κανεὶς πνευματικὰ ἀπὸ τοὺς ἐπαίνους τῶν ἀνθρώπων. Ἀντίθετα, μάλιστα εἶναι δυνατὸν νὰ ζημιωθῇ, ἰδιαίτερα ὅταν δὲν εὑρίσκεται σὲ ὥριμη πνευματικὴ ἡλικία. Βέβαια, ὑπάρχουν καὶ περιπτώσεις κατὰ τὶς ὁποῖες ὠφελεῖ ὁ ἔπαινος. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος μας λέγει ὅτι «ἄλλον ὠφέλησεν ἡ ἐπίπληξις καὶ ἄλλον ὠφέλησεν ὁ ἔπαινος», ἀφοῦ εἶναι διαφορετικὴ ἡ ψυχοσύνθεση τοῦ κάθε ἀνθρώπου, καθὼς ἐπίσης καὶ διαφορετικὰ τὰ γεγονότα ποὺ λαμβάνουν χώρα σὲ κάθε περίπτωση, δὲν πρέπει ὅμως νὰ τὸν ἐπιζητῇ κανείς.

Τὸ ζητούμενο στὴν ζωὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου εἶναι ἡ σωτηρία καὶ αὐτὸ κατορθώνεται μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ζωῇ. Σημαντικὸ ρόλο στὴν ἐπίτευξη τοῦ σκοποῦ αὐτοῦ διαδραματίζει ἡ ἐσωτερικὴ γαλήνη, γιὰ νὰ μπορῇ κανεὶς νὰ βλέπη τὰ πράγματα καθαρὰ καὶ νὰ ἀποφεύγονται σοβαρὰ λάθη. Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ γαλήνη συχνὰ χάνεται ἐξ αἰτίας τῶν ποικίλων πειρασμῶν καὶ τῶν θλιβερῶν γεγονότων τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Καὶ γι’ αὐτὸ χρειάζεται διαρκὴς νήψη, ἀδιάκοπος πνευματικὸς ἀγῶνας, καθὼς καὶ καθοδήγηση ἀπὸ ἔμπειρο διδάσκαλο τῆς πνευματικῆς ζωῆς, γιὰ νὰ μπορῇ κανεὶς νὰ παραμένη γαλήνιος καὶ ἀτάραχος στὶς μπόρες καὶ τὶς φουρτοῦνες.

Οἱ Ἅγιοι καὶ κυρίως ἡ Θεοτόκος, εἶναι «τῶν πιστῶν ἡ γαλήνη» καὶ τὸ στήριγμα, ἀρκεῖ νὰ καταφεύγη κανεὶς σὲ αὐτοὺς καὶ νὰ ζητᾶ τὴν προστασία καὶ τὶς πρεσβεῖες τους. Γιὰ νὰ μπορῇ ὅμως νὰ ἐπικοινωνῇ μαζὶ τοὺς ἄνετα καὶ φιλικά, πρέπει νὰ ἀποκτήση πνευματικὲς κεραῖες, νὰ «ἐκπέμπη» στὸ ἴδιο μῆκος κύματος μὲ αὐτούς, δηλαδὴ νὰ ἐναρμονίση τὴν ζωή του μὲ τὸν τρόπο ζωῆς τῶν Ἁγίων.

Εἴθε οἱ ἅγιοι μάρτυρες νὰ μᾶς ἐμπνέουν καὶ ἐνιχύουν στὴν ζωή μας, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ ἀποδιώχνουμε τὴν ταραχὴ τῶν πειρασμῶν καὶ νὰ διαφυλάττουμε τὴν ἐσωτερικὴ ἠρεμία καὶ γαλήνη.–