Skip to main content

Ομιλία στό Ανοιχτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών: «Δυτικός Διαφωτισμός καί Ορθόδοξος Φωτισμός»

Τήν Δευτέρα, 26 Απριλίου, στίς 7 μ.μ., μίλησε ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος στό Ανοιχτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών, προσκεκλημένος από τήν Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία τής πόλεως «Ο Φίλιππος» καί τήν Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού καί Αλληλεγγύης, πού είναι οι διοργανωτές τού Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστημίου.

Τό θέμα τής ομιλίας τού Σεβασμιωτάτου ήταν: «Δυτικός Διαφωτισμός καί Ορθόδοξος Φωτισμός».

Ο Σεβασμιώτατος στήν αρχή τής ομιλίας του παρουσίασε τά θετικά στοιχεία τού δυτικού Διαφωτισμού, όπως είναι τά σχετικά μέ τήν παιδεία, τήν πολιτική ελευθερία, τά ανθρώπινα δικαιώματα καί στήν συνέχεια αναφέρθηκε σέ όσα στοιχεία βρίσκονται στόν αντίποδα τής δικής μας ορθόδοξης παραδόσεως. Μιλώντας γιά τά δεύτερα αναφέρθηκε κυρίως τήν απολυτοποίηση τών σωματικών αισθήσεων καί τής λογικής, διαχωρίζοντας τόν ορθό λόγο, πού πρέπει νά μάς διακρίνη, από τόν ορθολογισμό, πού θεωρεί τήν λογική κριτήριο τών πάντων καί ταυτίζει τήν ύπαρξη τού ανθρώπου μέ τόν στοχασμό, σύμφωνα μέ τήν έκφραση: «σκέφτομαι άρα υπάρχω».

Στήν ορθόδοξη ανατολή, όπου μάς ενδιαφέρει ο φωτισμός τού νού καί γενικά η παιδεία τού «κρυπτού τής καρδίας ανθρώπου», στήν φράση «σκέφτομαι άρα υπάρχω» αντιπαρατίθενται οι εκφράσεις: «πονώ άρα υπάρχω» (Ντοστογιέφσκι) καί «αγαπώ άρα υπάρχω», μέ τό οποίο περιγράφεται η «υποστατική ασκητική» τού Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ.

Σημαντικό μέρος τής ομιλίας τού Σεβασμιωτάτου κατέλαβε η αναφορά στήν σύγκριση αφ' ενός μέν τής κινήσεως τών διαφωτιστών πρός τήν αρχαία ελληνική φιλοσοφία καί τέχνη, αφ' ετέρου δέ τής «φιλοκαλικής κινήσεως» τών «Κολλυβάδων», πού στράφηκαν στήν μελέτη καί έκδοση τών λεγομένων νηπτικών πατέρων τής Εκκλησίας.

Τόν καιρό πού οι Ευρωπαίοι διαφωτιστές, αλλά καί οι Έλληνες μαθητές τους, όπως ο Κοραής, μελετούσαν καί εξέδιδαν τά έργα τών αρχαίων φιλοσόφων, ο άγιος Μακάριος ο Νοταράς καί ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης συγκέντρωναν καί εξέδιδαν πατερικά έργα, πού εξέφραζαν τήν ησυχαστική παράδοση τής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Τήν ίδια εποχή (18ος αιώνας) γινόταν αντίστοιχη κίνηση στόν σλαβορθόδοξο χώρο από τόν όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι, πού καί αυτός αναζητούσε καί μετέφραζε νηπτικά κείμενα από τήν ελληνική γλώσσα στήν ρωσοσλαβονική. Τήν εποχή αυτή, μέ πρωτεργάτη τόν άγιο Μακάριο Νοταρά καί τελικό επιμελητή τόν άγιο Νικόδημο τόν Αγιορείτη εκδόθηκε η Φιλοκαλία τών Ιερών Νηπτικών (συλλογή νηπτικών πατερικών κειμένων), πού κυκλοφορεί μέχρι καί στίς μέρες μας στό αρχικό κείμενο, αλλά καί σέ μεταφράσεις.

Μετά τήν ομιλία ακολούθησε συζήτηση, η οποία συνεχίσθηκε μέ ζωηρό ενδιαφέρον καί μετά τήν λήξη τής εκδήλωσης.

Εκφράζοντας τό κλίμα πού δημιουργήθηκε ο Πρόεδρος καί ο Γ. Γραμματέας τής Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών κ.κ. Χρ. Ιωαννίδης καί Αλ. Σταμενίτης έγραψαν σέ ευχαριστήρια επιστολή τους πρός τόν Σεβασμιώτατο:

«Δέν θά ήταν υπερβολή νά πούμε ότι πολλοί από τούς παρόντες [στήν ομιλία], παρασυρμένοι από λανθασμένες πηγές πίστευαν ότι κάποια πράγματα ήταν διαφορετικά. Σάς ευχαριστούμε γιατί μέ τόν γλαφυρό τρόπο τής παρουσίασής σας μάς παρασύρατε στόν πραγματικό κόσμο τού Ελληνικού πνεύματος καί ταυτόχρονα μάς δείξατε τήν πραγματική ιστορική αλήθεια καί τόν ιστορικό ρόλο τής Ορθοδοξίας».

Τήν ομιλία τίμησε μέ τήν παρουσία του ο Σεβ. Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης καί Αλμωπίας κ. Ιωήλ, εκπρόσωπος τού Δημάρχου Γιαννιτσών, η πρώην βουλευτής κ. Φουντουκίδου, τό Δ.Σ. καί μέλη τής Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας καί πλήθος κόσμου, πού γέμισε τήν αίθουσα συνεδριάσεων τού Δημαρχείου Γιαννιτσών, όπου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση.

π.Θ.Α.Β.

  • Προβολές: 2719