Χριστίνας Καρανικόλα-Σχοινᾶ: “Ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταύγουστου (Β)”

Μία προσέγγιση στὸ ἔργο τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη

Τῆς φιλολόγου Χριστίνας Καρανικόλα-Σχοινᾶ

Κι ὅμως ὅλα αὐτὰ θὰ μποροῦσε νὰ τὰ ἀντέξη ὁ Φραγκούλας. Τὸ τελευταῖο ὅμως χτύπημα ποὺ δέχθηκε ἦταν ἀσήκωτο, ἀβάσταχτο, καταλυτικό. Τὸν ἔχει συνθλίψει, τὸν ἔχει τσακίσει.

"-Τώχασα τὸ καϋμένο μ τὸ εὐάγωγο" μονολογεῖ θρηνῶντας καὶ στὴ σκέψη του ζωγραφίζεται τὸ ὄμορφο πρόσωπο τῆς χαριτωμένης μικρῆς θυγατέρας του, ποὺ τόσο πρόωρα, μόλις 14 ἐτῶν, ἔφυγε ἀπ τὴ ζωή.....

Τόσες φορὲς στὸ παρελθὸν εἶχε καταφύγει στὸ ἐκκλησάκι τῆς Παναγίας τῆς Πρέκλας κυνηγημένος ἀπὸ προβλήματα οἰκονομικά, οἰκογενειακὰ ἢ παρασυρμένος ἀπὸ τὸ πεῖσμα καὶ τὸ θυμὸ τοῦ δύσκολου χαρακτῆρα του. Τότε ἡ καλύβα τοῦ προαυλίου ἦταν ἡ ἐπιλογή του. Τώρα ὅμως εἶναι ἀλλιῶς. Ὁ πόνος ξεχειλίζει ἀπὸ τὴν καρδιά του καὶ τὸ φορτίο τῆς θλίψης εἶναι πολὺ βαρὺ στοὺς ὤμους του. Τώρα δὲν ἔχει περιθώρια ἐπιλογῆς, τώρα ψάχνει διέξοδο, καταφύγιο, παρηγοριὰ καὶ στήριγμα, ποὺ μόνο ἡ γλυκειὰ Παναγιὰ μπορεῖ νὰ τοῦ δώση. Ἄλλωστε, στὸ παρελθόν, πρὶν ἐρειμωθὴ τὸ χωριό, ὅλοι οἱ καταπονημένοι τῆς ζωῆς, οἱ θλιμμένοι καὶ οἱ "πεφορτισμένοι" σ αὐτὸ τὸ ἐκκλησάκι ἔρχονταν καὶ στὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Πρέκλας ἀκουμποῦσαν τοὺς καημούς, τὰ βάσανα καὶ τὶς ἐλπίδες τους "νὰ εὕρωσι διὰ τῆς ἐγκρατείας καὶ τῆς προσευχῆς καὶ τοῦ ἱεροῦ ἄσματος ἀναψυχὴν καὶ παραμυθίαν..... ν ἀκούσωσιν τὰς ψαλλομένας Παρακλήσεις καθ ὅλον τὸν Δακαπενταύγουστον......"

Εἶναι καὶ τώρα παραμονὲς τοῦ Δεκαπενταύγουστου κι ὁ Φραγκούλας μὲ ἀσήκωτο τὸ πένθος τῆς ψυχῆς του, γερασμένος ἀπότομα καὶ κουρασμένος ὅσο ποτέ, θυμᾶται αὐτὴ τὴν ἴδια χρονιάρα μέρα, πρὶν 15 χρόνια, τότε ποὺ εἶχε συμφιλιωθῇ μὲ τὴ γυναῖκα του μετὰ τὸν πρῶτο χωρισμό τους. Εἶχε καὶ τότε ἀποσυρθῇ χολωμένος στὸ σπιτάκι τοῦ προαυλίου καὶ στὸν Ἑσπερινὸ τῆς μεγάλης γιορτῆς, μαζὶ μὲ ὅλους τους πανηγυριῶτες εἶχε ἔρθει καὶ ἡ Σινιώρα του μὲ τὰ τέσσερα τότε παιδιά τους. "Ἦτο 40 χρονῶν τότε ὁ Φραγκούλας. Ἔτρεφε πεῖσμα καὶ χολήν, ἀλλ εἶχεν πολὺ περισσότερον καὶ βαθύτερον συζυγικὸν ἔρωτα καὶ μόνον νύξιν ἤθελεν· ἦτο ἕτοιμος νὰ συγχωρήση καὶ ν ἀγαπήση.... Τῷ ὄντι, ὅταν ἐβραδύασε καλὰ καὶ ἄρχισε νὰ σκοτεινιάζη, ἡ κυρὰ Σινιώρα ἦλθε........ Ἀπὸ πολλῶν μηνῶν δὲν εἶχεν ἰδεῖ τὸν σύζυγόν της, ὅστις εἶχε κατοικήσει χωριστά, εἰς εὐτελὲς δωμάτιον, χάριν ταπεινώσεως, τὸ ὁποῖον ὠνόμαζε "τὸ κελλί του" καὶ ἔζη ἀπὸ μηνῶν ὡς καλόγηρος. Ἐπλησίασε δειλή, κάτω νεύουσα. Ὁ Φραγκούλας ἵστατο ἐκεῖ παραπέρα ἀπὸ τὴν θύραν τῆς ἐκκλησίας καὶ ἔκαμνεν πῶς ἔβλεπεν ἀλλοῦ καὶ πῶς ἐπρόσεχεν εἷς τινα ὁμιλίαν περὶ ἀγροτικῶν ὑποθέσεων μεταξυ δυὸ ἢ τριῶν χωρικῶν. Ἡ Σινιώρα εἰσῆλθεν εἰς τὸν ναΐσκον, ἐπροσκύνησεν, ἐκόλλησε κηρία καὶ ἠσπάσθη τὰς εἰκόνας. Εἶτα μετὰ τινα ὥραν ἐξῆλθεν. Ἐπλησίασε συνεσταλμένη καὶ ἐχαιρέτησε τὸν σύζυγόν της. Οὗτος ἔτεινε πρὸς αὐτὴν τὴν χεῖρα καὶ ἠσπάσθη φιλοστόργως τὰ τέκνα του".

Ἦταν πολὺ χαρούμενος ἐκεῖνο τὸ βράδυ καὶ στὴν ἀγρυπνία ποὺ ἀκολούθησε καὶ κράτησε 8 ὧρες, ὅλα τὰ διάβασε μόνος του, ὅλα τὰ ἔψαλε "μόλις ἐπιτρέπων εἰς τὸν κυρ Δημητρόν, τὸν κάτοχον τοῦ ἀριστεροῦ χοροῦ, νὰ λέγη κι αὐτὸς ἀπὸ κανένα τροπαράκι, διὰ νὰ ξενυστάξη" καὶ θυμᾶται, σὰν νάταν χθές, τὶς γυναῖκες, ποὺ στὴ Λιτὴ δυσφορῶντας γκρίνιαζαν τὸν νεωκόρο, γιατί ἔπιασε τὰ κεριὰ ποὺ εἶχαν λαμπαδιάσει καὶ τὰ πατοῦσε στὸ ἔδαφος γιὰ νὰ σβήσουν. Καθὼς κι ἕναν νεαρὸ νεόπλουτο, ποὺ ἔβλεπε ὡς σπατάλη τὸ ἄναμμα πολλῶν κεριῶν κι ἀκούστηκε νὰ μιλᾶ γιὰ "οἰκονομία στὰ κηρία!"..... Ἀλλὰ οἱ γυναῖκες, μολονότι ἤξεραν πολὺ καλὰ τί θὰ πῇ οἰκονομία, δὲν καταλάβαιναν "τί θὰ πῇ οἰκονομία στὰ κηρία", ποὺ ἦταν ταμένα νὰ καοῦν στὴ χάρη τῆς Παναγίας. Θυμᾶται καλὰ καὶ τὸ ἄλλο περιστατικὸ μὲ τὸν κυρ Δημητρό, ὁ ὁποῖος πειραγμένος ποὺ τοῦ ἅρπαζε συνεχῶς τὴν πρωτοφωνία στὸ ψάλσιμο, τοῦ συνέστησε νὰ ψάλλη πιὸ σιγανὰ τὸ "Κύριε ἐλέησον", διότι οἱ γυναῖκες ἤθελαν ν ἀκοῦνε τὰ ὀνόματα, ζωντανὰ καὶ πεθαμένα, ποὺ εἶχαν ὑπαγορεύσει ἀπὸ βραδὺς στὸν ἱερέα. Κι ὁ Φραγκούλας, γιὰ νὰ τὸν ταπεινώση, τὸν ἄφησε νὰ ψάλλη 40 φορὲς τὸ "Κύριε ἐλέησον", γνωρίζοντας ὅτι ὁ κυρ Δημητρὸς δὲν ἤξερε καλὰ τὰ τυπικά, πότε λέγεται 3 φορὲς τὸ "Κύριε ἐλέησον" καὶ πότε 40 φορές. Κι ἐνῷ ἄρχισε νὰ τὸ λέγη 40 φορές, "ὁ παπᾶς ἐβιάσθη ν ἀπαγγείλη ραγδαίως καὶ ἀθρόα τὰ τελευταῖα ὀνόματα, καί, διὰ νὰ εἶναι σύμφωνος μὲ τὸν ψάλτην, ἤρχισε πρὸ τῆς ὥρας νὰ λέγη "....ὑπὲρ τοῦ διαφυλαχθῆναι, ἀπὸ λιμοῦ, λοιμοῦ, σεισμοῦ, καταποντισμοῦ, πυρός, μαχαίρας....."

(συνεχίζεται στὸ ἑπόμενο)