Ἐπίκαιροι Σχολιασμοὶ: Στρουθοκαμηλίζουμε, ὅπως ὁ Ἀδὰμ μετὰ τὴν πτώση

Πρωτοπρεσβύτερου π. Θωμᾶ Βαμβίνη

Ὁ γνωστὸς θεωρητικὸς φυσικὸς Στίβεν Χόκινγκ, στὸ τελευταῖο βιβλίο τοῦ μὲ τίτλο «The Grand Desing» («Ὁ μεγάλος σχεδιασμὸς») δογμάτισε: Δὲν ὑπάρχει χῶρος γιὰ θεοὺς ἢ δαίμονες στὴ διαφέντευση τοῦ Σύμπαντος μέσα στὸ ὁποῖο ὑπάρχουμε. Δὲν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ παρέμβαση μιᾶς ὑπερφυσικῆς ὀντότητας, ἑνὸς θεοῦ γιὰ τὴν δημιουργία του.

Αὐτὸ τὸ δόγμα τοῦ Χόκινγκ προβλήθηκε ἀπὸ τὰ Μ.Μ.Ε. σὰν μιὰ ἀπὸ τὶς σημαντικότερες εἰδήσεις, σὰν νὰ ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ σπουδαία ἀνακάλυψη ποῦ βελτιώνει τὴν ζωὴ τοῦ ταλαίπωρου κόσμου.

Ὅμως ὁ Χόκινγκ οὐσιαστικὰ δὲν εἶπε τίποτε καινούργιο. Ἐπιβεβαίωσε μόνο τὴν ἀδυναμία τῶν θεωρητικῶν φυσικῶν νὰ βροὺν μιὰ ἑνιαία θεωρία ποῦ νὰ ἐξηγῆ τὴν γένεση καὶ λειτουργία τοῦ Σύμπαντος. Τὸ ὅτι ἡ εἰδησεογραφία ἐπικεντρώθηκε στὴν ἄποψή του γιὰ τοὺς «θεοὺς» καὶ τοὺς «δαίμονες», εἶναι θέμα ψυχολογικῆς καὶ θεολογικῆς ἀνάλυσης. Πρέπει νὰ ἐπισημανθῇ ὅμως ὅτι ἡ μονομερὴς προβολὴ τῆς ἀθεϊστικῆς του ὑπόθεσης (διότι δὲν πρόκειται γιὰ πειραματικὴ ἀπόδειξη, ἀφοῦ κάτι τέτοιο εἶναι ἀνέφικτο) ὑποβιβάζει πολὺ τὸ ἐπιστημονικὸ κομμάτι τῆς ἐργασίας του, τὴν διατύπωση δηλαδὴ τῆς «Μ-θεωρίας», στὴν ὁποία, σύμφωνα μὲ τὴν ἐφημερίδα Καθημερινὴ (3.9.2010), ὑποστηρίζεται ὅτι «δὲν φαίνεται νὰ ὑπάρχη καμία "θεωρία τοῦ παντὸς" ποῦ θὰ ἐξηγήση τὸ κάθε τί ὑπὸ ἑνιαία μορφή. Μὲ ἄλλα λόγια, τὸ θεωρούμενο "Ἅγιο Δισκοπότηρο" τῆς Κοσμολογίας καὶ τῆς Φυσικῆς μᾶλλον δὲν θὰ βρεθῇ ποτέ, παρὰ τὶς συνεχεῖς προσπάθειες τόσων καὶ τόσων ἐπιστημόνων». Ὁ Χόκινγκ, σύμφωνα μὲ τὴν Καθημερινή, ἔχει τὴν ἄποψη «ὅτι ἡ ἐπιστήμη τὸ καλύτερο ποῦ μπορεῖ νὰ προσφέρη, εἶναι ἁπλῶς νὰ ἀνοίξη πολλὰ καὶ παράλληλα «παράθυρα» σὲ μιὰ ἄπιαστη κοινὴ πραγματικότητα, ἀπὸ τὰ ὁποία ὅμως δὲν εἶναι τὸ ἕνα πιὸ "ἀληθινὸ" ἀπὸ τὰ ἄλλα».

Ἡ πραγματικότητα χαρακτηρίζεται «ἄπιαστη», μὲ πιθανότητα νὰ περιγραφή –ἐννοεῖται, ὡς ἄπιαστη, μερικῶς– μόνο ἀπὸ τὴν θέα ποῦ μᾶς δίνουν πολλὰ παράλληλα «παράθυρα», ποῦ εἶναι οἱ διάφορες, μὴ συνδεόμενες μεταξύ τους, ἐπιστημονικὲς θεωρίες, οἱ ὁποῖες μέχρι σήμερα διατυπώθηκαν. Στὰ παράθυρα αὐτὰ βέβαια δὲν περιλαμβάνει ὁ Χόκινγκ τὴν θεολογικὴ Χριστιανικὴ ἑρμηνεία τῆς Δημιουργίας, ἡ ὁποία δίνει στοὺς «κεκαθαρμένους» στὴν διάνοια καὶ στὴν καρδιὰ τὴν δυνατότητα νὰ βλέπουν ὄχι μόνον τοὺς ἐξωγήινους κόσμους, ἀλλὰ καὶ τοὺς «ἐξωσυμπαντικούς», νὰ ἔχουν, ἐπίσης, θέαση τῆς ἐνδοκοσμικὴς πραγματικότητας μὲ ὀφθαλμοὺς ἐνδυναμωμένους μὲ ὀπτικὴ δύναμη ὑπερκόσμια καὶ προκόσμια. Ἡ ὀπτικὴ αὐτὴ δύναμη, ἐμπειρικὰ ἀποδεδειγμένη, εἶναι προκόσμια, διότι δὲν εἶναι κτίσμα, ὕλη σὲ μορφὴ μάζας ἢ ἐνέργειας, ἀλλὰ εἶναι ἡ φωτιστικὴ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία ὡς φυσικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ὑπῆρχε «πρὸ πάντων τῶν αἰώνων», πρὶν δηλαδὴ καὶ ἀπὸ τὴν «μεγάλη ἔκρηξη».

Αὐτὰ ὅμως εἶναι «θεολογικὰ πράγματα», ἀσυμβίβαστα μὲ τὴν ὑπεροψία τοῦ φυσικοῦ ἐπιστήμονα, ποῦ δὲν τόλμησε νὰ βγὴ ἔξω ἀπὸ τὸν κλοιὸ τῶν θεωριῶν του, ἂν καὶ αὐτὰ τὰ «θεολογικὰ» εἶναι ἐμπειρικῶς ἀποδεδειγμένα καὶ πειραματικῶς ἐπαληθεύσιμα. Τὸ πιὸ σημαντικὸ ὅμως εἶναι ὅτι μέσα ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς «θεολογικοὺς δρόμους» δὲν φθάνει ὁ ἄνθρωπος μόνο στὴν ὑπερλογικὴ γνώση τῶν πάντων, στὴν πνευματικὴ γνώση τῶν «λόγων τῆς δημιουργίας», ἀλλὰ σ’ αὐτὴν τὴν διαδικασία τῆς γνώσεως ἐνεργοποιεῖται ὁλόκληρος ὁ ἑαυτός του, ψυχή τε καὶ σώματι. Δὲν ἀφορᾶ, δηλαδή, ἕνα κομμάτι μονάχα τοῦ ἀνθρώπου, τὴν λογική του, ἀλλὰ καὶ τὸ συναίσθημα, τὴν ἐπιθυμία, τὸν θυμό, -"τὸν κρυπτὸ τῆς καρδίας ἄνθρωπο"- , τὸν νοῦ καὶ σῶμα του, σύνολη, δηλαδή, τὴν ψυχοσωματικὴ συγκρότησή του.

Ὁ Χόκινγκ ἀπέκαμε ψάχνοντας τὴν «θεωρία τῶν πάντων» μὲ ἕνα κομμάτι μόνο τοῦ ἑαυτοῦ του, τὴν ἰσχυρὴ ἀνθρώπινη λογική του. Μιὰ «θεωρία τῶν πάντων» ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθῇ χωρὶς τὴν συμμετοχὴ ὁλόκληρου τοῦ ἀνθρώπου, καὶ μάλιστα προσανατολισμένου σωστὰ στὴν θεολογική του προοπτική. Αὐτὸ γνωρίζουμε οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, βλέποντας τὴν Δημιουργία μέσα ἀπὸ τὸ ἀποκαλυπτικὸ παράθυρο τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ.

Ὁ Χόκινγκ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἀθεϊστὲς θεωρητικοὶ φυσικοί, μπορεῖ νὰ διατείνονται ὅτι δὲν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ παρέμβαση μιᾶς ὑπερφυσικῆς ὀντότητας, ἑνὸς θεοῦ γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ κόσμου, ὅμως ἀναγκάζονται –προκειμένου νὰ μὴν θεολογήσουν χριστιανικά– νὰ διατυπώσουν ἀπόψεις ποῦ φεύγουν ἔξω ἀπὸ τὰ ὅρια τῆς κλασικῆς ἐπιστήμης καὶ μοιάζουν μὲ μιὰ σύγχρονη παρα-ἐπιστημονικὴ μορφὴ εἰδωλολατρίας.

Γιὰ νὰ μὴ θεωρηθῇ ὅτι λέμε δικά μας πράγματα, καταγράφουμε τὶς ἀπόψεις τοῦ ἀστροφυσικοῦ Τζὸν Γκρίμπιν, ὁ ὁποῖος σύμφωνα πάλι μὲ τὸ δημοσίευμα τῆς Καθημερινῆς, πάει ἕνα βῆμα παραπέρα ἀπὸ τὸν Χόκινγκ. Ὁ Τζὸν Γκρίμπιν, λοιπόν, «ὑποστηρίζει ὅτι τὸ σύμπαν μας εἶναι πολὺ πιθανὸ νὰ ἀποτελῇ πράγματι προϊὸν "ἔξυπνου σχεδιασμοῦ", ὄχι ὅμως ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἀπὸ κάποιον πολὺ προηγμένο ἐξωγήινο -ἢ μᾶλλον ἐξωσυμπαντικό- πολιτισμό».

Ὁ Γκρίμπιν δὲν μπορεῖ νὰ ἀρνηθῇ τὸν «ἔξυπνο σχεδιασμό», οὔτε μπορεῖ νὰ ἀρνηθῇ τὴν «ἐξωσυμπαντικὴ» λογικὴ αἰτία, ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ δεχθῇ ὡς δημιουργὸ τὸν Θεὸ τῆς Χριστιανικῆς ἀποκαλύψεως, γι’ αὐτὸ φτιάχνει τὴν δική του κοσμολογία, ποῦ προσιδιάζει στὴν εἰδωλολατρικὴ κοσμολογία αἱρετικῶν πρωτοχριστιανικῶν ὁμάδων. Δημιουργὸς δὲν εἶναι ὁ ἀπερινόητος Θεός, ὁ τρισυπόστατος Θεός, ποῦ εἶναι φῶς, ζωή, ἀγάπη καὶ ταπείνωση, ἀλλὰ κάποιο κτίσμα, κάποιος λίγο πιὸ προηγμένος ἀπὸ ἐμᾶς πολιτισμός.

Ὁ Τζὸν Γκρίμπιν σὲ ἄρθρο του στὴν βρετανικὴ ἐφημερίδα Τέλεγκραφ ὑποστηρίζει ὅτι, «φαντάζει πλέον πιὸ ἐφικτὴ ἡ πιθανότητα τὸ σύμπαν μας (καὶ μαζὶ μὲ αὐτὸ πολλὰ ἄλλα παράλληλα σύμπαντα) νὰ ἔχη δημιουργηθῇ ἀπὸ ὄντα πολὺ ὅμοια μὲ μᾶς, χρησιμοποιῶντας τεχνολογία ὄχι πολὺ πιὸ προηγμένη ἀπὸ τὴ δική μας, ἡ ὁποία ἤδη εἶναι διαθέσιμη στοὺς ἐπιστήμονες». Ἰσχυρίζεται ὅτι «ἀκριβῶς μπορεῖ νὰ συνέβη μὲ τὴν Μεγάλη Ἔκρηξη (Big Bang) ποῦ δημιούργησε τὸ δικό μας σύμπαν πρὶν ἀπὸ δισεκατομμύρια χρόνια. Ἡ Ἔκρηξη δὲν ἔγινε μόνη της οὔτε ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἦταν δημιούργημα ἑνὸς προηγμένου πολιτισμοῦ κοσμικῶν ὄντων (κυριολεκτικὰ ἐξωσυμπαντικῶν καὶ ὄχι ἁπλῶς ἐξωγήινων)»

Γιὰ νὰ μὴ δεχθῇ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ ζωντανοῦ Θεοῦ, ἐπινοεῖ ἐξωσυμπαντικὰ ὄντα, τὰ ὁποία θεωρεῖ δημιουργοὺς τοῦ Σύμπαντός μας. Δὲν ἀποδεικνύει τὴν ὕπαρξή τους, ἁπλῶς τὴν ὑποθέτει ἢ θέλει νὰ πιστεύη ὅτι ὑπάρχουν.

Σὲ συμφωνία μὲ τὸν Γκρίμπιν ὁ Χόκινγκ μιλάει κι αὐτὸς γιὰ πολλὰ σύμπαντα, ποῦ δίνουν μιὰ δυνατότητα ὑπεκφυγῆς ἀπὸ τὴν θεολογικὴ θεώρηση τῆς Δημιουργίας. Ἀντιγράφουμε κάποια ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ νέο βιβλίο του, ὅπως δημοσιεύτηκαν στὴν ἐφημερίδα Τὸ Βῆμα (10.10.2010):

«...Τὸ Σύμπαν μᾶς δὲν εἶναι τὸ μοναδικὸ σύμπαν. Μιὰ πληθώρα ἀπὸ σύμπαντα δημιουργήθηκαν ἀπὸ τὸ τίποτα. Ἡ δημιουργία τους δὲν προϋποθέτει τὴν παρέμβαση μιᾶς ὑπερφυσικῆς ὀντότητας, ἑνὸς θεοῦ. Ἀντίθετα, τὰ πολλαπλᾶ αὐτὰ σύμπαντα ἀναδύονται μὲ φυσικὸ τρόπο σύμφωνα μὲ τοὺς νόμους τῆς Φύσης... Ἂν θέλουμε νὰ κατανοήσουμε τὸ Σύμπαν μέχρι καὶ τὰ βαθύτερα ἐπίπεδά του, δὲν ἀρκεῖ νὰ γνωρίσουμε μόνο τὸ πῶς συμπεριφέρεται, ἀλλὰ καὶ τὸ γιατί: Γιατί ὑπάρχει κάτι ἀντὶ γιὰ τὸ τίποτα; Γιατί ὑπάρχουμε ἐμεῖς; Γιατί αὐτὸ τὸ σύνολο νόμων καὶ ὄχι κάποιο ἄλλο;». Ὁ Χόκινγκ ἰσχυρίζεται «ὅτι μποροῦμε νὰ ἀπαντήσουμε σὲ αὐτὰ τὰ ἐρωτήματα χωρὶς νὰ ξεστρατίσουμε ἀπὸ τὸ βασίλειο τῆς ἐπιστήμης καὶ χωρὶς νὰ χρειάζεται νὰ ἐπικαλούμαστε ὁποιοδήποτε θεϊκὸ ὅν.

Στὴν πορεία αἰώνων ἀναζήτησης διαπιστώσαμε ὅτι τὸ Σύμπαν μας διέπεται ἀπὸ σταθεροὺς νόμους... Οἱ νόμοι αὐτοὶ πρέπει νὰ ἰσχύουν παντοῦ καὶ πάντα• διαφορετικὰ δὲν εἶναι νόμοι. Δὲν ὑπάρχει χῶρος γιὰ ἐξαιρέσεις ἢ θαύματα».

Ἐδῶ ἔχουμε τὴν θεοποίηση τῶν νόμων τῆς Φυσικῆς. Ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ δίνεται στοὺς "νόμους" ποῦ διαπίστωσαν οἱ ἐπιστήμονες ἐρευνῶντας τὴν κτίση. Αὐτὲς οἱ "διαπιστώσεις" προβάλλονται ὡς οἱ ἄναρχοι δημιουργοὶ τοῦ Σύμπαντος, ἀπρόσωποι, ψυχροί, χωρὶς ἀγάπη. Ὁ Χόκινγκ δὲν ἀφήνει τὴν σκέψη του νὰ «ξεστρατίση» πρὸς τὸ «βασίλειο» τῆς προσωπικῆς σχέσης καὶ τῆς ἀγάπης.

Ὁ Χόκινγκ εἰσάγει τὴν ἐπιστήμη στὴν μεταφυσική. Τὴν ἁπλώνει σὲ περιοχὲς ποῦ βρίσκονται ἔξω ἀπὸ τὸ ἐπιστητό της. Ἔτσι, φιλοσοφεῖ καὶ θεολογεῖ καταργῶντας τὴν φιλοσοφία καὶ τὴν θεολογία. Γι’ αὐτὸν ὑπάρχει μόνον ἡ ἐπιστήμη, ὅπως φυσικὰ τὴν ἐννοεῖ ὁ ἴδιος.

Ὅλα αὐτὰ δείχνουν τὴν ἀτολμία μας –ὅταν διακατεχόμαστε ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια τοῦ λογισμοῦ μας– νὰ σταθοῦμε ἀνοικτοὶ καὶ εἰλικρινεῖς μπροστὰ στὴν «ἐξωσυμπαντικὴ» προσωπικὴ ἀρχὴ τοῦ παντός, στὸν Ἔνσαρκο Λόγο τοῦ Θεοῦ. Κρυβόμαστε ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν παντεπόπτη Θεό, στρουθοκαμηλίζοντας, ὅπως ὁ Ἀδὰμ μετὰ τὴν πτώση του στὸν Παράδεισο.