Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός:Σταυροαναστάσιμη βιοτή ἤ τῆς μετανοίας τό θαῦμα, Ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, 1 Ἀπριλίου καί Ε' Κυριακή Νηστειῶν

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Τό μυστήριο τοῦ θανάτου εἶναι ἕνα γεγονός πού πάντοτε ἀπασχολοῦσε τόν ἄνθρωπο. Πολλά κείμενα ἔχουν γραφεῖ καί ἀρκετές ἑρμηνεῖες ἔχουν δοθεῖ ἀπό διάφορες θρησκεῖες, ἀλλά καί ἀπό στοχαστές καί φιλοσόφους γύρω ἀπό τό θέμα αὐτό. Ἕνα εἶναι σίγουρο, ὅπως πολύ εὔστοχα ἔχει λεχθεῖ, ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ὁ μεγαλύτερος δημοκράτης. Καί αὐτό γιατί δέν κάνει διακρίσεις καί μπροστά του εἴμαστε ὅλοι ἴσοι. Σέ ἕνα τροπάριο τῆς Ἀκολουθίας τῆς κηδείας τονίζεται αὐτή ἡ ἀλήθεια. “Άρα τίς ἐστι, βασιλεύς ἤ στρατιώτης ἤ πλούσιος ἤ πένης ἤ δίκαιος ἤ ἁμαρτωλός;”.

Ὁ θάνατος πάντοτε προκαλοῦσε δέος καί τρόμο. Οἱ ἀρχαῖοι φιλόσοφοι θεωροῦσαν τόν θάνατο σάν κάτι τό φοβερό. Ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε: “ὁ θάνατος φοβερώτατον”. Στόν Χριστιανισμό βλέπουμε μιά ἄλλη ἀντιμετώπιση. Οἱ ἅγιοι δέν τόν φοβοῦνται, ἀλλά τόν θεωροῦν κέρδος• “ἐμοί γάρ τό ζῆν Χριστός καί τό ἀποθανεῖν κέρδος”. (Ἀπόστολος Παῦλος). Καί τόν βλέπουν ἔτσι, διότι μέ τόν θάνατον δέν διακόπτεται ἡ ζωή καί τά ἀγαθά τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, πού ἀπό αὐτή τήν ζωή προγεύονται, ἀλλά θά τά ἀπολαύσουν κατά τρόπο τελειότερο.

Ὁ θάνατος, πού δέν εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας, καταργήθηκε μέ τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. “Ο τόν Ἄδην σκυλεύσας καί τόν θάνατον καταργήσας τή Ἀναστάσει σου Χριστέ” (στιχηρόν τῶν αἴνων, ἤχου δ’). Καί ὅσοι βιώνουν τήν κατά Χριστόν ζωή τόν νικοῦν καί τόν ὑπερβαίνουν στά ὅρια τῆς προσωπικῆς τους ζωῆς.

Γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς ἡ Ἀνάσταση εἶναι ἡ πιό λαμπρή γιορτή. Τήν πανηγυρίζουμε, τήν ψάλλουμε, ἀλλά καί τήν τραγουδοῦμε σέ ὅλους τους τόνους. Ὅλα τα ρωμαίϊκα τραγούδια εἶναι βγαλμένα μέσα ἀπό τήν ψυχή τοῦ λαοῦ μας πού βιώνει αὐτή τήν παράδοση, γι’ αὐτό μιλοῦν γιά ἀγάπη καί γιά θάνατο. Καί αὐτό, γιατί ἡ αὐθεντική ἀγάπη εἶναι θυσία καί σταυρός, δηλαδή θάνατος, ἀλλά ταυτόχρονα καί ὑπέρβαση τοῦ θανάτου, ἀληθινή ζωή.

Ἡ γεύση ὅμως αὐτῆς τῆς ζωῆς, περνάει μέσα ἀπό τήν βίωση τῆς ἀληθινῆς μετάνοιας. Μέσα ἀπό τό πένθος καί τό κλάμα γιά τίς πτώσεις καί τίς ἁμαρτίες μας. Ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία μέ τήν μετάνοια κατόρθωσε νά ξεφύγη ἀπό τήν παρά φύσιν ζωή τῆς ἁμαρτίας καί στήν συνέχεια νά ὑπερβῆ καί αὐτή τήν φύση καί νά φθάση στό ὑπέρ φύσιν. Εἶναι γνωστή ἡ ζωή τῆς. Ἦταν ἐπίσημη πόρνη τῆς Ἀλεξάνδρειας καί παρέσυρε πολλούς στήν ἁμαρτία. Κάποτε βρέθηκε στά Ἱεροσόλυμα τήν ἑορτή τῆς ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ καί θέλησε ἀπό περιέργεια νά μπῆ καί αὐτή στόν Ναό. Ὅταν ὅμως πλησίασε στήν εἴσοδο, δέν μποροῦσε νά εἰσέλθη σάν νά ὑπῆρχε κάποιο ἀόρατο τεῖχος πού τήν ἐμπόδιζε. Δοκίμασε ἐπανηλειμμένως, ἀλλά στάθηκε ἀδύνατο. Ἔβλεπε τούς ἄλλους νά περνοῦν δίπλα τῆς καί νά εἰσέρχονται καί τότε σάν νά φωτίστηκε ὁ νοῦς τῆς καί κατάλαβε. Παρακάλεσε τήν Παναγία νά τῆς ἐπιτρέψη νά εἰσέλθη, ἐνῶ ταυτόχρονα ὑποσχέθηκε ὅτι θά ἀλλάξη ζωή. Πράγματι, τήρησε τήν ὑπόσχεσή τῆς καί πῆγε στήν ἔρημό του Ἰορδάνου ὅπου ἔζησε μέ πολλές στερήσεις καί μέ ἐγκράτεια. Δεκαεπτά χρόνια ἔζησε στήν ἁμαρτία, δεκαεπτά χρόνια ταλαιπωρήθηκε ἀπό τόν διάβολο καί τίς ἐπαναστάσεις τῆς σάρκας. Μετά σταμάτησε ὁ πόλεμος καί ἄρχισε νά ἀνεβαίνη πνευματικά. Ἔφθασε στήν ἀπάθεια καί τό πρόσωπό τῆς ἔλαμπε. Ὁ ἅγιος Ζωσιμᾶς, πού πῆγε γιά νά τήν κοινωνήση πρός τό τέλος τῆς ζωῆς τῆς, ἔμεινε ἔκθαμβος ἀπό τό θέαμα. Ἔβλεπε ἕνα πρόσωπο φωτεινό, ἀγγελικό. Ἔβλεπε ἕναν ἄνθρωπο, πού βίωνε τήν νίκη ἐναντίον τοῦ θανάτου καί τήν προσωπική του ἀνάσταση.

Ἡ αὐθεντική μετάνοια, πού συνδέεται μέ τήν προσπάθεια γιά τήν ἀπελευθέρωση ἀπό τά πάθη εἶναι σταυρός. Σύμφωνα μέ τήν Ὀρθόδοξη διδασκαλία ὑπάρχουν τρεῖς σταυροί. Ὁ πρῶτος εἶναι τά διάφορα δυσάρεστα περιστατικά τῆς ζωῆς, οἱ πειρασμοί καί οἱ θλίψεις. Ὁ δεύτερος εἶναι ὁ ἀγώνας γιά τήν μεταμόρφωση τῶν παθῶν καί ὁ τρίτος ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι γεύση τῆς ὄντως ζωῆς.

Ὁ ἑορτασμός τοῦ ἀληθινοῦ Πάσχα, ἑπομένως, δέν γίνεται μέ ἐξωτερικά σχήματα καί γεγονότα, πού καί αὐτά χρειάζονται, ἀλλά κυρίως μέ τήν ἔνταση τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς καί τήν ἀληθινή μετάνοια. Ἡ μεγάλη Τεσσαρακοστή, πού προηγεῖται, μᾶς βοηθᾶ πολύ σέ αὐτό. Ἄλλωστε αὐτό τόν σκοπό ἔχει. Μέ τίς κατανυκτικές ἀκολουθίες, τήν νηστεία καί τήν ὅλη ἀτμόσφαιρά τῆς ἐνισχύει τήν προσπάθεια γιά ἐντονότερη πνευματική ζωή, γιά περισσότερη προσευχή, γιά σταύρωση τῆς σάρκας, δηλαδή τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος καί κάθαρση ἀπό τά πάθη. “Καθαρθώμεν τάς αἰσθήσεις καί ὀψόμεθα τῷ ἀπροσίτω φωτί τῆς ἀναστάσεως Χριστόν ἑξαστράπτοντα καί χαίρετε φάσκοντα”.

Ἡ λέξη Πάσχα εἶναι ἑβραϊκή καί σημαίνει διάβαση. Οἱ Ἰσραηλίτες γιόρταζαν τήν κατά τρόπο θαυμαστό διάβαση τῆς ἐρυθρᾶς θαλάσσης. Ὁ νέος Ἰσραήλ τῆς Χάριτος, οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, γιορτάζουμε τήν διάβαση “ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν”. Μακάρι νά γίνη προσωπικό μας βίωμα ὁ νικητήριος παιάνας, τό “Χριστός Ἀνέστη”.