Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνὸς: Όσιος Ιωαννίκιος ο μέγας ο εν Ολύμπω 4 Νοεμβρίου

Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ο όσιος Ιωαννίκιος γεννήθηκε στήν Βιθυνία τό 740 μ. Χ. από γονείς ευσεβείς, τόν Μυριτρίκη καί τήν Αναστασώ, οι οποίοι τόν ανέθρεψαν «εν παιδεία καί νουθεσία Κυρίου». Στρατεύθηκε τήν εποχή πού εμαίνετο ο αγώνας τών εικονομάχων εναντίον τών ιερών εικόνων καί παρασύρθηκε στήν πλάνη τής εικονομαχίας. Όταν, όμως, απολύθηκε από τίς τάξεις τού στρατού κατάλαβε τό σφάλμα του, μετανόησε ειλικρινά, καί μάλιστα έγινε διαπρύσιος κήρυκας καί ομολογητής τής Ορθοδόξου Πίστεως.

Ο όσιος Ιωαννίκιος αρνήθηκε τήν επίγεια δόξα, τήν οποία μπορούσε νά απολαύση, καί αφιερώθηκε στόν Θεό. Έγινε μοναχός στόν Όλυμπο καί μέ τήν Χάρη τού Θεού καί τόν προσωπικό του αγώνα «έλαμψε στήν γή σάν άδυτο άστρο», όπως ψάλλει ο ιερός Υμνογράφος, ο οποίος μάλιστα τόν παρομοιάζει μέ τόν Προφήτη Μωϋσή τόν Θεόπτη, επειδή αξιώθηκε, όπως εκείνος, νά ακούση τήν φωνή τού Θεού καί νά συνομιλήση μαζί Του. Επίσης, τόν αποκαλεί ισάγγελο καί ταμείο δωρημάτων τού Αγίου Πνεύματος. Πράγματι, ο όσιος Ιωαννίκιος υπήρξε μέγας καί δικαίως η Εκκλησία τού έδωσε τόν σπάνιο καί τιμητικό αυτόν τίτλο.

«Ετελειώθη εν ειρήνη» στήν Ιερά Μονή Αντιδίου σέ ηλικία 94 ετών.

Ο βίος καί η πολιτεία του μάς δίνουν τήν αφορμή νά τονίσουμε τά ακόλουθα:

Πρώτον. Τό νά παρασυρθή κανείς σέ πλάνη, ιδιαίτερα κατά τήν περίοδο τής νεότητάς του, θά μπορούσε νά τό χαρακτηρίση κανείς ανθρώπινο. Τό νά επιμένη, όμως, αμετανόητα στήν πλάνη του αυτό είναι δαιμονικό, επειδή οι δαίμονες, λόγω τής υπερηφάνειάς τους, δέν μετανοούν καί γι’ αυτό δέν διορθώνονται. Η μετάνοια τού πλανεμένου καί η επιστροφή του στήν Εκκλησία είναι έργο τής Πρόνοιας τού Θεού, συνδέεται όμως άμεσα καί μέ τήν δική του προαίρεση, επειδή ο άνθρωπος είναι προικισμένος μέ τό χάρισμα τής ελευθερίας, τό οποίο ο Θεός πού τού τό έδωσε δέν τό παραβιάζει. Ο καλοπροαίρετος άνθρωπος αργά ή γρήγορα θά βρή τόν δρόμο του, επειδή αναζητεί ταπεινά τήν αλήθεια καί ανταποκρίνεται θετικά στήν Χάρη τού Θεού. Όποιος, όμως, δέν έχει αγαθή προαίρεση αυτός δέν είναι εύκολο νά θεραπευθή, δηλαδή νά παραδεχθή τήν πλάνη του καί νά μετανοήση, έστω καί άν ενδόμυχα αντιλαμβάνεται ότι είναι πλανεμένος, επειδή είναι υπερήφανος.

Πρέπει στό σημείο αυτό νά τονισθή ότι τά βιώματα τά οποία έχει κανείς μέσα στήν Εκκλησία από τήν παιδική του ηλικία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στήν διαφύλαξη τής πνευματικής υγείας, η οποία απειλείται από τήν πλάνη, καθώς καί από άλλες πνευματικές ασθένειες, επειδή αποτελούν γερά πνευματικά θεμέλια επάνω στά οποία οικοδομείται η ανθρώπινη προσωπικότητα, αλλά καί ισχυρά πνευματικά αντισώματα. Καί όπως συμβαίνει μέ τόν υγιή σωματικό οργανισμό, δηλαδή όταν προσβληθή από κάποιον ιό τόν καταπολεμά μέ σθένος καί προσπαθεί νά τόν αποβάλη ως ένα ξένο σώμα τό οποίο τόν μολύνει καί τού προκαλεί σοβαρές παρενέργειες, τό ίδιο γίνεται καί μέ τόν υγιή πνευματικό οργανισμό, ο οποίος, όταν διαθέτη ισχυρά πνευματικά αντισώματα, καταπολεμά τήν όποια πνευματική ασθένεια. Ενώ στήν αντίθετη περίπτωση, τό δηλητήριο εισχωρεί βαθειά στόν πνευματικό οργανισμό καί τόν μολύνει, κάποτε σέ τόσο μεγάλο βαθμό, ούτως ώστε η απελευθέρωση από τήν πλάνη νά καθίσταται από δυσκαλοκατόρθωτη έως αδύνατη.

Έχει τονισθή από τούς Πατέρας τής Εκκλησίας, αλλά καί από σύγχρονους παιδαγωγούς καί κοινωνιολόγους, ότι σπουδαίο ρόλο στήν ζωή τών παιδιών καί στήν μετέπειτα εξέλιξή τους διαδραματίζει όχι μόνον ο τρόπος ανατροφής τους, αλλά καί η συναναστροφή τους στό κοινωνικό τους περιβάλλον, όπως είναι η γειτονιά, τό σχολείο, ο στρατός κλ.π. Είναι γνωστές, άλλωστε οι παροιμίες: «Πές μου μέ ποιόν πάς, νά σού πώ ποιός είσαι» καί «πές μου τήν συντροφιά σου, νά σού πώ τήν ανθρωπιά σου». Επομένως, χρειάζεται προσοχή στήν επιλογή τών φίλων, τών συνεργατών, καί γενικότερα στήν αντιμετώπιση τής συμπεριφοράς τών ανθρώπων, επειδή οι αιρετικοί πάντοτε καραδοκούν καί προσπαθούν μέ κάθε τρόπο νά παρασύρουν τούς αδύνατους στήν πίστη.

Ο άνθρωπος από τήν φύση του είναι μιμητικό όν καί επηρεάζεται από τό περιβάλλον του, ιδιαίτερα δέ κατά τήν περίοδο τής εφηβικής καί νεανικής του ηλικίας. Αυτό πού μπορούν νά κάνουν οι γονείς, όσο έχουν κοντά τους τά παιδιά τους, είναι νά διδάξουν σέ αυτά τό πώς θά επιλέγουν τούς φίλους τους καί θά προσέχουν τίς συναναναστροφές τους, παράλληλα, βέβαια, μέ τήν προσευχή πού θά πρέπει νά κάνουν γι’ αυτά. Αλλά καί όταν αργότερα απομακρυνθούν από τό σπίτι, θά πρέπει νά συνεχίσουν νά τά σκεπάζουν μέ τήν προσευχή τους, αφού η προσευχή τών γονέων, επειδή γίνεται μέ πόνο καί αγάπη, έχει θαυμαστά αποτελέσματα.

Δεύτερον. Ο άνθρωπος πού αγωνίζεται νά ζή σύμφωνα μέ τίς εντολές τού Θεού επισκιάζεται από τήν άκτιστη θεία Χάρη, η οποία σάν πανοπλία τόν προφυλάσσει από τίς επιθέσεις τών δαιμόνων, τών εχθρών τής ανθρωπίνης σωτηρίας. Χωρίς αυτήν τήν πανοπλία ο άνθρωπος είναι εκτεθειμένος στίς επιθέσεις τών δαιμόνων, οι οποίοι, όταν τόν βλέπουν ανοχύρωτο, τόν κάνουν υποχείριό τους καί τόν οδηγούν στήν πλάνη. Επομένως, χρειάζεται νήψη, εγρήγορση καί συνεχής αγώνας γιά τήν βίωση τών θείων εντολών, ούτως ώστε νά γίνη κανείς πνευματικός άνθρωπος, δηλαδή, νά γίνη κατοικητήριο τού Αγίου Πνεύματος. Επειδή, πνευματικός άνθρωπος δέν είναι ο διανοούμενος, ο καλλιτέχνης κ.λ.π., όπως νομίζουν πολλοί, αλλά «πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός, μέσα στόν οποίο ενεργεί τό Άγιο Πνεύμα», όπως λέγει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο οποίος τονίζει ότι «όσοι αμαρτάνουν είναι αιχμάλωτοι τών δαιμόνων». Καί ότι «συνετός καί φρόνιμος είναι αυτός πού ασχολείται μέ τήν προσωπική του σωτηρία», επειδή αυτός «πού αγνοεί ή παραμελεί ή δέν καταλαβαίνει τήν σωτηρία του» είναι ασύνετος, «έστω κι άν πολλοί, πού βρίσκονται σέ πλάνη, τόν θεωρούν φρόνιμο».

Τό ταπεινό φρόνημα καί η σύνεση, πού προϋποθέτουν τήν κατά Θεόν πολιτεία, προφυλάσσουν από τήν πλάνη καί καθιστούν τόν άνθρωπο αληθινά πνευματικό, επειδή τότε μέσα σέ αυτόν ενεργεί τό Άγιο Πνεύμα, τό οποίο τόν μεταβάλλει σέ ταμείο τών δωρημάτων Του.