Κύριο θέμα: Τό πρόσωπο μέσα ἀπό τήν ἐπικαιρότητα - Μέ τό πρόσωπο στήν Ἀνατολή

Πολλά σύγχρονα γεγονότα –παγκόσμια, κοινωνικά, προσωπικά– πολλές καταστάσεις, πολλές πληροφορίες, πολλά «δημόσια» καί μή «πρόσωπα» παρελαύνουν, τρέχουν μπροστά στά μάτια μας. Ζητοῦν μιά ἀξιολόγηση, μιά ἑρμηνεία, μιά τάξη. Ἀνάλογα μέ τήν ἄποψη τοῦ παρατηρητῆ, ἀλλάζουν καί μέγεθος, σημασία καί δύναμη ὅλα αὐτά τά ἐξωτερικά ἐρεθίσματα. Ποιά εἶναι, λοιπόν, ἡ «μεγάλη εἴδηση»; Ποιό εἶναι τό πραγματικό «πρόσωπο τῆς ἡμέρας»;

Τήν ἐποχή τοῦ Χριστοῦ ἔγινε ἕνα «συμβάν», ἕνα γεγονός, τό ὁποῖο διασώζει ὡς «εἴδηση» ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος. Εἶναι τό ἐπεισόδιο τῆς Χαναναίας. Κάτι ἀσήμαντο γιά τήν «εἰδησιογραφία», τήν τότε καί τήν σημερινή, ὅμως πολύ σημαντικό γιά τόν Εὐαγγελιστή: Μιά γυναίκα, ἀλλοεθνής, ἐνοχλεῖ ἕναν Διδάσκαλο Ἰουδαῖο, ἕναν Ἡγέτη, σέ δημόσιο χῶρο, γιά ἕνα προσωπικό της πρόβλημα. Οἱ συνοδοί ἐνοχλοῦνται ἀπό τήν φασαρία. Ὁ Διδάσκαλος αὐτός τῆς μιλᾶ ἄσχημα, αὐτή ἐξεφτελίζει ἀκόμη περισσότερο τόν ἑαυτό της, καί τελικά ὁ Διδάσκαλος τήν ἐπαινεῖ γιά τήν στάση της καί τῆς δίδει ὑπόσχεση ὅτι θά ἱκανοποιηθῆ τό αἴτημά της.

Αὐτό εἶναι τό γεγονός.

Ποιά εἶναι τά πραγματικά γεγονότα ποῦ συνέβησαν σ’ αὐτό τό φαινομενικά ἀσήμαντο ἐπεισόδιο τῆς καθημερινότητας; Γιατί αὐτή ἡ γνωστή καί ἄγνωστη συνάμα περικοπῆ, αὐτή ἡ τόσο τρυφερή μές στήν σκληρότητά της, μᾶς φανερώνει, ἤ μᾶς κρύβει, πολλές πραγματικότητες, ὅπως συνηθίζει ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου νά κάνη. Τολμοῦμε νά ξεχωρίσουμε:
• Τήν ἀναζήτηση τῆς θεραπείας στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ' μιά ἀναζήτηση πού κονιορτοποιεῖ κάθε κατεστημένο, ρατσιστικό δικαίωμα, ὑπερβαίνει τήν εὐδαιμονιστική ἑρμηνεία τοῦ κόσμου καί ἔχει ὡς τέλος τήν υἱοθεσία. • Τήν κατάλυση τῆς πραγματικῆς τυραννίας. • Τήν κατάργηση τῆς φυλετικῆς υἱοθεσίας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐφ’ ὅσον ἐκπληρώθηκε ὁ σκοπός της, πού ἦταν ἡ γέννηση τῆς Παναγίας, τῆς Μητέρας Θεοῦ. • Τήν διάκριση τῆς πραγματικῆς ἀπό τήν «κληρονομική», «δικαιωματική», «κατεστημένη» Ἐκκλησία. • Τήν ὀρθή ἑρμηνεία καί ἀντιμετώπιση τοῦ πόνου καί τῆς ἀτιμίας, πού γίνεται στήν πραγματικότητα «τό κλειδί τοῦ παραδείσου».

Διαβάζοντας τά διάφορα κείμενα πού δημοσιεύει τό παρόν τεῦχος τῆς Ε.Π., μπορεῖτε νά διακρίνετε τήν ἀναφορά τους σέ αὐτές τίς πραγματικότητες. Συγκεκριμένα μποροῦμε νά διακρίνουμε • τήν ἀναζήτηση τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ ἀπό τούς «ἀλλοεθνεῖς» στήν ἀναφορά μας γιά τήν κινέζικη μετάφραση –καί τίς προϋποθέσεις της– τοῦ βιβλίου τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου μᾶς κ. Ἱεροθέου «Μιά βραδυᾶ στήν Ἔρημό του Ἁγίου Ὄρους» (σελ.. 7) • τίς σύγχρονες προσπάθειες καταδυνάστευσης τοῦ προσώπου (κύριο ἄρθρο σελ.. 1, σελ.. 3, σελ.. 12) • τήν σύγχρονη προσπάθεια διαθρησκειακού συγκρητισμοῦ, ὥστε νά θεωρηθῆ κέντρο τῆς ἱστορίας ὁ Ἀβραάμ, καί νά ὑποβιβασθῆ ὁ Χριστός σέ «τέκνο τοῦ Ἀβραάμ» (σελ.. 14) • τήν φανέρωση τῆς ἐκκλησιαστικῆς πραγματικότητας, μέσα ἀπό τήν «ἐκκλησιαστική» εἰδησεογραφία (σελ.. 8-9) • τήν κατεστημένη, ρατσιστική, εὐδαιμονιστική θεώρηση τοῦ Χριστιανισμοῦ (σελ.. 12) • τήν τραγικότητα τῆς ἄρνησης τῆς ποιμαντικῆς καί τῆς εὐθύνης, καθώς καί τήν σκλαβιά τῆς ἀμετανοησίας (σελ.. 10-11).
Συμβατικά διακρίνουμε αὐτές τίς ἀλήθειες, οἱ ὁποῖες πάλι γίνονται μία μές στήν στοργική διήγηση τῆς Χαναναίας: Ἡ διά τῆς θεραπείας ἐλευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ προσώπω Ἰησοῦ Χριστοῦ.

«Μιά βραδυά στήν ἔρημό του Ἁγίου Ὄρους» στά κινέζικα

Στήν Ἄπω Ἀνατολή κατοικεῖ τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ πληθυσμοῦ τῆς γῆς καί εἶναι κέντρο τῆς σύγχρονης τεχνολογίας καί οἰκονομίας. Εἶναι λυπηρό πού ἡ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας μᾶς ἐκεῖ εἶναι μικρή. Τελευταία μιά σπίθα φαίνεται νά ἀνάβη' δημιουργεῖται μιά Ὀρθόδοξη ἐνορία στήν Ταϊβᾶν. Ἡ Ταϊβᾶν ἔχει 23.000.000 κατοίκους ἐκ τῶν ὁποίων μόνο οἱ 500.000 εἶναι καθολικοί καί προτεστάντες. Οἱ ὑπόλοιποι εἶναι βουδιστές καί ταοϊστές.

Ἱδρυτής τῆς Ἐνορίας στήν Ταϊβᾶν εἶναι ὁ πατήρ Ἰωνάς, ἁγιορείτης μοναχός, ἀλλά καί πρωτοπόρος της πληροφορικῆς. Εἶναι ἐγγεγραμμένος στό πανεπιστήμιο τῆς Ταϊπέϊ ὅπου μαθαίνει κινέζικα, ἐξασφαλίζοντας ταυτόχρονα καί τήν ἀπαραίτητη βίζα. Ὁ π. Ἰωνάς γράφει γιά τό ἔργο του:

«Οἱ βουδιστές καί ταοϊστές πρώτη φορά ἀκοῦνε γιά τή νοερά προσευχή καί τό μυστικισμό τῆς Ὀρθοδοξίας, γιά κάτι ἀνώτερο δηλαδή ἀπό τόν δικό τους μοναχισμό, διότι γνωρίζουν τόν χριστιανισμό κυρίως ἀπό τούς προτεστάντες». Ἀκόμη: «οἱ Κινέζοι ἔχουν μυστικισμό, ἔχουν μοναχισμό πολύ πρίν ἀπό ἐμᾶς καί μόνο ἡ Ὀρθοδοξία ἔχει νά δείξει καί νά προσφέρει σ αὐτούς κάτι πού ἔχουν τίς προϋποθέσεις νά τό δεχτοῦν: τή νοερά προσευχή».

Ἡ διαφορά βρίσκεται στήν ἔννοια τοῦ προσώπου. Ἡ νοερά προσευχή στήν Ἐκκλησία μᾶς ἔχει προσωπική ἀναφορά, κάτι τό ὁποῖο εἶναι ἄγνωστο σέ ὁλόκληρη τήν ἀνατολική παράδοση. Τήν «ἐσωτερική» ζωή τήν γνωρίζουν καλά. Αὐτό πού τούς λείπει εἶναι ἡ φώτιση αὐτῆς τῆς «ἐσωτερικότητας» ἀπό τόν Ζωντανό Θεό γιά νά πάψη νά τήν ἐκμεταλλεύεται ὁ διάβολος:

«Οἱ εἰδωλολατρικοί τους ναοί εἶναι γεμάτοι ἀπό ἀγάλματα, πού σχεδόν ὅλα ἔχουν φριχτές δαιμονικές μορφές. Ζοῦμε κυριολεκτικά στό βασίλειο τοῦ σατανᾶ. Ἐδῶ μπορεῖ νά διαπιστώσει κανείς πραγματικά ποιό εἶναι τό ἀληθινό πρόσωπο τοῦ γνωστοῦ μας καρνάβαλου καί ποῦ ἔχει τίς ρίζες του». «Τό λεγόμενο φέγκ-σούϊ, δηλαδή ἡ ἁρμονία μέ τή φύση, ἡ καλή διάταξη τῶν κοσμικῶν δυνάμεων, εἶναι πρωταρχικό ἐδῶ. Οἱ σοβαρές ἀποφάσεις, ὁ γάμος ἰδιαίτερα, πάντα μέ αὐτές τίς προϋποθέσεις λαμβάνονται» (ὅταν τό φέγκ-σούϊ εἶναι καλό). «Γιά τούς Κινέζους ὑπάρχουν πνεύματα παντοῦ. Ὅταν π.χ. κανείς ἀρρωστήσει, εἶναι πιό πιθανό νά τόν χτύπησε κάποιο κακό πνεῦμα παρά μικρόβιο.» Ὅλα αὐτά «βέβαια οἱ μορφωμένοι δέν τά παραδέχονται, ἀλλά καί δέν τά ἀπορρίπτουν...»

Στήν Ταϊπέι βρέθηκαν ἄνθρωποι πού ἔμειναν ἔκθαμβοι ἀπό αὐτά πού τούς ἔλεγε ὁ π. Ἰωνάς. Γράφει: «Ἔδωσα ἤδη ἕνα βιβλίο κατηχήσεως καί θά δώσω καί ἄλλα γιά μετάφραση σέ εἰδικά γραφεῖα πού μεταφράζουν ἀπό τά ἀγγλικά στά κινέζικα. Τό θαυμαστό εἶναι ὅτι ὁ μεταφραστής ἐντυπωσιάσθηκε. Ἔρχεται στήν Ἐκκλησία καί θέλει νά μάθει γιά τήν Ὀρθοδοξία, διότι πρώτη φορά διάβασε τέτοια πράγματα».

Ἕνα ἀπό τά βιβλία πού μεταφράσθηκαν στά Κινέζικα εἶναι καί τό βιβλίο τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη μᾶς «Μιά βραδυά στήν ἔρημό του Ἁγίου Ὄρους». Σέ τηλεφωνική ἐπικοινωνία πού εἶχε ὁ π. Ἰωνάς μέ τόν Σεβασμιώτατο τοῦ ζήτησε τήν ἄδεια νά μεταφρασθῆ τό βιβλίο διαβεβαιώνοντας ὅτι στά μέρη ἐκεῖνα δέν ἐνδιαφέρει καί τόσο ἡ ἀσκητική μέ τήν ἔννοια τῆς βίας τοῦ σώματος (ὑπάρχει αὐτή ἴσως ἐντονότερη στή δική τους παράδοση) ὅσο ἡ θεολογία καί ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας μας, καί μάλιστα ἡ θεολογία τοῦ προσώπου. Ὁ Σεβασμιώτατος ἔδωσε τήν ἄδεια γιά τήν μετάφραση, ἀφιλοκερδῶς, ὅπως κάνει ἄλλωστε σ’ ὅλες τίς παρόμοιες περιπτώσεις πού τοῦ ζητεῖται νά μεταφρασθῆ κάποιο βιβλίο του σέ ἄλλη γλώσσα. Οἱ μεταφράσεις αὐτές βοηθοῦν στήν ποιμαντική καί τήν ἱεραποστολή. Τό βιβλίο (στά Κινέζικα) βρίσκεται στό site τοῦ π. Ἰωνά http://www.orthodox.cn/catechesis/onenight/index.html όπου ὑπάρχουν καί πολλές πληροφορίες γιά τό ἔργο του καί τήν Ἐνορία τῆς Ταϊβᾶν. http://www.orthodox.tw/
(Σήμ: Τά ἀποσπάσματα τοῦ π. Ἰωνά εἶναι ἀπό τό περιοδικό τοῦ Ἱεραποστολικοῦ Συνδέσμου «Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός» Λαγκαδά 190, 564 29 Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη τήλ. 0310 606920 & 602602, ὅπου μπορεῖ νά προσφέρη ὅποιος τό ἐπιθυμεῖ οἰκονομική βοήθεια γιά τήν ἱεραποστολή στήν Ταϊβᾶν).

Ἄρχ. Κ.Ε.Γ.-Χ.Α.Μ.

Προσωπική εὐχή

Μέ τήν εὐχή δέν ἀγωνιζόμαστε νά συναντήσουμε ἕναν ἀπρόσωπο Θεό. Δέ ἐπιδιώκουμε τήν ἀνύψωσί μας εἰς τό «ἀπόλυτον μηδέν», ἀλλά ἡ προσευχή μᾶς συγκεντρώνεται στόν προσωπικό Θεό, τόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ, ἐξ οὗ καί τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ». Στόν Χριστό συναντᾶται ἡ θεία καί ἀνθρώπινη φύσι, δηλ. ὅλος ὁ Θεός Λόγος καί ὅλος ὁ ἄνθρωπος, «ἐν αὐτῶ κατοικεῖ πᾶν το πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς». Ἑπομένως ἡ ἀνθρωπολογία καί σωτηριολογία τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ συνδέεται στενά μέ τήν Χριστολογία. Ἐμεῖς ἀγαποῦμε τόν Χριστό καί τηροῦμε τίς ἐντολές Του...

Ἡ σωτηρία δέν εἶναι ἀφηρημένη κατάσταση, ἀλλά ἕνωσι μέ τόν Τριαδικό Θεό «ἐν τῷ προσώπω» τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά αὐτή ἡ ἕνωσι δέν ἐξαλείφει τόν ἀνθρώπινο παράγοντα. Δέν ἀφομοιούμεθα, ἔφ ὅσον εἴμαστε καί μεῖς ἰδιαίτερα πρόσωπα.

«Μιά βραδυά στήν ἔρημό του Ἁγίου Ὄρους» Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἡ ἀρχή τῆς Ὑποστάσεως

Κατέβαλον μέγα τίμημα διά τάς περιπλανήσεις μου, εἰς τάς ὁποίας ἐνεπλάκην ἐπί ἑπτά ἤ ὀκτώ ἔτη. Κρίνων κατ’ ἄνθρωπον, δέν θά ἠδυνάμην διά μόνης της δυνάμεώς μου νά ἀποσπασθῶ ἀπό τῆς ἀβύσσου τοῦ ὑπερβατισμοῦ τοῦ ἀνατολικοῦ μυστικισμοῦ, τουτέστι τοῦ Ὑπέρ-προσωπικοῦ Ἀπολύτου. Κατά τήν φυσικήν καί διανοητικήν μου νεότητα, ἡ φιλοσοφία αὕτη ἐνεφανίζετο εἰς τό πνεῦμα μου πλήρης μεγαλείου, ὑπερβαίνοντος τόν χριστιανικόν συναισθηματικόν ψυχισμόν τοῦ «Ἀγαπήσεις τόν Θεόν καί τόν πλησίον». Κατ’ ἐκείνην τήν ἐποχήν ἔτι καί ἡ λέξις «πρόσωπον-ὑπόστασις» ἐταυτίζετο ἐν τῇ συνειδήσει μου πρός τήν ἔννοιαν τῆς λέξεως «ἄτομον». Ἐσκεπτόμην «Δέν εἶναι ἄρα γέ ἀφροσύνη νά προβάλλω αὐτό τό κατηγόρημα εἰς τό Ἀπόλυτον Εἶναι»

Ὄτε ὅμως, κατά τήν Ἄνωθεν δωρεάν, ἐδόθη εἰς ἐμέ νά ἐννοήσω τήν ὀντολογικήν θέσιν τῆς ἀρχῆς τῆς Ὑποστάσεως ἐν τῷ Θείω Εἶναι, τότε κατά τρόπον φυσικόν το πᾶν ἤλλαξε καί παρουσιάσθη ἐν ἀντιθέτω προοπτική... Τό Ἀπόλυτον Πρωταρχικόν Ὅν εἶναι Ὑποστατικόν καί ὁ ἄνθρωπος, ἡ ὁμοίωσις τοῦ Ἀπολύτου, εἶναι ὠσαύτως ὑπόστασις. Αἵ σχέσεις ἀγάπης εἶναι ἴδιον της Ὑποστάσεως, τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης.

«Ὀψόμεθα τόν Θεόν καθώς ἐστιν» Ἀρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ)