Συνέντευξη μὲ τὸν Πρωτοπρεσβύτερο π. Μάξιμο Chanturia: Μὲ ἕναν Γεωργιανὸ Ἱερέα (Β')

(συνέχεια ἀπὸ τὸ προηγούμενο)

Ἐρώτηση: Σχετικὰ μὲ τὸν Μοναχισμὸ στὴν Γεωργία. Ὑπάρχουν Μοναστήρια ἀνδρικὰ γυναικεῖα καὶ εἶναι αὐτὰ τὰ μοναστήρια, ἂν ὑπάρχουν, κοινωνικοῦ χαρακτῆρα, μὲ προσφορὰ στὴν κοινωνία, νοσοκομεῖα κλπ, ἢ εἶναι ἡσυχαστικοῦ χαρακτῆρα, ποὺ εἶναι ἡ προσευχὴ γιὰ ὅλον τὸν κόσμο; Καὶ ἄν, ὅπως παρατηρεῖται προσέλευση στὴν Ἱερωσύνη, ὑπάρχη προσέλευση καὶ στὸν Μοναχισμό.

Ἀπάντηση: Θέλω νὰ σᾶς πὼ ὅτι ὑπάρχουν τρία εἴδη Μοναχισμοῦ. Τὸ Κοινοβιακό, τοῦ ἡσυχαστικοῦ τύπου καὶ μοναχοὶ ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ κοινωνικὰ προβλήματα, μὲ φιλανθρωπία κ.ἄ. Ἐπειδὴ στὴν Ὀρθοδοξία ὁ Μοναχισμὸς θεωρεῖται σὰν πυλῶνας τῆς Ἐκκλησίας, γι' αὐτὸ καὶ οἱ Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας μας τὸ λαμβάνουν ὑπόψη αὐτὸ καὶ θέλουν νὰ ἀναπτύξουν τὸν Μοναχισμὸ στὴν Γεωργία. Ἐπειδὴ καὶ οἱ Ἱεράρχες μας στὴν πλειοψηφία τους ἔχουν γίνει Ἐπίσκοποι ἀπὸ τὸν Μοναχισμό. Αὐτὸ τώρα ἀναπτύσσεται στὴν χώρα μας, ἐπειδή, ὅπως εἴπαμε ὑπῆρχε ὁ Κομμουνισμός. Ὁ Μοναχισμὸς εἶναι καινούριος στὴν Γεωργία. Τὸ πιὸ παλιὸ Μοναστήρι, καὶ δὲν ἐννοῶ τὰ κτίρια, ἀλλὰ τοὺς Μοναχούς, δὲν ὑπερβαίνει τὰ 20 χρόνια λειτουργίας. Ἦταν κλειστὰ ὅλα τὰ μοναστήρια κατὰ τὸ κομμουνιστικὸ καθεστώς. Γι' αὐτὸ ὅπως καταλαβαίνετε δὲν ἔχουν μεγάλη ἐμπειρία μοναχικῆς ζωῆς. Καὶ πρέπει νὰ περάσουν πολλοὺς πειρασμοὺς γιὰ νὰ γίνουν πνευματικοὶ ἄνθρωποι. Ἐγὼ θυμᾶμαι ὅτι ὑπῆρχε πολὺ μεγάλη προσέλευση γιὰ νὰ γίνουν μοναχοί, ὅμως ἀπὸ τοὺς γονεῖς ὑπῆρχε μεγάλη ἀντίδραση, ἐπειδὴ ἦταν ἄθεοι οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς λόγῳ τοῦ Κομμουνισμοῦ ἢ ἐπειδὴ ἦταν ὀλιγόπιστοι. Τώρα εἶναι σὲ ἕνα μέτριο ἐπίπεδο ἡ ἐπιθυμία γιὰ τὸν Μοναχισμό, οὔτε πολὺ μεγάλη οὔτε μικρή. Τὰ μοναστήρια σὲ μᾶς εἶναι μικρὰ μὲ 10-12 ἄτομα. Δὲν ἔχουμε τοῦ Ἀθωνικοῦ τύπου ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχουν 100 μοναχούς, σὰν τὸ Βατοπέδι ἢ τὴν Σιμωνόπετρα ἢ τὴν Γρηγορίου. Εἶναι λίγα γυναικεῖα μοναστήρια ποὺ ἔχουν 30-40 μοναχές.

Ἐρώτηση: Στὴν Ἑλλάδα τὰ τελευταῖα χρόνια ἀναδείχθηκαν κάποιοι Γεροντάδες, ἁγιασμένοι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ἀναπτέρωσαν τὴν πίστη τοῦ λαοῦ καὶ ἦταν μιὰ φανέρωση τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ στὴν σύγχρονη ἐποχή. Ὑπάρχουν τέτοιες μορφὲς στὴν Γεωργία ποὺ στήριξαν τὸν λαὸ τὰ τελευταῖα χρόνια καὶ ἦταν κι αὐτοὶ φανερώσεις τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ στὰ χρόνια σας;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ὑπάρχουν, ἐπειδὴ χωρὶς αὐτὸ δὲν θὰ μποροῦσε ὁ λαὸς νὰ ἐπιζήση.

Ἐρώτηση: Αὐτοὶ ἦταν ὅσιοι Γέροντες ἢ ἦταν μάρτυρες;

Ἀπάντηση: Μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔχουν κοιμηθῇ ἤδη καὶ μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ζοῦν ἀκόμα, ἀλλὰ αὐτοὶ δὲν εἶχαν παγκόσμια ἀναγνώριση, ὅπως οἱ Ἕλληνες Πατέρες. Μερικοὺς ἀπὸ αὐτοὺς εἶδα κι ἐγὼ προσωπικά. Ὁ π. Γαβριὴλ ἦταν ἕνας Ἱερομόναχος ὁ ὁποῖος ἦταν κατὰ τὸ κομμουνιστικὸ καθεστὼς καὶ ἔχει κάψει εἰκόνα τοῦ Λένιν στὴν κεντρικὴ πλατεῖα τῆς Τιφλίδας καὶ τὸν ἔστειλαν στὴν Κακεμπέ. Μπορῶ νὰ σᾶς πῶ γιὰ τὸν π. Κωνσταντῖνο Γκβαράϊα, ὁ ὁποῖος ἔχει κοιμηθῇ, καὶ ὁ ὁποῖος ἦταν πνευματικὸ παιδὶ ἑνὸς μεγάλου Πατέρα, ποὺ λεγόταν π. Ἀλέξιος Σουσάνι. Μιὰ τέτοια μορφὴ μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ὁ Πατριάρχης τῆς Γεωργίας. Ὁ π. Ραφαήλ, ὁ ὁποῖος ζῆ ἀκόμα, Ἀρχιμανδρίτης... Ἐσεῖς ὅταν λέτε τελευταῖα ἐννοεῖτε καὶ τοὺς Πατέρες, ὅταν ζοῦσε ὁ Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής;

Ἐρώτηση: Ναί. Στὸν 20ὸ αἰῶνα.

Ἀπάντηση: Ὑπῆρχαν καὶ μάρτυρες οἱ ὁποῖοι σκοτώθηκαν. Ὁ Ἀμβρόσιος, ἐπίσης Πατριάρχης, ὁ ὁποῖος βασανίσθηκε ἀπὸ τοὺς κομμουνιστὲς καὶ πέθανε. Αὐτοὺς τοὺς ἔχουμε ἀνακηρύξει Ἁγίους στὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας. Ἐπίσης Γεωργιανοὶ Πατέρες ποὺ ζοῦσαν στὸ Ἅγιον Ὅρος. Ὁ π. Ἰωάννης καὶ ὁ π. Γεώργιος. Ὁ Ἰωάννης ζοῦσε στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ μετὰ γύρισε στὴν Γεωργία. Ὁ π. Ἰωακεὶμ καὶ ὁ π. Ἀλέξανδρος. Ὑπάρχουν πολλοὶ Πατέρες οἱ ὁποῖοι ἔσωσαν τὸν Χριστιανισμὸ αὐτὰ τὰ δύσκολα χρόνια. Ὁ π. Ἀλέξιος, ὁ Μητροπολίτης Νάζαρος, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τὸν Κλῆρο του θάφτηκε μὲ τὸ τρένο μὲ τὸ ὁποῖο ἔφυγαν. Τοὺς συνέλαβαν μέσα στὸ τρένο οἱ κομμουνιστές, στὴν συμπρωτεύουσα τῆς Γεωργίας, καὶ τοὺς ἔθαψαν ζωντανούς. Αὐτοὶ εἶναι μάρτυρες. Ἐπίσης ἕνας συγγενής μου, ξάδελφος τοῦ παπποῦ μου, ἦταν Ἁγιορείτης μοναχός. Τὸν βίο του τώρα τὸν ἐρευνῶ καὶ θὰ τὸν ἐκδώσουμε. Ἦταν πολὺ κοντὰ στὴν οἰκογένειά μας. Ἐγὼ δὲν ἤμουνα τότε, μιλᾶμε γιὰ τὴν οἰκογένεια τοῦ παπποῦ μου. Ἐπίσης πολλοὶ μάρτυρες ποὺ μαρτύρησαν ἀπὸ τοὺς κομμουνιστές. Μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔφυγαν ἀπὸ τὴν Γεωργία. Ὅταν ἐγὼ ἤμουν στὸ στρατὸ 20-21 ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἔχουν ἀναγνωρίσει καὶ Ἅγιο, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος (Περάτζε). Ἦταν καθηγητὴς (Κι ἐγὼ Περάτζε εἶμαι, εἴχαμε κάποια συγγένεια μᾶλλον). Ἦταν καθηγητὴς στὴν Γερμανία στὴν Βόννη καὶ στὴν Βαρσοβία μετά. Ἐπίσης ἡ Γεωργία ἦταν ἡ χώρα στὴν ὁποῖα προσῆλθαν πολλοὶ μοναχοὶ ἀπὸ τὴν Ρωσία, οἱ ὁποῖοι διώχθηκαν ἀπὸ τοὺς κομμουνιστὲς καὶ βρῆκαν καταφύγιο στὴν Γεωργία. Μεταξύ τους ἦταν καὶ ἕνας Μητροπολίτης Ζηνόβιος, ὁ ὁποῖος ἦταν πνευματικὸ παιδὶ τῶν Πατέρων τῆς Ὄπτινα.

Ἐρώτηση: Εἴπατε προηγουμένως ὅτι ὁ Πατριάρχης χρειάζεται μία ὥρα γιὰ νὰ δώση τὴν εὐχή του στὸν κόσμο ποὺ περιμένει μετὰ τὴν λειτουργία. Ἤρθαμε ἐκεῖ καὶ εἴδαμε τὸν περίλαμπρο ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ ὁποῖος χωράει χιλιάδες κόσμου καὶ ὁ ὁποῖος εἶναι τὸ σύμβολο, τὸ κέντρο ἀναφορᾶς, τὸ κέντρο τῆς Τιφλίδας. Καὶ παρατηρήσαμε ὅτι δὲν ὑπάρχει οὔτε μία καρέκλα μέσα στὸ ναό. Θὰ θέλαμε νὰ μᾶς πεῖτε κάτι. Τί σημαίνει ὁ ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος γιὰ τὸν Γεωργιανὸ λαὸ καὶ πόσο φιλακόλουθος εἶναι, πόσο ἀγαπᾶ τὴν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Θέλω νὰ ξεκινήσω ἀπὸ τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ ἀφορμὴ νὰ κτίσουν αὐτὸν τὸν ναὸ ἦταν τὰ 2000 χρόνια ἀπὸ τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως εἴδατε κι ἐσεῖς εἶναι ἀρκετὰ μεγάλη ἐκκλησία, ἕνα μεγάλο οἰκοδόμημα. Καὶ ἀποτελεῖ μιὰ σύνοψη τῆς γεωργιανῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀρχιτεκτονικῆς, ἕνα δεῖγμα αὐτῆς. Εἶναι κτισμένη σὲ ἕνα ὑπερυψωμένο μέρος στὴν Τιφλίδα. Στὸ βουνὸ τοῦ Ἠλία. Γι' αὐτὸ θὰ πὼ μὲ τὰ λόγια τοῦ Πατριάρχη: "Αὐτὴ ἡ ἐκκλησία, λέει ὁ Πατριάρχης, εἶναι σὰν αὐτοπροσωπογραφία τοῦ γεωργιανοῦ λαοῦ". Καὶ λέει ὅτι, "ὅπως ὁ γεωργιανὸς λαὸς ἔκτισε τὴν ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἔτσι καὶ ἡ Ἁγία Τριάδα θὰ οἰκοδομήση τὴν χώρα τῆς Γεωργίας". Δὲν μπορῶ νὰ σᾶς πῶ ὅτι ὅλοι αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ποὺ πηγαίνουν σήμερα στὴν ἐκκλησία, στὶς ἀκολουθίες, πηγαίνουν γνωρίζοντας τὸ βάθος τῶν πραγμάτων τῆς λειτουργίας, ἂν ξέρουν θεολογικὰ τί σημαίνει λειτουργία κλπ, ἀλλὰ ὅμως, πράγματι, πάρα πολλοὶ ἄνθρωποι πᾶνε στὴν ἐκκλησία, στὶς ἀκολουθίες. Καὶ ὅταν ἦρθα ἀπὸ τὴν Μόσχα στὴν Τιφλίδα, παρατήρησα ὅτι εἴτε γίνεται κήρυγμα στὴν ἐκκλησία εἴτε ὄχι ὁ λαὸς πηγαίνει στὴν ἐκκλησία. Καὶ ἂν ὑπάρχη ἕνας πνευματικός, ἕνας ἱεροκήρυκας, ποὺ κάνει καλὸ κήρυγμα, ἐκεῖ πηγαίνουν πιὸ πολλοὶ γιὰ νὰ ἀκούσουν.

Ἐρώτηση: Π. Μάξιμε, διδάσκετε Ἀσκητική. Ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα, στὶς Θεολογικὲς Σχολές, δὲν ἔχουμε τέτοιο μάθημα, ἔχουμε κάποιο παραπλήσιο ποὺ λέγεται Ἠθική. Ποιό ἀκριβῶς εἶναι τὸ ἀντικείμενο τοῦ μαθήματός σας; Τὰ κοινωνικὰ προβλήματα ποὺ ἀντιμετωπίζετε ἐκεῖ, ἡ κοινωνικὴ συμπεριφορὰ τοῦ ἀνθρώπου, οἱ ἀρετές, τί ἀκριβῶς;

Ἀπάντηση: Πρῶτα ἀπ' ὅλα θέλω νὰ εὐχαριστήσω τὸν Θεὸ ποὺ μοῦ ἔδωσε τὴν εὐκαιρία νὰ διδάσκω αὐτὸ τὸ μάθημα, τὸ ὁποῖο δὲν διδασκόταν σωστὰ πρὶν ἀπὸ μένα. Αὐτοὶ ποὺ δίδασκαν δὲν εἶχαν τὴν σωστὴ κατεύθυνση. Κι ἐγὼ διδάχθηκα τὸ μάθημα ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ δίδασκαν τότε. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ραφαήλ, ὁ ὁποῖος δίδασκε τότε, καὶ τὸ μάθημά του εἶχε τὴν μορφὴ τῶν ἐρωτήσεων καὶ ἀπαντήσεων. Ἀπαντοῦσε στὶς ἐρωτήσεις τῶν φοιτητῶν πάνω σὲ θέματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ Χριστιανοῦ. Καὶ αὐτὸ δὲν ἦταν συστηματικὴ μορφὴ διδασκαλίας. Μπορεῖ νὰ ἦταν καλὸς τρόπος νὰ διδάσκη κανεὶς μὲ τὴ μορφὴ αὐτὴ τὰ πνευματικὰ θέματα, ὅμως δὲν ἦταν καλὴ γιὰ τὴν Ἀκαδημία, τὰ Σεμινάρια καὶ τὴν Θεολογικὴ Σχολή. Νομίζω ὅτι ἔπρεπε νὰ ὑπάρχη συστηματικὴ μορφὴ διδασκαλίας, μιὰ πιὸ ἐπιστημονικὴ προσέγγιση. Μετὰ τὸν Ἀρχιμανδρίτη Ραφαὴλ δίδασκαν κάποιοι ἄλλοι ποὺ ἀπομακρύνθηκαν πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸν σκοπὸ τοῦ μαθήματος αὐτοῦ. Ὅταν γύρισα ἀπὸ τὴν Μόσχα στὴν Τιφλίδα μοῦ εἶπαν νὰ διδάξω στὴν Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ καὶ στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ καὶ μὲ ρώτησαν ποιό μάθημα θὰ ἤθελα νὰ διδάξω. Ἐγὼ τοὺς εἶπα ὅτι προτιμῶ νὰ διδάξω αὐτὸ τὸ μάθημα (τὴν Ἀσκητική). Εἶναι ἡ πρώτη χρονιὰ ποὺ τὸ διδάσκω καὶ προσπαθῶ νὰ τὸ βάλω σὲ μιὰ συστηματικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ βάση. Τὸ μεγάλο αὐτὸ θέμα τῆς Ἀσκητικῆς μὲ ἐνδιέφερε ἀπὸ τὴν ἡμέρα ποὺ μπῆκα στὴν Ἐκκλησία, ἐπειδὴ ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι μόνον θεωρία, ἀλλὰ εἶναι πρῶτα ἀπὸ ὅλα πράξη. Σκοπὸς τοῦ μαθήματος αὐτοῦ εἶναι ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα τὴν ὁποῖα ἀποκτοῦμε εἴτε μὲ τὸν ἡσυχασμό, εἴτε μὲ τὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη. Σκοπὸς λοιπὸν τοῦ μαθήματος εἶναι νὰ μάθουμε πῶς θὰ τὸ καταφέρουμε αὐτό. Ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ εἶναι ἀσκητές. Ἡ ἄσκηση εἶναι ἡ βάση τῆς σωστῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Φιλοκαλία ὑπάρχουν καὶ ἄλλα πολλὰ ἔργα πάνω σὲ αὐτὸ τὸ θέμα. Τὰ θέματα αὐτὰ γιὰ τοὺς σημερινοὺς ἀναγνῶστες εἶναι λίγο δυσνόητα. Ὅμως ἐγὼ πῆρα θάρρος ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία μου αὐτὴ καὶ ἀνέλαβα αὐτὸ τὸ δύσκολο ἔργο, γιὰ τὸ ὁποῖο βέβαια ἔργο μου στηρίζομαι στοὺς Πνευματικοὺς Γέροντές μου, μὲ τοὺς ὁποίους ἔχω ἐπαφή. Καὶ βλέπω ὅτι ὅσο πιὸ βαθιὰ πάω σὲ αὐτὸ τὸ μάθημα πλουτίζω ἀπὸ τὸν πνευματικὸ αὐτὸν πλοῦτο. Ἐπίσης χάρηκα πολύ, ὅταν εἶδα τὸν ἐνθουσιασμὸ καὶ τὸ ἐνδιαφέρον τῶν φοιτητῶν νὰ μὲ ἀκοῦν κατὰ τὴν διδασκαλία, γιὰ νὰ μάθουν. Ἔχω χωρίσει σὲ δύο μέρη τὸ μάθημα αὐτό. Στὴν Ἀσκητικὴ ἱστορία (Εἰσαγωγὴ στὴν Ἀσκητική, Βασικὰ θέματα τῆς Ἀσκητικῆς) καὶ στὸ δεύτερο μέρος παρουσιάζω ἀσκητικὰ κείμενα ἁγίων Πατέρων καὶ τοὺς τὰ σχολιάζω. Ἐπίσης ἀπαντῶ στὶς ἐρωτήσεις τους.

Ἐρώτηση: Ποιό ἦταν τὸ θέμα μὲ τὸ ὁποῖο ἀσχοληθήκατε στὴν διδακτορική σας διατριβή;

Ἀπάντηση: Ἔχω τελειώσει στὴν Ἁγία Πετρούπολη στὴν Ρωσία στὴν Θεολογικὴ Ἀκαδημία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ ἔργο τῆς διατριβῆς μου ἦταν μὲ τὸν τίτλο "Μονοθελητισμὸς καὶ μάχη τῆς Ἐκκλησίας ἐναντίον του". Ἦταν θέματα Πατρολογίας. Ἐγὼ εἶχα πάει μὲ ἄλλον τίτλο, ἀλλὰ ἐκεῖ οἱ Ρῶσοι καθηγητὲς μοῦ τὸν ἄλλαξαν. Τὸ θέμα ἦταν Πατρολογικό, ὅμως στὸ τέλος μοῦ βγῆκε σὰν Ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία καὶ ἔγινε σὰν βάση τῆς Ἀσκητικῆς. Στὴν ἱστορία τοῦ Μονοθελητισμοῦ βρῆκα πολλὰ στοιχεῖα τῆς Ἀσκητικῆς.

Ἐρώτηση: Τὸ ὄνομα Μάξιμος εἶναι τὸ βαπτιστικό σας ἢ τὸ ἱερατικό σας;

Ἀπάντηση: Εἶναι τὸ ἱερατικό μου. Δὲν ἤξερε ὁ Πατριάρχης ἂν ἤθελα ἐγὼ αὐτὸ τὸ ὄνομα. Αὐτὸς μοῦ τὸ ἔδωσε χωρὶς νὰ μὲ ρωτήση. Ἤμουν ἀπὸ τοὺς πρώτους ποὺ πῆρε αὐτὸ τὸ ὄνομα τότε, τώρα ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι μὲ τὸ ὄνομα αὐτό. Ἡ ἐνθρόνιση τοῦ Πατριάρχη ἔγινε τὴν ἡμέρα τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ καὶ ὅταν τὸ ἔμαθα ἔνιωσα κάποια πνευματικὴ συγκίνηση.

Ἐρώτηση: Στὴν Ἑλλάδα ὅταν λέμε Ἀσκητικὴ πολλοὶ τὸ συνδέουν μὲ τὸν Μοναχισμό. Ἐσεῖς ἔχετε καὶ φοιτητὲς ποὺ δὲν θὰ γίνουν μοναχοί, ἀλλὰ θὰ παραμείνουν λαϊκοί. Ὑπάρχει τὸ ἴδιο πρόβλημα στὴν Γεωργία ἢ τὸ βλέπουν σὰν χριστιανικὴ ζωὴ στὴν τελειότητά της, σὰν εὐαγγελικὴ ζωή;

Ἀπάντηση: Εἶναι πολὺ καλὴ ἡ ἐρώτησή σας. Μερικὲς φορὲς ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι κάποια πράγματα τὰ βάζουμε τόσο ψηλὰ καὶ λέμε ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὰ φτάσουμε. Εἶναι πολὺ ψηλὰ γιὰ μένα λέμε. Γι' αὐτὸ τὸ λόγο κατεύθυνση τοῦ μαθήματός μου εἶναι νὰ δείξω ὅτι τὸ μάθημα τῆς ἀσκητικῆς δὲν εἶναι μόνο γιὰ τοὺς μοναχούς, ἀλλὰ εἶναι πολὺ χρήσιμο γιὰ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, καὶ τοὺς λαϊκοὺς καὶ τοὺς μοναχούς. Κυρίως ὅμως γιὰ τοὺς μοναχούς. Οἱ μοναχοὶ εἶναι πιὸ σοβαροὶ ἐκτελεστὲς τῆς ἀσκητικῆς διδαχῆς, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν ἀποκλείει καὶ τοὺς λαϊκοὺς νὰ κάνουν ὅ,τι μποροῦν. Ἐμεῖς λέμε ὅτι τὴν τελειότητα μπορεῖ κανεὶς νὰ τὴν βρὴ καὶ στὸν μοναχισμὸ καὶ στοὺς λαϊκούς. Γι' αὐτὸ χρειάζεται ἀγῶνας.

Ἐρώτηση: Ποιό κεντρικὸ μήνυμα θέλετε νὰ περάσετε στοὺς φοιτητές σας μὲ τὸ μάθημα αὐτό; Δεδομένου ὅτι ἔλεγε κάποιος σύγχρονος θεολόγος –ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης– ὅτι ἡ ἀσκητικὴ μαθαίνεται κυρίως στὰ μοναστήρια καὶ μὲ πνευματικὸ πατέρα ποὺ γνωρίζει αὐτὴν τὴν παράδοση. Ἐσεῖς τὸ παρουσιάζετε μὲ ἕναν συστηματικὸ τρόπο. Τὸ μήνυμα εἶναι: ἐγὼ σᾶς τὰ λέω αὐτὰ καὶ βρῆτε ἕναν πνευματικὸ νὰ σᾶς τὰ μάθη ἢ κάτι ἄλλο; Ἐπειδὴ μιλήσατε γιὰ πράξη.

Ἀπάντηση: Τὸ κύριο μήνυμά μας εἶναι ὅτι ἡ Ἀσκητικὴ εἶναι γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Εἶναι γνώση καὶ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιὰ τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας καὶ τῆς τελειότητας τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ ἐπιτελεῖται μὲ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι πνευματικὴ ἐπιστήμη. Βέβαια ἐμεῖς δὲν μποροῦμε νὰ τὸ διδάξουμε αὐτὸ σὲ 2-3 χρόνια. Αὐτὸ ποὺ ἐμεῖς διδάσκουμε εἶναι νὰ παρακινήσουμε τοὺς φοιτητές, νὰ τοὺς ἐντυπωσιάσουμε. Εἶναι ἕνα κίνητρο γιὰ τὸν φοιτητὴ γιὰ νὰ ψάξη βαθύτερα στὸ μέλλον. Ἀλλὰ πρέπει πρῶτα νὰ μάθη τί εἶναι αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. Θέλουμε νὰ δείξουμε στοὺς φοιτητὲς ὅτι ὑπάρχει αὐτὸ τὸ μεγαλεῖο, αὐτὴ ἡ ἐπιστήμη ποὺ μπορεῖ νὰ τὴν ἀποκτήσουν. Τοὺς δίνουμε ἕνα κλειδὶ γιὰ τὴν γνωριμία αὐτή.

Ἐρώτηση: Θὰ ἤθελα νὰ μοῦ πῆτε πῶς βλέπετε μέσα ἀπὸ τὰ δικά σας μάτια ἢ μέσα ἀπὸ τὰ μάτια τοῦ Γεωργιανοῦ λαοῦ τὸν Δυτικὸ πολιτισμὸ καὶ πῶς βλέπετε τὴν Ἑλλάδα. Σᾶς τὸ ρωτάω αὐτὸ εἰδικὰ ὅσον ἀφορᾶ τὴν Ἑλλάδα, γιατί στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχει γενικὰ μιὰ κρίση ταυτότητος. Ποιοί εἴμαστε. Πολλὲς φορὲς ὅταν κάποιος δὲν ξέρη τί εἶναι μιὰ ἐξωτερικὴ ματιὰ τὸν διευκολύνει καὶ τὸν βοηθάει στὴν αὐτοσυνειδησία του.

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς θέλω νὰ σᾶς πῶ ὅτι ἐμεῖς δὲν τοποθετοῦμε τὴν Ἑλλάδα στὸν Δυτικὸ πολιτισμό. Πιὸ πολὺ ἀντιλαμβανόμαστε τὴν Ἑλλάδα σὰν τὸ σύνορο (μεθόριο) μεταξὺ τοῦ Δυτικοῦ καὶ τοῦ Ἀνατολικοῦ πολιτισμοῦ. Σὰν συνάντηση τῆς ἀνατολικῆς καὶ δυτικῆς πολιτισμικότητας. Ἔλεγαν γιὰ ἀνατολικὸ καὶ δυτικὸ πολιτισμό, τώρα λένε καὶ γιὰ βόρειο καὶ νότιο πολιτισμό.  Καὶ ἐμεῖς οἱ Γεωργιανοὶ πιστεύουμε, ὅπως καὶ ἡ Ἑλλάδα, ὅτι δὲν ἀνήκουμε οὔτε στὸν δυτικὸ οὔτε στὸν ἀνατολικὸ πολιτισμό, εἴμαστε κάπου στὴν μέση. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ τοῦ Εὔξεινου Πόντου. Μὲ τὴν διαφορὰ ὅτι ἀντὶ στὰ Βαλκάνια εἴμαστε στὸν Καύκασο. Γι' αὐτὸ ἐμᾶς μᾶς ἐνδιαφέρουν ὅλα τὰ γεγονότα ποὺ συμβαίνουν στὴν Ἑλλάδα. Μερικοὶ συμπατριῶτες μας στὴν σύγχρονη ἱστορία τῆς Ἑλλάδος βλέπουν τὸ μέλλον τῆς Γεωργίας. Τί θὰ συμβῇ δηλαδὴ καὶ σὲ μᾶς. Ἐπειδὴ οἱ ἱστορίες μας μοιάζουν πάρα πολὺ καὶ κυρίως μετὰ τὴν ἐμφάνιση τῆς Τουρκίας. Μπορεῖ κι ἐμεῖς νὰ ἀντιμετωπίσουμε αὐτὰ τὰ ἀρνητικὰ ποὺ ἔχετε κι ἐσεῖς στὴν Ἑλλάδα. Δὲν συμφωνῶ ὅτι ὑπάρχει μία συνωμοσία ὅλων ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων. Ἐπειδὴ πιστεύω ὅτι ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι. Ἔχουμε τόσα καλὰ πράγματα στὴν χώρα μας καὶ δὲν τὰ ἀξιοποιοῦμε ἢ δὲν τὰ πολλαπλασιάζουμε. Πρῶτα νὰ μιλήσω γιὰ τὰ θετικὰ πράγματα. Μπορεῖ νὰ μὴν ξέρω πολλὰ πράγματα ἐπὶ τῆς οὐσίας, μὲ τὸ τί συμβαίνει δηλαδὴ ἐδῶ, ἀλλὰ ξέρω ὅτι ἡ Ἑλλάδα γιὰ μᾶς τοὺς Γεωργιανοὺς εἶναι μία πολὺ σημαντικὴ χώρα, ἐπειδὴ ἔχει τὴν Πατερικὴ Παράδοση, τὴν Θεολογία τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ ἔχει πολὺ μεγάλη ἱστορία. Ὅπως ἔχει πλούσια ἐθνικὴ ἱστορία ἔτσι ἔχει καὶ πλούσια ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία. Ἦταν πάντα τὸ κέντρο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Χριστιανισμοῦ, ἐπὶ Βυζαντινῆς ἐποχῆς, καὶ ὅ,τι ἔχουν πάρει οἱ ὀρθόδοξες χῶρες τὰ περισσότερα τὰ ἔχουν διδάξει οἱ Ἕλληνες Πατέρες. Γιὰ μένα ποὺ ἀσχολοῦμαι μὲ τὴν Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία πολλὲς φορὲς ἐνθουσιάζομαι, ὅταν διαβάζω γιὰ τὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους, γιὰ τοὺς ἀγῶνες τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τότε νὰ κάνουν τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴν μορφὴ ποὺ εἶναι σήμερα, γιὰ τὶς μάχες ποὺ ἔδωσαν γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, γιὰ τὴν δογματικὴ τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὸν μοναχισμό. Ἐπίσης γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀρχιτεκτονική, καὶ γενικὰ γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ τέχνη, τὴν ἁγιογραφία, τὴν ὑμνογραφία, τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ κλπ. Ἐκτιμοῦμε ὅτι αὐτὸ κρατάει μέχρι σήμερα τὴν Ἑλλάδα, εἶναι ἡ πηγὴ τῆς Παραδόσεως. Μπορῶ νὰ φέρω παραδείγματα ἀπὸ σύγχρονους ἁγιορεῖτες Πατέρες καὶ τὸ ἴδιο μπορῶ νὰ πὼ καὶ γιὰ τὸν Γέροντα Ἰερόθεο.

Ἀλλὰ νὰ ἀναφέρω καὶ τὶς ἀρνητικὲς πλευρές. Βέβαια αὐτὰ δὲν ἀφοροῦν μόνον τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ εἶναι παγκόσμιας σημασίας. Πρῶτα θὰ ἤθελα νὰ ἀναφέρω τὴν ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας γενικὰ σὲ κάθε Ἐκκλησία στὸν κόσμο. Γιὰ τὴν Ἑλλάδα μπορῶ νὰ πὼ ἕνα ἀρνητικό, γιὰ τὴν νεολαία ποὺ δὲν συμμετέχει στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Αὐτὸ μᾶς τρομάζει μήπως συμβῇ κάτι τέτοιο καὶ σὲ μᾶς. Γι' αὐτὸ ἀπὸ τώρα προβληματιζόμαστε γιὰ τὸ τί μποροῦμε νὰ κάνουμε γιὰ νὰ τὸ προλάβουμε. Δυστυχῶς οἱ καθημερινὲς μέριμνες δὲν μᾶς ἀφήνουν περιθώρια νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὰ παιδιά. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν μόρφωση καὶ τὴν ἀπόκτηση γνώσεων. Μᾶλλον φταῖνε οἱ γονεῖς ποὺ δὲν εἶναι εἰλικρινεῖς ἀπέναντι στὰ παιδιά. Καὶ σὰν ἄνθρωποι πολλὲς φορὲς βάζουμε τὰ κοσμικὰ πράγματα πάνω ἀπὸ τὰ πνευματικά. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἔχουμε χρόνο γιὰ τὰ παιδιά μας, αὐτὰ καταλήγουν ἐκεῖ ποὺ δὲν πρέπει. Κουράζονται οἱ γονεῖς ἀπὸ τὰ καθημερινὰ προβλήματα καὶ δὲν μποροῦν νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὰ παιδιὰ μὲ ἀποτέλεσμα οὔτε νὰ ἐκκλησιάζωνται σωστά. Νομίζω ὅτι γιὰ νὰ ἀποκτήσης τὴν ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο χρειάζεται πολὺς χρόνος καὶ δύναμη γιὰ νὰ καλλιεργήσης τὸν ἑαυτό σου. Δὲν ξέρω ἂν αὐτὰ εἶναι ἀσθένειες τοῦ Καπιταλισμοῦ ἢ τοῦ Κομμουνισμοῦ, ὅμως δὲν πιστεύω ὅτι δὲν μποροῦν νὰ ἀντιμετωπισθοῦν τὰ προβλήματα αὐτά. Καὶ βλέπω ὡς πρόβλημα τὴν τεμπελιά. Μαζὶ μὲ τοὺς γονεῖς καὶ οἱ Ἱερεῖς δὲν ἀγωνίζονται τόσο πολύ. Οἱ Ἱερεῖς δὲν ἀσχολοῦνται ὅσο πρέπει μὲ τὴν Ἐνορία γιὰ νὰ καλυτερεύσουν τὴν κατάσταση τῆς νεολαίας. Πίστευα ὅτι μὲ τόση ἐμπειρία ποὺ ὑπάρχει σὲ αὐτὴν τὴν χώρα καὶ μὲ τόσα βιβλία, μὲ τόση γνώση, ἂν τὰ εἴχαμε ἐμεῖς θὰ εἴμασταν καλύτερα, ἀλλὰ βλέποντας τὸ παράδειγμα τὸ δικό σας δὲν εἶμαι σίγουρος ὅτι θὰ καταφέρναμε ἐμεῖς νὰ κάνουμε κάτι καλύτερο.

Ἐρώτηση: Θὰ ἤθελα νὰ πῆτε ἕναν τελευταῖο λόγο πρὸς τοὺς ἀναγνῶστες τῆς ἐφημερίδας μας, ποὺ εἶναι οἱ Χριστιανοὶ τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἀναγνῶστες μέσῳ τοῦ Διαδικτύου.

Ἀπάντηση: Τελειώνοντας θὰ ἤθελα νὰ ἐκφράσω τὶς εὐχαριστίες μου στὸν Σεβασμιώτατο κ. Ἰερόθεο, σὲ σᾶς π. Καλλίνικε καὶ στοὺς ἄλλους Πατέρες ποὺ εἶναι ἐδῶ στὴν Μητρόπολη, οἱ ὁποῖοι μὲ πολλὴ ἀγάπη μᾶς δεχθήκατε ἐδῶ καὶ μᾶς φιλοξενήσατε. Καὶ ἐμεῖς μὲ πολλὴ ἀγάπη θέλουμε νὰ σᾶς προσκαλέσουμε στὴν Γεωργία. Ἐγὼ ἄκουσα ἀπὸ σᾶς ὅτι ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου εἶναι πολὺ μικρή, ὅμως τὸ ἔργο τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἱεροθέου, ἡ ζωή του καὶ τὰ βιβλία ποὺ γράφει, οἱ θεολογικές του γνώσεις καὶ ἡ ἐμπειρία του κάνουν τὰ σύνορα τῆς Ναυπάκτου πολὺ μεγαλύτερα καὶ μακρύτερα ἀπὸ τὰ σύνορα τῆς Μητρόπολης. Πιστεύω ὅτι πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ δὲν γνωρίζουν αὐτὴν τὴν Μητρόπολη διαβάζοντας τὰ ἔργα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἱεροθέου ἀγαποῦν τὴν Μητρόπολη καὶ τὴν Ἐπαρχία ἀπὸ τὸν συγγραφέα.

Ἐπίσης θέλω νὰ σημειώσω καὶ τὸ ἑξῆς: Μπορεῖ κάποιος Ναυπάκτιος νὰ ζῆ ἐδῶ στὴν Μητρόπολη ἀλλὰ δὲν ξέρει τί μαργαριτάρια προσφέρει ὁ Μητροπολίτης Ἰερόθεος μὲ τὶς θεολογικές του γνώσεις, σὰν πνευματικὸς ἡγέτης. Ὅμως ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε μακριὰ καταλαβαίνουμε πιὸ πολὺ τὴν ἀξία τοῦ Μητροπολίτη σας.

Ὅταν ἤμουν στὴν Θεσσαλονίκη θυμᾶμαι μιὰ μεγάλη ἐκκλησία ποὺ ἦταν κλειστὴ λόγῳ ἀνακαίνισης καὶ ὅπως ὑπάρχουν καὶ σὲ ἄλλες ἐκκλησίες ἐκεῖ, ἔξω ἦταν ἕνα Παρεκκλήσιο ποὺ μπορεῖς νὰ ἀνάψης τὸ κερί. Θυμᾶμαι τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας. Ἦταν μιὰ τοιχογραφία καὶ μπροστά της ἦταν ἀναμμένη μιὰ κανδήλα. Μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση αὐτὴ ἡ τοιχογραφία. Ἦταν τόσο ὄμορφο τὸ βλέμμα τῆς Παναγίας ποὺ σοῦ προκαλοῦσε κατάνυξη, ταπεινοφροσύνη, σεβασμό, μετάνοια. Δὲν ξαναεῖδα τέτοιο πρόσωπο τῆς Παναγίας. Ἐντυπωσιάσθηκα τόσο ποὺ ἔχω τὴν ἐπιθυμία νὰ ξαναπάω νὰ δῶ αὐτὴν τὴν εἰκόνα. Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν εἰκόνα ἐγὼ εἶδα ὅλη τὴν ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Τὴν δόξα αὐτῆς τῆς χώρας, τὸ βάθος ἀλλὰ καὶ τὴν τραγωδία της, τὴν μετάνοια ἀλλὰ καὶ τὸ μέλλον της, δηλαδὴ ἕνα μέλλον μὲ καλὴ προοπτική, τὸ ὁποῖο μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ εἶναι καὶ στὰ χέρια μας.

Θὰ ἤθελα νὰ εὐχηθῶ σὲ ὅλους τοὺς ἀναγνῶστες τῆς Ἐφημερίδος σας νὰ ἔχουν ὑγεία καὶ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τὸν π. Καλλίνικο γιὰ τὴν εὐκαιρία ποὺ μοῦ ἔδωσε νὰ μιλήσω μέσῳ τῆς Ἐφημερίδος μὲ τοὺς ἀναγνῶστες τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου. Ἐλπίζω καὶ σὲ ἄλλες μελλοντικές μας συναντήσεις. Ἀμήν.

–Ἀμήν!