Στήν πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στό Θέρμο

Ὁ Σεβασμιώτατος ταξίδευσε γιά τό Θέρμο τῆς Αἰτωλίας, προσκεκλημένος, μαζί μέ τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πατρῶν κ. Χρυσόστομο, ἀπό τόν οἰκεῖο Ἱεράρχη κ. Κοσμᾶ στίς ἑορτές τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, στίς ὁποῖες ἐφέτος προεξῆρχε ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος.

Ὁ Μακαριώτατος ὁμίλησε κατά τήν ἐπίσημη ὑποδοχή του καί ἀντιφωνώντας τόν Δήμαρχο Θέρμου κ. Σπυρίδωνος Κωνσταντάρα, πού τόν προσεφώνησε μέ ἰδιαίτερη θέρμη, κατά τήν διάρκεια τοῦ δείπνου στήν Ἱερά Μονή Μυρτιᾶς, κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας τήν κυριώνυμη ἡμέρα καί τέλος κατά τήν διάρκεια τοῦ ἐπίσημου γεύματος πού παρέθεσε ὁ Δῆμος Θέρμου. Σέ ὅλους τούς λόγους του ὁ Μακαριώτατος μίλησε γιά τήν μεγαλωσύνη τοῦ ἁγίου, γιά τήν δύναμη τῆς παραδόσεως, γιά τά μεγάλα ἱστορικά καί ἐθνικά θέματα πού προέκυψαν μετά τήν Ἐπανάσταση μέχρι τίς ἡμέρες μας, γιά τήν στάση τοῦ Νεοελληνικοῦ Κράτους ἔναντι τῆς Ἐκκλησίας, πού χαρακτηρίζεται ἀπό μιά προσπάθεια ἐκμετάλλευσης τῆς Ἐκκλησίας καί περιθωριοποίησής της, μαζί μέ τήν περιθωριοποίηση τῆς Παραδόσεως τοῦ τόπου, γιά τήν ἐπιρροή τῶν Μεγάλων Δυνάμεων σέ σημεῖο πού στέρησαν ἀπό τό Νεοελληνικό Κράτος τήν ἰδιοπροσωπεία του. Μίλησε γιά τά σύγχρονα προβλήματα τῆς Πατρίδος μας, γιά τήν προσπάθεια ἄθεων γραμματισμένων νά ἐξαφανίσουν τήν μακραίωνη ὀρθόδοξη παράδοσή μας ἀλλά καί νά καταπατήσουν τό σύνταγμα καί, τέλος, γιά τήν ἀνάγκη μετάνοιας ὅλων μας.

Στόν Ἑσπερινό ὁμίλησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πατρῶν κ. Χρυσόστομος μέ θερμά λόγια γιά τόν ἅγιο Κοσμᾶ ὡς ἰσαπόστολο, ὡς ἐθναπόστολο πού κατάφερε τόν μεγάλο ἆθλο τῆς ἵδρυσης μεγάλου ἀριθμοῦ ἑλληνικῶν σχολείων πού ἀνύψωσαν τό φρόνημα τῶν ὑποδούλων, καί ὡς ἱερομάρτυρα.

*

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος ὁμίλησε στήν πλατεία τοῦ Θέρμου κατά τήν διάρκεια τῆς λιτανείας, καί, περιληπτικά, εἶπε τά ἑξῆς:

Τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ εἶναι μεγάλο. Γιά νά καταλάβουμε τήν σπουδαιότητά του μποροῦμε νά ποῦμε κατ’ ἀναλογίαν καί καθ’ ὑπόθεσιν ὅτι σήμερα ἕνας Σῦρος Ὀρθόδοξος μοναχός πού μονάζει στό Ἅγιον Ὄρος νά τό ἀφήση, νά χάση τήν ἡσυχία του καί νά μεταβῆ στήν βόρεια Συρία καί τό βόρειο Ἰράκ, ὅπου κυριαρχεῖ τό Ἰσλαμικό Κράτος καί νά περιοδεύη στίς περιοχές γιά νά βοηθήση τόν Ὀρθόδοξο πληθυσμό νά παραμείνη στήν πίστη του καί τελικά νά ἀποκεφαλισθῆ ἤ νά ἀπαγχονισθῆ. Αὐτό ἔκανε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός.

Ἡ σημαντική δράση του φαίνεται σέ ἕνα σημεῖο τῆς διδασκαλίας του. Εἶπε: «Δέν βλέπετε ὅτι ἀγρίεψεν τό γένος μας ἀπό τήν ἀμάθειαν καί ἐγίναμεν ὡσάν θηρία;». Δύο σημεῖα πρέπει νά τονισθοῦν:

Τό πρῶτον, τί ἐννοοῦσε λέγοντας «τό γένος μας»; Δέν ἐννοοῦσε ἁπλῶς τό ἑλληνικό γένος, ἀλλά τό ὀρθόδοξο χριστιανικό γένος πού εἶναι Ἕλληνες. Αὐτό φαίνεται σέ μιά ἄλλη ἀποστροφή τοῦ λόγου του: «Ἐξέτασα πρῶτον διά λόγου σας καί ἔμαθα πώς μέ τήν χάριν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ δέν εἴστενε ἀσεβεῖς, αἱρετικοί, ἄθεοι, ἀλλά εἴστενε Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, πιστεύετε καί εἶστε βαπτισμένοι εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί εἶστε τέκνα καί θυγατέρες τοῦ Χριστοῦ μας».

Ἕλληνες κατά τήν πατερική παράδοση ἦταν οἱ εἰδωλολάτρες πού ἦταν ἀντίθετοι ἀπό τούς Ὀρθοδόξους Ἕλληνας Χριστιανούς. Τό ὀρθόδοξο ἑλληνικό γένος διαφέρει ἀπό ἄλλα θρησκεύματα καί ἄλλα γένη. Ἔλεγε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς: «Ὅσοι ἀδικήσατε ἤ Χριστιανούς ἤ Τούρκους ἤ Ἑβραίους ἤ Φράγκους, νά τό δώσετε πίσω διατί τό ἄδικο εἶναι καταραμένο καί δέν βλέπετε καμμίαν προκοπήν».

Ἑπομένως, ἄλλο ἦταν τό ὀρθόδοξον γένος καί ἄλλο ἦταν οἱ Τοῦρκοι, οἱ Ἑβραῖοι καί οἱ Φράγκοι. Τό ὀρθόδοξο γένος μας ἀπό ἀνατολάς εἶχε προβλήματα ἀπό τούς Τούρκους (Μωαμεθανούς), τούς Ἑβραίους, καί ἀπό δυσμάς εἶχε προβλήματα ἀπό τούς Φράγκους. Οἱ ὅροι αὐτοί ἔχουν τήν σημασία τους.

Τό δεύτερον σημεῖον εἶναι αὐτό πού λέγει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς: «ἀγρίεψεν τό γένος μας ἀπό τήν ἀμάθειαν καί ἐγίναμεν ὡσάν θηρία». Ἐδῶ γίνεται λόγος γιά τήν κατάσταση τῶν Ρωμηῶν. Καί ἐννοοῦνται οἱ φόνοι, οἱ κλοπές, οἱ ἀδικίες, οἱ φόροι, οἱ τοκογλυφίες, ἡ ἐκμετάλλευση, ἡ ἀποστασία ἀπό τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία. Ὅλα αὐτά ἔκαναν τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς σάν θηρία μέ τό νά ὀργιάζουν τά πάθη τῆς φιλοδοξίας, τῆς φιληδονίας καί τῆς φιλαργυρίας, καί ὅλα αὐτά προέρχονταν ἀπό τήν ἀμάθεια.

Αὐτά γίνονταν στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, τήν ἐποχή μετά τά Ὀρλωφικά. Σήμερα τί γίνεται; Πῶς μεταφράζεται αὐτή ἡ κατάσταση; Ἰσχύουν καί σήμερα αὐτά; Ὁ λόγος τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ ἔχει ἐπικαιρότητα.

Κατ’ ἀρχάς τό ὀρθόδοξο γένος μας δέχεται σήμερα πολλές ἐπιδράσεις, πιέσεις. Σήμερα ὑπάρχει μιά ἄλλη ὁρολογία. Γίνεται λόγος γιά Ἀνατολή καί Δύση. Τελικά ἐμεῖς ποῦ ἀνήκουμε, στήν Ἀνατολή ἤ στήν Δύση; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ὅτι εἴμαστε διφυής λαός, οὔτε ἀνατολίτες οὔτε Εὐρωπαῖοι-Δυτικοί. Ἔχουμε ὑπόγεια ρεύματα τοῦ ἀνατολικοῦ πολιτισμοῦ (ἑλληνορθόδοξο στοιχεῖο) καί ἐξωτερικά στοιχεῖα τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ.

Ἰσχύει καί σήμερα κατά πάντα ὁ λόγος τοὺ ἁγίου Σάββα, πρώτου Ἀρχιεπισκόπου τῶν Σέρβων (1169-1235) πού εἶπε: «Στήν ἀρχή εἴχαμε σαστίσει. Ἡ Ἀνατολή μᾶς θεωροῦσε ὅτι ἀνήκουμε στήν Δύση, ἐνῶ ἡ Δύση μᾶς κατέτασσε στήν Ἀνατολή. Μέσα στήν σύγχυση αὐτή τῶν ἰδεῶν μερικοί ἀπό ἐμᾶς ἐκτίμησαν λανθασμένα τήν θέση μας καί ἰσχυρίζονταν μεγαλοφώνως ὅτι δέν ἀνήκουμε σέ καμμιά πλευρά. Ἐνῶ ἀπό τούς ὑπόλοιπους μερικοί ἔλεγαν ὅτι ἀνήκουμε ἀποκλειστικά στήν μία πλευρά καί οἱ ἄλλοι στήν ἀντίθετη. Ἐγώ ὡστόσο λέγω ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἔταξε νά εἴμαστε γιά τήν Δύση ἡ Ἀνατολή καί γιά τήν Ἀνατολή ἡ Δύση καί νά ἀναγνωρίζουμε πάνω ἀπό τίς κεφαλές μας μόνον τήν ἐπουράνιο Ἱερουσαλήμ καί ἐδῶ στήν γῆ κανέναν».

Δυστυχῶς, δέν ζοῦμε σύμφωνα μέ αὐτήν τήν πνευματική ἀρχή γι’ αὐτό ἔχουμε ἀγριέψει καί συμπεριφερόμαστε ὡς θηρία. Καί αὐτό δέν γίνεται ἀπό τήν ἀμάθεια, ὅπως στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἀλλά ἀπό τήν πολυμάθεια, καί δέν γίνεται ἀπό τήν ἔλλειψη σχολείων καί διδασκάλων, ἀλλά ἀπό τήν ἐπάρκεια αὐτῶν πού δέν συντονίζονται ὅμως μέ τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοσή μας.

Ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος κατέκλεισε τήν ὁμιλία του λέγοντας ὅτι ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός πρέπει νά γίνη διδάσκαλός μας καί νά προσεύχεται γιά νά ἡμερεύη τό γένος μας.

*

Τήν ὅλη μέριμνα γιά τίς ἐκδηλώσεις τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ εἶχε ὁ οἰκεῖος Ποιμενάρχης καί ἑορτάζων κ. Κοσμᾶς καί οἱ συνεργάτες του, ὁ ὁποῖος πάντα προσφωνοῦσε μέ τούς κατάλληλους λόγους τούς καλεσμένους. Παρατηρήθηκε μεγάλη κοσμοσυρροή, ἀλλά καί ἄψογη διοργάνωση.