Εὐαγγελίας Γεωργουλέα: Τὸ ταξεῖδι μου στὴν Ὀρθοδοξία (Esther Williams)

Εὐαγγελίας Γεωργουλέα

(ἀναδημοσίευση ἀπὸ τὸ περιοδικὸ "Ὁ κόσμος τῆς Ἑλληνίδος" τ. 469, Μάϊος 2000)

Πρὶν ἀρκετοὺς μῆνες διάβηκα τὴν πύλη ἑνὸς εὐλογημένου γυναικείου μοναστηριοῦ κάπου στὴν Βοιωτία. Ἕνα μοναστηράκι ποὺ ἀπέπνεε πνευματικότητα, ἀγῶνα ἄσκησης, ἀδελφοσύνη καὶ προσέγγιση καρδιῶν.

Μετὰ τὴ θεία λειτουργία καὶ ὅπως εἶναι συνήθεια περάσαμε στὸ ἀρχονταρίκι γιὰ ἕνα κέρασμα. Στὰ ράφια ὡραῖα βιβλία καὶ διάφορα εἴδη ἐκκλησιαστικῆς καὶ λειτουργικῆς χρήσεως.

Ἀνάμεσα στὰ βιβλία βρῆκα ἀρκετὰ μεταφρασμένα στ΄ ἀγγλικὰ ἀπὸ τὴν Ἔστερ Γουΐλλιαμς. Θέλησα νὰ μάθω περισσότερα γιὰ τὴν μεταφράστρια, γιατί τὸ ὄνομά της μοῦ θύμισε τὴν περίφημη κολυμβήτρια τῆς δεκαετίας τοῦ 1950.

Πράγματι, σὲ λίγες μέρες, βρέθηκα νὰ συζητῶ μὲ μιὰ σοφὴ γυναῖκα, ποὺ ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας τὴν ὁδήγησε στήν ΄Ὀρθοδοξία.

Μαζί της καὶ ἡ διανοούμενη φίλη τῆς Ρόσσλυν Νίκολας. Ἔτσι, ἀντὶ ἡ συνάντησή μου νὰ γίνη μὲ μία κυρία, συνάντησα δύο προσωπικότητες, δύο σπουδαῖες γυναῖκες, ποὺ ταπεινὰ διακονοῦν ἡ κάθε μιὰ στὸν τομέα της, τὴν ὀρθόδοξη Παράδοσή μας, ὅπου κι ἂν βρεθοῦν.

Εἶναι πολὺ ἐνδιαφέρον νὰ παρακολουθήσουμε τὸ ταξίδι της Ἔστερ μέσα στὸ χρόνο, ἔτσι ὅπως εἶναι καταγραμμένο στὸ ὁδοιπορικό της.

"Γεννήθηκα στὸ Σικάγο τὸ 1914. Σπούδασα Γεωλογία στὴν Πενσυλβάνια καὶ κατόπιν στὸ Πανεπιστήμιο Κολούμπια τῆς Νέας Ὑόρκης ἀπὸ ὅπου πῆρα μάστερ στὰ Μαθηματικά.

Οἱ θρησκευτικές μου ρίζες πᾶνε, βεβαίως, πολλὰ χρόνια πίσω, πρὶν ἀκόμα γεννηθῶ. Στὸ οἰκογενειακό μου δένδρο ὑπῆρχαν βαθειὲς χριστιανικὲς ρίζες στοὺς Βρεττανο-ἀμερικανοὺς προγόνους μου, ποὺ ἦσαν Πρεσβυτεριανοὶ ἀπὸ τὴν μιὰ μεριά, ἀλλὰ καὶ στοὺς Νορβηγοὺς προγόνους μου ποὺ ἦσαν Λουθηρανοί. Μάλιστα ὁ παπποῦς καὶ ὁ προπάππος μου ἦσαν ἱερεῖς.

Ἡ συνεισφορὰ τῶν γονέων μου στὸν κρυμμένο τελικό μου προσανατολισμὸ πρὸς τήν ΄Ὀρθοδοξία ἦταν ἡ εὐπρέπεια, ἡ εὐγένεια καὶ τὸ ἀγαθό τους ἐνδιαφέρον ποὺ πήραμε ὡς παράδειγμα, ἀλλὰ καὶ ὁ κόσμος τῆς μουσικῆς καὶ τῆς τέχνης μὲ τὸν ὁποῖο μᾶς ἔφεραν σὲ ἐπαφή.

Ὅμως, ὑπῆρχε μιὰ καθοριστικὴ θλίψη ἑνὸς κενοῦ στὸ κέντρο τῆς ψυχῆς μου, ἕως ὅτου μὲ ἀπορρόφησαν οἱ σπουδές. Ἡ μουσικὴ ἦταν ἡ μεγάλη μου ἀγάπη. Αἰσθανόμουν ὅτι εἶχε μιὰ βαθύτατη μυστηριώδη ἔκταση μέσα μου.

῎Ἠμουν περίπου εἴκοσι πέντε χρόνων, ὅταν ὁ Θεὸς ἔγινε μιὰ πραγματικότητα καὶ ἀποτέλεσε κεντρικὸ στοιχεῖο τῆς ζωῆς μου. Αὐτὸ ἔγινε κατὰ τὴ διάρκεια ἑνὸς γάμου κοντὰ στὴ Φιλαδέλφεια, στὴν ἐκκλησία τῶν Κουακέρων. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι λάτρευαν τὸ Θεὸ μὲ ἀποφατικὸ τρόπο, δηλαδὴ μὲ σιωπή, βυθίζοντας τὸ νοῦ μέσα στὴν καρδιά τους, ὅπου ὁ Θεὸς ἐν τῇ ἀγάπῃ Τοῦ μπορεῖ νὰ γίνη αἰσθητὸς καὶ εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπικοινωνήση κανεὶς μαζὶ Τοῦ. Δὲν ἀναφέρονταν στὴ θεολογία, παρὰ ταῦτα ἐνθάρρυναν τὴ μελέτη τῶν βίων τῶν ἁγίων καὶ συζητοῦσαν γι΄ αὐτούς. Μπῆκα σ΄ αὐτὴν τὴν ἐκκλησία καὶ δίδαξα στὸ κατηχητικὸ σχολεῖο ἐκεῖ, ὅπου ἔδωσα μιὰ σειρὰ μαθημάτων μὲ θέμα: "Πῶς μποροῦμε νὰ βροῦμε τὸ Θεὸ ἀπὸ τὰ θαυμάσια τῆς φύσης, διότι ὑπάρχουν σημάδια τῆς παρουσίας Τοῦ". Οἱ σπουδές μου μοῦ εἶχαν δώσει ἄφθονο ὑλικό.

Κάποια στιγμὴ ἡ διδασκαλική μου καρριέρα μὲ ὁδήγησε στὴ Φινλανδία, ὅπου ἐγκαταστάθηκα καὶ τελικῶς ἔγινα πολίτης τῆς χώρας αὐτῆς. Δίδασκα σὲ κάποιο διεθνὲς Κολλέγιο, ὅπου ἡ σιωπηλὴ λατρευτικὴ ζωὴ ἦταν μέρος τοῦ προγράμματος. Τὸ καλοκαιρινὸ σεμινάριο τοῦ 1961 ἦρθε νὰ παρακολουθήση μία κυρία ποὺ τὴ συνάντησα μέσα στὸ ἑστιατόριο, νὰ στέκεται μὲ πολὺ σεβασμὸ μπροστὰ στὸ φαγητό της καὶ νὰ κάνη τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ πάνω στὸ στῆθος της πρὶν καθήση νὰ φάη.

Ρώτησα τὴ διευθύντρια τοῦ Κολλεγίου τί ἦταν αὐτὸ ποὺ ἔκανε ἡ κοπέλλα. Αὐτὴ σιγανὰ μοῦ ἀπάντησε:

-Ἔκανε τὸ σταυρό της. Εἶναι ΄Ὀρθόδοξη.

Μοῦ κεντήθηκε τότε τὸ ἐνδιαφέρον καὶ παρακάλεσα τὴν ὀρθόδοξη κυρία νὰ πᾶμε μιὰ μέρα στὴν ἐκκλησία της στὸ Ἐλσίνκι.

Ἔτσι πῆγα σὲ μιὰ ἀγρυπνία, ἕνα Σάββατο βράδυ, καὶ διεπίστωσα πῶς ὄχι μόνο δὲν ἦταν τίποτα λάθος, ἀλλὰ ὑπῆρχε μιὰ θαυμάσια ζωὴ καὶ εὐρύτητα στοὺς στόχους, ἀλλὰ καὶ ἀπέραντη ὀμορφιά.

Καὶ τότε ἔνιωσα πῶς αὐτὸ ζητοῦσε ἡ ψυχή μου. Τότε εἶπα:

-Αὐτὸ εἶναι γιὰ μένα!

Καὶ ρώτησα:

-Τί μπορῶ νὰ διαβάσω γιὰ νὰ μάθω τί εἶναι ΄Ὀρθοδοξία καὶ τί πρεσβεύει;

Μοῦ ὑπέδειξαν ν΄ ἀρχίσω μὲ τὸ βιβλίο τοῦ Βλαδιμὶρ Λόσσκυ "Μυστικὴ θεολογία τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας". Αὐτὸ τὸ βιβλίο ἦταν ἀρκετὸ νὰ μὲ φωτίση. Ἔτσι μπῆκα στὴ ζωὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, συμμετεῖχα στὴ χορωδία ψάλλοντας στὰ ρωσικά, ἀλλὰ καὶ στὰ φινλανδικά. Τὰ περισσότερα βιβλία ποὺ διάβαζα ἦταν στὶς δύο αὐτὲς γλῶσσες κι ἔτσι ἄρχισα ἀπὸ τότε νὰ μεταφράζω γιὰ δικό μου ὄφελος, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἄλλους ἀγγλόφωνους.

Εἶχα διδαχθῇ τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα στὸ σχολεῖο κι ἔτσι, ὅταν ἡ πηγὴ τῶν μελετῶν μου, ποὺ ἦταν τὰ ρωσικὰ βιβλία, ἄρχισε νὰ λιγοστεύη (Σ.Σ. μιλάει γιὰ τὴ σοβιετικὴ περίοδο), ἄκουσα γιὰ πολὺ καλὲς ἐκδόσεις στὰ ἑλληνικά. Ἠρθα τότε στὴν Ἑλλάδα, τὸ 1965, μὲ τὴν νεοφώτιστη φίλη μου Ρόσσλυν Νίκολας καὶ διαλέξαμε μερικὰ βιβλία. Ἡ Ρόσσλυν, ποὺ εἶναι βαπτιστική μου, γεννήθηκε στὴ Νότια Οὐαλία στὴ Μ. Βρεττανία, ἔχει μάστερ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Λονδίνου στὴ Βιβλιοθηκονομία καὶ εἶναι καὶ δασκάλα. Δίδασκε καὶ αὐτὴ στὴ Φινλανδία, ὅταν συναντηθήκαμε, καὶ βαπτίσθηκε ὀρθόδοξη ἐκεῖ τὸ 1965. Ἔχει ἐπισκεφθῇ δεκατέσσερεις χῶρες σταλμένη ἀπὸ τὸ Βρεττανικὸ Συμβούλιο, γιὰ νὰ διδάξη πῶς ὀργανώνεται μιὰ Βιβλιοθήκη. Ἔτσι ἀρχίσαμε, σχεδὸν κάθε καλοκαίρι, νὰ ἐρχόμαστε στὴν Ἑλλάδα. Περίπου τὸ 1992 διάλεξα ἕνα βιβλίο τοῦ Ἀρχιμανδρίτου τότε Ἱεροθέου Βλάχου. Τὸ μετέφρασα χωρὶς νὰ τὸ ξέρη, τὸν ἑπόμενο χρόνο του τὸ πρόσφερα, κάνοντάς τον νὰ ἐκπλαγῇ κι ἐκεῖνος μὲ πολλὴ χαρὰ τὸ ἐξέδωσε.

Αὐτὴ ἦταν ἡ ἀρχὴ τῆς νέας μου ζωῆς στὴν ἑλληνικὴ ὀρθόδοξη οἰκογένεια, ποὺ δείχνει νὰ αὐξάνη συνεχῶς. Ἡ Ρόσσλυν κι ἐγὼ σᾶς εὐγνωμονοῦμε ποὺ μᾶς δεχθήκατε".

Ἔτσι κλείνει τὸ σημείωμά της ποὺ ἔχει τίτλο: "Τὸ ταξίδι μου στήν ΄Ὀρθοδοξία".

Ἂς μᾶς ἐπιτραπῇ νὰ συμπληρώσουμε ὅ,τι ἀλλο ἔπεσε στὴν ἀντίληψή μας κατὰ τὶς ὧρες τῆς συναναστροφῆς μας.

Εἶναι ἐντυπωσιακὸ πῶς ἡ ταπεινὴ αὐτὴ γυναῖκα, ποὺ κρύβεται στὴν κυριολεξία, κατανοεῖ δέκα γλῶσσες, ἐνῷ γράφει σὲ ἀρκετὲς ἀπὸ αὐτές. Εἶχε, βεβαίως, διδαχθῇ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ στὰ νεανικά της χρόνια, ὅμως, τώρα ἔχει φθάσει σὲ τέτοια πρόοδο, ὥστε νὰ μεταφράζη τὴν γλῶσσα τῶν Πατέρων μὲ ἐξαιρετικὴ πιστότητα. Ἀρχίζει τὴν ἐργασία της πολὺ πρωΐ. Ἔμαθε, τώρα, σ΄ αὐτὴν τὴν ἡλικία, νὰ χειρίζεται κομπιοῦτερ, γιὰ νὰ κερδίζη χρόνο, νὰ μπορέση νὰ γίνη πιὸ ἀποδοτική. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ὁ λόγος της "ἅλατι ἠρτυμένος", γεμᾶτος ἀπὸ λεπτόπτατο ἀλλὰ καὶ ὀξύτατο χιοῦμορ, ποὺ δημιουργεῖ μιὰ ἐξαιρετικὰ εὐχάριστη ἀτμόσφαιρα στὴ συζήτηση.

Μὲ μεγάλη ταπείνωση λέει:

-Ἔχω τὴν αἰσθηση ὅτι τόσα χρόνια δὲν ἔκανα τίποτε γιὰ τὸ γενικὸ καλό. Τώρα μὲ αὐτὲς τὶς μεταφράσεις, ἴσως, μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι κάτι προσφέρω.

Ἡ ἱστορία μας, φίλοι ἀναγνῶστες, δὲν χρειάζεται ἐπίλογο. Ὅμως, ἀξίζει νὰ θυμηθοῦμε ἐκείνη τὴν ἄγνωστή μας Φινλανδή, ποὺ μὲ τόση συναίσθηση ἔκανε τὸ σταυρό της σ΄ ἕνα δημόσιο χῶρο, πρὶν καθήση νὰ πάρη τὸ γεῦμα της. Καὶ ἦταν αὐτὴ ἡ ἁγιασμένη κίνηση, ποὺ προκάλεσε σεισμὸ στὴν ψυχή της Ἔστερ.

Ὅταν τὴν ρωτήσαμε τί θέλει νὰ διαμηνύση στὶς Ἑλληνίδες μᾶς εἶπε, ἁπλώνοντας τὸ χέρι της στὸ χῶρο τοῦ μοναστηριοῦ:

-Ἔχετε τόσους θησαυρούς. Μείνετε κοντὰ στὰ μοναστήρια σας. Μείνετε κοντὰ στὴν Ἐκκλησία σας. Σὲ μᾶς, τὴν Ρόσσλυν καὶ μένα, ἡ ἀγκαλιὰ ἡ ζεστὴ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Μοναστηριοῦ μᾶς συγκλόνισε. Μείνετε κοντὰ στὴν Ἐκκλησία...