Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Πέτρας Νεκτάριος

Πρόσφατα κοιμήθηκε ἐν Κυρίῳ ὁ Μητροπολίτης Πέτρας Νεκτάριος, τῆς ἡμιαυτόνομης Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, καί μέ ἰδιαίτερα αἰσθήματα ἀγάπης καί σεβασμοῦ χαράσσω τίς γραμμές αὐτές, γιά νά δημοσιευθοῦν στήν Ἐφημερίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μου «Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση».

Δέν τόν γνώριζα προσωπικά πρίν ἐκλεγῆ καί χειροτονηθῆ Μητροπολίτης Πέτρας. Ἄκουγα ἁπλῶς γιά ἕναν φλογερό Ἱεροκήρυκα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης στό Ἡράκλειο καί διάβασα τόν χειροτονητήριο λόγο του εἰς Ἐπίσκοπον. Μοῦ ἔκανε ἰδιαίτερη ἐντύπωση, διότι ἀναφερόταν στήν μαρτυρική-σταυρική ζωή τοῦ Ἐπισκόπου, πράγμα πού μέ ἔκανε νά αἰσθανθῶ μιά πνευματική συγγένεια μαζί του.

Τόν γνώρισα κατά τίς ἐπισκέψεις μου στήν Κρήτη γιά ὁμιλίες καί ἐξετίμησα τήν κρητική λεβεντιά του καί τό ἐκκλησιαστικό - ὀρθόδοξο φρόνημά του. Αὐτό φαίνεται σαφέστατα σέ μιά ὁμιλία του στούς Κληρικούς πού ἐκδόθηκε πρόσφατα σέ ἕνα μικρό βιβλιαράκι μέ τίτλο «Πατρικές ὑπομνήσεις καί παραινέσεις». Αὐτή ἡ ὁμιλία εἶναι ἕνας καθρέπτης τοῦ τρόπου μέ τόν ὁποῖον διακονοῦσε τήν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ καί δείχνει τό ἐκκλησιαστικό φρόνημά του.

Θά παραθέσω μερικά ἀποσπάσματα ἀπό τήν ὁμιλία του αὐτή.

*

«Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,

Ἐξομολογοῦμαι στήν ἀγάπη σας ὅτι, ὅταν σᾶς βλέπω, ὅταν κοιταζόμαστε, περισσότερο διδάσκομαι ἀπό σᾶς. ...

Μιά φράση ἀπό τήν Ἁγία Γραφή μέ τρομάζει: "Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ ποιῶν τά ἔργα Κυρίου ἀμελῶς". Ἡ ἀμέλεια τοῦ Ἱερέως φέρει θρασύτητα και καταλήγει βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτός πού δέν ἔχει ἠθικές ἀναστολές μπορεῖ νά κάνει τά πάντα. Νά τόν φοβᾶται ἀκόμη κι ὁ Θεός. ...

Προσέχετε, σᾶς παρακαλῶ πολύ, τούς πνευματικούς νόμους. Εἶναι ἀμείλικτοι. Ὅταν ἕνας Ἱερεύς δέν ἵσταται, δέν λειτουργεῖ, ὅπως πρέπει, στό Θυσιαστήριο, τό Θυσιαστήριο, μέ μαθηματική ἀκρίβεια, θά τόν ἀποπέμψει. ...

Ἦχος, φῶς καί εἰκόνα προσδιορίζουν τήν ὀρθόδοξη πίστη μας. Στά τρία αὐτά διαφαίνεται τό Μυστήριό της. Γι’ αὐτό θεωρῶ ὅτι ἡ μορφή τοῦ Ἱερέως ἐμπνέει πολύ. Σᾶς παρακαλῶ μήν κομψεύεστε, μήν ἐπιτηδεύετε τό πρόσωπό σας. Φορᾶτε τό ράσο μέ καμάρι. ...

Ἔλεγε ὁ ἀοίδιμος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Σεραφείμ, πού ἀγαποῦσε πολύ τούς Ἱερεῖς: "Νά φιλᾶτε καθημερινά τό ρασάκι σας καί νά εἶστε λεβέντες". Αὐτό τό ράσο μᾶς ἔκανε ἀνθρώπους. Ἄς βγάλουμε τά ράσα γιά νά δοῦμε ποιός θά μᾶς ξαναχαιρετήσει. Ἔχουμε χρέος νά κρατοῦμε τό ράσο μας καθαρό, σ’ ὅλη τή διάσταση τῆς ἔννοιάς του, νά μήν τό χρωματίζουμε μέ τίς ἰδεολογίες τοῦ κόσμου.

Χάριτι Θεοῦ γίναμε Ἱερεῖς καί κρατοῦμε τή σκυτάλη τῆς Ἱερωσύνης καί πρέπει νά τήν παραδώσουμε ἀκέραιη στίς ἑπόμενες γενιές. Οὔτε ἀπό ἐμᾶς ξεκίνησε ἡ Ἱερωσύνη οὔτε σέ μᾶς θά τελειώσει. Εὔχεσθε δέ νά μήν μείνει ἡ σκυτάλη τῆς Ἱερωσύνης μας μετέωρη. Θά ἔχουμε πολύ μεγάλη εὐθύνη. ...

Ὅσο καλύτερα προετοιμαζόμαστε γιά τή Θεία Λειτουργία, τόσο περισσότερο τή νιώθουμε, τήν αἰσθανόμαστε. Πόσοι ἀπό τούς Κληρικούς δέν γνωρίζουν τί θά πεῖ Ἀκολουθία Θείας Μεταλήψεως. Δέν τήν ἔχουν διαβάσει ποτέ. Τήν Ἁγία Γραφή, ἔστω τήν Καινή Διαθήκη, τήν ἔχουμε διαβάσει; ...

Εἶναι εὐλογία οἱ μικρές ἀγρυπνίες πού γίνονται τελευταῖα στίς Ἐνορίες. Νά τίς κάνετε, διευκολύνουν τόν κόσμο. Νά λέτε στούς Χριστιανούς ὅτι, ὅπως τά λουλούδια ἀναπνέουν τή νύκτα, ἔτσι κι ἐμεῖς πρέπει τή νύκτα νά προσευχόμαστε. Τί λέμε στόν Ὄρθρο; "Μνήσθητι, Κύριε, τῶν ἐν νυκτί πρός Σέ βοώντων"....

Καί μᾶς ἔδωσε ἡ Ἐκκλησία νά κρατοῦμε στό ἕνα χέρι τό Εὐαγγέλιο καί στό ἄλλο τή Θεία Κοινωνία. Αὐτές εἶναι οἱ παρακαταθῆκες πού μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Ἐπίσκοπος, ὅταν μᾶς χειροτόνησε. Γνωρίζετε δέ ὅτι στό τέλος τῆς ἱερατικῆς μας ζωῆς αὐτό τό Εὐαγγέλιο, τή δίστομο μάχαιρα τοῦ πνεύματος θά τοποθετήσουν πάνω στό στῆθος μας, ὅπως ἔκαναν παλαιότερα μέ τούς πολεμιστές, πού ἔβαζαν στή νεκρική κλίνη τους τό ὅπλο πού κράτησαν στή σκοπιά τους.

Σᾶς παρακαλῶ πυκνώνετε τίς λειτουργικές σας συνάξεις. Νά ἔχετε χαρά πού λειτουργεῖτε. Μή βιάζεσθε, νά τά λέτε καθαρά, μήν τυποποιεῖτε τίς λειτουργικές προσευχές σας. ...

Ἀγαποῦμε πολύ τά μοναστήρια μας καί δέν θέλουμε νά ἐπηρεάζονται ἀπό τό πνεῦμα τοῦ κόσμου καί νά ἐνοριοποιοῦνται.

Δέν θέλουμε, γιά νά εἶναι σύγχρονα, νά μετατρέπονται σέ κοινωνικά παντοπωλεῖα. Ἀπό τά μοναστήρια περιμένει ὁ κόσμος προσευχή καί φιλαδέλφεια. Δέν παντρεύεται ἡ ἐπιχειρηματικότητα μέ τήν πνευματικότητα. Θέλουμε φιλακόλουθους Μοναχούς, νά τούς ἔχουν οἱ Ἱερεῖς μας πρότυπο, ἐξομολόγους. ...

Δέν μπορεῖ ὁποιοσδήποτε πνευματικός νά διχάζει τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, νά καλλιεργεῖ μία ἐλίτ, νά ἔχει δική του ὁμάδα, μετακινούμενη πολλάκις σάν τήν ἄμμο, ἀποστασιοποιημένος ἀπό τόν Ἐπίσκοπό του. Ἕνας Ἐπίσκοπος, πρίν λίγο καιρό, χειροθέτησε σέ πνευματικούς Ἱερεῖς. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση αὐτό πού τούς εἶπε: "Μή στρέφετε τά πνευματικά σας παιδιά ἐναντίον τῶν Ἐπισκόπων, ἐναντίον τῶν ἄλλων Ἱερέων". ...

Λένε οἱ Πατέρες ὅτι τό ὡραιότερο κήρυγμα εἶναι ἡ ζωή μας. Ἄν δέν ὁμιλεῖ ἡ ζωή μας, ὁ λόγος μας δέν καρποφορεῖ. Καί αὐτό τό κήρυγμα, ἡ σιωπῶσα παραίνεση, μπορεῖ νά συγκινήσει τελικά καί τούς πιό ἀδιάφορους. ...

Μήν προσπαθοῦμε νά κατοχυρωνόμαστε πίσω ἀπό προνόμια, μήν διεκδικοῦμε τιμές, μήν ἀπαιτοῦμε δικαιώματα καί σεβασμό. Νά ἐμπνέουμε σεβασμό. Μήν προσπαθοῦμε νά φτιάξουμε τό προφίλ μας γιά νά μᾶς ἐπαινοῦν οἱ ἄνθρωποι. Ὡς Ἱερεῖς δέν τά ἔχουμε ἀνάγκη αὐτά. Καί δέν θέλουμε προστάτες. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀγάπη τοῦ λαοῦ μᾶς προστατεύουν. ...

Τό ἐξπρές τῆς αἰωνιότητος σφυρίζει δίπλα μας, ἰδιαίτερα γιά μᾶς τούς μεγαλύτερους. Τό ἀκοῦμε; Μοῦ ἔλεγε ἕνας Ἱερεύς πού τραντάχθηκε ἀπό ἕνα οἰκογενειακό δράμα (ἔχασε τό παιδί του): "Συνῆλθα. Εἶχα πωρωθεῖ. Εὔχεσθε νά ζήσω τά ὑπόλοιπα χρόνια μου μέ συναίσθηση τῆς ἀποστολῆς μου". ...

Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος: "Θεωρῶ ὅτι εἶναι καλύτερα νά ξεσπάσει ἕνα μπουρίνι σέ μία Ἐκκλησία, πού μέ μία πνευματική ἀντιβίωση τακτοποιεῖται, παρά νά ὑπάρχουν συνεχῶς δέκατα". ...

Θά σᾶς πῶ τοῦτο καί θέλω νά τό προσέξετε. Καλύτερα νά τά χαλάσετε μέ τό Θεό, παρά μέ τόν Ἐπίσκοπό σας. Λένε οἱ Πατέρες: "Ὅποιος ἀναπαύει τόν Ἐπίσκοπό του, ἀναπαύει τό Θεό". Ὅποιος κατακρίνει τόν Ἐπίσκοπό του, ἡ προσευχή του δέν ἀνεβαίνει στόν οὐρανό. Ὁ Κληρικός πού ἔχει λυπήσει τόν Ἐπίσκοπό του, ἄν δέν μετανοήσει, θά ἔχει κακό τέλος, γι’ αὐτό νά λέτε στόν Ἐπίσκοπό σας, ὅταν ἔρχεται στήν Ἐνορία σας, νά σᾶς διαβάζει συγχωρητική εὐχή. ...

Τό μεγαλύτερο μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἑνότητά της καί ἡ μεγαλύτερη ἁμαρτία εἶναι τό νά σχίσεις τήν Ἐκκλησία. Νά κάνεις ὁμάδες, φατρίες, ἀνεπίσκοπες Ἐνορίες. Ὅταν τό σχίσμα μάλιστα πολυκαιρίσει γίνεται αἵρεση. Οὕτε αἷμα μαρτυρίου δέν ξεπλένει τό σχίσμα.  Πόσες φορές δέν γίνονται μικρά σχίσματα σέ τοπικές Ἐκκλησίες, γιά νά προστατευθεῖ ἕνας παπάς καί ξεσηκώνεται ὅλη ἡ Ἐνορία του καί διαμαρτύρεται, γιατί θεωρεῖ ὅτι τόν ἀδίκησε ὁ Ἐπίσκοπός του! Τά ἔχουμε ζήσει αὐτά καί θά τά ζοῦμε συνεχῶς. Ὅλοι ἔχουμε δίκιο, ἀλλά αὐτό τό δίκιο μας θά μᾶς πάει στήν κόλαση. ...

Τί μεγαλεῖο εἶναι αὐτή ἡ Ἱερωσύνη! Δέν μποροῦμε νά τή χορτάσουμε. Τί δόξα! Τί τιμή! Τί εὐλογία δίδει στόν ἄνθρωπο! Μᾶς ἐξέλεξε, μᾶς διαχώρισε ὁ Θεός. ...

Σᾶς παρακαλῶ νά ἀπελευθερωνόμαστε ἔγκαιρα ἀπό πρόσωπα πού ἔχουν πειρασμό μαζί μας ἤ ἐμεῖς μαζί τους, γιά νά μήν πέφτουμε σέ παγίδα. Ἔλεγε ἕνας ἐνάρετος Κληρικός: "Ἄρχισα νά φοβοῦμαι τήν ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων στό πρόσωπό μου". ...

Νά τό ποῦμε καί νά τό τονίσουμε τώρα. Σεβασμός στήν Ἱερωσύνη ἀπ’ ὅλους, ἀλλά καί ἀπό μᾶς τούς ἴδιους τούς Ἐπισκόπους, τούς Ἱερεῖς, τούς Μοναχούς. Ἄν ὅλοι μας σεβαστοῦμε τήν Ἱερωσύνη μας, θά τήν σεβαστεῖ καί ὁ κόσμος. ...

Νά μήν ἔχετε λοιπόν ἀγωνία. Ἐμεῖς λειτουργοῦμε τό χάρισμα τῆς ἐλπίδος. Ἀπό τόν ὄλβιο Τάφο τοῦ Χριστοῦ προέρχεται ἡ χαρά καί ἡ ἐλπίδα. Ἡ Ἐκκλησία δέν κινδυνεύει, δέν φοβᾶται τίς κρίσεις. Ὁ κόσμος θά ζήσει, δέν θά καταστραφεῖ. Οἱ δοκιμασίες γίνονται εὐλογίες, ὅταν τίς ἀντιμετωπίσουμε σωστά. Νά πιστεύουμε στή Θεία Πρόνοια. ...

Ἡ μεγαλύτερη φτώχεια εἶναι ἡ ἔλλειψη τῆς ἀγάπης. Κανένας δέν εἶναι φτωχός, ὅταν ἔχει τό Θεό μέσα του. Ὅποιος σπεύδει νά γίνει πλούσιος, αὐτός γίνεται γρήγορα φτωχός. Ἐμεῖς λεηλατήσαμε τήν ἐθνική μας οἰκονομία. Κάναμε τήν οἰκονομία μας βάθρο πού στήσαμε τά εἴδωλά μας. Γι’ αὐτό ὁδηγηθήκαμε σ’ αὐτές τίς καταστάσεις. ...

Σᾶς ἄνοιξα σήμερα τήν καρδιά μου. Σκιαγράφησα μπροστά σας, μέ τίς ἐμπειρίες καί τά βιώματά μου ἕνα πορτρέτο εὐσυνείδητου Ἱερέως. Ἱερέως κατά τό ὑπόδειγμα τοῦ Κυρίου μας, πού ἦλθε ὡς διάκονος καί μέ λέντιο, πού εἶναι συγκοινωνός στίς χαρές καί στίς λύπες τοῦ κόσμου. ...

Γίναμε Ἱερεῖς καί Ἀρχιερεῖς τῶν μεταπτυχιακῶν καί διδακτορικῶν τίτλων, πολλοί ἄοσμοι θυμιάματος, ἀγονάτιστοι στήν προσευχή. Ἀποκτήσαμε μισθό, ὅσο βέβαια μᾶς τόν ἄφησαν, γιά νά μήν εἴμαστε ἐπαῖτες τοῦ φιλοδωρήματος. Τελικά τί ἔγινε; Οἱ περισσότεροι ἀπό μᾶς χάσαμε τήν Ἱερωσύνη μας.

Ὑποταχθήκαμε στή φιληδονία, μέσα ἀπό τό διαδίκτυο, στή φιλοδοξία τῆς ἐγωπαθοῦς κρίσεως καί στή φιλαργυρία τῆς πλησμονῆς καί ἐκχωρήσαμε σέ πολλούς τήν πνευματική μας ἐλευθερία. Ναί. Σκλαβωθήκαμε στίς ὀρέξεις μας. Κι ὅπως ὅλοι οἱ Ἕλληνες, ἔτσι κι ἐμεῖς λογαριάσαμε τή ζωή μας με λογαριασμούς τραπεζικούς καί ὄχι ἀποταμιεύσεις ἀγάπης. Κι ἄλλο σπίτι, κι ἄλλο αὐτοκίνητο, τό πιό σύγχρονο κινητό.

Ἀπληστία σέ ὅλα! Ἀκόμη καί στή βιασύνη νά κρεμάσουμε τό Πετραχήλι μας καί νά πάρουμε τό ἐφάπαξ, νά μήν τό χάσουμε... Κι ἄλλα πολλά καί γέμισαν τά σπίτια μας, πρό πάντων ἡ ζωή μας, μέ ἄχρηστα πράγματα, κυρίως μέ ἄγχος, συνειδητοποιώντας τώρα ὅτι μέ ὅλα αὐτά λιγόστευσε ὁ ἀέρας πού ἀναπνέουμε, γιατί κλείσαμε τό παράθυρο τοῦ σπιτιοῦ μας, τῆς ζωῆς μας, τοῦ Ναοῦ μας, πού ἀντίκρυζε τόν οὐρανό. Ἔγραψε ὁ Ἐλύτης: "Θέλησα τό ἐλάχιστο καί μέ τιμώρησαν μέ τό πολύ".

Σᾶς βάζω μετάνοια. Συγχωρέστε μου τήν ἀδολεσχία. Καλή ἀνάσταση σέ ὅλους μας. Χριστός Ἀνέστη! Καί μνησθείη Κύριος ὁ Θεός τῆς Ἱερωσύνης ὑμῶν».

*

Αὐτά τό ἀποσπάσματα εἶναι ἕνας καθαρός καθρέπτης τῆς ἀρχιερατικῆς ζωῆς τοῦ ἰδίου τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτη Πέτρας Νεκταρίου.

Πέρα ἀπό ὅσα παρέθεσα προηγουμένως, ἐκεῖνο πού μοῦ ἔκανε ἰδιαίτερη ἐντύπωση ἦταν τά χειρόγραφα γράμματά του πού μοῦ ἔστελνε κάθε φορά πού διάβαζε ἕνα νέο βιβλίο μου. Ἔγραφε ὡραῖα, ἄν καί μερικές φορές δυσανάγνωστα, μέ ρωμαλέο ὀρθόδοξο φρόνημα, μέ εὐαισθησία καί εὐθυκρισία. Εὕρισκε δέ πάντοτε τήν εὐκαιρία νά διατυπώση τίς σκέψεις του γιά τό παρόν καί τό μέλλον τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, γιά τήν νοοτροπία τῶν συγχρόνων Κληρικῶν, γιά τήν ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας.

Ἰδιαιτέρως κατά τόν καιρό τῆς ἀσθενείας του ἀνταλλάξαμε πολύ σημαντικές ἐπιστολές. Ἐκεῖνος, ὅπως φαίνεται στίς ἐπιστολές του, ἔβλεπε στήν ἀσθένειά του τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἔκανε ὑπομονή, προσευχόταν καί προετοιμαζόταν γιά τήν ἔξοδό του ἀπό τόν κόσμο αὐτόν. Καί ἐγώ λάμβανα ἀφορμή γιά νά τόν ἐνδυναμώσω στήν δύσκολη αὐτή περίοδο τῆς ζωῆς του.

Ὡς μνημόσυνο τῆς ψυχῆς του, σέ ἕνα ἄλλο φύλλο τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Παρέμβασης» θά δημοσιεύσω τίς ἐπιστολές αὐτές, γιατί ἀφ' ἑνός μέν θά ἀναδείξουν τήν προσωπικότητα τοῦ ἐκλεκτοῦ αὐτοῦ Ἱεράρχου, ἀφ' ἑτέρου δέ θά γίνη ἀφορμή δοξολογίας πρός τόν Θεό, γιατί ἀναδεικνύει τέτοιους Ἱεράρχες στήν ἐποχή μας, ἀλλά καί θά γίνη πρότυπο γιά ὅλους ἐμᾶς, πού παραμένουμε ἀκόμη στήν ζωή αὐτή.

Ὁ Θεός νά ἀναπαύση στήν Βασιλεία Του τό ἐκλεκτό σκεῦος τῆς ἐκλογῆς του.