Γράφτηκε στις .

Τὰ Χριστούγεννα καὶ ἡ Ἐκκλησία σήμερα

Ἡ συνέντευξη πού δημοσιεύουμε παραχωρήθηκε ἀπό τόν Μητροπολίτη μας κ. Ἱερόθεο στήν ἐφημερίδα “Ἡ Ὀρθοδοξία στήν Ἑλλάδα καί τόν Κόσμο”



1η Ἐρώτηση: Ποιά ἡ σημασία τοῦ ἱεροῦ Δωδεκαημέρου γιά τούς Ὀρθοδόξους;

Ἀπάντηση: Κατ’ ἀρχάς σᾶς συγχαίρω γιατί ἀσχολεῖσθε μέ τέτοια θέματα, ξεφεύγοντας λίγο ἀπό τήν λεγομένη ἐπικαιρότητα, πού σέ πολλά σημεῖα εἶναι παραπλανητική. Ἀπαντώντας στό ἐρώτημά σας, θά ἤθελα νά πῶ ὅτι τό Δωδεκαήμερό των Χριστουγέννων καί τῶν Θεοφανείων δίνει στούς Ὀρθοδόξους τήν δυνατότητα νά προσεγγίσουν ὑπαρξιακά καί προσωπικά τίς τρεῖς μεγάλες Δεσποτικές ἑορτές, τήν Γέννηση, τήν Περιτομή καί τήν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, πού συνιστοῦν τό μυστήριο τῆς ἀναπλάσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Καί μάλιστα, αὐτή ἡ προσέγγιση γίνεται μέσα στόν λατρευτικό καί μυστηριακό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.


2η Ἐρώτηση: Ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Θεανθρώπου ἀποτελεῖ μιά πρόκληση στόν κόσμο;

Ἀπάντηση: Ὁ Χριστός παρουσιάστηκε στήν ἱστορία ὡς ἡ μεγαλύτερη πρόκληση. Δέν ἀναφέρομαι μόνο στήν ἐπαναστατική διδασκαλία Του, ἀλλά στό γεγονός ὅτι ἤνωσε τό κτιστό μέ τό ἄκτιστο, τό θεῖο μέ τό ἀνθρώπινο. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός λέγει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι “τό μόνον καινόν ὑπό τόν ἥλιον”. Δηλαδή, μετά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου ὅλα τα πράγματα εἶναι ἐπαναλαμβανόμενα, ἐνῶ ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό μοναδικό νέο μέσα στήν ἱστορία. Καί σήμερα ὁ Θεάνθρωπος Χριστός εἶναι πρόκληση, ἀκριβῶς γιατί ὁ ἄνθρωπος ἀρέσκεται στήν ἀνθρωποκεντρικότητα καί θά ἔλεγα στήν ἐκ-σάρκωση τοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή, ὅταν οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι ὑποβιβάζουν τόν Θεό στό ἀνθρώπινο, καί τόν ἄνθρωπο στό ὑπάνθρωπο καί κτηνῶδες, τό Θεανθρώπινο εἶναι πρόκληση γιά τήν ἀπόκτηση ὑψηλοῦ νοήματος ζωῆς, γιά τήν βίωση τῆς λεγομένης διαστατικῆς ὀντολογίας. Ἄλλωστε, ἐκεῖνο πού χρειάζεται ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος δέν εἶναι ἁπλῶς “ἡ ψυχολογία τοῦ βάθους”, ἀλλά ἡ “ψυχολογία (καί θεολογία) τοῦ ὕψους”, ὅπως θά ἔλεγε ὁ Victor Frankl, δηλαδή χρειάζεται ὑψηλό νόημα ζωῆς.


3η Ἐρώτηση: Ἡ σημερινή εἰκόνα πού παρουσιάζει ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, εἰδικά τα δύο τελευταῖα χρόνια, μπορεῖ νά ἐπηρεάσει ἀρνητικά το ὀρθόδοξο Ποίμνιο, καί ἄν ναί, πῶς εἶναι δυνατόν νά διορθώσουν τήν εἰκόνα αὐτή;

Ἀπάντηση: Ἄν προσπαθήσουμε νά ἀπαντήσουμε σύμφωνα μέ τόν χωροχρόνο τοῦ Αἰνστάιν, κατά τόν ὁποῖο ἡ γνώση ἑνός ἀντικειμένου ἐξαρτᾶται ἀπό τήν θέση καί τήν κίνηση τοῦ παρατηρητῆ, τότε μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ εἰκόνα πού ἔχει κανείς γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐξαρτᾶται ἀπό τήν προοπτική ἀπό τήν ὁποία τήν βλέπει καί ἀνάλογα μέ τήν δική του ὑπαρξιακή κίνηση. Ἄλλη εἰκόνα ἔχει γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐκεῖνος πού τήν βλέπει μέσα ἀπό τά ποικίλα Μ.Μ.Ε. καί ἄλλη εἰκόνα ἔχει κανείς μέσα ἀπό τήν προσωπική προσέγγιση στόν ἐσωτερικό της χῶρο, ὅπου γίνονται τεράστιες ἀλλαγές καί μεταμορφώσεις. Καί εἶναι γεγονός ὅτι ἄν τό ποίμνιο σταθῆ στίς ἐξωτερικές πληροφορίες, θά ἐπηρεασθῆ ἀρνητικά, ἐνῶ ἄν προσεγγίση στό μυστηριακό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας δέν θά προβληματισθῆ σοβαρά, γιατί θά μάθη ὅτι, παρά τίς προσωπικές ἀστοχίες καί ἀποτυχίες, ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι ἕνα ἀνθρώπινο σωματεῖο, εἶναι ἕνα πνευματικό θεραπευτήριο πού θεραπεύει τόν ἄνθρωπο, ἑπομένως εἶναι ὁ μοναδικός χῶρος ζωῆς.

Εἶναι γεγονός ὅτι τελευταία, καί λόγω τῆς μεγάλης πληροφόρησης, ἦρθαν στό φῶς τῆς δημοσιότητας διάφορα λεγόμενα ἐκκλησιαστικά σκάνδαλα. Ὅμως αὐτά τίς περισσότερες φορές αὐτονομοῦνται ἀπό τήν ὅλη ζωή τῆς Ἐκκλησίας, μεγεθύνονται ὑπερβολικά, καθώς ἐπίσης ἐξυπηρετοῦν διάφορα σχέδια ἀποπροσανατολισμοῦ τοῦ λαοῦ. Τελικά, πιστεύω ὅτι ἡ προσπάθεια μειώσεως τοῦ κύρους καί τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας, λόγω τῶν παθῶν μερικῶν μελῶν της, ὁμοιάζει μέ τήν προσπάθεια καταλύσεως τοῦ δημοκρατικοῦ πολιτεύματος μιᾶς χώρας, λόγω του ὅτι ἐνδεχομένως μερικοί ἐκλεγμένοι ἀντιπρόσωποι τοῦ λαοῦ κλέβουν καί ἐκμεταλλεύονται τόν λαό. Μιά τέτοια ἀπολυτοποίηση, πιστεύω ὅτι εἶναι τό εὔκρατο κλίμα ἐπωάσεως δικτατορικῶν ἀντιλήψεων.

Αὐτό, βέβαια, δέν σημαίνει ὅτι ἀμνηστεύονται οἱ ἀρρωστημένες καταστάσεις μέσα στήν Ἐκκλησία, οἱ ὁποῖες πρέπει νά θεραπεύωνται, μέ ὅλη τήν ζωή πού ἔχει ἡ Ἐκκλησία.


4η Ἐρώτηση: Διαπιστώνουμε σήμερα ὅτι τό μεγαλύτερο ποσοστό τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἶναι ἀκατήχητο. Πιστεύετε ὅτι ὁ λαός χρειάζεται μιά κατήχηση, ὥστε νά ἐπαναπροσδιορίσει τήν σχέση του μέ τόν πραγματικό σκοπό τῶν ἑορτῶν καί νά μήν ἀναλύεται μόνο φολκλορικά ἀπέναντί σε αὐτές;

Ἀπάντηση: Εἶναι γεγονός ὅτι τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ λαοῦ μας εἶναι ἀκατήχητο, σχετικά μέ τό βαθύτερο νόημα τῶν γεγονότων πού ἑορτάζουμε στίς μεγάλες ἡμέρες. Πέρα ἀπό τήν κατήχηση ἐκεῖνο πού χρειάζεται σήμερα εἶναι νά δή ὁ κόσμος φίλους του Θεανθρώπου Χριστοῦ, ἀφοῦ δέν μπορεῖ νά δή τόν Ἴδιο τόν Θεάνθρωπο Χριστό. Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου ἐπηρεάζεται ἀρνητικά ἤ θετικά ἀπό τά πρότυπα πού παρουσιάζονται μπροστά του. Φίλοι του Θεανθρώπου εἶναι οἱ ἅγιοι, πού καί σήμερα ὑπάρχουν, καί τούς ὁποίους μπορεῖ νά συναντήση κανείς στά πρόσωπα ἀγωνιστῶν Κληρικῶν καί μοναχῶν, ταπεινῶν γονιῶν καί δασκάλων, πονεμένων ἀνθρώπων, πού ὅμως ὑπομένουν καί πιστεύουν. Καί τελικά, ἄν σήμερα στήν πατρίδα μας ἡ ἐκκοσμίκευση δέν θεσμοθετήθηκε, ὀφείλεται στήν πλούσια παράδοση πού ὑπάρχει, στά ὑπόγεια ρεύματα ζωῆς, πού κυκλοφοροῦν, ὀφείλεται στήν ὕπαρξη ἀνθρώπων μέσα στήν κοινωνία μας, σάν τοῦ Παπαδιαμάντη, τοῦ Μακρυγιάννη κ.α. ποῦ κρατοῦν ἀναμμένη τήν σπίθα τῆς πίστεως καί τῆς ζωῆς.


5η Ἐρώτηση: Συμβαδίζει ὁ καταναλωτισμός τῶν ἡμερῶν μέ τό Σωτηριολογικό γεγονός τῆς ἐνσαρκώσεως;

Ἀπάντηση: Στήν Ὀρθοδοξία δέν εἴμαστε ἰδεαλιστές ἤ ματεριαλιστές, οὔτε βέβαια εἰδωλολάτρες ἤ μανιχαϊστές. Ἑπομένως, δέν ἀπορρίπτουμε τά ὑλικά ἀγαθά, ἀλλά καί δέν τά θεοποιοῦμε. Ὅλα τίθενται στήν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ ἄνθρωπος ὅλα τα ἐξαγιάζει καί τά μεταμορφώνει. Ὁ καταναλωτισμός, πράγματι, δηλώνει ἕνα σοβαρό ὑπαρξιακό πρόβλημα, μιά ἀνασφάλεια καί μιά ὑπαρξιακή κενότητα. Ἀντίθετα, τό γεγονός τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ συνδέεται μέ τήν κένωση καί τήν καινότητα, τήν ἁπλότητα καί τήν πνευματική ἀρχοντιά, τήν ἀγάπη καί τήν πνευματική τρυφερότητα, τήν πτωχεία καί τήν ψυχική πληρότητα.


6η Ἐρώτηση: Πῶς μποροῦμε σάν Ὀρθόδοξοι νά κατανοήσουμε τό νόημα τῆς Γέννησης τοῦ Θεανθρώπου;

Ἀπάντηση: Εἶναι γνωστό ὅτι κατά τήν καρτεσιανή ἀντίληψη ἡ ὕπαρξη καί ἡ γνώση ταυτίζονται μέ τόν ὀρθό λόγο: “σκέφτομαι, ἄρα ὑπάρχω”. Στήν ὀρθόδοξη ἀντίληψη ἡ γνώση ταυτίζεται μέ τήν ὅλη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία ὕπαρξη δέν ἐξαντλεῖται στήν λογική καί τόν ὀρθό λόγο: “ζῶ ἐν Χριστῷ, ἄρα ὑπάρχω”. Ἔτσι, ὁ μόνος τρόπος νά κατανοήσουμε τό γεγονός τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι νά μπορέσουμε νά εἰσέλθουμε, ὅπως οἱ κολυμβητές, γυμνοί ἀπό τίς εἰκόνες πού μᾶς δίνουν οἱ ἄλλοι, μέσα στήν θάλασσα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὅπως βιώνεται μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἡ ἀποβολή τῶν παραπλανητικῶν καί ἀποσπασματικῶν εἰκόνων εἶναι μιά ἀσφαλής μέθοδος εὑρέσεως τῆς πνευματικῆς γνώσεως καί πληρότητος.


7η Ἐρώτηση: Ποιό εἶναι τό μήνυμα τῆς Γεννήσεως γιά τήν ἐποχή τῆς Μεταπρατικῆς κοινωνίας;

Ἀπάντηση: Ὅταν κάνουμε λόγο γιά μεταπρατική κοινωνία, ἐννοοῦμε κυρίως μιά κοινωνία χρησιμοθηρική καί ἐμπορική, μιά κοινωνία ἐκπτώσεως τῶν ἀξιῶν καί τῶν παραδοσιακῶν δομῶν τῆς κοινωνίας. Πράγματι, οἱ σχέσεις τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους σήμερα καθορίζονται ἀπό τόν ὀρθολογισμό, τόν ἀτομικισμό καί τήν χρησιμοθηρία, πού εἶναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα τοῦ δυτικοῦ διαφωτισμοῦ, ὁ ὁποῖος διαπότισε τήν παιδεία καί τήν κοινωνική ζωή πολλῶν ἀνθρώπων στήν ἐποχή μας. Σέ μιά τέτοια ἀκοινώνητη κοινωνία, τό μήνυμα τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε γιά νά εἶναι πρόσωπο, νά ἔχη σωστές σχέσεις μέ τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. Πρέπει νά γίνη αὐτό τό ἄνοιγμα πρός τόν ἄλλο, πού δέν εἶναι ὁ ἄλλος, ὁ ξένος, οὔτε ἡ κόλασή μας, ἀλλά ὁ ἀδελφός μας, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἄν περάσουν καί αὐτές οἱ γιορτές καί δέν μπορέσουμε νά ἀποβάλλουμε τήν ἰδέα ὅτι οἱ ἄλλοι ἀποτελοῦν κίνδυνο γιά μᾶς, τότε θά χάσουμε μιά ἀκόμη εὐκαιρία νά ξεφύγουμε ἀπό τήν κόλαση τῆς μεταπρατικῆς κοινωνίας.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ