Γράφτηκε στις .

Κύριο ἄρθρο: Τὸ Μεταθετὸ τῶν Ἐπισκόπων (Ποιμαντορικὴ Ἐγκύκλιος)

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Τό ἀνωτέρω κείμενο τοῦ Σεβασμιωτάτου διαβάστηκε ὡς ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ τήν Κυριακή 12-7-98)

Ὁ Μητροπολίτης ἐπικοινωνεῖ μέ τό ποίμνιό του, στό ὁποῖο τόν ἔταξε ὁ Θεός διά τῶν κανονικῶν ψήφων τῶν Ἱεραρχῶν πού συγκροτοῦν τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν διαρκῆ προσευχή, τήν θ. Λειτουργία, τίς ποιμαντικές ἐπισκέψεις, ἀλλά κατά καιρούς καί μέ ἐγκυκλίους πάνω σε σοβαρά θέματα, τά ὁποῖα ἀπασχολοῦν τό ποίμνιο καί γιά περιπτώσεις οἱ ὁποῖες ἀποβλέπουν στήν ἐνημέρωση τῶν Χριστιανῶν πάνω σε διάφορα καίρια ἐρωτήματα, τά ὁποῖα ἅπτονται σοβαρῶν ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων. Σέ ἕνα τέτοιο σοβαρό ἐκκλησιαστικό θέμα, πού διασπᾶ τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί ἀνατρέπει τά ἐκκλησιαστικά θέσμια, ἀναφέρονται καί τά ὅσα ἀκολουθοῦν, καί παρακαλῶ γιά τήν κατανόησή τους.

Τόν τελευταῖο καιρό ἐπιτάθησαν διάφορες φῆμες περί μεταθέσεώς μου σέ ἄλλη Ἱερά Μητρόπολη. Ἤδη καί στό παρελθόν ἀκούστηκαν τέτοιες φῆμες καί μάλιστα κατεγράφησαν καί σέ φέιγ-βολάν, τά ὁποῖα ἀνώνυμοι κυκλοφόρησαν κατά χιλιάδες σέ ὅλη τήν πόλη τῆς Ναυπάκτου καί ἀμέσως ἀπήντησα μέ ἀνακοίνωση πού διαβάστηκε στούς Ἱερούς Ναούς.

Ὅμως οἱ διαδόσεις τέτοιου εἴδους ἔχουν ἐνταθῆ τόν τελευταῖο καιρό μέ δυό συγκεκριμένες παραλλαγές. Ἡ μία ὅτι θά ἐπιχειρηθῆ μετάθεσή μου σέ ἄλλη Ἱερά Μητρόπολη, χωρίς τήν θέλησή μου, γιά πολλούς λόγους, τούς ὁποίους δέν ἐπιθυμῶ νά ἐκθέσω σήμερα. Ἡ δεύτερη ὅτι ἐγώ ὁ ἴδιος ἐπιθυμῶ καί προσπαθῶ νά βρῶ τρόπο γιά νά μετατεθῶ σέ ἄλλη Ἱερά Μητρόπολη.

Τό θέμα αὐτό τό θεώρησα κατ’ ἀρχάς ἀνάξιο ἀπαντήσεως καί σχολιασμοῦ, ἀλλά ὅμως ἡ εὐρεία κυκλοφορία αὐτῆς τῆς φήμης, ἐντός καί ἐκτός της Ναυπάκτου καί τῆς περιφερείας μας, ἀλλά καί ὁ σκανδαλισμός ὁ ὁποῖος πιθανόν θά προκαλῆται ἀπό τέτοιες πληροφορίες, μοῦ ἐπιβάλλουν νά ἐκφράσω μέ κάθε σαφήνεια τίς ἀπόψεις μου. Νομίζω ὅτι καί σεῖς περιμένετε, ὅπως ἀκριβῶς μου τό εἶπαν μερικοί προφορικά, ἀφ’ ἑνός μέν νά πληροφορηθῆτε ἀπό τόν ἴδιο τόν Μητροπολίτη σας, ἀφ’ ἑτέρου δέ νά ἀπομονωθοῦν οἱ διαδίδοντες αὐτές τίς ἀβάσιμες πληροφορίες.

1. Οἱ ἱεροί Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας ἀπαγορεύουν ἤ τουλάχιστον δέν ἐνθαρρύνουν τήν μετάθεση τῶν Ἐπισκόπων, γιατί ὁ Ἐπίσκοπος συνδέεται στενά μέ τήν συγκεκριμένη Ἐπισκοπῆ ἀπό τήν στιγμή τῆς ἐκλογῆς καί χειροτονίας του. Μεταξύ των πολλῶν Κανόνων θά ἤθελα νά ἀναφέρω τόν σχετικό κανόνα τῆς Συνόδου τῆς Ἀντιοχείας. Ἐκεῖ λέγεται:
“Επίσκοπον ἀπό παροικίας ἑτέρας εἰς ἑτέραν μή μεθίστασθαι, μήτε αὐθαιρέτως ἐπιρρίπτοντα ἐαυτόν, μήτε ὑπό λαῶν ἐκβιαζόμενον, μήτε ὑπό Ἐπισκόπων ἀναγκαζόμενον. Μένειν δέ εἰς ἥν ἐκληρώθη ὑπό τοῦ Θεοῦ ἐξ ἀρχῆς Ἐκκλησίαν, καί μή μεθίστασθαι αὐτῆς, κατά τόν ἤδη πρότερον περί τούτου ἐξενεχθέντα ὄρον”. (κανών κά’, Ἀντιοχείας). Κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ Κανονολόγου Ἀριστηνοῦ: “Ἐπίσκοπος καί ὑπό λαῶν βιαζόμενος καί ὑπό ἐπισκόπων ἀναγκαζόμενος, μή μεθιστάσθω εἰς παροικίαν ἑτέραν. Ἀπαγορεύεται καθόλου τῶν Ἐπισκόπων ἡ μετάθεσις, καν ὑπό τοῦ λαοῦ, καν ὑπό ἐπισκόπου μεταπεσεῖν εἰς ἑτέραν παροικίαν βιάζωνται”. Ἄν προσκομίζωνται κανόνες στούς ὁποίους γίνεται λόγος γιά μετάθεση, ὅταν ὑπάρχουν εἰδικοί λόγοι καί μέ διάφορες προϋποθέσεις, πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι αὐτό, κατά τίς ἑρμηνεῖες κανονολόγων, ἀναφέρεται στήν πρός καιρό μετάβαση κάποιου ἐπισκόπου σέ μιά ἄλλη ἐπισκοπῆ γιά διδασκαλία, λόγω ὑπάρξεως σοβαροῦ προβλήματος καί ὄχι σέ μόνιμη μετάθεση. Ἔτσι ἐξηγεῖται καί ὁ Ἰδ’ Κανόνας τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Λέγοντας αὐτά δέν μέμφομαι οὔτε κατηγορῶ ἄλλους ἀδελφούς, ποῦ, ἐνδεχομένως, ἐπιθυμοῦν μετάθεση, διότι ὁ καθένας ἔχει ὁδηγό τήν συνείδησή του καί ἐκτιμᾶ τά πράγματα κατά ἕναν διαφορετικό τρόπο. Ἁπλῶς καταγράφω ἐδῶ τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράζεται στούς ἱερούς Κανόνας καί ἐκθέτω τήν δική μου προσωπική ἄποψη.

2. Προσωπικά ποτέ δέν πίστευα, οὔτε καί τώρα πιστεύω στήν ἀναγκαιότητα τοῦ μεταθετοῦ των Ἐπισκόπων. Καί μάλιστα, ἀπό τήν ἡμέρα πού ὁ Θεός, διά τῶν Κανονικῶν ψήφων τῆς Σεπτῆς Ἱεραρχίας, μέ κατέστησε Ἐπίσκοπο καί Μητροπολίτη στήν Ἱερά αὐτή Μητρόπολη οὔτε μιά στιγμή δέν πέρασε ἀπό τόν νοῦ μου ὅτι θά ἔλθη καιρός πού θά ἐπιδιώξω μετάθεση. Ἀντίθετα, μάλιστα, κάθε φορᾶ πού κάποιος τολμοῦσε νά μοῦ πῆ ὅτι θά ἔπρεπε στόν κατάλληλο καιρό νά ζητήσω μετάθεση σέ μεγαλύτερη Μητρόπολη πρός ὠφέλειαν περισσοτέρων Χριστιανῶν, τό ἀπέκρουα, ἀφ’ ἑνός μέν γιατί ἀγάπησα τόν τόπο αὐτό καί τούς Χριστιανούς, ἀφ’ ἑτέρου δέ γιατί σέβομαι τίς ἀποφάσεις τῶν Τοπικῶν καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀγαπῶ τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας καί παρουσιάζω τήν διδασκαλία τους, γράφω γιά τήν ἀξία τῶν ἱερῶν Κανόνων καί δέν θά ἤθελα νά ἔλθω ποτέ σέ ἀντίθεση μέ ὅλους αὐτούς. Πέρα ἀπό αὐτά δέν νομίζω ὅτι μιά μετάθεση μπορεῖ νά μοῦ προσδώση τίποτε, ἀφοῦ οὔτε τήν δόξα ποθῶ, οὔτε ποτέ τά χρήματα ἀγάπησα στήν ζωή, μοῦ ἀρκεῖ ὅτι ὁ Θεός μέ τήν ἀνέκφραστη φιλανθρωπία Του μέ κατέστησε Κληρικό καί μάλιστα Ἀρχιερέα τῆς Ἐκκλησίας Του. Βέβαια, διαδίδεται μετ’ ἐπιτάσεως ὅτι ἡ Ἐκκλησία δύναται νά μέ μεταθέση σέ ἄλλη Ἱερά Μητρόπολη, χωρίς τήν δική μου συγκατάθεση, γιά τούς λόγους πού ἐκείνη μπορεῖ νά ἐπικαλεσθῆ. Ἀλλά καί αὐτό εἶναι ἀδύνατον νά πραγματοποιηθῆ, γιατί ὁ Μητροπολίτης δέν εἶναι δημόσιος ὑπάλληλος, καί βέβαια, ἡ Ἱερά Σύνοδος δέν προβαίνει ποτέ σέ τέτοια ἐνέργεια ἄνευ τῆς θελήσεως τοῦ ἰδίου τοῦ Μητροπολίτου, γιατί αὐτό ἀντίκειται στίς ἀποφάσεις τῶν Τοπικῶν καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

3. Ὑπάρχει ὅμως τό σοβαρό ἐρώτημα ποιοί καί γιά ποιό λόγο διαδίδουν τέτοιες κακόβουλες καί ἀνυπόστατες διαδόσεις. Δέν θά ἤθελα νά εἰσχωρήσω στό βάθος τοῦ προβλήματος, ἀλλά ἐκεῖνο πού θά ἔπρεπε νά τονισθῆ εἶναι ὅτι, κατά τούς ἱερούς Κανόνας, ὅσοι Κληρικοί, μοναχοί καί λαϊκοί κινοῦνται ἐναντίον τοῦ Μητροπολίτου τους καί προσπαθοῦν νά κλονίσουν τήν ἐμπιστοσύνη τοῦ λαοῦ πρός αὐτόν, καθώς ἐπίσης ὅσοι θραύουν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας θεωροῦνται φατριάζοντες καί τυρεύοντες καί ἐπιτιμῶνται πολύ σκληρά. Συγκεκριμένα δυό Κανόνες τῆς Δ’ καί ΣΤ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου κάνουν λόγο γιά “φατριάζοντες καί κατασκευᾶς τυρεύοντες ἐπισκόπων” (ἰη’ Δ’ Οἰκουμενικῆς καί λδ’ ΣΤ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου). Ὁ πολύς Βαλσαμῶν ἀναλύει τό τυρεύοντες μέ τό “κατασκευάζοντες, κατά τό ἐτυρώθη ἡ καρδία αὐτῶν, ἀντί τοῦ ἐσκληρύνθη”.

4. Βεβαίως, σέ κάθε Ἱερά Μητρόπολη ὑπάρχουν διάφορες δυσκολίες, ἀναφύονται διάφορα προβλήματα, ἐκκλησιολογικά, κανονικά καί νομικά. Ἀλλά ὅλα αὐτά ἀντιμετωπίζονται μέ σοβαρότητα, ψυχραιμία, καί πρό παντός μέ ἐκκλησιαστικό φρόνημα. Ἐπίσης, στήν δική μας Ἱερά Μητρόπολη ὑπάρχουν καί οἰκονομικά προβλήματα, λόγω τῶν περιορισμένων ὁρίων τῆς περιφερείας μας καί λόγω τῆς συρρικνώσεως τοῦ πληθυσμοῦ, ἰδιαιτέρως στά ὀρεινά χωριά τῆς Ναυπάκτου, ἀλλά καί τοῦ Ἁγίου Βλασίου. Ἐλπίζω δέ κάποτε ἡ Ἐκκλησία νά δή τό πρόβλημα πού ἀντιμετωπίζουν οἱ μικρές Ἱερές Μητροπόλεις, ὅπως καί ἡ δική μας, καί νά προχωρήση σέ λύσεις πού νά τίς καθιστοῦν βιώσιμες, δηλαδή νά διευρύνουν τά ὅρια. Ἄλλωστε αὐτό προβλέπουν καί οἱ ἱεροί Κανόνες (νζ’ Λαοδικείας). Ἰδιαιτέρως αὐτό πρέπει νά γίνη γιά τήν δική μας Ἱερά Μητρόπολη, ἡ ὁποία ἔχει μεγάλη ἱστορία καί παράδοση, ἀφοῦ παλαιότερα ἦταν Ἀρχιεπισκοπή μέ ἐννέα Ἐπισκοπές καί, ἑπομένως, δέν εἶναι ὀρθό νά βρίσκεται σήμερα σέ αὐτήν τήν κατάσταση.
Αὐτά θά ἤθελα νά ἀπευθύνω στούς Κληρικούς, μοναχούς καί λαϊκούς της Μητροπόλεώς μας, καταγράφοντας μέ κάθε εἰλικρίνεια καί, κατά τό δυνατόν, πλήρως τίς ἀπόψεις μου. Ἐάν, παρά ταῦτα, μερικοί ἐξακολουθοῦν νά διαδίδουν ἀνυπόστατες καί ἀσύστατες πληροφορίες, τότε πρέπει νά γνωρίζετε ὅτι πρόκειται γιά κακοήθειες πού διατυπώνονται ἐνσυνείδητα, γι’ αὐτό καί ἔχουν μεγάλη εὐθύνη αὐτοί πού τίς κατασκευάζουν, τίς διαδίδουν καί τίς ἀποδέχονται.

Θά ἤθελα νά σᾶς παρακαλέσω νά συντελέσετε ὁ καθένας προσωπικά στό νά ἐπικρατῆ εἰρήνη, ἀγάπη καί ἑνότητα μεταξύ Κληρικῶν, λαϊκῶν καί μοναχῶν, ὥστε νά δοξάζεται ὁ Τριαδικός Θεός. Ἄλλωστε, εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος αὐτούς πού μέ διαφόρους τρόπους καταστρατηγοῦν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, τούς χαρακτηρίζει σαρκικούς: “ὅπου γάρ ἐν ὑμίν ζῆλος καί ἔρις καί διχοστασίαι, οὐχί σαρκικοί ἐστε καί κατά ἄνθρωπον περιπατεῖτε;” (Ἅ’ Κορ. γ’, 3).

“Η Χάρις τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί Πατρός καί ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετά πάντων ὑμών”.

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ, ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ