Κύριο ἄρθρο: Ἡ σύγχυση καὶ ἡ διάκριση τῶν ἐξουσιῶν

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Τὸν καιρὸ αὐτὸ γίνονται συζητήσεις γιὰ τὴν ἀνάδειξη τοῦ Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, ἂν θὰ ἐκλεγῇ μὲ συναίνεση τῶν κομμάτων γιὰ νὰ ἀποφευχθοῦν νέες ἐθνικὲς ἐκλογὲς ἢ ἂν θὰ ὁδηγηθοῦμε στὴν προκήρυξη νέων ἐθνικῶν ἐκλογῶν σὲ περίπτωση ποὺ δὲν θὰ ὑπάρξη συναίνεση, ὥστε νὰ ἀναδειχθῇ ἀπὸ τὴν νέα Βουλὴ ὁ Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας.

Δὲν θὰ ἤθελα νὰ εἰσέλθω στὴν οὐσία τοῦ θέματος, ἀλλὰ νὰ θίξω ἕνα ἄλλο θέμα ποὺ νομίζω εἶναι σοβαρὸ καὶ δημιουργεῖ προβλήματα σὲ αὐτὴν τὴν ἴδια τὴν δημοκρατία. Καὶ αὐτὸ ἔχει σχέση μὲ τὴν σύγχυση ποὺ ὑπάρχει μεταξὺ τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ποὺ συνιστᾶ ἕνα ἔλλειμα δημοκρατίας.

Ὁ ἀείμνηστος π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ἕνα πραγματικὰ ἀνήσυχο "πνεῦμα", ὁ ὁποῖος μεγάλωσε στὴν Ἀμερικὴ καὶ γνώριζε πολὺ καλὰ τὴν νοοτροπία της, ἕνα μῆνα σχεδὸν πρὶν κοιμηθῇ (2001) μοῦ ἀπέστειλε ἕνα τηλεομοιότυπο (Fax) στὸ ὁποῖο ἔγραφε τὰ ἑξῆς:

"Πρὶν τὸ νέον κράτος τῶν Ἑλλήνων ἦτο ἕτοιμον νὰ σχηματίσει τὴν πρώτην του κυβέρνησιν ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς εἶχε ἤδη προτείνει τὸ ἑξῆς: "Εἰς τὴν παροῦσαν τῆς Ἑλλάδος κατάστασιν, το μόνον πολιτικὸν σύνταγμα συμφέρον εἰς αὐτὴν εἶναι τῶν Ἀγγλοαμερικανῶν τὸ σύνταγμα..." (Α. Κοραῆς, Ἅπαντα, τόμ. 2, σέλ. 222) "Ἀρκεῖ ὅτι εὑρίσκονται εἰς αὐτὸ (τὸ πολίτευμα) τὰ κυριώτερα, ἡ διαίρεσις, λέγω, καὶ ἡ ἀπ' ἀλλήλων ἀνεξαρτησία τῶν τριῶν ἐξουσιῶν, καὶ ἡ κατ' ἔτος (τελικὰ ἔγινε κάθε 4 χρόνια) ἐκλογὴ τῶν ἀντιπροσώπων." (Αὐτόθι σέλ. 247).

Τὸ Ἀμερικανικὸν Σύνταγμα διακρίνει σαφῶς μεταξὺ τῶν τριῶν ἐξουσιῶν, 1) τοῦ Ἐκτελεστικοῦ, 2) τοῦ Νομοθετικοῦ καὶ 3) τοῦ Δικαστικοῦ.

Ὁ Πρόεδρος καὶ ὁ Ἀντιπρόεδρος ἐκλέγονται κατ' εὐθεῖαν ἀπὸ τοὺς πολίτας.

Οἱ Γερουσιασταὶ καὶ Βουλευταὶ ἐκλέγονται κατ' εὐθεῖαν ἀπὸ τοὺς πολίτας.

Τὰ μέλη τοῦ Ἀρείου Πάγου προτείνονται διὰ ἰσοβίαν θητείαν ἀπὸ τὸν πρόεδρον καὶ ἐγκρίνονται ἀπὸ τὴν Γερουσίαν.

Ὁ Πρόεδρος προτείνει τὰ μέλη τοῦ ὑπουργικοῦ του συμβουλίου τῶν ὁποίων τὰ προσόντα ἐλέγχονται ἀπὸ γερουσίαν. Ἂν ὁ πρόεδρος προτείνει ὡς ὑπουργὸν ἕνα γερουσιαστὴν ἢ βουλευτὴν παραιτεῖται ἀπὸ τὴν Γερουσίαν ἢ Βουλήν. Αὐτὸ συμβαίνει σπανίως".

Καὶ ἀφοῦ καταγράφει τὴν πρόταση τοῦ Ἀδαμαντίου Κοραῆ καὶ τὸ τί ἀκριβῶς συμβαίνει στὴν ἀμερικανικὴ κοινωνία, στὴν συνέχεια ἔγραφε μὲ ἀρκετὴ κριτικὴ τὸ γιατί οἱ Ἕλληνες ἀπέρριψαν τὴν πρόταση τοῦ Ἀδαμαντίου Κοραῆ, καὶ βεβαίως γιατί, κατὰ τὴν γνώμη του, ἔγινε αὐτό. Γράφει:

"Φαίνεται ὅτι ὁ λόγος ποὺ οἱ Ἕλληνες πολιτικοὶ ἀπέφυγαν νὰ υἱοθετήσουν τὴν ἀνωτέραν πρότασιν τοῦ Κοραῆ εἶναι ὅτι ἅπαξ ἐκλεγοῦν βουλευταί του κυβερνῶντος κόμματος, αὐτομάτως γίνονται ὑποψήφιοι ὑπουργοὶ οἱ ὁποῖοι κυβερνοῦν ὑπουργεῖα μὲ τεραστίους προϋπολογισμούς. Μὲ ἄλλα λόγια ψηφίζουν τὸν προϋπολογισμὸν καί, ἂν εἶναι τυχεροί, καὶ νὰ βοηθοῦν νὰ τὰ ἐξοδεύσουν. Ἕνας καλὸς ἀρχηγὸς κόμματος φροντίζει νὰ ἀλλάζει ὑπουργοὺς ὥστε νὰ μετέχουν περισσότεροι".

Τὸ "ρωμανιδικὸ" αὐτὸ κείμενο βρῆκα προχθὲς ψάχνοντας τὸν εἰδικὸ φάκελλο ἔργων τοῦ ἀειμνήστου Καθηγητοῦ καὶ τὸ θεώρησα πολὺ ἐπίκαιρο, τώρα ποὺ γίνονται ἔντονες συζητήσεις γιὰ τὴν ἀνάδειξη Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας.

Πράγματι παρατηρεῖ κανεὶς στὴν Ἑλλάδα ὅτι ὑπάρχει μιὰ σύγχυση μεταξὺ τῶν τριῶν ἐξουσιῶν, δηλαδὴ τῆς νομοθετικῆς, τῆς ἐκτελεστικῆς καὶ τῆς δικαστικῆς. Παραμένω μόνον σὲ αὐτὲς τὶς ἐξουσίες, γιατί δὲν θὰ ἤθελα νὰ ἀναμείξω καὶ τὴν τετάρτη, πέμπτη καὶ ἕκτη ἐξουσία στὶς ὁποῖες ἀνήκει ἕνα τμῆμα ἀπὸ τὰ λεγόμενα Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης, ὁ ἔντυπος καὶ ἠλεκτρονικὸς Τύπος.

Παρατηρεῖται, λοιπόν, τὸ φαινόμενο ὅτι ὁ λαὸς ἐκλέγει βουλευτὲς γιὰ νὰ ψηφίζουν στὸ Κοινοβούλιο τοὺς καταλλήλους νόμους, τοὺς ὁποίους νόμους θὰ ἐφαρμόση ἡ ἐκτελεστικὴ ἐξουσία, δηλαδὴ ἡ Κυβέρνηση. Ὅμως, τὸ κόμμα ποὺ σχηματίζει Κυβέρνηση ἔχει τὴν πλειοψηψία στὸ Κοινοβούλιο, ὁπότε στὸ σημεῖο αὐτὸ συγχέεται ἡ νομοθετικὴ μὲ τὴν ἐκτελεστικὴ ἐξουσία. Ἂν σκεφθῇ κανεὶς ὅτι τὸ ἴδιο καὶ τὸ αὐτὸ πρόσωπο ψηφίζει νόμους στὴν Βουλὴ καὶ ὡς Ὑπουργός τους ἐφαρμόζει, τότε βλέπει πῶς συγχέεται ἡ νομοθετικὴ μὲ τὴν ἐκτελεστικὴ ἐξουσία.

Στὴν συνέχεια ἡ Κυβέρνηση ποὺ συγκροτεῖται ἀπὸ τὸ Κόμμα ποὺ ἔχει τοὺς περισσότερους Βουλευτάς, ἐπιλέγει καὶ διορίζει τὴν ἡγεσία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (Ἄρειο Πάγο καὶ Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας) ὁπότε ἡ δικαστικὴ ἐξουσία δὲν εἶναι ἐλεύθερη νὰ ἐπιλέξη τοὺς προϊσταμένους ποὺ ἐκείνη ἐπιθυμεῖ.

Ἀκόμη ἡ Κυβέρνηση, ἂν ἔχη τὴν ἀπόλυτη πλειοψηφία, ἐκλέγει τὸν Πρόεδρο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, ἢ ἂν ἔχη σχετικὴ πλειοψηφία ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ κάνη διάφορες ἐπιλογὲς προκειμένου νὰ ἐπιτύχη τοὺς ἐνδεχομένους πολιτικούς της στόχους, εἴτε ἐπιτύχει τὸν σκοπό της εἴτε ὄχι.

Ὁπότε ὁ ἐκλεγμένος Βουλευτὴς ἔχει νομοθετικὴ ἐξουσία, μπορεῖ νὰ ἀσκήση συγχρόνως καὶ τὴν ἐκτελεστικὴ ἐξουσία, ἂν εἶναι Ὑπουργὸς τῆς Κυβερνήσεως, ἔχει ἀποφασιστικὸ ρόλο στὴν ἐπιλογὴ τῆς Ἡγεσίας τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας, καθὼς ἐπίσης ἔχει καὶ τὴν δύναμη νὰ ἐκλέξη ἀκόμη καὶ Πρόεδρο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι στὴν Ἑλλάδα δὲν ὑφίσταται ἡ διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν.

Νομίζω ὅτι κάτι πρέπει νὰ γίνη γιὰ τὸν διαχωρισμὸ τῶν ἐξουσιῶν. Καὶ ἡ ἁπλὴ πρόταση, ποὺ δὲν γνωρίζω πῶς καὶ μὲ ποιό τρόπο μπορεῖ νὰ ὑλοποιηθῇ, εἶναι νὰ ἐπικρατήση τὸ ἀσυμβίβαστο μεταξὺ βουλευτικοῦ καὶ ὑπουργικοῦ ἀξιώματος, δηλαδὴ ὁ Πρωθυπουργὸς νὰ ἐπιλέγη ὡς Ὑπουργοὺς ἐξέχοντες πολῖτες μὲ ἔγκριση τοῦ Κοινοβουλίου, ἡ δικαιοσύνη νὰ ἀφεθῇ στὸ νὰ ἐκλέγη μόνης της τὰ ἡγετικὰ τῆς στελέχη, καὶ ὁ Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας νὰ ἐκλέγεται ἀπ' εὐθείας ἀπὸ τὸν λαό.

Γνωρίζω ὅτι ὑπάρχουν πολλὲς ἀντιρρήσεις καὶ ἀντίθετες ἀπόψεις, τὶς ὁποῖες ἄκουσα ὅπου ἔθεσα τὸ θέμα αὐτό. Ξέρω ὅτι πολλοὶ εἶναι ἕτοιμοι νὰ ποῦν διάφορα. Θὰ μοῦ ποῦν γιατί ἀσχολεῖσαι μὲ αὐτὰ τὰ ζητήματα; Εἶναι καὶ αὐτὸ μιὰ ἄποψη τὴν ὁποία προσέχω καὶ γι' αὐτὸ δὲν ἀσχολοῦμαι μὲ τέτοια ζητήματα. Πάντοτε σχεδὸν ἀσχολοῦμαι μὲ τὰ θεολογικά. Ἀλλά, ἔστω καὶ ὡς ἐξαίρεση, ἐντόπισα κάτι, ὡς πολίτης, καὶ ἔκανα μιὰ ἁπλὴ καὶ ἐνδεχομένως ἄκομψη πρόταση πρὸς συζήτηση καὶ γονιμοποίηση, κατὰ τὸ γνωμικὸ "δίδου σοφῷ ἀφορμὴν καὶ σοφώτερος ἔσται" (Παρ. θ΄, 9).