Γράφτηκε στις .

Ὁμιλία κατά τήν ἀγρυπνία τῆς πανηγύρεως τῶν Ἀθωνιτῶν Πατέρων

Ὁμιλία κατά τήν ἀγρυπνία τῆς πανηγύρεως τῶν Ἀθωνιτῶν Πατέρων στήν Ἀδελφότητα τῶν Δανιηλαίων τήν 21 Ἰουνίου 1998

Μέ τούς Ἀθωνίτας Πατέρας

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου


Αἰσθάνομαι ἰδιαίτερη τιμή καί συγκίνηση, διότι ἀξιώθηκα ἀπό τήν Κυρία Θεοτόκο καί τούς ἀθωνίτας ἁγίους Πατέρας νά ἀγρυπνήσω μέ τούς ἀπογόνους των μεγάλων αὐτῶν ἁγιορειτῶν Πατέρων, στήν Ἀδελφότητα τῶν Δανιηλαίων καί νά αἰσθανθῶ τήν γλυκύτητα τῆς ἐρήμου, ἀλλά καί τήν τραχύτητα τῆς εὐαγγελικῆς ζωῆς, δηλαδή τῆς ζωῆς τῆς μετανοίας.

Συνεχόμενος ἀπό φόβο καί τρόμο, διότι ἀξιώνομαι νά ὁμιλήσω μπροστά σε Πατέρας πού ζοῦν τήν πράξη καί τήν θεωρία, τήν νήψη καί τήν προσευχή, τήν ἀγάπη καί τήν ἡσυχία, θά ἤθελα νά μοῦ ἐπιτραπῆ νά ὑπογραμμίσω τρία μόνον σημεῖα, ἔκφραση τῆς ἀγάπης μου πρός τό Ἅγιον Ὄρος καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

Πρώτον. Μέ εὐγνωμοσύνη πολλή ἀναμιμνήσκομαι τῆς Ἀδελφότητος τῶν Δανιηλαίων, πού ἔχει τήν ρίζα της σέ μιά μεγάλη πατερική φυσιογνωμία, τόν ἀείμνηστο Γέροντα Δανιήλ καί ἀκολούθησαν καί ἄλλοι, ὅπως ὁ ἀξιοσέβαστος σέ μένα Γέροντας Γερόντιος, τόν ὁποῖον ἀγάπησα πολύ, καί ὅταν ὡς φοιτητής καί Κληρικός ἀργότερα τόν συναντοῦσα, στεκόμουν μπροστά του μέ ἱερό δέος. Μέ καθήλωνε ἡ ἱλαρότητα καί γλυκύτητά του, ἡ σοφία καί ἡ διακριτικότητά του.

Εὐχαριστῶ θερμοτατα καί εὐγνωμονῶ τούς Πατέρας τῆς Ἀδελφότητος ταύτης γιά τήν μεγάλη τους προσφορά στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν παρουσία τόσο μεγάλων Πατέρων πού ἁγιάσθηκαν στόν χῶρο αὐτόν καί βοήθησαν καί ἄλλους γιά τόν ἁγιασμό, μέ τήν ἀβραμιαία φιλοξενία, πού προσέφεραν σέ χιλιάδες προσκυνητές, ὅπως καί σέ μένα τίς τόσες φορές πού ἐπισκεπτόμουν καί αἰσθανόμουν ἄνεση καί ξεκούραση, μέ τήν κατανυκτική, ἀλλά καί ἀνδροπρεπῆ μουσική, ἡ ὁποία εἶναι ἀπόσταγμα εὐσέβειας, ἀλλά καί ἀγρυπνίας, ἔχει μέσα της τό ἁγιορείτικο ἦθος, πού εἶναι ἕνα κράμα καθάρσεως καί ἀγρυπνίας, νήψεως ψυχικῆς καί ἀσκήσεως σωματικῆς, τήν ὁποία μουσική δέν μποροῦν νά ἀποδώσουν οἱ κοσμικοί ψάλτες ἀκριβῶς, γιατί δέν διαθέτουν ἁγιορείτικο κόκκαλο. Τούς εὐχαριστῶ γιά τήν διακονία τήν ὁποία προσέφεραν καί ἐξακολουθοῦν νά προσφέρουν στά ἐρημικά πτηνά τοῦ οὐρανοῦ, τούς ἐρημίτας πού ἀκολούθησαν “ὁδούς σκληράς”. Εὐχαριστῶ καί γιά τήν βοήθεια πού προσέφεραν καί σέ μένα, ἄν καί ἀνάξιος καί μή ἀνταποκρινόμενος σέ αὐτήν τήν μεγάλη δωρεά. Αἰσθάνομαι, πραγματικά, ὅτι ἀπό τότε πού γιά πρώτη φορά ἦλθα στό Ἅγιον Ὄρος, ἄνοιξαν τά μάτια μου καί γκρεμίστηκε ὅλη ἡ σχολαστική θεολογία καί οἱ ἀντορθόδοξες θεωρίες.

Δεύτερον. Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι πράγματι χῶρος ἱερός. Ὁ Ἄθωνας ἀνέδειξε ἁγίους Πατέρας καί Ὁμολογητᾶς τῆς πίστεως, τούς ὁποίους ἑορτάζουμε σήμερα. Ἀπό τόν ὅσιο Πέτρο τόν Ἀθωνίτη μέχρι τίς ἡμέρες μᾶς ὁ Ἄθωνας εἶναι χῶρος ζωῆς, προσφέρει ζωή, γεμίζει τόν Παράδεισο. Εἶναι τόπος ἁγιάσματος, τά ἅγια των ἁγίων της Ὀρθοδόξου θεολογίας μας. Ἐδῶ ἔζησαν οἱ θεούμενοι, αὐτούς τούς ὁποίους ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἀποκαλεῖ “διαβεβηκότες ἐν θεωρία”. Ἔζησαν καί ἁγίασαν Πατριάρχες, Ἐπίσκοποι, Ἰσαπόστολοι, Μάρτυρες, Ὅσιοι καί γενικά Προφῆτες, πού ἔβλεπαν ἀπό τήν ζωή αὐτή τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἡ πνευματική μήτρα μέσα στήν ὁποία τό Ἅγιο Πνεῦμα συνέλαβε καί κατήρτισε ἁγίους, ὅπως ψάλλουμε στούς ἀναβαθμούς: “Ἁγίω Πνεύματι προσπηγάζει πάσα σοφία, ἔνθεν χάρις Ἀποστόλοις καί τοῖς ἄθλοις καταστέφονται μάρτυρες καί προφῆται ὀρώσιν”.

Τρίτον. Ὅλο το Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἕνας τόπος ἡσυχίας, νήψεως καί προσευχῆς. Ὅταν γιά πρώτη φορά ἐρχόμουν στό Ἅγιον Ὄρος, τό 1966, στό καραβάκι πού μᾶς ἔφερνε ἀπό τήν Οὐρανούπολη στήν Δάφνη, ἔβλεπα ἀμήχανά τα Μοναστήρια καί τά κελλιά, τήν φύση τοῦ Ἁγίου Ὅρους, τούς μοναχούς στό καραβάκι νά “τραβάνε” κομποσκοίνι, μέ τήν ἀεικίνητη στάση καί τήν στάσιμη κίνηση. Δέν μιλοῦσα καθόλου. Κάποιος δίπλα μου, πού εἶχε ἐπισκεφθῆ πολλές φορές τό Ἅγιον Ὄρος, εἶπε μιά φράση, ξεναγώντας μερικούς ἄλλους: “Κάθε βράδυ ἀπό τίς 2 ἡ ὥρα ὅλος αὐτός ὁ τόπος πού βλέπετε πυρπολεῖται, καίγεται ἀπό τίς προσευχές τῶν Πατέρων”. Αὐτή ἡ εἰκόνα δέν ἔφυγε ποτέ ἀπό τόν νοῦ μου. Καί ὅταν σκέπτομαι τό Ἅγιον Ὄρος, τό σκέπτομαι μέσα σέ μιά φωτιά, καταφλεγόμενο καί μή καιόμενο, διότι ἐκφράζει τό μυστήριο τῆς θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅμως ἔκφραση τῆς βαθυτάτης ἡσυχαστικῆς ζωῆς πού βιώνεται ἀπό τούς Πατέρας σέ ὅλα τα μέρη τοῦ Ἄθωνος εἶναι ἡ ἔρημος. Ἡ ἔρημος εἶναι ἡ πραγματική κοινωνία τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου, ἐδῶ ἐκφράζεται ὁ λόγος τῆς ἱερᾶς Ἀποκαλύψεως: “ἰδού ἡ σκηνή τοῦ Θεοῦ μετά τῶν ἀνθρώπων” (Ἀποκ. κά’, 3). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὅπως καί ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἀγάπησε τόσο πολύ τήν ἔρημο, ὥστε νά κατηγορήση τούς φίλους του λέγοντας: Εἶσθε “ταχεῖς εἰς τό τυραννῆσαι καί τῆς ἡμετέρας ἀκροπόλεως (καταφύγιον) ἀποσπᾶσαι τῆς ἐρημίας, ἥν ἐγώ πάντων μάλιστα ἠσπασάμην, καί ὡς συνεργόν καί μητέρα τῆς θείας ἀναβάσεως, καί θεοποιόν, διαφερόντως ἠγάσθην τέ καί παντός του βίου προεστησάμην”.

Οἱ Ἀθωνίτες Πατέρες, ἰδιαιτέρως οἱ ἐρημίτες, ἐκφράζουν τόν ἀληθινό μοναχισμό, πού διαφέρει σαφῶς ἀπό τόν λεγόμενο φράγκικο μοναχισμό, ἀφοῦ ἐφαρμόζουν τούς λόγους τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου:

Μοναχός ἐστι, βία φύσεως διηνεκής, καί φυλακή αἰσθήσεων ἀνελλειπῆς.
Μοναχός ἐστιν, ἠγνισμένον σῶμα, κεκαθαρμένον στόμα, καί πεφωτισμένος νοῦς.
Μοναχός ἐστι, κατώδυνος ψυχή, ἐν διηνεκεῖ μνήμη θανάτου ἀδολεσχοῦσα, ἐγρηγορυία τέ καί ὑπνώττουσα.

Ἀγαπητοί Πατέρες,

Αἰσθανθήκαμε ἀπόψε τήν παρουσία τῶν Ἀθωνιτῶν Πατέρων, τῶν Πατριαρχῶν, Ἐπισκόπων, Ἰσαποστόλων, Μαρτύρων, Ὁσίων νά μᾶς παρηγοροῦν καί νά μᾶς ἐνισχύουν στόν ἀγώνα τῆς θεοποιοῦ ζωῆς, τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς θεώσεως. Αὐτοί ἀπό τό κατ’ εἰκόνα ἔφθασαν στό καθ’ ὁμοίωσιν, ἀφοῦ, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Διάδοχος ὁ Φωτικής, ἐπιζωγράφησαν ἐπάνω στό κατ’ εἰκόνα τό καθ’ ὁμοίωση. Αὐτοί ἔζησαν στήν ζωή τούς τήν μυστηριώδη ἕνωση φύσεως καί χάριτος. Αὐτοί ἀκολούθησαν καί ἔζησαν τήν λεγομένη ὑποστατική ἀρχή. Αὐτοί γνώρισαν πολύ καλά τίς μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου καί τίς ἀντιδράσεις τῆς σαρκός. Γνώρισαν πῶς ἡ φύση ἡ ἀνθρώπινη ὡς φθαρτή καί θνητή ἀντιδρᾶ στήν θέωση καί τόν ἁγιασμό, ἀλλά ὅμως ἔζησαν τό “δεῖ τό φθαρτόν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν καί τό θνητόν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀθανασίαν” (Ἅ’ Κορ. ἴε’, 53).

Καί μεῖς πού ζοῦμε μέ τήν φθαρτότητα καί τήν θνητότητα, πού στενάζουμε διότι “ὁ ἕτερος νόμος ἐν τοῖς μέλεσιν” ἠμῶν ἀντιστρατεύεται τόν νόμον τοῦ νοός ἠμῶν καί μᾶς αἰχμαλωτίζει εἰς τόν νόμον τῆς ἁμαρτίας, καί καθημερινῶς φωνάζουμε “ταλαίπωρος ἐγώ ἄνθρωπος! τίς μέ ρύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου” (Ρωμ. ζ’, 23-24), προστρέχουμε στούς ἁγιορείτας Πατέρας καί τούς ζητᾶμε βοήθεια καί προστασία. Γιατί ὁ λόγος τοῦ Ἀββᾶ Ἠσαΐου εἶναι πολύ ἐκφραστικός: “Ἀγάπησον τούς ἁγίους ἴνα ἐλεηθῆς δί’ αὐτών”. “Πόθησον τούς ἁγίους ἴνα ὁ ζῆλος αὐτῶν καταφάγη σέ”.

Εὔχεσθε νά μέ ἐλεήση ὁ Θεός καί νά μέ καταφάγη ὁ ζῆλος τῶν ἁγίων Πατέρων καί μάλιστα τῶν Ἀθωνιτῶν Πατέρων.

Μαζί μέ τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη ἀναφωνῶ:

“Ω πληθύς ὁσίων ἠγιασμένη, καί πεποθημένη Θεῶ! ὤ μελισσῶν θεοσύλλεκτε, ὁ ἐν ὀπαῖς καί σπηλαίοις τοῦ Ὅρους, καθάπερ ἐν σίμβλοις νοητοῖς, τό γλυκύτατον μέλι τῆς ἡσυχίας κηροπλαστήσας! Τριάδος ἡδύσματα• Θεοτόκου ἐντρυφήματα• τοῦ Ἄθω καυχήματα• καί τῆς Οἰκουμένης σεμνολογήματα. Πρεσβεύσατε πρός Κύριον, ἐλεηθῆναι τάς ψυχᾶς ἠμών”.