Κύριο θέμα: Προσκύνημα σὲ Μοναστήρια τῆς Μολδαβίας - Στὰ ἴχνη καὶ στὸ «πνεῦμα» τοῦ Ὁσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἔχω ἐπισκεφθῇ τὴν Ρουμανία στὸ παρελθόν, τὴν πρώτη φορὰ συνοδεύοντας τὸν μακαριστὸ Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κυρὸ Χριστόδουλο, κατὰ τὴν εἰρηνική του ἐπίσκεψη στὴν Ρουμανία (2003), καὶ στὴν συνέχεια τρεὶς ἄλλες φορὲς προσκεκλημένος νὰ ὁμιλήσω σὲ διάφορα Συνέδρια, ποῦ διοργάνωσαν Ἐκκλησιαστικὲς Ἀρχὲς καὶ ἄλλοι ὀργανισμοὶ στὸ Βουκουρέστι, τὴν Κραϊόβα καὶ τὴν Ἄλμπα Ἰουλία. Ἤδη στὴν Ρουμανία κυκλοφοροῦν δώδεκα βιβλία μου μεταφρασμένα στὰ ρουμανικά.

Αὐτὴ τὴν φορὰ ὅμως, ἡ (πέμπτη) ἐπίσκεψή μου στὴν Ρουμανία μαζὶ μὲ μιὰ ὁμάδα τοῦ Ποιμνίου μου, ἀποτελουμένη ἀπὸ τριάντα ἄτομα, τὸ χρονικὸ διάστημα ἀπὸ 30 Αὐγούστου ἕως 3 Σεπτεμβρίου, εἶχε τὸν χαρακτῆρα προσκυνηματικῆς περιηγήσεως. Ἡ μελέτη τῆς βιογραφίας τοῦ ὁσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, τὴν ὁποία ἐξέδωσε ὁ καθηγητὴς Ἀντώνιος-Αἰμίλιος Ταχιάος, ἄναψε τὴν ἐπιθυμία μας νὰ ἐπισκεφθοῦμε τοὺς χώρους στοὺς ὁποίους ἔζησε ἡσυχαστικὰ καὶ δίδαξε ὀρθόδοξα ὁ μεγάλος αὐτὸς Οὐκρανὸς μοναχός, ποῦ ἐπηρέασε σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν πνευματικὴ ζωὴ τῆς Ρουμανίας, τῆς Ρωσίας καὶ πολλῶν ἄλλων χωρῶν καὶ περιοχῶν.

Εἶναι γνωστὸν ὅτι τὸν 18ο αἰῶνα στὸν χῶρο τῆς Εὐρώπης ἀναπτύχθηκε τὸ ρεῦμα τοῦ Διαφωτισμοῦ, ποῦ εἶχε κέντρο τὴν λογικὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ σκοπὸ τὴν δημοσίευση καὶ μετάφραση ἔργων ἀρχαίων φιλοσόφων. Τὸ ρεῦμα αὐτὸ ἐπηρέασε καὶ τὸν χῶρο τῆς Ρωσίας, τῶν Βαλκανίων καὶ τῆς Ἑλλάδος. Παράλληλα, τὴν ἴδια ἐποχὴ ἀναπτύχθηκε καὶ τὸ ρεῦμα ποῦ θὰ μπορούσαμε νὰ ὀνομάσουμε «ὀρθόδοξο φωτισμό», μὲ ἐκφραστὲς τὸν ἅγιο Μακάριο Νοταρὰ Ἐπίσκοπο πρ. Κορίνθου, τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, τοὺς ἄλλους Φιλοκαλικοὺς Πατέρες καὶ τὸν ὅσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ὡς κέντρο τὴν καρδιὰ καὶ μελετοῦσαν καὶ ἐξέδιδαν ἔργα τῶν νηπτικῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ φιλοκαλικὸ αὐτὸ ρεῦμα ἔπαιξε πολὺ μεγάλο ρόλο στὴν διατήρηση τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως καὶ συνετέλεσε στὴν ἀναγέννηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς καὶ μοναχικῆς ζωῆς.

Εἰδικὰ ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι ἔζησε ἕνα διάστημα ὡς μοναχὸς στὸ Ἅγιον Ὅρος, ἔμαθε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ μετέφρασε νηπτικὰ κείμενα στὴν σλαβονικὴ γλῶσσα, ἀλλὰ συγχρόνως δίδαξε τὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση. Στὴν συνέχεια μετέβη στὴν Μολδαβία μὲ τὴν συνοδεία του. Πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του καθοδηγοῦσε περίπου χίλιους μοναχούς, προερχομένους κατ' ἄλλους ἀπὸ δεκατρεῖς καὶ κατ' ἄλλους ἀπὸ εἰκοσιτρεὶς ἐθνότητες. Μετὰ δὲ τὴν κοίμησή του οἱ μαθητές του μετέδωσαν τὴν παράδοση τὴν ὁποία παρέλαβαν ἀπὸ τὸν ὅσιο Παΐσιο σὲ ὅλον τὸν ὀρθόδοξο χῶρο. Μάλιστα, ὑπῆρξαν διακόσιοι δώδεκα μεγάλοι Πνευματικοὶ Πατέρες ποῦ προῆλθαν ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ μεγάλου αὐτοῦ Γέροντος καὶ καθοδήγησαν χιλιάδες Χριστιανοὺς καὶ μοναχοὺς στὴν πνευματικὴ ζωή. Ἐπίσης, ἐπηρεάσθηκαν ἑκατὸν δεκαεπτὰ Ἱερὲς Μονές, ποῦ ὑπῆρξαν κέντρα φιλοκαλικὴς παραδόσεως. Κυρίως πρέπει νὰ μνημονευθῇ ἡ Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ὄπτινα, ποῦ ἔγινε κέντρο μοναχικῆς παραδόσεως, στὴν ὁποία σύχναζαν μεγάλοι Ρῶσοι λογοτέχνες καὶ στοχαστές, ὅπως Ντοστογιέφσκι, Τολστόϊ κ.ἄ. Ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ ἦταν καρπὸς αὐτῆς τῆς ἐργασίας.

Αὐτὴν τὴν μεγάλη καὶ σχετικὰ σύγχρονη πατερικὴ φυσιογνωμία θελήσαμε νὰ γνωρίσουμε «ἐπὶ τόπου», δηλαδὴ νὰ γνωρίσουμε τὰ Μοναστήρια στὰ ὁποία ἔζησε ὁ ὅσιος Παΐσιος καὶ νὰ μάθουμε γιὰ τὴν ζωή του περισσότερα ἀπὸ ὅσα εἴχαμε διαβάσει. Στὴν συνέχεια θὰ κατατεθοῦν μερικὲς ἐντυπώσεις μας ἀπὸ τὴν προσκυνηματική μας περιήγηση στὴν βορειοανατολικὴ Ρουμανία.

1. ΣΤΟ ΙΑΣΙΟ

Πρῶτος σταθμὸς τῆς προσκυνηματικῆς περιηγήσεώς μας ἦταν τὸ Ἰάσιο, ποῦ εἶναι πρωτεύουσα τοῦ τμήματος τῆς Μολδαβίας ποῦ ἀνήκει στὴν Ρουμανία. Ἦταν στὸ παρελθὸν μιὰ ἄσημη πόλη καὶ γιὰ πρώτη φορὰ μνημονεύεται σὲ γεωγραφικὸ ἔργο τοῦ ἔτους 1387-1392. Τὸ Ἰάσιο ἀναπτύχθηκε περισσότερο ὅταν ὁ Ἡγεμόνας τῆς Μολδαβίας Ἀλέξανδρος Λαπουσνεάνου μετέφερε τὴν ἕδρα του ἐκεῖ ἀπὸ τὴν Σουτσεάβα. Ἡ πόλη πέρασε πολλὲς καταστροφὲς ἀπὸ Τατάρους, Πολωνούς, Κοζάκους, Τούρκους κλπ. Στὴν ἀνάπτυξή της συνετέλεσαν καὶ οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 17ου αἰῶνος, ὅταν ὁ Ἡγεμόνας, πρῶτα τῆς Βλαχίας καὶ ἔπειτα τῆς Μολδαβίας, Ράντου Μίχνεα προσέλαβε στὴν αὐλὴ τοῦ ὡς ἀξιωματούχους Ἕλληνες. Τότε αὐξήθηκε ὁ ἀριθμὸς τῶν Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι συνετέλεσαν στὴν διαμόρφωση τῶν θεσμῶν καὶ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ πολιτιστικοῦ βίου τῆς πόλεως.

Ὁ Ἡγεμόνας τῆς Μολδαβίας Βασίλειος Λούπου (1634-1653) γνώριζε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ διέταξε τὰ Μοναστήρια νὰ προσλάβουν Ἕλληνες μοναχοὺς γιὰ νὰ διδάξουν ἑλληνικὰ στὰ παιδιά. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἤθελε νὰ ἀναβιώση τὴν Ρωμαϊκή-Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία. Αὐτὸς ἐνδιαφέρθηκε γιὰ τὴν ἀνοικοδόμηση τῆς Ἐκκλησίας τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καὶ τῆς Σχολῆς ποῦ δημιουργήθηκε ἐκεῖ. Στὸ Ἰάσιο ἱδρύθηκε Ἀκαδημία ποῦ δίδαξαν πολλοὶ Ἕλληνες λόγιοι, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ Νικηφόρος Θεοτόκης.

Ἀπὸ τὸ ἔτος 1709 μέχρι τὸ 1821 οἱ Ἡγεμόνες τῆς περιοχῆς τῆς Μολδαβίας ἦταν Φαναριῶτες, γι' αὐτὸ καὶ τὸ Ἰάσιο ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ σπουδαιότερα κέντρα στὰ ὁποία προετοιμάσθηκε ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Πολλοὶ Ἕλληνες μυήθηκαν στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ Ἡγεμόνας Μολδαβίας Μιχαὴλ Σοῦτσος, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν κήρυξη τῆς Ἐπαναστάσεως ἐγκατέλειψε τὸν θρόνο του καὶ ἔλαβε ἐνεργὸ μέρος στὸν ἀγῶνα. Στὸ τυπογραφεῖο τοῦ Ἰασίου τυπώθηκε ἡ πρώτη ἐπαναστατικὴ προκήρυξη τοῦ Δημητρίου Ὑψηλάντου «Μάχου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος», τὴν 24η Φεβρουαρίου 1821.

Τὸ σύγχρονο Ἰάσιο ἔχει τριακόσιες χιλιάδες κατοίκους, διαθέτει ἕνα ἀπὸ τὰ καλύτερα Πανεπιστήμια τῆς Ρουμανίας, ὑπάρχει δὲ καὶ ἑλληνικὴ παροικία.

Τὸ Ἰάσιο εἶναι ἕδρα τοῦ Μητροπολίτου Μολδαβίας. Συναντηθήκαμε μὲ τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Θεοφάνη, ἕναν ἐξαιρετικὸ Κληρικὸ καὶ ἄνθρωπο, τὸν ὁποῖο ἐγνώριζα ἀπὸ τότε ποῦ ἦταν Μητροπολίτης Ὀλτενίας μὲ ἕδρα τὴν Κραϊόβα. Μὲ πρόσκλησή του στὸ παρελθὸν συμμετεῖχα σὲ Συνέδριο γιὰ τὸν ὀρθόδοξο μοναχισμό, μὲ τὴν εὐκαιρία τοῦ ἑορτασμοῦ ἑξακοσίων χρόνων ἀπὸ τὴν κοίμηση τοῦ ὁσίου Νικοδήμου, ποῦ ἵδρυσε τὴν ὁμώνυμη Ἱερὰ Μονὴ Τισμάνα. Ὁ Μητροπολίτης Θεοφάνης ὁμίλησε στὴν ὁμάδα τῶν προσκυνητῶν καὶ ἐντυπωσίασε μὲ τὴν ἁπλότητα καὶ τὴν εὐαισθησία του.

Ἐπισκεφθήκαμε τὰ βασικὰ ἀξιοθέατα τῆς πόλεως, ὅπως τὸν καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς τῆς Ἐπιβατηνής, ὅπου φυλάσσεται καὶ τὸ ἱερὸ λείψανό της, τὰ κτήρια ποῦ στεγάζεται τὸ Σεμινάριο καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολή, ἀλλὰ καὶ τὸ Πνευματικὸ Κέντρο. Πρόκειται γιὰ ἕναν μεγάλο χῶρο ποῦ εἶναι συγκεντρωμένη ὅλη ἡ πνευματικὴ δραστηριότητα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μολδαβίας, στὴν ὁποία κατὰ τὸ παρελθὸν Μητροπολίτης ἦταν ὁ νὺν Πατριάρχης Ρουμανίας Δανιήλ. Σὲ μιὰ παλαιότερη ἐπίσκεψή μου στὸ Ἰάσιο τὸν εἶχα συναντήσει καὶ συζητήσαμε θεολογικὰ ζητήματα.

Ἐπίσης, ἐπισκεφθήκαμε τὸν Ἱερὸ Ναὸ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος ποῦ δόθηκε ἀπὸ τὴν Μητρόπολη στὴν Ἑλληνικὴ κοινότητα γιὰ νὰ εἶναι κέντρο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου. Μεταξὺ τῶν ἄλλων ἐπισκεφθήκαμε τὴν Ἱερὰ Μονὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὅπου κηρύχθηκε ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τὸ 1821.

Εἶναι γνωστὸν ὅτι στὸ Ἰάσιο ἄρχισε ἐπίσημα ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση μὲ τὴν εἴσοδο τοῦ Ὑψηλάντου τὴν 24η Φεβρουαρίου 1821. Ἐδῶ συγκροτήθηκε ὁ πρῶτος στρατὸς τοῦ Ὑψηλάντου, ποῦ ἀποτελεῖτο ἀπὸ δύο χιλιάδες ἀγωνιστές, στὸν ὁποῖο συγκαταλεγόταν καὶ ἡ φρουρὰ τοῦ Μιχαὴλ Σούτσου. Τὴν 26η Φεβρουαρίου στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἔγινε δοξολογία καὶ εὐλογήθηκαν τὰ ὅπλα. Ὅμως, τὴν 14η Μαΐου τὸ Ἰάσιο καταλήφθηκε ἀπὸ τoὺς Τούρκους.

Εἶναι γνωστὸς ὁ Ἱερὸς Λόχος, ποῦ συγκροτήθηκε στὴν Μολδαβία ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη καὶ ἀποτελεῖτο ἀπὸ ἐθελοντὲς σπουδαστές, οἱ ὁποῖοι σπούδαζαν ἐκεῖνον τὸν καιρὸ στὴν Μολδαβία, τὴν Βλαχία, τὶς Ρωσικὲς πόλεις, ἰδίως τὴν Ὀδησσό. Οἱ νέοι αὐτοὶ Ἱερολοχίτες πῆραν τὸ ὄνομά τους ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο Ἱερὸ Λόχο τοῦ 4ου αἰῶνος π.Χ., ποῦ συγκροτεῖτο ἀπὸ τετρακόσιους νέους ἐπιλέκτους τῶν Θηβῶν καὶ ἀντιστάθηκαν ἠρωϊκὰ στὴν Μακεδονικὴ φάλαγγα στὴν μάχη τῆς Χερώνειας τὸ ἔτος 338 π.Χ.

Ὁ νέος Ἱερὸς Λόχος διακρινόταν ἀπὸ τὸν ἴδιο ζῆλο καὶ τὴν ἀποφασιστικότητα νὰ ἀγωνισθοῦν μέχρι τέλους τῆς ζωῆς τους. Οἱ Ἱερολοχίτες φοροῦσαν ὁμοιόμορφες μαῦρες στολές, γι' αὐτὸ καὶ ὀνομάσθηκαν μαυροφόροι. Στὸ κάλυμμα τῆς κεφαλῆς τους βρισκόταν νεκροκεφαλὴ καὶ ἡ σημαία τους ἦταν τρίχρωμη, ὅμοια μὲ τὴν σημαία τῆς γαλλικῆς Ἐπανάστασης. Ἔψαλλαν τὸν θούριο: «Φίλοι μου, συμπατριῶτες, / δοῦλοι νάμαστε ὡς πότε / τῶν ἀχρείων Μουσουλμάνων / τῆς Ἑλλάδος τῶν τυράννων».

Οἱ Ἱερολοχίτες συγκρούσθηκαν μὲ τοὺς Τούρκους στὸ Δραγατσάνι, στὶς 7 Ἰουνίου 1821, καὶ διαλύθηκαν. Οἱ περισσότεροι σκοτώθηκαν, οἱ αἰχμάλωτοι ἀπεστάλησαν στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἀποκεφαλίσθηκαν, ἐνῷ ἀπὸ ὅσους σώθηκαν οἱ περισσότεροι συνέχισαν τὸν ἀγῶνα στὴν Ἑλλάδα.

Αἰσθανθήκαμε βαθυτάτη συγκίνηση, ὅταν εἰσήλθαμε στὸν σημαντικὸ Ἱερὸ Ναὸ τῶν Τριῶν Ἰεραχῶν, ὅπου τελέσαμε ἐπιμνημόσυνη δέηση γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν ἀγωνισθέντων καὶ θυσιασθέντων ἀγωνιστῶν καὶ Ἱερολοχιτῶν, ὅπως καὶ γιὰ τὰ μέλη τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας.

Ὅταν ἐπισκέπτεται κανεὶς τοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς τοῦ Ἰασίου, ἀλλὰ καὶ ὅλης τῆς περιοχῆς, διαπιστώνει ὅτι εἶναι κτισμένοι σὲ ρυθμὸ Βασιλικῆς καὶ ὁμοιάζουν ἐξωτερικὰ μὲ τὴν κιβωτὸ τοῦ Νῶε, δεῖγμα ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι πράγματι ἡ πνευματικὴ Κιβωτός, ἡ ὁποία διαφυλάσσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ ποικίλους κατακλυσμούς. Σὲ μερικοὺς Ναοὺς εἶναι εὐδιάκριτος ὁ ἐπηρεασμὸς τοῦ δυτικοῦ μπαρόκ, καθὼς ἐπίσης παρατηρεῖ κανεὶς ἑλληνικὲς ἐπιγραφές, γράμματα καὶ φράσεις σὲ παλαιὲς τοιχογραφίες καὶ φορητὲς εἰκόνες.

2. ΣΤΑ ΜΟΝΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Ὁ σκοπὸς τῆς προσκυνηματικῆς περιηγήσεως, ὅπως ἀναφέρθηκε ἤδη, ἦταν νὰ βαδίσουμε στὰ ἴχνη καὶ νὰ δοῦμε τοὺς χώρους ποῦ ἔζησε ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, ἀλλὰ καὶ νὰ γνωρίσουμε ἀκόμη περισσότερο τὸ «πνεῦμα» του καὶ τὸν τρόπο τῆς δράσεώς του. Τὰ Μοναστήρια τὰ ὁποία ἐπισκεφθήκαμε βρίσκονται στοὺς πρόποδες τῶν ἀνατολικῶν Καρπαθίων.

Ὁ ὅσιος Παΐσιος ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅπου ἔζησε στὴν Σκήτη τοῦ Προφήτου Ἠλία, μὲ τοὺς πρώτους μαθητές του πῆγε κατ' ἀρχὰς στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ντραγκομίρνα, τὴν ὁποία ἀνακαίνισε. Ὅταν ἡ περιοχὴ καταλήφθηκε ἀπὸ τοὺς Πολωνοὺς καὶ δεχόταν πιέσεις ἀπὸ τοὺς Παπικούς, μετακινήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Σέκου, τὴν ὁποία καὶ πάλι ἀνακαίνισε. Στὴν συνέχεια μὲ προτροπὴ τοῦ Ἡγεμόνος Κωνσταντίνου Μουρούζη, χωρὶς ὁ ἴδιος νὰ τὸ ἐπιθυμῇ, μετακινήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Νεάμτς, ὅπου καὶ τελείωσε τὴν ζωή του.

Τὸ σημαντικὸ τοῦ ἔργου τοῦ ὁσίου Παϊσίου εἶναι ὅτι μετέφραζε νηπτικὰ κείμενα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας στὴν σλαβονικὴ γλῶσσα καὶ δημιούργησε μιὰ ὁλόκληρη μεταφραστικὴ Σχολὴ μὲ τοὺς μαθητές του, οἱ ὁποῖοι τὰ μετέφραζαν καὶ στὴν ρουμανικὴ καὶ τὴν ρωσικὴ γλῶσσα. Τὸ μεγαλύτερο διάστημα τῆς νύκτας τὸ περνοῦσε μεταφράζοντας νηπτικά-ἡσυχαστικὰ κείμενα. Ἐπειδὴ δὲν εἶχε συναντήσει μοναχοὺς ποῦ νὰ ἀσκοῦνται στὴν νοερὰ προσευχὴ γιὰ νὰ παραλάβη ὅλη αὐτὴ τὴν μέθοδο διδασκαλίας, προσπαθοῦσε νὰ μυηθῇ σὲ αὐτὴν τὴν παράδοση μέσα ἀπὸ τὰ νηπτικὰ κείμενα.

Δὲν παρέμεινε ὅμως στὴν μετάφραση, ἀλλὰ σχεδὸν κάθε βράδυ διάβαζε καὶ ἀνέλυε στοὺς μοναχοὺς τὴν ἱερὰ νηπτικὴ ἐργασία καὶ τοὺς κατηύθυνε στὴν νοερὰ προσευχή. Τοὺς δίδασκε ὄχι μόνον νὰ ἐπαναλαμβάνουν τὴν εὐχὴ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν μὲ» στὰ κελλιά τους, καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς διακονίας τους, ἀλλὰ νὰ τὴν λένε καὶ στὸν Ἱερὸ Ναὸ μετὰ τὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες. Ἡ διδασκαλία του ἀναφερόταν στὴν ἀντιμετώπιση τῶν λογισμῶν καὶ τῶν παθῶν, καθὼς ἐπίσης καὶ στὴν βίωση τῆς ἱερᾶς ἡσυχίας, ὅπως καὶ στὴν ἀπόκτηση τῆς ταπεινώσεως καὶ τῆς ἀγάπης. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης εἶχε ἀκούσει γιὰ τὸν ὅσιο Παΐσιο καὶ εἶχε θελήσει νὰ τὸν ἐπισκεφθῇ, ἀλλὰ μιὰ θαλασσοταραχὴ δὲν τοῦ ἐπέτρεψε νὰ φθάση κοντά του.

Ἂν καὶ ἡ πορεία τοῦ ὁσίου Παϊσίου ἦταν ἀπὸ τὴν Ντραγκομίρνα στὴν Ἱερὰ Μονὴ Σέκου καὶ στὸ Νεάμτς, ἐμεῖς γιὰ πρακτικοὺς λόγους ἀκολουθήσαμε τὴν ἀντίστροφη πορεία ἀπὸ τὸ Νεὰμτς στὴν Ντραγκομίρνα. Στὴν πορεία μας αὐτὴ μέσα στὸ αὐτοκίνητο διαβάζαμε ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν αὐτοβιογραφία του, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν βιογραφία ποῦ συνέταξε ἕνας ἀπὸ τοὺς πλησιέστερους μαθητές του, ὁ Μητροφάνης. Καὶ τὰ δύο κείμενα ἐξέδωσε ὁ καθηγητὴς Ἀντώνιος-Αἰμίλιος Ταχιάος μὲ εἰσαγωγή, παρατηρήσεις καὶ σχόλια. Ἦταν κάτι τὸ ὁποῖο μᾶς προετοίμασε ψυχικὰ γιὰ νὰ εἰσέλθουμε στὸν χῶρο ποῦ ἔζησε ὁ μέγας αὐτὸς ἡσυχαστὴς Πατέρας.

Ἔτσι, ἡ πρώτη ἐπίσκεψή μας ἦταν στὴν Ἱερὰ Μονὴ Νεάμτς. Μᾶς κατέλαβε ἱερὰ συγκίνηση ὅταν εἰσήλθαμε στὸν Ναὸ στὸν ὁποῖο προσευχόταν ὁ ὅσιος Παΐσιος, εἴδαμε τὸ στασίδι στὸ ὁποῖο στεκόταν κατὰ τὶς ἱερὲς ἀκολουθίες, προσκυνήσαμε τὸν τάφο του, ποῦ εἶναι μέσα στὸν Ναό.

Εἶναι σημαντικὸ ὅτι τὸ ἔτος 1984, κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος, σὲ ἕνα συγκεκριμένο σημεῖο τοῦ προαυλίου χώρου ἀπὸ τὴν πύλη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς πρὸς τὸν Ναό, κατὰ ἀνεξήγητο τρόπο, ἀνυψώθηκαν οἱ πλάκες περίπου δεκαπέντε πόντους. Ὅταν ἔσκαψαν στὸ συγκεκριμένο σημεῖο βρῆκαν λείψανα ἑνὸς ἀγνώστου Ἁγίου, τὰ ὁποία εὐωδίαζαν. Οἱ μοναχοὶ ὑποθέτουν ὅτι εἶναι τὰ λείψανα τοῦ ὁσίου Παϊσίου, διότι ὁ ἴδιος ὁ Ὅσιος εἶχε δώσει ἐντολὴ νὰ ἐνταφιάσουν τὸ σῶμα του σὲ ἕνα ἄγνωστο μέρος, ὥστε νὰ τὸ πατοῦν ὅλοι, μοναχοὶ καὶ προσκυνητές. Ὑποθέτουν, λοιπόν, ὅτι πρόκειται γιὰ τὰ λείψανα τοῦ Ἁγίου.

Στὸ Μουσεῖο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς εἴδαμε σημαντικὰ παραδοσιακὰ κειμήλια, καθὼς ἐπίσης καὶ ἀντικείμενα τὰ ὁποία συνδέονται μὲ τὸν ὅσιο Παΐσιο, ἤτοι τὸ μπαστούνι του, τὴν καρεκλίτσα του, τὸ κρεββάτι του πάνω στὸ ὁποῖο καθόταν τὶς νυκτερινὲς ὧρες γιὰ νὰ μεταφράζη βιβλία ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ στὰ σλαβονικά, ἔχοντας γύρω του διάφορα λεξικὰ καὶ ἕνα κερὶ γιὰ νὰ φωτίζη. Ἐπίσης, ὑπάρχουν ἐνημερωτικοὶ χάρτες ποῦ δείχνουν τὴν ἐπιρροὴ τὴν ὁποία ἄσκησε ἡ προσωπικότητα τοῦ ὁσίου Παϊσίου σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο μέχρι καὶ τὴν Ἀμερική.

Στὴν Βιβλιοθήκη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς διασώζονται χειρόγραφα καὶ παλαίτυπα κείμενα, καθὼς ἐπίσης δύο χειρόγραφα τετράδια τοῦ ὁσίου Παϊσίου γραμμένα στὴν σλαβονικὴ γλῶσσα. Διακρίνει κανεὶς τὸν καλλιγραφικὸ γραφικὸ χαρακτῆρα τοῦ Ὁσίου, καθὼς ἐπίσης καὶ τὶς διορθώσεις τὶς ὁποῖες ἔκανε στὸ περιθώριο τῆς σελίδας.

Στὸ Μουσεῖο καὶ τὴν Βιβλιοθήκη εἶναι ἀνηρτημένες προσωπογραφίες τοῦ ὁσίου Παϊσίου, μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς ζωγραφίσθηκαν ἐνῷ ζοῦσε ὁ Ὅσιος. Ὅταν τὶς παρατηρεῖ κανείς, βλέπει ἔντονα τὴν προσωπικότητά του, τὰ μεγάλα καὶ καθαρὰ μάτια τοῦ καὶ τὴν ἱλαρότητα τοῦ προσώπου του. Ὁ ὅσιος Παΐσιος εἶχε ἐκπληκτικὰ χαρίσματα καὶ ἐσωτερικὴ ζωή, ἀλλὰ καὶ διοικητικὲς ἱκανότητες γιὰ νὰ μπορῇ νὰ καθοδηγῇ χίλιους μοναχοὺς στὴν ἐσωτερικὴ νηπτικὴ ζωή.

Ἡ θεία Λειτουργία στὸν Ἱερὸ Ναὸ στὸν ὁποῖο λειτουργοῦσε ὁ ὅσιος αὐτὸς Πατέρας εἶχε μιὰ ἰδιαίτερη χάρη καὶ εὐλογία. Ἡ φιλοξενία μας στὰ νέα κτήρια ποῦ βρίσκονται ἔξω ἀπὸ τὸν χῶρο τῆς Μονῆς μᾶς ἀνέπαυσε. Ἡ προσευχὴ τὴν ὁποία κάναμε τὸ βράδυ ὅλοι οἱ προσκυνητὲς μὲ τὸ κομποσχοίνι, κατὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο δίδασκε τοὺς μοναχοὺς ὁ ὅσιος Παΐσιος, ἦταν μιὰ προσπάθεια νὰ μιμηθοῦμε τὸν τρόπο τῆς ζωῆς του καὶ νὰ λάβουμε τὴν εὐλογία του.

Στὴν Ἱερὰ Μονὴ Νεὰμτς ἐπισκεφθήκαμε τὸ τυπογραφεῖο τῆς Μονῆς, τὸ ὁποῖο ἱδρύθηκε μετὰ τὸν θάνατο τοῦ ὁσίου Παϊσίου καὶ λειτουργεῖ μέχρι σήμερα. Στὸ Μουσεῖο τῆς Μονῆς εἴδαμε τὰ παλαιὰ μηχανήματα καὶ στὸν χῶρο ὅπου στεγάζεται σήμερα τὸ τυπογραφεῖο εἴδαμε μηχανήματα στοιχειοθεσίας καὶ λινοτυπίας. Ἐξακολουθοῦν καὶ σήμερα νὰ τυπώνουν καὶ νὰ βιβλιοδετοὺν διάφορα βιβλία μὲ τὶς παλαιότερες μεθόδους.

Ἐπίσης πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι ὅταν ἐκδόθηκε ἡ ἑλληνικὴ Φιλοκαλία, τοῦ ἀπεστάλη ἀπὸ κάποιον μαθητῆ του, ποῦ ἦταν κοντὰ στὸν ἅγιο Μακάριο Νοταρά, καὶ ὁ ὅσιος Παΐσιος χάρηκε ὑπερβολικά, διόρθωσε κείμενα τὰ ὁποία εἶχε μεταφράσει ὁ ἴδιος στὰ σλαβονικὰ καὶ προχώρησε στὴν ἔκδοσή της. Ἀλλὰ ὅσο ζοῦσε, ὁ ὅσιος Παΐσιος δὲν εὐτύχησε νὰ ἀποκτήση στὴν Ἱερὰ Μονὴ δικό του τυπογραφεῖο. Ὅμως λίγο πρὸ τῆς κοιμήσεώς του τυπώθηκε ἡ πρώτη Φιλοκαλία στὴν Ρωσία, ἡ ὁποία εἶχε λιγότερα βιβλία ἀπὸ τὴν Φιλοκαλία ποῦ τύπωσε ὁ ἅγιος Μακάριος Νοταρὰς πρ. Κορίνθου.

Ὅσοι ἔχουν διαβάσει τὸ βιβλίο «Οἱ περιπέτειες ἑνὸς προσκυνητοῦ», θυμοῦνται ὅτι ὁ προσκυνητής, ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ μάθη πῶς μπορεῖ νὰ ζήση τὸ «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, κρατοῦσε στὰ χέρια του τὴν ρωσικὴ Φιλοκαλία καὶ μελετοῦσε συνεχῶς κείμενα Πατέρων γιὰ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἱερὰ ἡσυχία. Πρόκειται γιὰ τὴν Φιλοκαλία τὴν ὁποία μετέφρασε ὁ ὅσιος Παΐσιος μὲ ὅλη τὴν Σχολὴ ποῦ ἐκεῖνος δημιούργησε. Εἶναι δὲ σημαντικὸ ὅτι καὶ ὁ ἀνώνυμος συγγραφέας τοῦ βιβλίου «Οἱ περιπέτειες ἑνὸς προσκυνητοῦ», τὸ ὁποῖο ἔχει ἐκδοθῇ σὲ πολλὲς γλῶσσες καὶ δημιούργησε μιὰ μεγάλη ἐντύπωση στοὺς ἀναγνῶστες, ἔχει ἐπηρεασθῇ βαθύτατα ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ ὁσίου Παϊσίου.

Πέριξ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ὑπάρχουν πολλὲς μικρὲς Σκῆτες, στὶς ὁποῖες ἔμειναν μοναχοὶ ποῦ ἐξασκοῦνταν στὴν ἡσυχία καὶ τὴν προσευχή. Φαίνεται ὅτι ὁ ὅσιος Παΐσιος συνεδύαζε τὸν κοινοβιακὸ τρόπο ζωῆς μὲ τὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση καὶ οἰκονομοῦσε κάθε μοναχὸ ἀνάλογα μὲ τὸν χαρακτῆρα του, τὴν πνευματική του κατάσταση καὶ τὸν ζῆλο του.

Ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Νεὰμτς ἐπισκεφθήκαμε τὴν Ἱερὰ Μονὴ Σέκου, ἡ ὁποία ἀπέχει περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα. Ἦταν τὸ δεύτερο Μοναστήρι στὸ ὁποῖο μετακινήθηκε ἡ ἀδελφότητα τοῦ ὁσίου Παϊσίου. Ἀλλά, ὅταν στὴν συνέχεια πῆγε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Νεάμτς, τὰ δύο αὐτὰ Μοναστήρια θεωροῦντο ἀδελφὰ καὶ ὁ ὅσιος Παΐσιος ἐπισκεπτόταν κατὰ καιροὺς τὸ Μοναστήρι καὶ παρακολουθοῦσε τοὺς Μοναχοὺς ποῦ ζοῦσαν ἐκεῖ.

Ἡ Βιβλιοθήκη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς εἶναι πλούσια καὶ ἡ Ἀδελφότητα συγκροτημένη μὲ νέους μοναχοὺς ποῦ ἐνδιαφέρονται γιὰ πνευματικὰ θέματα. Ἔτσι, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς βραδινὴς τράπεζας ἔγινε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση μὲ τὸν Ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς περὶ τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τοῦ ὁρισμοῦ τῆς ἁγιότητος καὶ τοῦ καθορισμοῦ τῶν κριτηρίων τῆς ἁγιοκατάταξης μερικῶν ὁσίων Πατέρων.

Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Σέκου σὲ μᾶς τοὺς Ἕλληνες εἶναι γνωστὴ γιατί ἐκεῖ τελείωσε τὴν ζωή του μὲ μαρτυρικὸ θάνατο ὁ ὁπλαρχηγὸς Γεωργάκης Ὀλύμπιος μὲ τὰ παλληκάρια του. Πρόκειται γιὰ ἕναν ὁπλαρχηγὸ μὲ ἀνδρεῖο φρόνημα, ποῦ καταγόταν ἀπὸ τὴν Θεσσαλία καὶ εἶχε ἀρματολίκι στὸν Ὄλυμπο. Μετὰ μετέβη στὴν Σερβία καὶ τὴν Ρουμανία γιὰ νὰ διοργανώση ἐπανάσταση ἐναντίον τῶν Τούρκων. Πολέμησε καὶ στὸ πλευρὸ τῶν Ρώσων καὶ ἔλαβε παράσημο ἀνδρείας ἀπὸ τὸν Τσάρο. Εἶχε μυηθῇ στὴν Φιλικὴ Ἐταιρία, ἦταν ἀπὸ τὰ πρωτοπαλλήκαρα τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντη στὴν κήρυξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, συμμετεῖχε στὴν μάχη τοῦ Δραγατσανίου καὶ ἦταν ἀπὸ τοὺς λίγους διασωθένες. Τελικά, τὸν περικύκλωσαν οἱ Τοῦρκοι στὴν Μονὴ τοῦ Σέκου. Ἐκεῖνος πολέμησε ἠρωϊκά, ἀρνήθηκε νὰ παραδοθῇ καὶ τελικὰ κλείσθηκε μὲ τὰ παλληκάρια του στὸ καμπαναριὸ καὶ ἀνατινάχθηκε ἀνάβοντας τὴν πυριτιδαποθήκη. Ἔτσι τελείωσε αὐτός, τὰ παλληκάρια του καὶ μοναχοὶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς μὲ μαρτυρικὸ θάνατο. Διασώζονται καμένες πέτρες τοῦ καμπαναριοῦ. Μέσα σὲ συγκινητικὴ ἀτμόσφαιρα καὶ εὐλάβεια τελέσαμε ἐπιμνημόσυνη δέηση γιὰ τὴν ἀνάπαυση τῶν ψυχῶν ὅλων τῶν φονευθέντων στὴν Ἱερὰ Μονὴ κατὰ τὴν μάχη.

Πλησίον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σέκου εἶναι ἡ Σκήτη Συχαστρία. Ἡ Σκήτη αὐτὴ εἶναι γνωστὴ στοὺς Ἕλληνες ἀπὸ τὴν ἐκπληκτικὴ παρουσία τοῦ ἀειμνήστου πατρὸς Κλεόπα Ἰλίε, ἑνὸς συγχρόνου μεγάλου Ρουμάνου ἀσκητοῦ, ὁ ὁποῖος θύμιζε ἐν πολλοῖς τὸν π. Παΐσιο τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ὁ ἴδιος πέρασε ἕνα διάστημα στὶς φυλακὲς καὶ κατόπιν μέσα στὸ δάσος, κρυμμένος ἀπὸ τὰ βλέμματα τῶν ἀνθρώπων καὶ πρσευχόμενος στὸν Θεό. Ἡ μελέτη τῶν πατερικῶν ἔργων καὶ ἡ ἐσωτερικὴ ἡσυχία ποῦ ζοῦσε, μαζὶ μὲ τὴν προσευχή, τὸν ἔκαναν πνευματικὰ σοφό. Χιλιάδες ἄνθρωποι διήνυαν πολλὰ χιλιόμετρα γιὰ νὰ συναντήσουν τὸν εὐλογημένο αὐτὸν Γέροντα καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐχή του καὶ τὶς συμβουλές του. Ἕνας ἀπὸ τοὺς μαθητές του ἦταν ὁ ὀνομαστὸς μεγάλος Ρουμάνος θεολόγος π. Δημήτριος Στανιλοάε, ὁ ὁποῖος μετέφερε μὲ τὸν λόγο του καὶ τὰ γραπτά του τὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση. Ἡ Σκήτη αὐτὴ εἶναι πνιγμένη μέσα στὸ πράσινο καὶ τὰ λουλούδια. Καὶ ἐδῶ οἱ Ναοὶ θυμίζουν τὴν Κιβωτὸ τοῦ Νῶε.

Μετὰ τὴν προσκύνηση στὸν Ἱερὸ Ναό, κατευθυνθήκαμε πρὸς τὸ κελλὶ ποῦ ζοῦσε ὁ π. Κλεόπας. Μπήκαμε μέσα μὲ εὐλάβεια καὶ σεβασμό, εἴδαμε τὸ κρεββάτι του, τὴν πολυθρόνα του, τὰ προσωπικά του ἀντικείμενα. Μᾶς μίλησαν γιὰ τὸ παλαιὸ ρολόγι ποῦ εἶχε ὁ Γέροντας γιὰ νὰ μετράη ὄχι μόνον τὶς ὧρες τῆς ἡμέρας, ἀλλὰ τὴν ζωὴ καὶ τὸν θάνατο. Μᾶς εἶπαν ὅτι ταύτιζε τὸ τίκ-τὰκ τοῦ ὠρολογιοῦ μὲ τὶς φράσεις «σὲ λίγο, σὲ λίγο», δηλαδὴ σὲ λίγο ἔρχεται ὁ θάνατος, ἢ ἄλλες φορὲς ταύτιζε τὸ κτύπημα μὲ τὴν φράση «θάνατος, θάνατος», δεῖγμα ὅτι εἶχε μνήμη θανάτου.

Στὸ κελλί του ὑπάρχει καὶ προσωπογραφία τοῦ καὶ στὸ πάνω μέρος εἶναι γραμμένη στὰ Ρουμανικὰ ἡ γνωστὴ φράση ποῦ ἔλεγε σὲ ὅλους: «Νὰ σᾶς φάη ὁ Παράδεισος». Ἐξήγησα στοὺς προσκυνητές, ὅτι ὁ Παράδεισος τρώει ἐκείνους ποῦ πρῶτα αὐτοὶ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔφαγαν τὸν Παράδεισο, δηλαδὴ ἄγγιξαν τὴν αἰωνιότητα. Καὶ αὐτὴν τὴν ἔννοια ἔδινε ὁ π. Κλεόπας.

Μέσα στὸν χῶρο τοῦ κελλιοῦ εἴδαμε προσωπικὲς φωτογραφίες τοῦ Γέροντα ἀπὸ διάφορες φάσεις τῆς ζωῆς του καὶ κυρίως μιὰ ἐντυπωσιακὴ φωτογραφία ἀπὸ τὴν συνάντησή του μὲ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καὶ τὸν μακαριστὸ Πατριάρχη Ρουμανίας Θεόκτιστο. Εἶναι πολὺ συγκινητικὸ νὰ βλέπη κανεὶς κορυφαίους Ἱεράρχες νὰ τιμοῦν ἕναν ἐρημίτη μοναχό.

Ἔξω ἀπὸ τὸ κελλί του ὑπάρχει τὸ ὑπαίθριο ἀρχονταρίκι, ὅπου σὲ πάγκους κάθονταν οἱ προσκυνητὲς καὶ ἐκεῖνος τοὺς μιλοῦσε γιὰ θέματα πνευματικῆς ζωῆς. Καθίσαμε γιὰ λίγο στὸν χῶρο αὐτὸν καὶ συζητήσαμε γιὰ τὸ τί ρόλο παίζουν οἱ Ἅγιοι στὴν ζωή μας, ποιά εἶναι ἡ ἐπιθυμία ποῦ μᾶς κάνει νὰ συναντοῦμε τοὺς Ἁγίους καὶ πῶς ὁ λόγος τους θὰ ἐπηρεάση τὴν ζωή μας.

Κατευθυνθήκαμε στὸ κοιμητήριο τῆς Σκήτης καὶ ψάλαμε τὸ «αἰωνία ἡ μνήμη» καὶ τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» γιὰ τὸν π. Κλεόπα, τὸν Γέροντά του π. Παΐσιο, ἕναν σπουδαῖο ἀσκητή, καὶ τοὺς ἄλλους κεκοιμημένους Πατέρες. Ἡ τυχαία παρουσία ἑνὸς μοναχοῦ καὶ ἡ συζήτηση μαζί του γιὰ τὴν προσωπικότητα τοῦ ὁσίου Παϊσίου ἦταν σημαντική.

Φεύγοντας ἀπὸ τὸ Μοναστήρι μιὰ ἀπρόσμενη συνάντηση μὲ ἕναν νέο μοναχό, συντονισμένο στὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση, ἦταν ἐντυπωσιακή. Ἡ συζήτηση μαζί του γιὰ θέματα πνευματικῆς ζωῆς κέντρισε τὸ ἐνδιαφέρον τῶν προσκυνητῶν. Καταλάβαμε ὅτι τὰ Μοναστήρια καὶ οἱ Σκῆτες δὲν εἶναι ἁπλῶς μουσειακοὶ χῶροι, ἀλλὰ τόποι ποῦ ζοὺν «ζωντανοὶ ὀργανισμοὶ» ποῦ προσεύχονται καὶ ἐνδεχομένως ἀργότερα θὰ ἀναδειχθοῦν μεγάλοι σύγχρονοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως ὁ π. Κλεόπας καὶ πολλοὶ ἄλλοι.

Στὴν συνέχεια πορευθήκαμε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ντραγκομίρνα, τὸ πρῶτο Μοναστήρι ποῦ ἀνακαίνισε ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι στὴν Μολδαβία. Στὴν βιογραφία τοῦ ποῦ ἔγραψε ὁ μαθητής του Μητροφάνης περιγράφονται συγκινητικὲς σκηνὲς ἀπὸ τὴν ζωὴ τῶν μοναχῶν μαζὶ μὲ τὸν Πνευματικό τους Πατέρα ὅσιο Παΐσιο. Γι' αὐτό, ὅταν ὁ Μητροφάνης θυμᾶται τὴν Ἱερὰ Μονή, ἐπαναλαμβάνει: «Ὧ Ντραγκομίρνα, Ντραγκομίρνα, γλυκύτητα καὶ παρηγοριὰ τῶν ψυχῶν μας, θυμᾶμαι τὴ ζωή μας σὲ σένα. Καλύτερα ὅμως νὰ σιωπήσω γιὰ νὰ μὴν γεμίσουν πίκρα οἱ καρδιὲς μᾶς ποῦ σὲ ἔχασαν... Ὧ Ντραγκομίρνα, Ντραγκομίρνα! Ἐμεῖς, γιὰ τὴ ζωὴ ποῦ περάσαμε σὲ ἐσένα, πρέπει νὰ σὲ θυμόμαστε μόνο σὲ γιορτές. Ἐσὺ ἤσουν γιὰ ἐμᾶς παράδεισος ἠδύτητας, ἐσὺ ἤσουν γιὰ ἐμᾶς κῆπος ποῦ γρήγορα ριζώνει κοντὰ σὲ νερὰ καὶ τὰ ἄνθη του ἀναδίδουν διάφορες εὐωδίες καὶ καρπούς. Σὲ ἐσένα εὐωδίαζε μεταξὺ ἀδελφῶν τὸ εὔοσμο διαφόρων ἀρετῶν, σὰν τριαντάφυλλο κατὰ Θεὸν ἀγάπης πρὸς τὸν πατέρα μας καὶ μεταξύ μας, σὰν κρίνο καθαρότητας τῆς συνειδήσεως, σὰν θυμίαμα ἀρωματικὸ εὐωδίαζε ἡ ἀεικίνητη προσευχή, ἡ ὑπακοὴ εὐδοκιμοῦσε μὲ τὴν αὐτοκριτική, ἡ ταπείνωση μὲ τὴν ἀκακία, καὶ βασίλευε ἡ ροὴ τῶν δακρύων ἀπὸ τὰ μάτια τῶν ἀδελφῶν...».

Σήμερα ἡ Ἱερὰ Μονὴ εἶναι γυναικεία, ἐνῷ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ὁσίου ἦταν ἀνδρώα, ἄβατη Μονή. Ὁ Ἱερὸς Ναὸς εἶναι κόσμημα ἐσωτερικὰ καὶ ἐξωτερικὰ καὶ κατὰ τὸ πλεῖστον διατηρεῖται ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ὁσίου Παϊσίου, γιατί ἀργότερα ἔγινε ἡ προσθήκη τοῦ δυτικοῦ τμήματος. Παρατηρεῖ κανεὶς τὸ πῶς «παντρεύθηκαν» ἀρχιτεκτονικὰ ὁ καστρότοιχος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς μὲ τὸ νέο κτήριο, ὅπου βρίσκονται τὰ κελλιὰ τῶν Μοναχῶν.

Τὸ Μουσεῖο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς μέσα στὸ ὁποῖο φυλάσσονται ἀντικείμενα ποῦ συνέλεξε ὁ φιλόκαλος Μητροπολίτης Ἀναστάσιος Κρίμκα εἶναι σημαντικὸ καὶ ἀξιοπρόσεκτο. Βλέπει κανεὶς τὴν ἐκκλησιαστικὴ τέχνη, τὴν εὐαισθησία τῶν καλλιτεχνῶν καὶ τὴν προσπάθεια νὰ ἀφιερώση κανεὶς ὅ,τι καλύτερο στὸν Θεὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία.

3. ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΟΥ ΙΑΣΙΟΥ

Ἡ ἐπίσκεψή μας στὴν Μητρόπολη Μολδαβίας ἦταν προσκυνηματικὴ περιήγηση στὰ ἴχνη τοῦ ὁσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι καὶ γνωριμία μὲ τὸ «πνεῦμα» καὶ τὴν ζωὴ τὴν ὁποία μετέδωσε ὁ μεγάλος αὐτὸς φιλοκαλικὸς Πατέρας. Δὲν προβλεπόταν ὁμιλία καὶ συναντήσεις μὲ Ρουμάνους Χριστιανούς, ὅπως ἔγινε κατὰ τὶς προηγούμενες ἐπισκέψεις. Ὅμως, μιὰ ὁμάδα Ὀρθοδόξων φοιτητῶν τοῦ Ἰασίου, ἐπειδὴ πληροφορήθηκε τὴν παρουσία μου στὴν περιοχὴ καὶ ἐπειδὴ εἶχαν διαβάσει βιβλία μου, ποῦ μεταφράσθηκαν στὴν ρουμανικὴ γλῶσσα, ἐπεδίωξαν μιὰ συνάντηση. Τὸ θέμα τὸ ὁποῖο μοῦ ἔδωσαν νὰ ἀναπτύξω ἦταν «Ἡ ἱεραποστολὴ τῶν νέων στὴν Ἐκκλησία».

Τὸ Πνευματικὸ Κέντρο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μολδαβίας ἦταν κατάμεστο κυρίως ἀπὸ νέους ἀνθρώπους. Τὰ κύρια σημεῖα τῆς ὁμιλίας ἦταν ἡ ἱεραποστολὴ ποῦ ἄσκησε ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, ἀλλὰ καὶ ὁ π. Κλεόπας, οἱ προϋποθέσεις τῆς ἱεραποστολῆς, ποῦ εἶναι ἡ πίστη καὶ ἡ ἀγάπη, τὸ κήρυγμα τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἰσαποστόλων, καθὼς ἐπίσης πῶς μποροῦν νὰ ἐργασθοῦν οἱ νέοι στὴν σημερινὴ ἐποχή, δηλαδὴ πῶς θὰ ζήσουν τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση καὶ πῶς θὰ τὴν μεταδώσουν σὲ αὐτοὺς ποῦ τὴν ἀναζητοῦν.

Τὰ ἐρωτήματα ποῦ ἐτέθησαν ἦταν πολλὰ καὶ ἡ συζήτηση, ποῦ διήρκησε μαζὶ μὲ τὴν ὁμιλία περίπου τρεὶς ὧρες, δὲν μπόρεσε νὰ τὰ ἐξαντλήση καὶ νὰ ἀπαντήση σὲ ὅλα.

Ἡ προσκυνηματικὴ περιήγηση στὰ Μοναστικὰ Κέντρα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μολδαβίας ὅπου ἔζησε ὁ ὅσιος Παΐσιος καὶ μετέδωσε μιὰ δυνατὴ παράδοση, ἡ ὁποία ἀκόμη καὶ σήμερα τρέφει τὸν λαό, ἄφησε σὲ ὅλη τὴν ὁμάδα τῶν προσκυνητῶν μας μιὰ βαθύτατα ἐσωτερικὴ συγκίνηση, ἠρεμία καὶ γαλήνη καὶ θεωρήθηκε μιὰ ἀπὸ τὶς καλύτερες προσκυνηματικὲς περιηγήσεις. Κατὰ τὸ εὐλογημένο αὐτὸ πενθήμερο δόθηκε ἡ δυνατότητα νὰ μυηθοῦμε στὴν ἱστορία τοῦ τόπου, στὴν πνευματικὴ ζωὴ τοῦ ὁσίου Παϊσίου καὶ τῶν μαθητῶν του, ἀλλὰ καὶ στὴν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν ἁγιότητα καὶ τὴν προσευχή. Ὅπως ὅλοι ὁμολόγησαν, τὸ προσκύνημα αὐτὸ ἦταν ἕνας συνδυασμὸς ἱστορίας, θεολογίας καὶ πνευματικότητας.

Αἰσθανόμασταν ὅτι μᾶς παρακολουθοῦσε καὶ μᾶς εὐλογοῦσε ὁ ὅσιος Παΐσιος, γιατί συνέχεια γι' αὐτὸν διαβάζαμε καὶ μιλούσαμε, ἀλλὰ καὶ ὅτι ἐπικοινωνήσαμε πνευματικὰ μὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς διαδόχους του, δηλαδὴ τὸν μακαριστὸ π. Κλεόπα καὶ ἀκούσαμε τὸν λόγο του «νὰ σᾶς φάη ὁ Παράδεισος». Καὶ στὸ τέλος καταλάβαμε ὅτι πρέπει ἐμεῖς σιγά-σιγά νὰ ἀγγίζουμε τὴν αἰωνιότητα καὶ νὰ τρῶμε ὀλίγον κατ' ὀλίγον «κομμάτια» τοῦ Παραδείσου. Ἔτσι μποροῦμε νὰ αἰσθανθοῦμε τὴν παρουσία μας μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ καταλάβουμε τοὺς μεγάλους θησαυροὺς ποῦ ἔχει καὶ νὰ ζήσουμε τὴν μητρική της θαλπωρή.