Ὁ ἄλλος τρόπος ζωῆς, τὸ ἀληθινὸ Πάσχα

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, τὸ «ἔαρ τοῦ ἔτους» καὶ τὸ «ἔαρ τὸ πνευματικόν», δὲν εἶναι μιὰ ἀνάπαυλα στὴν βορὰ καὶ τὴν φθορὰ τῆς χειμερίας νάρκης, ἀλλὰ εἶναι ὑπόδειξη ἑνὸς ἄλλου τρόπου ζωῆς, μιᾶς «ἄλλης βιοτῆς», ὄχι τῆς θανῆς, ἀλλὰ τῆς ὀρθρινῆς, τοῦ ὄρθρου μιᾶς ἄλλης ζωῆς.

Στοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς κάθε μέρα τὴν Μ. Ἑβδομάδα ἀπολαμβάνει κανεὶς μιὰ «σκηνοθεσία» αἰώνων, ἕνα τυπικὸ ποὺ καταρτίσθηκε ἀπὸ τὸν σκηνοθέτη τῆς ἀργόσυρτης παράδοσης μὲ ἀγάπη, πόθο καρδιακό, προσδοκία πνευματικοῦ γάμου, μιὰ ἐναλλαγὴ τροπαρίων καὶ εὐχῶν, ἱερέων καὶ ψαλτῶν, κίνησης λόγων καὶ ἀλογίας ἐσωτερικῆς, μιὰ πραγματικὴ γαμήλια τελετή.

Ἐκεῖ ἀκούει κανεὶς γιὰ τὸν Νυμφίο ποὺ ἔρχεται «ἐν τὼ μέσῳ τῆς νυκτὸς» γιὰ τὸν «Νυμφῶνα τὸν κεκοσμημένον», καὶ ἀπαιτεῖται νὰ ἔχη κανεὶς «ἔνδυμα γάμου» γιὰ νὰ εἰσέλθη σὲ αὐτὸν γιὰ τὸ «ἑκούσιον πάθος» ποὺ τὸ ζῆ θυσιαστικὰ ὅποιος ἀγαπᾶ πραγματικὰ καὶ ὄχι αὐτιστικὰ γιὰ τὴν ἀγάπη στὸν ἐράσμιο Νυμφίο ποὺ ἔρχεται γιὰ «γάμους» καὶ πρόκειται νὰ δώση «δῶρα» νυμφικά, ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος εἶναι «Νυμφίος ὁ κάλλει ὡραῖος παρὰ πάντας ἀνθρώπους» γιὰ τὴν πόρνη ποὺ δοξάσθηκε, γιατί ἠγάπησε πολὺ «καὶ ἐξαίφνης σώφρων ὤφθη», χωρὶς ἄλλες διαδικασίες γιὰ τὸν Νυμφίο τῆς Ἐκκλησίας ποὺ «ἥλοις (μὲ καρφιὰ) προσηλώθη» στὸν Σταυρὸ γιὰ τὸν «ὡραῖον κάλλει παρὰ πάντας βροτούς», ποὺ φαίνεται ὡς νεκρός, Αὐτὸς ποὺ ὠράϊσε τὰ πάντα γιὰ τὸ «γλυκὺ ἔαρ», τοῦ νεκροῦ κατὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση, ἀλλὰ ζωντανοῦ κατὰ τὴν θεία φύση, Αὐτοῦ ποὺ ἔλαμψε «ἐκ τοῦ τάφου ὡραῖος δικαιοσύνης ἡμῖν Ἥλιος».

Ὅλες οἱ ἐκφράσεις αὐτὲς δηλώνουν ὅτι ὁ Χριστὸς ἔρχεται ὡς Νυμφίος καὶ ὄχι ὡς δεσπότης ἐξουσιαστής, θέλει νὰ συνάψη γάμο πνευματικὸ μὲ τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ τὸν γεμίση μὲ δῶρα καὶ ὄχι νὰ τὸν ἐκμεταλλευθῇ θρησκευτικὰ καὶ ἐξουσιαστικά. Νυμφίος, ἔρωτας, θυσιαστικὴ ἀγάπη, θάλαμος νυμφικὸς ὁ τάφος καὶ ὁ Ἅδης, συνάντηση μετὰ τὴν Ἀνάσταση μὲ τοὺς Μαθητές, ἀκόμη καὶ μὲ τὸν ἀρνητὴ Πέτρο, γιὰ νὰ δώση τὰ δῶρα τῆς εἰρήνης καὶ τῆς χαρᾶς. Ὅλα αὐτὰ δείχνουν ὅτι εἶναι Θεὸς ἀγάπης. Καὶ θυμίζουν τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, ποὺ τὸν ἐπαναλαμβάνει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἔρως καὶ ἐραστό, καὶ ὡς ἔρως κινεῖται πρὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ ὡς ἐραστὸν ἑλκύει πρὸς τὸν ἑαυτό Του τὰ τοῦ ἔρωτος δεκτικά.

Αὐτὰ ἂν τὰ ἀντιπαραβάλη κανεὶς πρὸς τὴν ἄλλη κατάσταση, τὴν θρησκευτική, πολιτικὴ καὶ λαϊκή, ἤτοι τοὺς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους ποὺ εἶναι ὑποκριτὲς καὶ ἐκφραστὲς τοῦ σκληροῦ νόμου τὸν Πιλάτο ποὺ φοβᾶται νὰ μὴν χάση τὴν ἐξουσία τοῦ τὴν πολιτικὴ τοὺς φοβισμένους μαθητὲς ποὺ ζοῦν φανταστικὰ μὲ τὴν ἰδιοτέλεια καὶ τὴν ἔνδοξη μεσιανικότητα τοὺς σαδουκαίους ποὺ ζοῦν μὲ τὴν ἐλευθεριάζουσα λογικὴ τὸν λαὸ μὲ τὶς ἐπιπόλαιες μεταπτώσεις, τότε βλέπει τὴν ἀνέραστη ζωή, ποὺ κινεῖται ἔξω ἀπὸ τὸν Νυμφῶνα τὸν ἑορταστικό.

Τελικά, ὁ Θεὸς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δὲν εἶναι ὁ σαδιστὴς Πατέρας τοῦ Σάρτρ, ἀλλὰ ὁ Θεὸς τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης τοῦ Παπαδιαμάντη. Δὲν εἶναι ὁ φεουδάρχης Θεός, ποὺ ἐπιθυμεῖ νὰ ἐξιλεώνεται μὲ τὸ αἷμα τοῦ Υἱοῦ Του, κατὰ τοὺς σχολαστικοὺς θεολόγους τῆς Δύσεως, ἀλλὰ ὁ Νυμφίος ποὺ αὐτοθυσιάζεται γιὰ νὰ γίνη φάρμακο ζωῆς γιὰ τὸν ἄνθρωπο, κατὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο εἶναι ὁ φαινομενικὰ ἡττημένος ποὺ νικᾶ τὸν θάνατο, ὁ ὁποῖος ὁμοίαζε γιὰ νικητής.

Ξέρουμε ἀπὸ τὴν καθημερινή μας ἐμπειρία ὅτι κάθε ἡδονὴ συνδέεται μὲ τὴν ὀδύνη. Ὁ Λεονάρδο Ντὰ Βίντσι σχεδίασε μιὰ ἀνδρικὴ σιλουέτα σχισμένη στὰ δύο στὸ ὕψος τῆς κοιλιᾶς, μὲ «δύο κορμιά, δύο γενειοφόρα κεφάλια, καὶ τέσσερα μπράτσα, σὰν σιαμαία δίδυμα ἑνωμένα στὴν μέση» καὶ τιτλοφόρησε τὸ σκίτσο αὐτὸ «ἀλληγορία τῆς ἡδονῆς καὶ τοῦ πόνου». Ἔτσι κυλᾶ ὁ ἀνθρώπινος βίος, ἀφοῦ ἡ ἡδονὴ φέρνει ὀδύνη-πόνο, καὶ ἡ νέα ἡδονὴ γιὰ τὴν ὑπέρβαση τοῦ πόνου, φέρνει μεγαλύτερη ὀδύνη, ὁπότε δημιουργεῖται ἕνας φαῦλος κύκλος. Αὐτὸ θὰ γίνεται ἕως ὅτου βιώση κανεὶς τὸν πόνο τῆς αὐτοθυσιαστικῆς ἀγάπης, ὥστε νὰ ζήση τὸν ἄλλο τρόπο ζωῆς, τὴν ἑκούσια ὀδύνη ποὺ θεραπεύει κάθε παράλογη ἑκούσια ἡδονή.

Ἡ ἀληθινὴ ζωὴ σταυρώνεται ἀγαπητικὰ καὶ κατεβαίνει θριαμβευτικὰ στὸν Ἅδη τῆς ἀπελπισίας καὶ τοῦ θανάτου. Ὁ πνευματικὸς ἥλιος ἀνατέλλει ἀπὸ τὸν ζωοδότη τάφο. Ἡ ἀληθινὴ ζωὴ πηγάζει ἀπὸ τὸν Σταυρὸ καὶ τὴν αὐτοκένωση. Ὁ Νυμφίος ποὺ προσφέρει ὑπερκόσμια ἀγάπη κάνει γάμους μὲ αὐτοὺς ποὺ σταυρώνουν τὴν φιλαυτία καὶ ἀγαποῦν. Ὁ Ντοστογιέφσκι ἔβαλε στὸ στόμα τοῦ ἀββᾶ Ζωσιμὰ τὸ ἐρώτημα «τί εἶναι Κόλαση», ἀλλὰ καὶ τὴν ἀπάντηση, ὅτι Κόλαση εἶναι «τὸ μαρτύριο τοῦ νὰ μὴν ἀγαπάει κανείς». Καὶ συνεχίζει: «Μιὰ φορά, μέσα στὸ ἄπειρο, τὸ ἄμετρο σὲ χρόνο καὶ σὲ διάστημα, δόθηκε σὲ μιὰ πνευματικὴ ὕπαρξη –μὲ τὴν ἐμφάνισή της στὴν γῆ– ἡ δυνατότητα νὰ πεὶ στὸν ἑαυτό της: Ὑπάρχω καὶ ἀγαπῶ». Πόσες φορὲς χάνουμε αὐτὴν τὴν εὐκαιρία!

Ὁ Νυμφίος, ὁ «κάλλει ὡραῖος», ποὺ σταυρώθηκε ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν ἐρωμένο, ποὺ ἀνέτειλε ἐκ τοῦ τάφου ὡς ἥλιος, δείχνει τὸν «μανιακὸ» πόθο τῆς ἀγάπης, φανερώνει τὸν ἄλλο τρόπο ζωῆς, τὴν ἄλλη βιοτή, πέρα ἀπὸ τὴν ἀπάνθρωπη μέγγενη τῆς οἰκονομικῆς κρίσης, δείχνει ὅτι ἡ κάθε «κόλαση» εἶναι μιὰ εἰκονικὴ πραγματικότητα ποὺ συνδέεται μὲ τὸ ψεῦδος καὶ τὴν ὑπερηφάνεια. Καὶ ὅταν ἀποσυνδέση κανεὶς τὴν πρίζα, ἐξαφανίζεται ἀμέσως ἡ εἰκονικὴ πραγματικότητα καὶ ρίχνει τὸν ἄνθρωπο στὸ σκοτάδι τῆς ἀπόγνωσης.

Ἡ ἀναζήτηση τοῦ «εἶναι», πέραν τοῦ «ἔχειν», ἡ ἐπιδίωξη τῆς ἐλευθερίας πέραν τῆς ἀτομικῆς εὐτυχίας, ἡ βίωση τῆς φιλοθεΐας καὶ φιλανθρωπίας, πέραν τῆς φιλαυτίας, εἶναι ὁ ἄλλος τρόπος ζωῆς καὶ βιοτῆς –ὑπαρξιακῆς καὶ πνευματικῆς– τὸ ἀληθινὸ Πάσχα, «ἡ διάβαση τοῦ Λόγου στὸν ἀνθρώπινο νοῦ».–