Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνὸς: Ὅσιος Χριστόδουλος ὁ ἐν Πάτμῳ 16 Μαρτίου

Πρώτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ὅσιος Χριστόδουλος, κατὰ κόσμον Ἰωάννης, γεννήθηκε τὸ 1020 στὴν Νίκαια τῆς Βιθυνίας ἀπὸ εὐλαβέστατους γονεῖς, τὸν Θεόδωρο καὶ τὴν Ἄννα. Ἀγαποῦσε πολὺ τὴν μελέτη καὶ προόδευσε πολὺ στὰ γράμματα. Ἔγινε μοναχὸς καὶ κατὰ τὴν κουρά του ἔλαβε τὸ ὄνομα Χριστόδουλος. Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν συνδρομὴ τοῦ αὐτοκράτορα Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ (1081-1118), ἔγινε κτίτορας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου στὴν Πάτμο, ὅπου ἀσκήθηκε γιὰ ἀρκετὰ χρόνια. Οἱ συχνὲς ἐπιδρομές, ὅμως, τῶν Ἀράβων τὸν ἀνάγκασαν νὰ τὴν ἐγκαταλείψη καὶ νὰ μεταβῇ στὴν Εὔβοια. Μακριὰ λοιπὸν ἀπὸ τὴν Μονή του ἔζησε τὰ τελευταία ἑπτὰ ἢ ὀκτὼ χρόνια τῆς ζωῆς του καὶ ἐκοιμήθη εἰρηνικὰ τὸ 1101. Ἀργότερα τὸ ἱερὸ λείψανό του μετακομίσθηκε στὴν Πάτμο, ὅπου παραμένει μέχρι σήμερα στὸ Μοναστήρι τὸ ὁποῖο ἔκτισε καὶ μέσα στὸ ὁποῖο γεύθηκε τοὺς γλυκύτατους καρποὺς τῆς ὀρθόδοξης πνευματικῆς ζωῆς.

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία του μᾶς δίνουν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα:

Πρῶτον. Ἡ μελέτη ἔχει ταυτισθῇ ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων μὲ τὴν πρόοδο καὶ ἡ μόρφωση εἶναι αὐτὸ ποῦ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ξεχωρίζη ἀπὸ τὰ ζῶα. Βεβαίως, ἡ μόρφωση δὲν ἔχει νὰ κάνη ἁπλῶς μὲ τὴν συσσώρευση γνώσεων, ἀλλὰ κυρίως μὲ τὴν ἀπόκτηση τῆς κατάλληλης παιδείας, ποῦ καταξιώνει τὸ ἀνθρώπινο εἶδος. Ἡ λέξη παιδεία παράγεται ἀπὸ τὸ ρῆμα παιδεύω, ποῦ σημαίνει ἐκπαιδεύω, μορφώνω, καὶ συνδέεται μὲ τὸν τρόπο ζωῆς καὶ συμπεριφορᾶς τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τῶν συναθρώπων του, καθὼς καὶ μὲ τὸν τρόπο ἀντιμετωπίσεως τῶν διαφόρων προβλημάτων ποῦ ἀναφύονται καθημερινὰ στὴν ζωή του. Μὲ ἄλλα λόγια ἡ παιδεία εἶναι στάση ζωῆς.

Ἔχει λεχθῇ ὅτι τὸ καλὸ βιβλίο εἶναι ὁ πιὸ πιστὸς φίλος τοῦ ἀνθρώπου, ἐπειδὴ τὸν συντροφεύει, τὸν ἐνημερώνει καὶ τὸν ὠφελεῖ. Πράγματι ἔτσι συμβαίνει μὲ τὰ σοβαρὰ βιβλία, ἰδιαίτερα δὲ αὐτὸ γίνεται μὲ τὰ θεόπνευστα βιβλία τῶν Ἁγίων, τὰ ὁποῖα δὲν παρέχουν μόνο γνώσεις, ἀλλὰ κυρίως τρέφουν, δροσίζουν καὶ ξεκουράζουν τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ εἶναι πνευματικὴ τροφὴ καὶ πνευματικὸ πιοτό. Ὅταν κανεὶς τὰ μελετᾶ μὲ ταπείνωση καὶ κυρίως μὲ διάθεση νὰ ἐφαρμόση στὴν ζωὴ τοῦ τὰ παραγγέλματα τῶν Ἁγίων, ποῦ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ὑπόδειξη τοῦ τρόπου βιώσεως τῶν Θείων ἐντολῶν, τότε ὠφελεῖται, στηρίζεται καὶ παρηγορεῖται ἀληθινά. Ἐπίσης γίνεται δημιουργικὸς στὴν ζωή του, ἐπειδὴ οἱ βίοι καὶ οἱ λόγοι τῶν Ἁγίων δημιουργοῦν ἔμπνευση, καθὼς καὶ διάθεση γιὰ προσευχή.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος παραγγέλει στὸν μαθητή του ἅγιο Τιμόθεο, Ἐπίσκοπο Ἐφέσου, νὰ μελετᾶ τὶς θεῖες Γραφὲς καὶ νὰ ζὴ σύμφωνα μὲ αὐτὲς γιὰ νὰ προκόψη στὴν ζωή του. Γράφει: «ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι, ἵνα σου ἡ προκοπὴ φανερὰ ἢ ἐν πᾶσιν» (Α' Τίμ. δ', 15). Ἀλλὰ καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει τὰ ἑξῆς χαρακτηριστικά: «μεγίστη ὁδὸς πρὸς τὴν τοῦ καθήκοντος εὕρεσιν, ἡ μελέτη τῶν θεοπνεύστων γραφῶν». Δηλαδή, ἡ μελέτη τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν ἀποτελεῖ μεγίστη ὁδὸ πρὸς τὴν εὕρεση τοῦ καθήκοντος. Καὶ ὁ λόγος αὐτὸς εἶναι ἴσως τόσο ἐπίκαιρος στὶς μέρες μας ὅσο ποτὲ ἄλλοτε, ἐπειδὴ σήμερα ὅλοι ὁμιλοῦν καὶ ἀγωνίζονται μὲ κάθε τρόπο γιὰ τὰ δικαιώματά τους, σπάνια ὅμως γίνεται λόγος γιὰ τὰ καθήκοντα τοῦ καθενὸς ἔναντι τοῦ ἑαυτοῦ του, τῆς οἰκογενείας του καὶ γενικότερα ἔναντι τῆς κοινωνίας. Τὸ ἀτομικὸ δικαίωμα ἀπορρέει ἀπὸ τὴν φιλαυτία, ἐνῷ τὸ καθῆκον συνδέεται μὲ τὴν αὐθεντικὴ ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι ταυτόσημη τῆς θυσίας. Π. χ. ἡ μάνα ποῦ ἀγαπᾶ ἀληθινὰ τὰ παιδιά της ἀπεμπολεῖ καὶ θυσιάζει ὅλα τὰ δικαιώματά της στὸν βωμὸ τῆς ἀγάπης. Μάλιστα, αἰθάνεται χαρὰ νὰ τὰ ὑπηρετῇ, ἀλλὰ καὶ ἐσωτερικὴ πληρότητα καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸ αἰσθανθῇ κάθε ἄνθρωπος ποῦ ἀγαπᾶ ἀνιδιοτελῶς, ἀφοῦ ἄλλωστε ὅλοι ἔχουμε δικαίωμα στὴν ἀγάπη. Ὅταν κανεὶς δὲν ἀγαπᾶ, τότε ψάχνει νὰ βρὴ τὸ δίκιο του, ἐνῷ ὅταν ἀγαπᾶ, ἀπεμπολεῖ ὅλα τὰ δικαιώματά του χάριν τοῦ ἀγαπωμένου προσώπου, ἀφοῦ ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη εἶναι ταυτόσημη τῆς θυσίας.

Ἑπομένως, ἡ μελέτη τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν, δηλαδὴ τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων, καθὼς καὶ τῶν βίων τῶν Ἁγίων, τρέφει καὶ δροσίζει τὴν ψυχή, δημιουργεῖ ἔμπνευση, ἀλλὰ καὶ ὁδηγεῖ στὴν εὕρεση τῆς ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης.

Δεύτερον. Ἡ παροῦσα ζωὴ ὁμοιάζει μὲ τὸ ἀνοικτὸ πέλαγος, τὸ ὁποῖο τὸν περισσότερο καιρὸ εἶναι φουρτουνιασμένο μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ταλαιπωροῦνται οἱ ταξιδιῶτες, οἱ ὁποῖοι ὅμως μετὰ τὴν θαλασσοταραχὴ χαίρονται περισσότερο τὴν περίοδο τῆς γαλήνης του. Πράγματι, οἱ ἀντιξοότητες καὶ οἱ δυσκολίες τῆς παρούσης ζωῆς εἶναι πολλὲς καὶ καθημερινὲς μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀποκάμνη κανεὶς καὶ μάλιστα κάποιες φορὲς νὰ ἀπελπίζεται. Ὅταν, ὅμως, γνωρίζη τὸν τρόπο νὰ τὶς ξεπερνᾶ μὲ τὴν δύναμη τῆς πνευματικῆς ἀνδρείας, τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς καὶ τῆς ἀπόλυτης ἐμπιστοσύνης στὴν πρόνοια καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τότε χαίρεται καὶ ἀπολαμβάνει περισσότερο τὴν γαλήνη ποῦ τὶς ἀκολουθεῖ.

Εἶναι γεγονὸς ὅτι στὴν ζωὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου ἔρχονται κατὰ καιροὺς διάφοροι πειρασμοὶ ποῦ τοῦ δημιουργοῦν θλίψη, ἀγωνία καὶ πόνο, μάλιστα δὲ κάποιες φορὲς εἶναι τόσο δυνατὸς ὁ πόνος ποῦ νιώθει κανεὶς ὅτι ἦλθαν τὰ πάνω κάτω καὶ ἀκόμη ὅτι ὅλο τὸ σύμπαν ἐπαναστάτησε ἐναντίον του. Ἰδιαίτερα ὅταν ξεριζώνεται ἀπὸ τὸν τόπο τοῦ καὶ περιφέρεται ἐδῶ καὶ κεί, «τόπον ἐκ τόπου συνεχῶς διαμείβων», μέχρι νὰ βρὴ κάπου νὰ κατασταλάξη σὰν ξένος μέσα στοὺς ξένους. Καὶ τότε ἀποζητᾶ –ἀνθρώπινο εἶναι- περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη φορά, τὴν συντροφιὰ καὶ τὴν παρηγοριὰ τῶν φίλων καὶ τῶν οἰκείων του. Καὶ ὅμως, ὑπάρχουν στιγμές, κατὰ τὶς ὁποῖες αἰσθάνεται ὅτι τὸν ἐγκατέλειψαν οἱ πάντες. Σὲ κάποιους μάλιστα ἔχει συμβῇ νὰ τοὺς ἐγκαταλείψουν σὲ στιγμὲς δύσκολες ἀκόμη καὶ οἱ γονεῖς τους. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι ἀληθινὰ μακάριοι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι δὲν στηρίζουν τὴν ἐλπίδα τοὺς σὲ ἀνθρώπους καὶ στὰ ὑλικὰ ἀγαθά, ἀλλὰ στὸν Χριστό, τὴν Μητέρα Του, τὴν Παναγία, καὶ τοὺς φίλους Του, τοὺς Ἁγίους, ἐπειδὴ δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ ἀπογοητευθοῦν. Ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ ἡ παρηγοριὰ θὰ ἀναβλύζη ἐσωτερικὰ μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά τους, ὅπως ἀναβλύζει ἀπὸ τὴν πηγὴ τὸ γάργαρο νερό, θὰ αἰσθάνονται, μέσα στὸν πόνο τους, βαθειὰ εἰρήνη καὶ γλυκειὰ παρηγοριά.–