Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Ἁθωνίτης, 5 Ἰουλίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης ἔζησε τὸν 10ο αἰῶνα μ. Χ., κατὰ τοὺς χρόνους τῆς βασιλείας τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ. Γεννήθηκε στὴν Τραπεζοῦντα ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς, οἱ ὁποῖοι κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια. Ἔμαθε τὰ πρῶτα γράμματα στὴν πατρίδα του καὶ κατόπιν βελτίωσε τὶς σπουδές του στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐπειδὴ ποθοῦσε τὴν ὁδὸ τῆς ἀσκήσεως ἀνεχώρησε στὰ ἐνδότερα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, στὸ βουνὸ Κυμινά, ὅπου ὑποτάχθηκε στὸν φημισμένο Γέροντα Μιχαήλ. Σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα ξεπέρασε στὴν ἀρετὴ ὅλους τοὺς συνασκητές του καὶ θαυμαζόταν ἀπὸ ὅλους. Γιὰ νὰ μὴν ἐπαινεῖται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, πῆρε εὐλογία καὶ ἀνεχώρησε γιὰ τὸ ἅγιον Ὅρος, ὅπου καὶ ἐκεῖ ὑποτάχθηκε σὲ Γέροντα, βίωσε τὴν τέλεια ὑπακοὴ καὶ ἔφθασε στὴν ἄκρα ταπείνωση. Μετὰ ἀπὸ θεϊκὴ ἀποκάλυψη, πῆγε στὰ ἐνδότερα τοῦ Ἁγίου Ὅρους καὶ ἔκτισε τὴν ἱερὰ Μονὴ Μεγίστης Λαύρας μὲ τὴν βοήθεια τοῦ αὐτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Συγκέντρωσε γύρω του πολλοὺς μαθητὲς τοὺς ὁποίους μύησε στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση καὶ ζωὴ καὶ οἱ ὁποῖοι συνέχισαν τὸ ἔργο του, τὸ ὁποῖο ἀνθεῖ καὶ καρποφορεῖ μέχρι σήμερα.

Τὸ τέλος του ἦταν μαρτυρικό, ὡς ἐπισφράγισμα, θὰ ἔλεγε κανείς, τοῦ βίου καὶ τῆς πολιτείας του, ἐπειδὴ μὲ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἔζησε καὶ ἐπολιτεύθη ὑπῆρξε ἀληθὴς μάρτυρας καὶ ὁμολογητὴς Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μαζὶ μὲ ἕξι μαθητές του ἀνέβηκε στὸν θόλο τοῦ ἱεροῦ Βήματος τοῦ Ναοῦ γιὰ νὰ τὸν κλείση καὶ νὰ τὸν τελειώση, ἀλλὰ ὁ θόλος κατέρρευσε καὶ κατεπλάκωσε τὸν ἴδιο καὶ τοὺς μαθητές του. Ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος δὲν παραλείπει νὰ ἀναφερθῇ στὸ γεγονὸς αὐτὸ καὶ νὰ τιμήση μαζὶ μὲ τὸν Ὅσιο καὶ τοὺς ἕξι μαθητές του: "Ἀθανασίω καὶ μαθητῶν ἑξάδι, ναοὶ λύονται σωμάτων ναοῦ λύσει". Καὶ εἰδικὰ γιὰ τὸν ὅσιο Ἀθανάσιο γράφει: "Μέγας μὲν Ἀντώνιος ἀρχὴ Πατέρων, θεῖος δ' Ἀθανάσιος ἔνθεον τέλος. Κὰν Ἀθανάσιος ὕστερος χρόνοις, ἀλλ' ὑπερέσχε καὶ παλαιοὺς τοῖς πόνοις". Δηλαδή, ὁ Μέγας Ἀντώνιος ὑπῆρξεν ἡ ἀρχὴ τῶν ἀσκητῶν Πατέρων καὶ ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης τὸ ἐπισφράγισμα καὶ τὸ τέλος. Μπορεῖ νὰ ἔζησε σὲ νεώτερους χρόνους, ἀλλὰ ξεπέρασε πολλοὺς ἀπὸ τοὺς παλαιότερους ὁσίους, στὴν ἄσκηση καὶ τοὺς κόπους.

Ὁ βίος τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου, ποὺ περιγράψαμε μὲ συντομία, μᾶς δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα.

Πρῶτον. Μέσα στὴν Ἐκκλησία πρέπει νὰ γίνονται ὅλα "εὐσχημόνως καὶ κατὰ τάξιν", ὅπως τονίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, προκειμένου νὰ ὑπάρξη πνευματικὴ καρποφορία. Δηλαδή, μέσα στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει μία λογικὴ τάξη καὶ σειρὰ ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθεῖται ἀπὸ τοὺς πιστούς, προκειμένου νὰ φθάσουν στὸν ἀναμενόμενο σκοπὸ ποὺ εἶναι ἡ κοινωνία μὲ τὸν Θεό. Αὐτὴν τὴν τάξη ἀκολούθησε καὶ ὁ ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης, ὅπως ὅλοι οἱ Ἅγιοι. Ὑποτάχθηκε σὲ πνευματικὸ πατέρα, φορέα τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, ἔμαθε τὴν ὑπακοὴ καὶ τὴν ταπείνωση, τῶν ὁποίων μητέρα καὶ θυγατέρα εἶναι ἡ καθαρὴ προσευχή, καὶ κατόπιν ἔγινε καὶ ὁ ἴδιος Διδάσκαλος τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἀληθινὸς θεολόγος καὶ γνήσιος διδάσκαλος τῆς κατὰ Χριστὸν ζωῆς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἔπαθε καὶ ἔμαθε τὰ θεῖα, κάτω ἀπὸ τὴν καθοδήγηση ἐμπνευσμένου Γέροντος. Ὅσοι παρακάμπτουν αὐτὴ τὴν τάξη καὶ σειρὰ καὶ βιάζονται νὰ γίνουν διδάσκαλοι χωρὶς πρῶτα νὰ ὑπάρξουν μαθητές, νὰ γίνουν Γέροντες, χωρὶς νὰ χρηματίσουν ὑποτακτικοί, αὐτοὶ εἶναι "ὁδηγοὶ τυφλοὶ" καὶ εἶναι γνωστὸν ὅτι "τυφλὸς τυφλὸν ἐὰν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον πεσοῦνται". Καὶ δυστυχῶς σήμερα γινόμαστε μάρτυρες πολλῶν θλιβερῶν καταστάσεων. Βλέπουμε ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι ἀναρριχῶνται σὲ θέσεις καὶ ἀξιώματα μέσα στὴν Ἐκκλησία μὲ ἀνορθόδοξο τρόπο, χωρὶς νὰ ἔχουν τὶς κατάλληλες προϋποθέσεις καὶ μὲ ἀλλότριους σκοπούς. Νὰ θεωροῦν, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος "ἀφορμὴν βίου τὴν λειτουργίαν..., οὐχὶ λειτουργίαν ὑπέυθυνον ἀλλ' ἀρχὴν ἐνεξέταστον". Μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σκοτίζουν ἀντὶ νὰ φωτίζουν τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ, νὰ πλανῶνται καὶ νὰ πλανοῦν, νὰ γίνονται σκανδαλοποιοί, ταραχοποιοὶ καὶ δημιουργοὶ σχισμάτων καὶ διαιρέσεων, αὐτοὶ ποὺ ἔπρεπε νὰ ἀποτελοῦν τὸ κέντρο τῆς ἑνότητος τῶν πιστῶν.

Δεύτερον. Ὁ τρόπος τῆς ἐξόδου ἑνὸς ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν κόσμον αὐτὸν φανερώνει καὶ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἐπολιτεύθη καθ' ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ἐπίγειας ζωῆς του. Ὁ φυσικὸς τρόπος ἐξόδου τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου εἶναι τὸ μαρτύριο. Γι' αὐτὸ καὶ οἱ Ἅγιοι δοκίμασαν τὸ μαρτύριο καθ' ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς τους, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ὥρα τῆς ἐξόδου τους. Ἀλλὰ καὶ ὅσοι "ἐτελειώθησαν ἐν εἰρήνῃ" καὶ αὐτοὶ ὑπέμειναν μαρτυρικὰ σὲ ὅλη τὴν ζωή τους τὸν κόπο καὶ τὸν πόνο τῶν διαφόρων πειρασμῶν, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸ τέλος, ὑπέμειναν τὶς διάφορες ἀσθένειες χωρὶς γογγυσμό, ἀλλὰ μὲ χαρούμενη διάθεση καὶ δοξολογῶντας τὸν Θεό, ἐπειδὴ γνώρισαν ἀπὸ τὴν πεῖρα τους ὅτι ἔτσι θὰ καθαρισθοῦν καὶ ἀπὸ τὶς πιὸ ἀνεπαίσθητες κηλῖδες καὶ θὰ παραστοῦν καθαροὶ ἐνώπιον τοῦ ἀδεκάστου Κριτοῦ. Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι κατὰ τὴν διάρκεια τῶν πειρασμῶν καὶ τῶν θλίψεων διαμαρτύρονται καὶ γογγύζουν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καὶ θεωροῦν μακάριον ἐκεῖνον ποὺ φεύγει ἀπὸ τὸν κόσμον αὐτὸν χωρὶς βάσανα καὶ δυσκολίες, ἐπειδή, ὡς ἄγευστοι, ἀδυνατοῦν νὰ κατανοήσουν τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ τί σημαίνει πνευματικὴ χαρά, ἐσωτερικὴ ἀγαλλίαση καὶ ζωὴ αἰώνιος "ἐν τῷ φωτί". Ἡ ἀσθένεια μπορεῖ νὰ ἀποδειχθῇ μεγάλη εὐλογία, ἐπειδὴ κατὰ τὴν διάρκειά της εἶναι δυνατὸν ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀνανήψη καὶ νὰ μετανοήση εἰλικρινά.

Ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι δύσκολη, ἐπειδὴ ἔχει νὰ παλαίψη κανεὶς μετὰ πάθη του, τὴν ἁμαρτία καὶ τὸν διάβολο. Εἶναι ὅμως μεγαλειώδης, ἐπειδὴ εἶναι ἡ φυσικὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ τοῦ προσφέρει ἐσωτερικὴ πληρότητα, τὸν καταξιώνει ὡς ἄνθρωπο καὶ τὸν κάνει νὰ διαφέρη ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα. Γι' αὐτὸ καὶ εἶναι "μακάριοι οἱ ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες", ἐπειδὴ "εἰς τὸν αἰῶνα ζῶσι".–