Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ἐπικίνδυνη ἔρευνα ἀγορᾶς - Ἁπλὴ γιὰ τοὺς ἁπλούς

Ἐπικίνδυνη ἔρευνα ἀγορᾶς

Σ' ἕνα ἐπίγραμμά του ὁ Σκόκος, ἀπευθυνόμενος σὲ θεατρικὸ συγγραφέα, γράφει: "Μὴν ἀκοῦς τί φλυαροῦνε. Μήπως ξέρουνε τί λένε; Γράφεις δράματα, γελοῦνε. Γράφεις κωμωδίες, κλαῖνε". Αὐτὸ εἶναι ἕνα γενικότερο πρόβλημα, ποὺ ἔχει τὴν ἐξειδίκευσή του καὶ στὸν ἐκκλησιαστικὸ λόγο, στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀρθρογραφία καὶ τὸ κήρυγμα.

Βέβαια, στὸν ἄμβωνα καὶ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀρθρογραφία δὲν ἔχουμε κωμωδίες καὶ δράματα, ἂν καὶ αὐτὰ μποροῦν νὰ ἐμφανισθοῦν, ὅταν μὲ θρασὺ τρόπο ἀγνοεῖται τὸ γράμμα καὶ τὸ πνεῦμα τῆς λειτουργικῆς καὶ θεολογικῆς μας παραδόσεως. Πιὸ συχνὰ ἐμφανίζονται ἐνστάσεις γιὰ δύσκολο, ἀκατανόητο κήρυγμα ἢ γιὰ κήρυγμα "κατώτερου κατηχητικοῦ"· γιὰ κήρυγμα παλιᾶς ἐποχῆς ἢ γιὰ κήρυγμα μοντέρνο, ξένο πρὸς τὴν παράδοσή μας. Ὑπάρχουν πολλοὶ οἱ ὁποῖοι θέλουν νὰ ἀκοῦνε μόνον αὐτὰ ποὺ ξέρουν ἢ αὐτὰ ποὺ οἱ ἴδιοι σκέφτονται. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος παρομοιάζει αὐτοὺς τοὺς ἀκροατὲς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου μὲ θεατὲς ἀγώνων, ποὺ δὲν ἔχουν πρόθεση νὰ ὠφεληθοῦν, ἀλλὰ νὰ κρίνουν τὴν ἀξία τοῦ κήρυκος.

Γι' αὐτὸ εἶναι πολὺ ἐπικίνδυνο, γιὰ τὴν αὐθεντικότητα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου, νὰ χρησιμοποιήση κανεὶς τὶς μεθόδους ἔρευνας τῆς ἀγορᾶς, γιὰ νὰ μάθη "τί πουλάει" στὸ σύγχρονο ἀσταθῆ κόσμο μας, ὥστε νὰ "λανσάρη" τὸ ἀνάλογο προϊόν. Εἶναι μὲν χρήσιμη ἡ γνώση τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπινου περιβάλλοντος, ἀλλὰ γιὰ νὰ προσδιορισθοῦν τὰ ἐρωτήματά του, οἱ ἀγωνίες του, τὰ ἀδιέξοδά του, ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν σχέση του πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὴν ἀλήθεια τῆς ζωῆς του, κι ὄχι γιὰ νὰ διατυπωθῇ ἕνας νέος σύγχρονος λόγος, διαφοροποιημένος ἀπὸ τὸν λόγο τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων.

Ἁπλὴ γιὰ τοὺς ἁπλούς

Πολὺς λόγος γίνεται γιὰ τὴν ἁπλότητα ποὺ πρέπει νὰ ἔχη ὁ ἐκκλησιαστικὸς λόγος. Πάνω σ' αὐτὴ τὴν ἀπαίτηση μποροῦν νὰ ἐπισημανθοῦν τὰ ἀκόλουθα.

Ἡ θαυμαστὴ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν εἶναι ἕνα διανοητικὸ κατασκεύασμα τῶν Ἀποστόλων ἢ τῶν ἁγίων Πατέρων. Στὸ περιεχόμενό της μάλιστα εἶναι ἁπλὴ γιὰ τοὺς ἁπλούς. Πρέπει νὰ διευκρινισθῇ, βέβαια, ὅτι δὲν εἶναι ἁπλὴ γιὰ τοὺς ράθυμους στὴν ἀκρόαση καὶ τὴ μελέτη τοῦ ἀποστολικοῦ καὶ πατερικοῦ λόγου, γιατί ἡ ἀγάπη καὶ βίωση τῆς ἁπλότητας δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν ἀποφυγὴ τῆς ἀπαιτητικῆς μελέτης ἢ τὴν ἀπροθυμία ἀκρόασης, μὲ ἐντατικὴ προσοχή, τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου.

Ἡ θεολογία εἶναι ἁπλὴ γι' αὐτοὺς ποὺ κατάλαβαν, ὅτι γιὰ νὰ συνδεθοῦν μὲ τὸν Χριστὸ χρειάζεται νὰ ἁπλοποιήσουν τὴν καρδιά τους, δηλαδὴ νὰ τὴν ἀπαλλάξουν ἀπὸ θολὲς προθέσεις, ἀπὸ συγκρουόμενες ἐπιθυμίες, ἀπὸ σύνθετους λογισμούς. Πρέπει πάντα νὰ θυμόμαστε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία ἔχει ὑπόβαθρο ἐμπειρικό. Συνδέεται μὲ κάθε λεπτομέρεια τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Δείχνει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο γευόμαστε τὴν ἀληθινὴ ζωή, γιατί βασικὴ συνέπεια τῆς πτώσης μας εἶναι ἡ δυσκολία μας νὰ διακρίνουμε τὸ ἀγαθό, καθὼς καὶ ἡ κυριαρχία πάνω στὸ νοῦ μας τῆς φαντασίας, ἡ ὁποία μᾶς ὁδηγεῖ σὲ μορφὲς ζωῆς χωρὶς οὐσία, σὲ βίο ἄδειο ἀπὸ νόημα.

π.Θ.Α.Β.