Ἀφιέρωμα στην εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου - Συνεντεύξεις στήν «Πολιτεία Αιτωλοακαρνάνων» καὶ στὸ «Τὸ Θέμα»

«Ποιά πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του νέου Αρχιεπισκόπου;»

του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου

Συνέντευξη στην Εφημερίδα «Πολιτεία Αιτωλοακαρνάνων» (Τρίτη, 5 Φεβρουαρίου) 

Ερώτηση: Ποιά είναι τα επιτεύγματα του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου;

Απάντηση: Αυτές τις ημέρες πολλοί ομίλησαν για τα θετικά και αρνητικά του μακαριστού Αρχιεπισκόπου. Νομίζω ότι είναι νωρίς να καταλήξη κανείς σε συμπεράσματα, αλλά ο ιστορικός του μέλλοντος, με ψυχραιμία και νηφαλιότητα, θα αποτιμήση την προσφορά του στην Εκκλησία και την κοινωνία.

Αυτό που μπορώ να πω τώρα είναι ότι το μεγαλύτερο έργο του ήταν αυτό που εκδηλώθηκε κατά το διάστημα της ασθενείας του και την διαδικασία του θανάτου του, τότε που δεν μιλούσε πολύ, αλλά μιλούσε η ύπαρξή του. Αντιμετώπισε τον θάνατο με πίστη στον Θεό και αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί έδωσε κουράγιο σε πολλούς ομοιοπαθείς του. Ομιλεί κανείς με τον λόγο και την σιωπή. Πολλές φορές ο λόγος της σιωπής έχει μεγαλύτερη δύναμη από τον λόγο των λόγων. Ο Χριστός δίδασκε, αλλά και έπαθε, σταυρώθηκε. Ο Σταυρός του Χριστού έχει μεγαλύτερη δύναμη, όπως και το μαρτύριο των αγίων μεταδίδει μηνύματα για το ποιό είναι το νόημα της ζωής και του θανάτου. Ακόμη δε και η περίοδος των διωγμών, των κατακομβών και των μαρτυρίων είναι η ενδοξότερη περίοδος της Εκκλησίας και όχι τότε που έγινε η Εκκλησία επίσημη θρησκεία του Κράτους.

Οπότε, η σιωπηλή και με πίστη αντιμετώπιση της διαδικασίας του θανάτου, δηλαδή η «σιωπηλή παραίνεση» ήταν από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Αρχιεπισκόπου.

 

Ερώτηση: Ποιά πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του νέου Αρχιεπισκόπου;

Απάντηση: Μέχρι τώρα δόθηκαν πολλές απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα και κάθε απάντηση έχει σχέση με τις προοπτικές και τις επιδιώξεις κάθε ανθρώπου, δηλαδή ο καθένας απαντά ανάλογα με τις προσδοκίες του, αλλά και την γνώμη που έχει για την Εκκλησία.

Θα ήθελα όμως να αντιστρέψω το ερώτημα: Όχι ποιά πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του Αρχιεπισκόπου, αλλά πως θέλει η Εκκλησία τον Αρχιεπίσκοπο και γενικά τους Κληρικούς της. Συνήθως ερωτούμε πως θέλει ο κόσμος την Εκκλησία, αλλά το ερώτημα που πρέπει να τεθή είναι πως η Εκκλησία θέλει τους Κληρικούς της.

Έτσι, ο Αρχιεπίσκοπος και κάθε Κληρικός πρέπει να έχη ορθόδοξο φρόνημα και εκκλησιαστικό ήθος. Να είναι ταπεινός, ευπροσήγορος και διάφανος στην υπαρξιακή του ζωή και μέσα από αυτήν την υπαρξιακή προοπτική να βοηθά τον κόσμο και την κοινωνία. Ο,τι κάνει, να είναι απόρροια της εσωτερικής του πληρότητας.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σύγκριση μεταξύ των αειμνήστων Οικουμενικών Πατριαρχών Αθηναγόρου και Δημητρίουη . Όταν εκοιμήθη ο Αθηναγόρας που ήταν μεγαλοπρεπής και επικοινωνιακός, όλοι διερωτώντο ποιός θα μπορούσε να τον αντικαστήση. Και όμως ο Δημήτριος με την μεγάλη του ταπείνωση, αν και δεν είχε τα χαρίσματα του Αθηναγόρα, τον ξεπέρασε και όπως πολλοί ομολογούν υπήρξε ο μεγαλύτερος Πατριάρχης του 20ου αιώνος.

 

Ερώτηση: Σε ποιούς τομείς πρέπει να δώση βαρύτητα στην Εκκλησία;

Απάντηση: Συνεχίζοντας τα προηγούμενα, θα πρέπη να αναφέρω την βασική αρχή των Πατέρων της Εκκλησίας, ότι η Εκκλησία δεν έγινε για να βοηθά τον κόσμο, αλλά ο κόσμος δημιουργήθηκε για να γίνη Εκκλησία. Δηλαδή, η Εκκλησία δεν είναι ένας κατεστημένος θεσμός, μια κοινωνική οργάνωση, αλλά το αναστημένο Σώμα του Χριστού. Αυτό σημαίνει ότι το έργο της είναι δεδομένο, δηλαδή να δέχεται τους ανθρώπους στους κόλπους της, να τους εκκλησιοποιή, ώστε να μπορούν με την δύναμη του Χριστού να αντιμετωπίζουν τα τρία μεγάλα προβλήματα και της σημερινής εποχής, που είναι και κατά τον Victor Frankl η ενοχή, ο πόνος και ο θάνατος. Κοινωνικό έργο κάνουν και οι Προτεστάντες, καθώς επίσης και άλλοι ουμανιστικοί οργανισμοί. Άλλωστε κοινωνιολόγοι, πολιτειολόγοι και διεθνολόγοι υπάρχουν πολλοί σήμερα και κάνουν καλύτερa το έργο τους από εμάς τους Κληρικούς. Εμείς πρέπει να ασχοληθούμε με το να επιλύουμε τα υπαρξιακά προβλήματα των ανθρώπων και να δίνουμε νόημα στην ζωή και τον θάνατο.

Και για να είμαι πρακτικότερος, θα έλεγα ότι οι Κληρικοί σήμερα θα πρέπη να δώσουν βαρύτητα πρώτα στην ομολογία της πίστεως και έπειτα στην ποιμαντική του συγχρόνου ανθρώπου, ο οποίος διακρίνεται από την υπαρξιακή αγωνία, τον πόνο και τον θάνατο. Μέσα από αυτήν την προοπτική θα πρέπη να αναπτύσσουν και το φιλανθρωπικό έργο. Κάθε ενορία πρέπει να γίνη μια «θεραπευτική κοινότητα» προσφέροντας ζωή, παρηγοριά, νόημα και ελπίδα.–

 

του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου

Συνέντευξη στην δημοσιογράφο Άντζυ Σταθάτου (Κυριακή 3 Φεβρουαρίου)

(δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «Το Θέμα», Κυριακή 3-2-2008).

1 Ερώτηση: Πως θεωρείτε την Αρχιεπισκοπία Χριστοδούλου;

Απάντηση: Η δεκαετία που πέρασε ήταν έντονη, όπως έντονη ήταν και η προσωπικότητα του μακαριστού Χριστοδούλου. Αν αναλύση κανείς θεολογικά, εκκλησιολογικά και κοινωνικά τις τρεις μεγάλες κρίσεις που πέρασε η Εκκλησία (ταυτότητες, Πατριαρχείο, σκάνδαλα), τότε θα μπορέση να εξαγάγη τα απαραίτητα συμπεράσματα.

Πρέπει όμως να γίνουν μερικές διευκρινίσεις. Πρώτον, ότι δεν πρέπει κανείς να σταθή στις κρίσεις αυτές, αλλά να δη και το θετικό έργο του μακαριστού Χριστοδούλου, όπως και το καθ’ όλο έργο του στην Εκκλησία, ως μοναχού, Πρεσβυτέρου και Μητροπολίτη. Ήταν ένας καλός άνθρωπος και για όσους ήταν κοντά του συμπεριφερόταν ως πατέρας. Δεύτερον, ότι δεν ευθύνεται για όλα ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος, γιατί σε όλες τις περιπτώσεις εξασφάλιζε την ομοφωνία η την πλειοψηφία των Ιεραρχών. Τρίτον, ότι η αποτίμηση του έργου του Αρχιεπισκόπου πρέπει να γίνη μετά από πολλά χρόνια και σε σχέση με τον χριστιανικό τρόπο που τελείωσε την βιολογική του ζωή που για μένα είναι καθοριστικό σημείο. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε την ασθένεια και την διαδικασία του θανάτου φανερώνει το «είναι» του και ερμηνεύει το «φαίνεσθαι».

Εγώ πάντως διατηρώ καλές αναμνήσεις από τον Αρχιεπίσκοπο, εξετίμησα το ανεπιτήδευτο του χαρακτήρα του, την καλή του διάθεση, κυρίως στις ώρες που συζητούσαμε προσωπικά διάφορα θέματα, παρά το ότι δεν με χρησιμοποιούσε όπως θα μπορούσε. Του χρωστώ ευγνωμοσύνη, γιατί με εκτιμούσε.

 

2 Ερώτηση: Επειδή ακούγονται διάφορα ονόματα που προωθούνται στην διαδικασία εκλογής, πως γίνεται αυτό και ποιά κέντρα τους προωθούν;

Απάντηση: Είναι και αυτό αντικείμενο ερεύνης. Μέσα στην Ιεραρχία υπάρχουν αξιόλογα πρόσωπα που διακρίνονται για την σοβαρότητα, την θεολογική κατάρτιση και το εκκλησιαστικό φρόνημα και όμως δεν έγινε λόγος γι’ αυτά. Πιθανόν να είναι και αυτό έργο της επικοινωνιακής πολιτικής και των δημοσίων σχέσεων. Προωθούνται μερικά πρόσωπα η από την Ιεραρχία η από εξωσυνοδικούς παράγοντες που προσπαθούν να έχουν λόγο στην Εκκλησία για πολλούς λόγους. Πρέπει να ερευνηθούν τα κίνητρα και η σκοπιμότητα και κατά πόσον είναι αυτοπροβαλλόμενοι η ετεροπροβαλλόμενοι.

Τελικά νομίζω σημασία έχει το «πως» της εκλογής, δηλαδή ποιούς τρόπους χρησιμοποιεί κανείς για να επιτύχη τον στόχο του και αυτό το «πως» θα καθορίση το «ποιός» είναι ικανός. Εκείνος που χρησιμοποιεί αντιεκκλησιαστικούς τρόπους αναδείξεώς του δεν θα επιτύχη στο έργο του Αρχιεπισκόπου. Η ποιμαντική και η διοίκηση στην Εκκλησία είναι πολύ ευαίσθητη υπόθεση, όπως ο οφθαλμός του ανθρώπου, και δεν αντέχει σε αντιεκκλησιαστικά και αντορθόδοξα μέσα.

 

3 Ερώτηση: Ποιά πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του νέου Αρχιεπισκόπου;

Απάντηση: Έχω τονίσει επανειλημμένως τον τελευταίο καιρό ότι ο Αρχιεπίσκοπος έχει δύο ρόλους: την ποιμαντική της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και την προεδρία της Ιεράς Συνόδου. Πρέπει να ασκή ορθόδοξα και εκκλησιαστικά το έργο του στην Αρχιεπισκοπή, με ταπείνωση και ιεραποστολικό ζήλο. Επίσης, ως Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου πρέπει να σέβεται το εκκλησιαστικό δίκαιο, το πρόσωπο και το έργο των Αρχιερέων, το συνοδικό σύστημα λειτουργίας της Εκκλησίας, να είναι ένας διάδοχος των Αγίων Αποστόλων και των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Χριστός και οι άγιοι πρέπει να είναι το πρότυπο της εκκλησιαστικής μας ζωής και όχι άλλα εκκοσμικευμένα πρότυπα.

 

4 Ερώτηση: Ποιοί θα πρέπη να είναι οι στόχοι του νέου Αρχιεπισκόπου, ποιές είναι οι εκκρεμότητες που πρέπει να διευθετήση;

Απάντηση: Το πρώτο και βασικό έργο του είναι να αποκτήση συνεργάτες με ορθόδοξο και εκκλησιαστικό φρόνημα. Είναι αλήθεια ότι το μεγαλύτερο προσόν ενός ηγέτη είναι να έχη καλούς συνεργάτες, γιατί αν είναι μέτριος τον ανυψώνουν οι συνεργάτες του. Αντίθετα αν έχη ποικίλα οντολογικά χαρίσματα, αλλά δεν έχει την ικανότητα να επιλέγη καλούς συνεργάτες, θα αποτύχη στο έργο του.

Το δεύτερο είναι να διοική την Αρχιεπισκοπή και να προεδρεύη στις Συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου με σύνεση, νηφαλιότητα, φόβο Θεού. Να κρατήση τα θετικά που έκανε ο Χριστόδουλος και να βελτιώση τα άλλα. Θα είναι ανάρμοστο για τον διάδοχο να παραβλέπη η να αναιρή η να ομιλή περιφρονητικά για το έργο του προκατόχου του.Το τρίτο είναι να εξετάση τα εκκρεμούντα θέματα και να τα επιλύση ενεργοποιώντας ο ίδιος το λεγόμενο συνοδικό σύστημα. Όλοι μιλούν για συνοδικό σύστημα λειτουργίας της Εκκλησίας και ότι δήθεν το καταστρατηγεί ο εκάστοτε Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλοί Μητροπολίτες, από διαφόρους λόγους, εκχωρούν τις δικές τους αρμοδιότητες στον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο. Το γεγονός είναι ότι και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος θα πρέπη να σέβεται τον συνοδικό θεσμό, να μην αισθάνεται ως Προκαθήμενος, οιονεί ως «Πρωθυπουργός», αλλά και οι Μητροπολίτες να μην αισθάνωνται ως εντολοδόχα όργανα, ως «Υπουργοί» του κάθε Αρχιεπισκόπου. Το βάρος πέφτει και σε όλους εμάς τους Μητροπολίτες που δεν έχουμε μάθει να εργαζόμαστε συνοδικά.